TWORZENIE PROGRAMU WYCHOWAWCZEGO

Placówki edukacyjne mają 3 podstawowe zadania do spełnienia: NAUCZANIE, WYCHOWANIE, OPIEKA

W dotychczasowej szkole najważniejszą funkcją była dydaktyka, a wychowanie realizowane było przy okazji nauczania!

Twórcy reformy postanowili to zmienić: wiedza przekazywana nie jest przecież!!!:

-Neutralna

-O charakterze laboratoryjnym

-Wolna od idei i wartości

Jako że środowisko szkolne ma duży wpływ na kształtowanie postaw uczniów, położono nacisk na integrację celów dydaktycznych i wychowawczych, co jasno zostało sformułowane w Podstawie programowej dla szkół podstawowych i gimnazjów (1999 r.).

Wobec:

- Ograniczenia funkcji wychowawczej rodziny

- Socjalizacji przez media i rówieśników

- Zwiększenia zagrożenia patologią

- Ograniczenia liczby placówek wspomagających wychowanie

Rady pedagogiczne są zobowiązane do opracowania własnych programów wychowawczych.

Ogólny schemat tworzenia programu wychowawczego:

1.Rozpoznanie potrzeb – pełna diagnoza

-Opinie nauczycieli

-Opinie rodziców

-Opinie uczniów

-Opinie niepedagogicznych pracowników placówek

-Opinie działaczy samorządowych, funkcjonariuszy policji, księży, itp.

Dobór metod i technik zbierania opinii zależy od zakresu stawianych pytań i osób podejmujących badanie, należy jednak przestrzegać zasad i wymogów metodologii badań społecznych, warto skorzystać z pomocy specjalisty.

1'. Formułowanie idei i wartości, które wyznaczą główne kierunki działalności wychowawczej – określenie wizji i misji instytucji oraz stworzenie sylwetki absolwenta placówki, ( etap nie bezwzględnie konieczny).

Wizja – ogólne, ale jasne wskazanie kierunku, w którym instytucja zamierza zmierzać

Misja – szerokie określenie najważniejszych celów z uwzględnieniem roli, do pełnienia której instytucja została powołana.

2. Wyznaczenie głównych celów, które instytucja chce osiągnąć w procesie wychowania – na podstawie wizji, misji, sylwetki absolwenta:

-Sformułowanie konkretnych zadań

-Opracowanie harmonogramu zadań

-Wyznaczenie odpowiedzialnych za realizację danych zadań

Aby program był realizowany, musi być stworzony i zaakceptowany przez wszystkich uczestników procesu wychowawczego.

Dla przykładu przedstawiono kilka tekstów, które pokazują różne sposoby konstruowania programów wychowawczych.

We fragmencie Alicji Sztyrak ukazane zostało, jak buduje się wizję szkoły na podstawie wyników badań opinii rodziców, nauczycieli i uczniów.

Całość dotyczy Gimnazjum nr 3

Na początku określiła obszary, które szkolny program wychowawczy powinien uwzględniać:

-Kształtowanie u uczniów umiejętności wymaganych przez podstawę programową oraz określonych na podstawie oczekiwań uczniów i rodziców.

-Tworzenie na terenie szkoły warunków do rozwoju osobowości poprzez: koła zainteresowań, zajęcia pozalekcyjne, itp.

-Kształtowanie postaw na podstawie przyjętego systemu wartości.

-Działania na rzecz zaspokajania specjalnych potrzeb edukacyjnych uczniów, wynikających z diagnozy wstępnej.

-Działania opiekuńcze (pomoc materialna, praca indywidualna).

-Tworzenie etosu wychowawczego szkoły.

-Współdziałanie z rodzicami i środowiskiem lokalnym.

-Podnoszenie umiejętności wychowawczych wszystkich pracowników szkoły.

-Działania prozdrowotne szkoły.

Prace poprowadzono według schematu:

1)Diagnoza aktualnego stanu sytuacji wychowawczej szkoły:

Szkoła rejonowa publiczna w Bródnie, dzielnicy o charakterze historycznie robotniczym, Struktura zawodowa rodziców: 2% podst., 26% zas. Zaw., 61% średnie, 11% wyższe, 25% uczniów z rodzin niepełnych, 20% domów z problemem alkoholowym, Rejon gimnazjum obejmuje uczniów z 4 sąsiadujących szkół podstawowych, 253 osoby uczące się w 10 klasach, 29 nauczycieli z pełnym wykształceniem (tytuł mgr), 3 nauczycieli nowo przyjętych, Pedagog i psycholog

2) Wypracowanie wzoru wychowanka w nawiązaniu do wizji i misji szkoły, wskazanie celów głównych i szczegółowych:

Wizją jest sylwetka absolwenta Gimnazjum nr 3, który po ukończeniu edukacji będzie mógł:

-Bezpiecznie i godnie poruszać się w otaczającym świecie

-Osiągnąć taki poziom wiedzy, by dostać się do wybranej szkoły

-Porozumiewać się z ludźmi

-Twórczo rozwiązywać problemy

-Poznać różnorodne formy kultury

-Być dumny z faktu, że współtworzył tradycję gimnazjum

-Dążyć do osiągnięcia wielkich celów życiowych.

Aby poznać dokładnie oczekiwania, przeprowadzono wśród nauczycieli i rodziców ankietę na temat pożądanych cech ucznia i zadań szkoły. Spośród kilkunastu propozycji (np. kultura osobista, uczciwość, wrażliwość, patriotyzm, wyrównywanie różnic wiedzy między uczniami, kształtowanie zdolności do krytycznego myślenia) należało zaznaczyć po trzy najważniejsze ich zdaniem.

Z zestawień odpowiedzi wynikało, że oczekiwania rodziców i nauczycieli pokrywają się, na czele listy cech stawiane są obowiązkowość, kultura osobista ucznia i wytrwałość w dążeniu do celów, a szkoła ma w pierwszej kolejności kształtować kulturę osobistą, wytrwałość, obowiązkowość, odpowiedzialność.

3) Wybranie tych celów i zadań niezbędnych do realizacji modelu wychowanka:

Nauczyciele gimnazjum wypowiadali się, w jaki sposób rozwijają „pożądane” cechy absolwenta oraz jak realizują „podstawowe zadania szkoły”. Na podstawie tych wypowiedzi ustalono podstawowe zasady działalności Gimnazjum Nr 3 w Warszawie:

-Kształtowanie właściwych postaw odbywa się nie tylko w ramach lekcji, ale także podczas wycieczek, zabaw

-Stwarzanie wartościowego środowiska wychowawczego możliwe jest tylko przy współpracy z -domem rodzicielskim

-Częściej nagradzać niż karać

-Uczenie aktywne

-Włączanie uczniów do prac na terenie szkoły

-Systematyczne sprawdzanie wykonywanej pracy

-Rozbudzanie wyobraźni w kierunku tworzenia swojej wizji w przyszłym zawodzie

4) Przydzielenie zadań osobom realizującym szkolny program wychowawczy, określenie terminów

5) Systematyczne sprawdzanie zgodności działań z postawionymi celami.

Z kolei Krystyna Piłacińska-Pikus w swoim tekście wyjaśnia, że program wychowawczy Gimnazjum nr 44 został zbudowany na podstawie dokumentów prawnych (np: ustawy o systemie oświaty, podstaw programowych kształcenia ogólnego, „Konstytucji Rzeczypospolitej”, „Karty nauczyciela”, statutu gimnazjum, „Konwencji praw dziecka”), wypracowanych oraz sprawdzonych, przynoszących efekty działań wychowawczych oraz badań potrzeb uczniów i rodziców.

Schemat tworzenia programu przedstawiał się następująco:

-Doskonalenie umiejętności wychowawczych nauczycieli (doskonalenia zawodowe nauczycieli np.: jak najefektywniej wykorzystać godziny do dyspozycji wychowawcy? Wewnątrzszkolne ocenianie. Umiejętności wychowawcze nauczycieli uczących w gimnazjum. Jak pracować z klasą? I inne)

-Powołanie zespołu nauczycieli współpracującego z dyrektorem

-Zebranie postulatów wychowawczych od nauczycieli, uczniów, rodziców

-Określenie misji szkoły, treści priorytetów wychowawczych na 3 następne lata, celów głównych, pośrednich, zadań do wykonania, spodziewanych efektów, wykonawców oraz narzędzi, przy pomocy których program będzie realizowany

-Planowanie zadań szczegółowych, tworzących roczny plan pracy wychowawczej

-Monitorowanie i ewaluacja

Monitoring- to ciągły proces badania pojawiających się rezultatów planu. Dzięki niemu dowiadujemy się, czy program działa i jak (dobrze, źle), jakie są osiągane postępy w realizacji celów głównych, pośrednich i zadań, jakie są efekty pracy, można w porę podjąć działania korygujące, można określić, czy praca zaangażowanych osób jest równomierna.

Monitoringu dokonuje się za pomocą:

-Ankiet i kwestionariuszy dla uczniów, rodziców i nauczycieli

-Rozmowy, dyskusje

-Obserwację

Ewaluacja- mierzenie jakości pracy szkoły, w tym przypadku jej działań wychowawczych. Udział w niej powinni brać w sposób zaplanowany wszyscy członkowie społeczności szkolnej, wyniki winne być podawane do wiadomości również w sposób zaplanowany. Szkoła na bieżąco bada efekty swoich działań. W tym celu stworzony zostaje harmonogram monitorowania realizacji programu wychowawczego i corocznych planów pracy wychowawczej.

Program wychowawczy został więc opracowany przez wszystkich nauczycieli we współpracy z rodzicami i uczniami, innymi pracownikami szkoły. Ma on uwzględniać podmiotowość i samorządność uczniów, wychowawców, współpracę z rodzicami. Nauczyciel staje się już nie tylko dydaktykiem, ale też trenerem, autorytetem, doradcą i przewodnikiem wspierającym ucznia oraz wysiłki wychowawcze rodziców.

We fragmencie swojej pracy Henryka Galas zwraca ona naszą uwagę na opis trudności, jakie mogą się pojawić w toku dyskusji nad ideami i wartościami mającymi leżeć u podstaw programu wychowawczego.

Pierwszy problem pojawił się na samym początku i dotyczył różnych stanowisk na temat wychowania, jego celów i dróg ich osiągania oraz określenia roli rodziców, szkoły i samego ucznia w procesie wychowania.

Po kliku burzliwych spotkaniach nauczyciele szkoły w Nieporęcie porozumieli się, że:

-Wychowanie musi być integralnie związane z wiedzą i umiejętności, które służą rozwijaniu osobowości

-Działania wychowawcze pomiędzy szkoła, rodziną i środowiskiem lokalnym winny być spójne.

-Wychowanie powinno opierać się na wartościach

I tutaj pojawia się kolejny problem: wypracowanie wspólnego systemu wartości (różne, odległe wręcz poglądy i postawy)

Oraz jeszcze jeden: bierna postawa znacznej części rady pedagogicznej.

Postawy charakterystyczne dla nauczycieli biorących udział w tworzeniu programu wychowawczego w Nieporęcie

NAUCZYCIELE KIERUJĄCY SIĘ POSTULATAMI ZAWARTYMI W PEDAGOGICE NIEAUTORYTARNEJ:

Celem wychowania szeroko rozumiany rozwój dziecka

Przyznanie dziecku prawa do rozwoju według swoich możliwości

Wspieranie dziecka w budowaniu pewności siebie, w samodzielnym rozwiązywaniu problemów

Partnerski stosunek do dziecka

Traktowanie podmiotowe z poszanowaniem praw i potrzeb

Wprowadzanie ucznia w świat kultury i wartości poprzez realizację ich we własnym życiu

NAUCZYCIELE- REPREZENTANCI PEDAGOGII SERCA:

Ofiarne i bezinteresowne poświęcenie się dzieciom

Afirmacja miłości

Uwrażliwianie na trudną sytuację

Budzenie prawdziwego zainteresowania problemami

Nauka wyrozumiałości i spieszenia z pomocą

NAUCZYCIELE SKUPIENI WOKÓŁ NAUCZYCIELA RELIGII

Brak inicjatywy pedagogicznej ożywiającej życie szkoły

Nieufne podejście do nowości

Drugoplanowa rola szkoły w wychowaniu dziecka

Wychowanie wokół wartości religijnych

Stawianie siebie ponad innych

Dziecko nie może być partnerem rodzica ani nauczyciela

Dorosły jest mądrzejszy, wie co dla dziecka dobre

Wychowanie oparte na zakazach

Zawstydzanie, wzbudzanie poczucia winy w celu uzyskania zmiany zachowania

Inicjatorzy lokalnych akcji przeciw czemuś

Brak zaangażowania i bierność mogą dowodzić, że:

-Filozofia reformy nie wszędzie się przyjęła

-Wprowadzenie reformy nie miało wpływu na zmianę stosunku nauczycieli do swojej pracy

-Reforma nie wyzwoliła energii i entuzjazmu niezbędnych do podjęcia nowych zadań

Rada pedagogiczna w Nieporęcie uznała, że misją szkoły jest pomoc uczniom w tworzeniu siebie.

Kolejnym etapem pracy było zebranie materiału pozwalającego na opisanie sytuacji uczniów w środowisku rodzinnym, szkolnym i wartości. Posłużono się ankietami (niestety w tym przypadku nieprecyzyjne i z błędami metodologicznymi) dla dzieci i rodziców.

Mimo uchybień udało się sporządzić rejestr wartości. Dla rodziców najważniejsze są: szacunek do innych ludzi, kultury i wiedzy, uczciwość, odpowiedzialność za własne zachowanie, wiara we własne siły, umiejętność radzenia sobie w życiu, unikanie zagrożenia. Uczniowie najbardziej cenią: życzliwość, koleżeńskość, miłą atmosferę w szkole.

Na podstawie materiału z ankiet określono sylwetki absolwentów Szkoły podstawowej w Nieporęcie.

SYLWETKA ABSOLWENTA ETAPU I EDUKACJI I-III

UCZEŃ KLASY III NA MIARĘ SWEGO WIEKU JEST:

-SAMODZIELNY,ZARADNY, KOMUNIKATYWNY to znaczy, że: chętnie włącza się w życie klasy, szkoły i rodziny, rozwija swoje zainteresowania- ma hobby, stara się planować swoje działania,, szuka możliwości rozwiązywania swoich problemów i zaspokajania ciekawości, bierze udział w różnych działaniach na terenie szkoły i domu rodzinnego,

-UCZCIWY, PRAWY, PRAWDOMÓWNY to znaczy, że: szanuje własność swoją, kolegów i szkolną, nie kłamie, nie ściąga, przyznaje się do błędów i stara się je naprawić, zna normy zachowań obowiązujące w szkole, domu i środowisku, odróżnia dobro od zła, rozumie, że nie można realizować własnych potrzeb kosztem cudzych praw i interesów,

-ODPOWIEDZIALNY,OBOWIĄZKOWY to znaczy, że: uczy się brać odpowiedzialność za swoje zachowania, zna swoje prawa i obowiązki wynikające z roli ucznia, kolegi,członka rodziny, stara się zrozumieć motywy zachowań swoich i innych ludzi, postępuje asertywnie tzn. w taki sposób, aby nie naruszać niczyich interesów,

- KULTURALNY, TAKTOWNY, SZANUJĄCY INNYCH to znaczy, że: używa form grzecznościowych, nie dokucza kolegom, nie używa brzydkich słów (nie przezywa) pomaga innym na miarę swoich możliwości, umie kulturalnie zachować się w różnych sytuacjach życiowych, uczy się szacunku dla symboli narodowych i religijnych, w swoich zachowaniach przejawia szacunek dla innych ludzi (zwłaszcza słabszych, niepełnosprawnych).

-DBAJĄCY O ZDROWIE I BEZPIECZEŃSTWO to znaczy, że: uczy się dbać o swoje zdrowie, wygląd i higienę osobistą, umie ubrać się stosownie do pory roku i pogody, rozumie potrzebę aktywnego wypoczynku na świeżym powietrzu, dba o środowisko naturalne (swoje najbliższe otoczenie), poznaje podstawowe zasady ruchu drogowego i przestrzega ich unika zagrożeń i niebezpiecznych zachowań uczy się zwracania o pomoc w sytuacjach trudnych,

SYLWETKA ABSOLWENTA ETAPU II EDUKACJI IV-VI

UCZEŃ KLASY VI NA MIARĘ SWOJEGO WIEKU JEST:

-SAMODZIELNY, ZARADNY, KOMUNIKATYWNY to znaczy, że: zna różne źródła zaspokajania swych zainteresowań i ciekawości, a także umie z nich korzystać, jest zaangażowany w życie klasy, szkoły i domu rodzinnego, konsekwentnie realizuje swoje zamierzenia, kształtuje swój światopogląd i łatwo nie ulega niekorzystnym wpływom innych,

- UCZCIWY, PRAWY, PRAWDOMÓWNY to znaczy, że: zna i stosuje uniwersalne normy zachowań i współuczestniczy w procesie tworzenia norm szkolnych, swoim zachowaniem wzbudza zaufanie nauczycieli, rodziców i kolegów, postępuje w sposób nie naruszający praw i interesów innych, szanuje własność prywatną i społeczną, umie przyznać się do zachowania nieuczciwego i gotów jest ponieść jego konsekwencje,

- ODPOWIEDZIALNY, OBOWIĄZKOWY to znaczy, że: zna swoje prawa w szkole i w domu oraz potrafi upomnieć się o ich respektowanie, rozumie sens swoich szkolnych i domowych obowiązków i realizuje je, bierze odpowiedzialność za swoje zachowanie i postępuje zgodnie z zasadami asertywności, odróżnia fikcję literacką i filmową w przekazach medialnych od świata realnego,

- KULTURALNY, TAKTOWNY, SZANUJĄCY INNYCH to znaczy, że: zachowuje się zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami i normami kultury, używa języka literackiego bez wulgaryzmów, nie nadużywa kolokwializmów, swoją osobę i poglądy prezentuje w sposób nie naruszający godności innych, szanuje symbole narodowe i religijne, jest tolerancyjny wobec ludzi odmiennych pod względami: religijnym,fizycznym i kulturowym, umie zachować się kulturalnie poza szkołą i domem,

-DBAJĄCY O ZDROWIE I BEZPIECZEŃSTWO to znaczy, że: dba o swoje zdrowie, wygląd i higienę osobistą, stosuje zasady zdrowego trybu życia, dba o środowisko naturalne, bo rozumie związek między jego stanem a zdrowiem człowieka, przestrzega podstawowych zasad ruchu drogowego, potrafi przewidzieć konsekwencje niebezpiecznych zachowań i dlatego ich unika, wie, do kogo zwrócić się o pomoc w sytuacjach zagrożenia,

W pracy Łukasza Antczaka widnieje natomiast opis etapów powstawania programu w jego gimnazjum w Żychlinie, opis systemu motywacyjnego i zasady oceniania zachowania uczniów.

Schemat prac nad programem:

Powołanie zespołu rady pedagogicznej

Ankietowanie rodziców i uczniów na temat oczekiwań wobec szkoły

Określenie treści wychowawczych zawartych w programach nauczania poszczególnych przedmiotów

Przyjęcie przez radę najważniejszych wartości wychowawczych

Przygotowanie projektu programu

W oparciu o wyniki ankiet powstała następująca SYLWETKA WYCHOWAWCZA ABSOLWENTA GIMNAZJUM: ma określone zainteresowania, rozumie człowieka i świat, samodzielnie, krytycznie ustosunkowuje się do obserwowanych zjawisk, dostrzega różnorakie złożoności związków przyczynowo-skutkowych, potrafi formułować , uzasadniać i bronić własnych punktów widzenia, potrafi jasno formułować wypowiedzi, jest dociekliwy, refleksyjny, krytyczny, potrafi podejmować wysiłek samozachowawczy; kierować własnym rozwojem, potrafi rozpoznawać i rozumieć wartości oraz stworzyć wewnętrznie akceptowaną ich hierarchie, potrafi rozstrzygać wątpliwości i problemy moralne zgodnie z przyjętą hierarchię wartości i dobrem wspólnym, posiada znajomość najważniejszych etycznych zasad życia publicznego, umiejętność stosowania ich w życiu szkolnym, takich jak rzetelna praca, punktualność, uczciwość itd.., cechuje go postawa ciekawości, otwartości i tolerancji wobec innych ludzi i kultur, potrafi współżyć i współdziałać w grupie rówieśniczej, rozumie i zna praktyczne zastosowanie zasad i procedur demokratycznych w społeczności lokalnej, posiada świadomość istnienia obowiązków wobec własnej Ojczyzny, ma ugruntowane poczucie tożsamości narodowej i religijnej, ma szacunek dla siebie oraz innych ludzi, ich wysiłku i pracy, ma świadomość wartości, jaką jest własny region i kraj oraz ich dziedzictwo kulturowe, potrafi rozwiązywać problemy i pokonywać trudności okresu dojrzewania.

Z sylwetką absolwenta i celami programu wychowawczego ścisły związek mają zasady oceniania uczniów, które Antczak przedstawia bardzo szczegółowo:

-Cierpliwa i mozolna praca nauczycieli wraz z uczniami

-Wyróżnia się aktywność uczniów

-Obowiązuje poprawny, kulturalny język polski

-Zabrania się palenia papierosów i korzystania z jakichkolwiek używek

-Partnerstwo

-Przestrzeganie statutu szkoły i zasad kultury osobistej

-Opinia o zachowaniu ucznia formułowana jest na zakończenie semestru i koniec roku szkolnego, do wyrażania której mają prawo wszyscy pracownicy szkoły, a które zostają zanotowane przez wychowawcę

-„Nie wystarczy, że nikt nie ma do ciebie pretensji. Powinien mieć cię za co szanować, a może i podziwiać”

Maria Jolanta Nawrocka i Ewa Smoleń w swoim tekście natomiast zwróciły uwagę, że wychowanie w szkole jest niezmiernie ważne. Dziecko spędza w szkole większą część dnia, tu odnajduje wzory zachowania, postępowania, porozumiewania się. Chociaż w ostatnich latach zaniedbywano sprawy wychowawcze w placówkach oświatowych( dowodem na to jest zmiana nazwy Kuratorium, Oświaty i Wychowania na Kuratorium Oświaty), to pozostają one w centrum zainteresowań nauczycieli. Dlatego autorki pragnęły stworzyć taki program wychowawczy, który uwzględniłby potrzeby każdego ucznia, rodzica, a także nauczycieli.

Dlatego postanowiły przeprowadzić ankietę dotyczącą zadań szkoły wśród nauczycieli i rodziców, by zorientować się jakie wartości są dla nich najistotniejsze, miała dać dyrekcji gimnazjum i zespołowi przygotowującemu program informację co do oczekiwań tych grup w zakresie m.in. wychowania gimnazjalistów. Ankieta została przeprowadzona na początku roku szkolnego. Wykorzystano do tego celu materiały CODN „ Gimnazjum 2002”. Ankieta zawierała 15 pytań, ankietowani musieli zakreślić 3 spośród podanych możliwości.

Ankieta była przeprowadzona bez żadnej zapowiedzi. Poszczególne treści każdy rozumiał tak, jak chciał. Wyniki ankiety przeprowadzonej wśród rodziców:

- najwięcej głosów (18,02%) oddano na rozwijanie samodzielności, przedsiębiorczości i poczucia odpowiedzialności

- na przygotowanie możliwie największej liczby uczniów do dalszej nauki- głosowało 15,55%, w jednej klasie widoczne było to bardzo ważne bo głosowało na to pytanie 85% rodziców

- dwa kolejne zadania – nauczenie uczenia się i13,07%, a rozwijanie poczucia solidarności, pomaganie sobie nawzajem 9,9% ankietowanych.

Najmniejsze zainteresowanie wzbudziły: szczególna opieka nad uczniem trudnym, ułatwienie społecznej integracji wszystkich uczniów oraz uzupełnienie braków kulturowych uczniów pochodzących z różnych środowisk.

Należy starannie przeanalizować wszystkie podjęte decyzje rodziców dotyczące szkoły. Różnią się one w niektórych punktach z powołaniem szkoły m.in. w odniesieniu do uspołecznienia dzieci. Ciekawe jest też stanowisko rodziców niektórych klas, u których nie znalazło zainteresowanie szczególną opieką nad uczniami trudnymi, czyżby w tych klasach rodzice nie znali problemu trudny uczeń, a może nie oczekują pomocy w tym zakresie od nauczycieli? Natomiast zadania: ułatwienie społecznej integracji wszystkich uczniów i uzupełnienie braków kulturowych uczniów pochodzących z różnych środowisk, zaakceptowały pojedyncze osoby.

Ta sama ankieta została przeprowadzona również wśród nauczycieli. Nauczyciele wyraźnie preferują przygotowanie możliwie największej liczby uczniów do dalszej nauki – podkreślając w ten sposób funkcje dydaktyczna szkoły. To spojrzenie nie odbiega od woli rodziców, jest istotne ze względu na fakt, że absolwent szkoły powinien posiadać świadomość ustawicznego kształcenia się, wzbogacania wiedzy, rozwijania osobowości i ciągłego doskonalenia się. To cechy niezbędne dla współczesnego europejczyka.

Dalszej kolejności – opanowanie minimum programowego(16 osób), rozwijanie samodzielności, przedsiębiorczości i poczucia odpowiedzialności (8 osób), rozwijanie poczucia solidarności i pomagania sobie nawzajem (7osób).

Oczekiwania uczniów wobec szkoły

W listopadzie na lekcji wiedzy o społeczeństwie zadano uczniom pytanie:”w jakiej szkole chcielibyście się uczyć?”. Pierwszoklasiści już spokojniej patrzyli na gimnazjum, mimo to trochę niepewnie oceniali, co im się podoba w szkole lub co im się nie podoba i w związku z tym, co by zmienili. Zagadnienie na pozór szerokie, a każdy miał możliwość wskazania jednego zagadnienia pozytywnego i jednego negatywnego

Wyniki ankiety:

- uczniowie oczekują od nauczycieli sprawiedliwego systemu oceniania – wskazywano lekcje, na których byli oceniani zgodnie z ich umiejętnościami i kryteriami ocen oraz, te na których zostali skrzywdzeni

- zwrócili uwagę na właściwy, poważny stosunek nauczycieli do uczniów, pokazali grono nauczycieli charakteryzujących się wyrozumiałością wobec uczniowskich słabości, ale wskazali rozbieżności między wymaganiami w szkole podstawowej a gimnazjum – oceniając obecne jako bardzo wysokie

- bardzo dobrze oceniono miłą atmosferę szkole

Kolejną grupę zagadnień stanowiły kwestie wyposażenia szkoły – chcieliby widzieć ją piękną, wyposażoną w nowe meble, udekorowaną gazetkami tematycznymi itp.

Pewna grupa uczniów miała krytyczne uwagi pod adresem planu lekcyjnego, nierównomiernego obciążenia uczniów zajęciami obowiązkowymi w ciągu tygodnia, braku informatyki, techniki, zbyt małymi przydziałami godzin geografii, biologii, fizyki, chemii.

Uwagę zwrócono na zbyt małą liczbę i niewielką różnorodność zajęć dodatkowych.

Uczniowie chcieliby, aby szkoła dostarczała wiedzy przydatnej w życiu, rozwijała ich osobowość.

Wiele osób wskazywało na wspólne uroczystości, spotkania towarzyskie, wycieczki jako ciekawą formy spędzania wolnego czasu.

Oczekują też, że szkoła będzie bezpieczna, w której mogliby się czuć pewnie.

Oczywiście wyżej wymienione kwestie nie były przedstawiane jednogłośnie. Zdania były podzielone tzn. w każdej sprawie zdarzali się zwolennicy i przeciwnicy.

Zaplanowanie działań wychowawczych odbywać się powinno poprzez przebadanie potrzeb i oczekiwań środowiska (uczniów i rodziców) i porównanie ich z celami wychowania.

Krzysztof Pedrycz w swojej pracy postanowił odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób należałoby kształtować charakter i osobowość ucznia, aby pomóc mu w zaadaptowaniu się w konkretnym środowisku szkolnym, a w przyszłości w każdym innym środowisku.

Postawił tezę, że dla pełnego wypracowania sukcesu edukacyjnego niezbędne jest osiągnięcie u każdego ucznia odpowiedniej dla niego równowagi psychicznej i emocjonalnej oraz ukształtowanie postawy wobec środowiska, w którym żyje i będzie pracował.

Tylko wówczas możne oczekiwać, że uczeń będzie chciał podążać dalej, rozwijać w sobie dociekliwość poznawczą, ukierunkowaną na oszukiwanie prawdy, dobra, i piękna w świecie.

W przeciwnym razie życie dla młodego człowieka będzie tylko walką, walką z innymi i samym sobą.

Wnioski te oparł na ankiecie, którą przeprowadził w zespole szkół zawodowych w Warszawie. Ankietą objął wszystkich uczniów klas drugich szkoły zasadniczej i technikum.

Uczniowie najczęściej oceniają swoje stosunki z innymi uczniami jako dobre i bardzo dobre. Gorzej były oceniane relacje z nauczycielami, za dobre i bardzo dobre uważa je tylko 35% uczniów. Lepiej ocenione zostały relacje z wychowawcami aż 70%określiło jako dobre i bardzo dobre. Niezbyt korzystnie wypadła odpowiedź na pytanie Czy lubisz swoją klasę? Odpowiedzi uczniów oznaczają, że uczniowie nie lubią swojej klasy i pewnie dlatego często wagarują z wycieczek i innych imprez szkolnych.

Ankieta potwierdziła fakt, że uczniowie bardzo często palą, piją alkohol i niestety pewna ich grupa zażywa narkotyki.

Młodzi ludzie nie potrafią rozwiązywać i rozładowywać emocji w sposób kulturalny dla siebie, często zachowują się względem siebie agresywnie.

Tylko 49% uczniów czuje się w szkole dobrze i bezpiecznie.

Wnioski do programu wychowawczego

Z analizy ankiety Pedrycz przyjął następujące kierunki programowania pracy wychowawczej szkoły:

- trening w rozpoznawaniu swoich emocji ( rozwijanie zdolności interpersonalnych)

- trening we właściwym odczytywaniu emocji u innych, rozwijanie zdolności interpersonalnych

- trening w adekwatnym reagowaniu na swoje emocje, opanowanie emocji, kiedy to uczucie wyprzedza myśli,

- trening w radzeniu sobie z niepowodzeniami

- trening zachowań asertywnych, umiejętność mówienia ”nie”

- ćwiczenia umiejętności zdobywania przyjaciół

- poznawanie zagrożeń związanych z paleniem papierosów, piciem alkoholu i zażywania narkotyków.