PRAWO (Program pracy samodzielnej).

1.1. Historia integracji europejskiej.

Geneza tendencji zjednoczeniowych

U podstaw europejskich tendencji zjednoczeniowych leży wspólna w znacznej części historia i kultura narodów zamieszkujących ten kontynent. Od I wieku p.n.e. do V wieku n.e. większość Zachodniej Europy i część Wschodniej znajdowała się w Imperium Rzymskim. Wyparcie Rzymu z południowych wybrzeży Morza Śródziemnego przez Islam i ekspansja cywilizacji rzymsko i grecko - chrześcijańskiej na północ połączona z upadkiem Zachodniego Cesarstwa doprowadziły do wytworzenia się kulturowej i gospodarczej wspólnoty europejskiej, która zastąpiła śródziemnomorską. Z tradycji Imperium Romanum w znacznej mierze czerpał natchnienie średniowieczny uniwersalizm europejski, który wyrażał się w ideach zwierzchnictwa cesarskiego (Karolingowie, Ottonowie) lub papieskiego nad światem chrześcijańskim. Wraz z ekspansją zamorską poszczególnych państw, zniknięciem zagrożenia ze strony cywilizacji pozaeuropejskich i rozbiciem kulturowym Europy Zachodniej (reformacja i kontrreformacja) tendencje zjednoczeniowe w okresie nowożytnym osłabły. W wieku XVIII i XIX porządek europejski opierał się na systemie sojuszy monarchii (polityka równowagi sił), w którym pierwsze skrzypce odgrywały, w znacznej mierze samowystarczalne mocarstwa kolonialne (Wielka Brytania, Francja, Rosja, później Niemcy). Odstępstwem od tego stanu rzeczy był okres dominacji napoleońskiej na kontynencie na pocz. XIX wieku (charakteryzujący się centralizmem władzy, która roztaczała się od Kanału La Manche po wschodnie granice Polski właściwej). W XX wieku wobec znacznego osłabienia państw zachodnioeuropejskich na arenie światowej (dekolonializm, wojny światowe) i opanowaniu Europy Wschodniej przez komunizm, na nowo wzmocnieniu uległy tendencje zjednoczeniowe Europy Zachodniej (w ramach wspólnoty atlantyckiej). Do ponownego zespolenia Europy Zachodniej i Wschodniej mogło dojść w latach 90. po upadku bloku sowieckiego.

Dużo wcześniej powstał ruch zwany "Pan-europa". Jego idee nie zostały jednak od razu zrealizowane. W 1949 r. powstała pierwsza organizacja międzyrządowa integrująca kraje zachodnioeuropejskie - Rada Europy.

1.2. Źródła prawa wspólnotowego w kontekście konstytucyjnych źródeł prawa RP.

Prawo wspólnotowe, prawo składające się na system prawny Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej. Całość dorobku prawnego Unii Europejskiej, łącznie z np. orzeczeniami TS, nosi nazwę acquis communautaire.

Źródła prawa wspólnotowego

Z grubsza rzecz biorąc, prawo wspólnotowe dzielimy na prawo pierwotne - stanowione przez państwa członkowskie jako część prawa międzynarodowego, oraz prawo wtórne - stanowione przez organy wspólnotowe. W razie konfliktu, pierwszeństwo przysługuje zawsze prawu pierwotnemu.

a) Prawo pierwotne

Prawo pierwotne znajduje swoje odzwierciedlenie w art. 48 Traktatu z Maastricht.

Lista aktów prawa pierwotnego (akty poszerzone jeszcze nie obowiązują lub już przestały):

0. traktaty założycielskie Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej

1. Traktat paryski z 1951 r. (obowiązywał w latach 1952 - 2002)

2. Traktaty rzymskie z 1957 r. (weszły w życie w 1958 r.)

3. Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską

4. Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej

5. Traktat z Maastricht z 1992 r. (wszedł w życie w 1993 r.)

6. Konstytucja dla Europy z 2004 roku

7. umowy zawarte między państwami członkowskimi zmieniające i uzupełniające traktaty założycielskie

8. Konwencja o niektórych instytucjach wspólnych dla EWG i EWEA z 1957 r. (weszła w życie w 1958 r.)

9. Protokół dotyczący Antyli Holenderskich z 1962 r.

10. Traktat fuzyjny z 1965 r. (wszedł w życie w 1967 r.)

11. Luksemburski traktat budżetowy z 1970 r.

12. Brukselski traktat budżetowy z 1975 r.

13. Traktat zmieniający niektóre postanowienia Protokołu w sprawie Statutu EBI z 1975 r.

14. Traktat grenlandzki z 1984 r.

15. Jednolity Akt Europejski z 1986 r. (wszedł w życie w 1987 r.)

16. Traktat amsterdamski z 1997 r. (wszedł w życie w 1999 r.)

17. Traktat nicejski z 2001 r. (wszedł w życie w 2003 r.)

18. traktaty akcesyjne

19. Traktat o przystąpieniu Danii, Irlandii i Wielkiej Brytanii z 1971 r. (wszedł w życie w 1972 r.)

20. Traktat o przystąpieniu Grecji z 1979 r. (wszedł w życie w 1981 r.)

21. Traktat o przystąpieniu Hiszpanii i Portugalii z 1985 r. (wszedł w życie w 1986 r.)

22. Traktat o przystąpieniu Austrii, Finlandii i Szwecji z 1994 r. (wszedł w życie w 1995 r.)

23. Traktat ateński z 2003 r. (wszedł w życie w 2004 r.)

24. postanowienia Rady, gdy jej członkowie działają jako przedstawiciele państw członkowskich

25. Akt dotyczący wyboru przedstawicieli Parlamentu Europejskiego w drodze powszechnych wyborów bezpośrednich z 1976 r.

26. inne

Częścią prawa pierwotnego są również załączniki (w formie protokołów) dołączone do wyżej wymienionych umów. Nie mogą to być natomiast deklaracje i umowy (nie mają mocy wiążącej).

b) Prawo wtórne

Prawo wtórne znajduje swoje odzwierciedlenie w art 249 Traktatu z Maastricht

Prawo wtórne jest tworzone przez organy Wspólnot na podstawie prawa pierwotnego. Składa się ono z ogromnej liczby aktów prawnych, z których każdy należy do jednej z pięciu kategorii:

0. rozporządzenia - mają zasięg ogólny i nie mają sprecyzowanego adresata;

1. dyrektywy - są wiążące co do rezultatu - zobowiązują wszystkie państwa członkowskie do wydania odpowiednich aktów prawnych;

2. decyzje - mają charakter indywidualny, w całości są wiążące dla adresata;

3. opinie - nie mają mocy wiążącej, zawierają określone oceny, często stosowane w postępowaniu między organami wspólnot;

4. zalecenia - nie mają mocy wiążącej, sugerują podjęcie określonych działań.

Rozporządzenia, dyrektywy i decyzje są wydawane przez Radę Unii Europejskiej, niekiedy przy współudziale Parlamentu Europejskiego (procedury współpracy i współdecydowania). Wyłączna inicjatywa ustawodawcza w tym zakresie przysługuje Komisji Europejskiej (wyjątkiem jest prawo Parlamentu do opracowania projektu jednolitej ordynacji wyborczej do PE).
Szczególny rodzaj rozporządzeń, tzw. rozporządzenia wykonawcze, są wydawane przez Komisję Europejską. W hierarchii aktów prawnych stoją one niżej od zwykłych rozporządzeń, mogą je jednak zmieniać, jeśli w rozporządzeniu na podstawie którego zostało wydane rozporządzenie wykonawcze zapisano taką możliwość.
Opinie i zalecenia może wydawać każdy z organów unijnych.

Oprócz wyżej wymienionych aktów prawnych istnieje też wiele rodzajów aktów nienazwanych w traktatach, lecz mogących mieć niekiedy moc wiążącą. Są one nazywane aktami sui generis. Noszą one rozmaite nazwy: oświadczenie, deklaracja, program działania, protokół, rezolucja, konkluzje, wnioski, wspólne działanie, komunikat, obwieszczenie.

c) Inne źródła prawa

Niektóre ze źródeł prawa wspólnotowego nasuwają wątpliwości co do ich przynależności do prawa pierwotnego czy wtórnego:

0. umowy międzynarodowe zawarte przez Wspólnoty lub Unię (korzystającą z podmiotowości prawnej Wspólnot) z państwami trzecimi i innymi organizacjami międzynarodowymi;
   należą tu m.in. traktaty stowarzyszeniowe (w tym Układ Europejski z Polską), układ o Europejskim Obszarze Gospodarczym czy układ powołujący Światową Organizację Handlu.

1. ogólne zasady prawa:

2. ogólne zasady wspólne dla wszystkich systemów prawnych państw członkowskich;

3. ogólne zasady prawa międzynarodowego;

4. prawa i wolności fundamentalne - obecnie zapisane są w Karcie Praw Podstawowych niemającej jeszcze mocy wiążącej w znaczeniu prawa pierwotnego.

1.3. Relacja Unia Europejska - Wspólnota Europejska.

Wspólnoty Europejskie nazwa określająca od 1957 roku trzy, a od 2002 r. dwie organizacje stanowiące od 1993 roku podstawę instytucjonalną i kompetencyjną Unii Europejskiej:

0. Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS) - istniała do 23 lipca 2002 roku, obecnie jej kompetencje przeszły na Wspólnotę Europejską,

1. Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom),

2. Wspólnota Europejska (WE), do 1993 Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG).

Wspólnoty Europejskie od 1967 roku w wyniku zawarcia Traktatu Fuzyjnego posiadają wspólne instytucje, z których kompetencji obecnie korzysta także Unia Europejska.

1.5. Parlament Europejski.

Parlament Europejski to jednoizbowy parlament reprezentujący obywateli państw należących do Unii Europejskiej. Oficjalną siedzibą Parlamentu jest Strasburg, choć komisje parlamentarne i władze klubów mieszczą się w Brukseli. Sekretariat i biblioteka ma zaś swoją siedzibę w Luksemburgu.

a) Krótka historia

Korzenie obecnego Parlamentu Europeskiego sięgają 1952 r., kiedy na mocy Traktatu paryskiego powstało Zgromadzenie Ogólne Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Traktaty rzymskie z 1957 r. (a ściślej dołączona do nich konwencja) przekształciły je w organ wszystkich trzech Wspólnot Europejskich. Nazwa Parlament Europejski pojawiła się w 1962 roku. Parlament początkowo liczył 350 deputowanych, którzy byli wybierani przez parlamenty krajów członkowskich. W 1979 roku odbyły się pierwsze bezpośrednie wybory do Parlamentu Europejskiego i od tego czasu deputowani do tego Parlamentu są wybierani w wyborach bezpośrednich przez obywateli państw członkowskich Wspólnot. Nie istnieje jedna ordynacja wyborcza do parlamentu, każdy kraj ma własne reguły liczenia głosów, ale przyjmuje się, że wszędzie wybory odbywają się w tym samym terminie. Początkowo Parlament Europejski był organem konsultacyjnym nieposiadającym żadnej realnej władzy. Po wejściu w życie Jednolitego Aktu Europejskiego (1987), Traktatu w Maastricht (1993) i Traktatu amsterdamskiego (1997) Parlament Europejski stopniowo zyskiwał szereg uprawnień, także ustawodawczych (głównie kosztem Rady).

b) Zakres władzy

Najważniejsze uprawnienia Parlamentu obejmują:

0. współudział w tworzeniu prawa poprzez procedury konsultacji, współpracy i współdecydowania; uprawnienie to dotyczy tylko niektórych dziedzin polityki wspólnotowej, co do wielu pozostałych dziedzin wyłączne kompetencje prawodawcze ma Rada Unii Europejskiej

1. procedura konsultacji

2. procedura współpracy

3. procedura współdecydowania

4. uprawnienia budżetowe - Parlament zatwierdza corocznie budżet i udziela Komisji absolutorium z jego wykonania

5. uprawnienia kontrolne

6. zatwierdzanie Komisji i jej przewodniczącego

7. prawo uchwalenia wotum nieufności wobec Komisji (większością 2/3 głosów)

8. prawo zadawania pytań Komisarzom

9. zwyczajowa możliwość zadawania pytań Radzie

10. powoływanie Rzecznika Praw Obywatelskich

c) Skład i ordynacja

Parlament Europejski liczy obecnie 732 parlamentarzystów. Jego kadencja wynosi 5 lat. Posłowie są wybierani według specjalnych ordynacji uchwalanych osobno w każdym z państw członkowskich. Podział mandatów między poszczególne kraje jest w miarę proporcjonalny do ludności krajów członkowskich z lekką nadreprezentacją krajów mniej ludnych (patrz tabela poniżej). Głosować na kandydatów może każdy obywatel UE, który ukończył 18 lat. Każdy głosuje w kraju, w którym aktualnie jest na stałe zameldowany, wg ordynacji danego kraju na kandydatów z danego kraju, niezależnie od obywatelstwa krajowego. (Czyli, jeśli Francuz przeprowadził się na stałe do Niemiec to głosuje na niemieckich kandydatów w Niemczech wg niemieckiej ordynacji).

1.6. Rada Europejska

Rada Europejska (fr. Conseil européen, ang. European Council) to organ Unii Europejskiej mający za zadanie wyznaczanie ogólnych kierunków rozwoju Unii.
Rady Europejskiej nie należy mylić z Radą Unii Europejskiej ani Radą Europy. Ta ostatnia nie jest w ogóle instytucją unijną, lecz niezależną od UE organizacją międzynarodową.

a) Historia Rady

Rada Europejska wywodzi się od nieformalnych spotkań szefów rządów państw członkowskich Wspólnot Europejskich (tzw. "spotkania na szczycie") odbywanych nieregularnie od 1961 roku. W czasie konferencji na szczycie w Paryżu 9-10 grudnia 1974 roku zdecydowano o zinstytucjonalizowaniu tych spotkań i nazwano je Radą Europejską. Pierwsze posiedzenie Rady miało miejsce w Dublinie w marcu 1975 roku. Spotkania Rady odbywały się odtąd średnio 2-3 razy do roku: raz na pół roku w państwie sprawującym aktualnie prezydencję, zaś ewentualne dodatkowe obrady zwykle w Brukseli.

Kolejnym krokiem w formalizacji spotkań na szczycie była Deklaracja londyńska przyjęta podczas obrad Rady Europejskiej w 1977 roku. Określono wtedy m.in. liczebność delegacji towarzyszących głowom państw lub rządów, sposób wydawania oficjalnych komunikatów i przygotowywania porządku dziennego obrad. Ważne postanowienia dotyczące Rady zawierała również Uroczysta deklaracja o Unii Europejskiej uchwalona 19 czerwca 1983 r. w Stuttgarcie.

Rada Europejska początkowo nie miała umocowania prawnomiędzynarodowego. Podstawę traktatową jej funkcjonowania stworzył dopiero Jednolity Akt Europejski, który wszedł w życie w 1987 roku. Traktat z Maastricht ustanawiający Unię Europejską, zmienił umocowanie Rady, która w 1993 r. stała się organem Unii, a nie Wspólnot. Z formalnego punktu widzenia Rada Europejska jest właściwie jedynym organem UE - inne główne instytucje są nadal organami Wspólnot Europejskich, z których Unia jedynie korzysta.

b) Struktura

Rada Europejska to spotkania głów państw lub szefów rządów państw członkowskich (w przypadku Francji i Finlandii są to prezydenci, choć zwykle towarzyszą im też premierzy) oraz przewodniczącego Komisji Europejskiej. W obradach biorą też udział ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich, a także jeden z członków Komisji.

Przewodniczącym Rady jest przedstawiciel państwa sprawującego w danym momencie przewodnictwo Unii, zmienia się więc co pół roku. Konstytucja dla Europy podpisana 29 października 2004 r. przewiduje, że przewodniczący Rady ma być wybierany przez wszystkie państwa członkowskie na 2,5 roku.

Rada Europejska zbiera się średnio 3-4 (co najmniej 2) razy w roku, na krótkich, zwykle dwudniowych spotkaniach. Zgodnie z Traktatem nicejskim, od momentu rozszerzenia Unii 1 maja 2004 r. wszystkie spotkania Rady odbywają się w Brukseli.

1.7. Komisja Europejska

Komisja Europejska (fr. Commission européenne, ang. European Commission), oficjalnie Komisja Wspólnot Europejskich, to rodzaj rządu Unii Europejskiej, odpowiedzialnego za bieżącą politykę Unii, nadzorującą prace wszystkich jej agencji i zarządzającej funduszami Unii. Siedzibą Komisji jest Bruksela.

a) Historia Komisji

Poprzedniczkami Komisji Europejskiej były: powstała w 1952 r. Wysoka Władza, będąca organem zarządzającym EWWiS złożonym z funkcjonariuszy międzynarodowych, oraz istniejące od 1958 r. Komisja EWG i Komisja Euratomu. Wszystkie trzy organy zostały połączone w jednolitą Komisję Wspólnot Europejskich w 1967 r. na mocy Traktatu Fuzyjnego. Nazwa Komisja Europejska przyjęła się po wejściu w życie Traktatu z Maastricht i powstaniu Unii Europejskiej.

b) Struktura Komisji

Po wejściu w życie Traktatu Nicejskiego członkami Komisji jest każdorazowo tyluż komisarzy, ile państw liczy Unia (obecnie 25 - znaczy to, że po wejściu Bułgarii, Chorwacji i Rumunii liczba to wzrośnie do 28). Każdy z komisarzy jest odpowiedzialny za określony dział pracy, są więc oni odpowiednikami ministrów w zwykłym rządzie. Ich wyznaczenia dokonuje jednak nie przewodniczący Komisji, lecz rządy poszczególnych państw.
Członkowie komisji nie mogą czuć się związani żadnymi instrukcjami - są politykami, których powołanie rekomenduje Rada Europejska i zatwierdza Parlament Europejski. Ich zadaniem jest nadzór nad przydzielonymi im dyrekcjami generalnymi.

c) Tryb wyboru Komisji

Zgodnie z postanowieniami Traktatu z Nicei, nowa Komisja Europejska składa się z 25 członków (jeden komisarz na każde państwo). Traktat, który wszedł w życie 1 lutego 2003 r., określił tryb wyboru przewodniczącego Komisji.
Po uzgodnieniu nazwiska kandydata na przewodniczącego Komisji, Parlament Europejski na sesji inauguracyjnej (20-23 lipca 2004 r.) głosował nad przyjęciem tej kandydatury (procedurę określił regulamin Parlamentu).
W porozumieniu z przewodniczącym-elektem Rada Unii Europejskiej sporządziła listę 24 komisarzy, którą zatwierdziła większością kwalifikowaną. Przewodniczący-elekt przedstawił następnie propozycje dotyczące zakresu obowiązków dla poszczególnych kandydatów na komisarzy. Na przełomie września i października odbyły się przesłuchania wszystkich kandydatów w Parlamencie Europejskim. Po przesłuchaniach, cały skład nowej Komisji Europejskiej stał się w Parlamencie przedmiotem głosowania. Procedurę powołania Komisji Europejskiej zakończyło głosowanie większością kwalifikowaną przez szefów rządów i państw. 8 listopada 2004 r., Komisja Europejska, po przejściach związanych ze skandalem wokół Rocco Buttiglionego i w nowym składzie rozpoczęła pracę.

1.8. Znaczenie i pozycja Europejskiego Tryału Sprawiedliwości.

Trybunał Sprawiedliwości (franc. Cour de Justice des Communautés européennes) - jeden z organów głównych Unii Europejskiej, pełniący funkcję sądu międzynarodowego, konstytucyjnego i administracyjnego. Powstał na mocy umowy o wspólnych instytucjach z 25 marca 1957 roku. W jego skład wchodzi 25 sędziów mianowanych przez każde państwo członkowskie oraz 8 rzeczników generalnych (adwokatów)obsadzanych na sześcioletnią kadencję na zasadzie rotacji. Orzeczenia Trybunału mają charakter ostateczny. Siedzibą Trybunału jest Luksemburg.

Trybunał Sprawiedliwości:

0. orzeka o legalności aktów prawnych wydawanych przez inne organy UE oraz ich zgodności z Traktatami,

1. dokonuje obowiązującej wykładni aktów prawnych,

2. na wniosek Komisji Europejskiej podejmuje decyzje wobec państw nie wypełniających zobowiązań traktatowych,

3. rozpoznaje spory między państwami członkowskim lub między tymi państwami a Komisją Europejską.

4. dokonuje rewizji wyroków Sądu I Instancji

5. może też rozstrzygać skargi wniesione przez osoby fizyczne i prawne

Sędziowie Trybunału są z zasady przedstawicielami Unii Europejskiej i nie mogą orzekać w sprawach, których stroną jest państwo, które ich nominowało. Sędziowie wybierają spośród siebie przewodniczącego na trzy lata. Obecnie funkcję tę pełni Vassilios Skouris. Co trzy lata dokonuje się wymiany składu sędziowskiego i adwokackiego.

Urzędowym językiem Trybunału jest język francuski.

W 1989 roku utworzono przy Trybunale Sąd I Instancji (na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego).

Zajmuje się on orzecznictwem w sprawach dotyczących osób fizycznych i prawnych.

SŁOWA KLUCZOWE:

1. Prawo wspólnotowe

2. Prawo pierwotne

3. Prawo wtórne

4. Unia Europejska (UE) jest to gospodarczo-polityczny związek dwudziestu pięciu, w chwili obecnej, krajów europejskich, będący efektem wieloletniego zbliżania się krajów z Europy Zachodniej.

5. Swobody traktaowe

6. Dyrektywa Unii Europejskiej jest to ustrojowy akt prawny, na podstawie którego państwa członkowskie Unii wprowadzają własne, krajowe regulacje prawne dotyczące różnych aspektów życia i funkcjonowania państwa.

Dyrektywy mają różną wagę: zalecana, obowiązująca oraz wprowadzana na okres próbny. Dyrektywy w wielu kwestiach pozostawiają krajom członkowskim Unii znaczną swobodę wyboru rozwiązań.
Polska powinna dostosować krajowe uregulowania prawne do zapisów zawartych w dyrektywach Unii.

Dyrektywa jest aktem prawnym Unii Europejskiej określającym cele do osiągnięcia. Państwa członkowskie w wewnętrznym ustawodawstwie same decydują, w jaki sposób te cele osiągną.

Jednym z celów Unii jest zapewnienie na rynku wewnętrznym swobodnego przepływu osób, towarów, usług, i kapitału.

W zakresie przepływu towarów problemem jest konflikt interesów lokalnych z zasadami wspólnotowymi i próby ochrony rynków krajowych (oczywiście w granicach prawa).

Prawodawstwo unijne przeciwdziała próbom zakłócania swobodnego przepływu towarów. Zniesiono cła wewnętrzne i ograniczenia ilościowe, ujednolicono prawo podatkowe. Wprowadzono zasadę wzajemnego uznawania: produkt legalnie wprowadzony na rynek jednego państwa członkowskiego musi zostać dopuszczony do obrotu na całym obszarze Unii.

Rozpoczęto też ujednolicanie (harmonizację) przepisów dotyczących wytwarzania i obrotu produktami wprowadzając przepisy prawa europejskiego (prawo europejskie, jako wynik negocjacji równouprawnionych podmiotów, ma pierwszeństwo wobec prawa krajowego). Wkrótce jednak powstał problem zapanowania nad mnogością szczegółowych przepisów. W tej sytuacji przyjęto tzw. Nowe Podejście do harmonizacji przepisów technicznych. Polega ono na ograniczeniu harmonizacji do zagadnień związanych z bezpieczeństwem użytkowania, ochroną zdrowia i ochroną środowiska. Konsekwencje techniczne wynikające z tych ustaleń są zawarte w zharmonizowanych normach europejskich EN. Wprowadzenie na rynek produktu spełniającego takie wymagania nie może podlegać żadnym ograniczeniom.

7. Rozporządzenie to akt normatywny wydany na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Rozporządzenie stanowi jedno ze źródeł prawa powszechnego, obok konstytucji, ustaw oraz ratyfikowanych umów międzynarodowych.

Warunkiem prawidłowego upoważnienia jest wskazanie organu, który powinien wydać rozporządzenie wykonawcze (delegacja ustawowa), zakres spraw przekazanych do uregulowania w rozporządzeniu oraz wytyczne dotyczące treści aktu. Organ wskazany do wydania rozporządzenia nie może przekazać tego uprawnienia innemu organowi, możliwe jest jednak łączne wskazanie dwóch i więcej organów, które powinny wspólnie wydać rozporządzenie. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego organ, który uzyskał upoważnienie do wydania rozporządzenie może ponosić odpowiedzialność konstytucyjną za niewykonanie spoczywającego na nim obowiązku.

Rozporządzenie musi zmierzać do wykonania ustawy, nie może być zatem ani sprzeczne z ustawą (np. wprowadzając rozwiązania nieznane ustawie), nie może też wykraczać poza zakres delegacji. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego utrwalił się też pogląd o niezgodności z ustawą rozporządzenia wydanego na podstawie wadliwego (czyli pozbawionego zakresu spraw do uregulowania oraz wytycznych) upoważnienia wyrażonego w ustawie. Niedopuszczalna jest delegacja o charakterze blankietowym, tj. gdy ustawodawca pozostawia zbyt szeroki zakres swobody autorowi rozporządzenia co do jego treści. Do kontroli legalności (zgodności rozporządzenia z ustawą) powołany jest Trybunał Konstytucyjny.

Od rozporządzenia należy rozróżnić zarządzenie, które jest aktem prawa wewnętrznego, nie może być zatem podstawą rozstrzygnięcia o prawach i obowiązkach obywateli.

Zgodnie z art. 92 konstytucji, delegację ustawową może uzyskać wyłącznie organ wskazany w konstytucji, zalicza się do nich:

0. Prezydent

1. Rada Ministrów

2. Prezes Rady Ministrów

3. Minister

4. Przewodniczący komitetu wchodzącego w skład Rady Ministrów

5. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.

8. Bezpośredni skutek

9. Prymat prawa wspólnotowego