Skamander, Polonistyka, 07. Współczesna do 45, OPRACOWANIA


SKAMANDER: BIOGRAFIA ZESPOŁOWA GRUPY

Najbardziej wpływowa grupa poetycka Polski niepodległej. Powstała w 1919 r. Skamandryci związani byli z pismem „Pro arte et studio” oraz „Pro arte”, współtworzyli także kabaret literacki „Pod Picadorem”.

W 1920 r. ukazał się pierwszy numer czasopisma „Skamander”. Ukazywało się ono do 1928 r., nieregularnie. Redaktorem naczelnym był Mieczysław Grydzewski. Drugie wydanie 1935 - 1939.

„Wielka piątkę” stanowili: J. Tuwim, K. Wierzyński, J. Iwaszkiewsicz, J. Lechoń i A. Słonimski. Za swego patrona duchowego uważali L. Staffa. Satelici: K. Iłłakiewiczówna, M. Pawlikowska - Jasnorzewska, J. Wittlin i J. Liebert.

Skamander był grupą „programowo bezprogramową”. Poeci nie stworzyli ani własnego manifestu artystycznego, ani też teorii objaśniającej istotę swojej twórczości poetyckiej. Jednak w ich utworach można zauważyć wspólne przekonanie ideowo - artystyczne. W poezji młodych skamandrytów dominuje problematyka codzienności. W miejsce romantycznego poety - wieszcza wadzącego się z Bogiem i modernistycznego artysty przeżywającego szczególne stany ducha pojawia się człowiek z ulicy, z tłumu. Liryka młodych skamandrytów wyraża zachwyt nad życiem jako wartością, także biologiczną i nad światem w jego codziennym kształcie.

Próby przezwyciężenia tradycji romantycznej widoczne są także w świadomym odrzuceniu narodowych i patriotycznych powinności literatury.

Konsekwencją takiego pojmowania poezji była zmiana języka poetyckiego - pojawił się język codzienny, potoczny, pełen kolokwializmów, a nawet wulgaryzmów.

Ideał młodości, siły twórczej i przyjaźni ma zastąpić manifesty programowe. Odrzucają patos i wielkie tematy narodowe, mit twórcy - mesjasza i kult talentu. Tematy: wiosna, miłość, radość życia.

Nazwa pochodzi od mitologicznej rzeki Skamander przywołanej przez Wyspiańskiego w Akropolis.

Lata 30ste to koniec działalności grupy. Rozeszły się drogi poetów - przyjaciół, obrali różne kariery, poróżniły ich różne poglądy polityczne. Lechoń i Iwaszkiewicz objęli stanowiska dyplomatyczne za granicą, Wierzyński związał się z prawicowym obozem sanacji, Słonimski zajął się publicystyką a Tuwim podejmował coraz poważniejsze, krytykujące rzeczywistość tematy.

PRO ARTE ET STUDIO, SKAMANDER, WIADOMOŚCI LITERACKIE

*Pro Arte et Studio -Pismo młodzieży akademickiej, wydawane w Warszawie 1916-1919, ukazywało się nieregularnie.

Początkowo wychodziło pod auspicjami Uniwersytetu Warszawskiego, redagowane przez E. Boyé jako czasopismo studenckie o zainteresowaniach literacko-artystycznych, następnie skupiło poetów grupy Skamander: J. Lechonia (współredaktora, 1917), J. Tuwima (opublikował tu programowy wiersz Wiosna, 1918), J. IwaszkiewiczaA. Słonimskiego.

Sekretarzem redakcji od 1917 był M. Grydzewski, późniejszy współzałożyciel i redaktor Wiadomości Literackich. Pro arte et studio odegrało znaczną rolę w kształtowaniu się życia literackiego w pierwszym okresie po odzyskaniu niepodległości.

*Skamander -Miesięcznik poetycki, czasopismo wydawane w Warszawie 1920-1928 (nieregularnie) i 1935-1939, początkowo przez W. Zawistowskiego, od 1922 przez M. Grydzewskiego. Redagowane przez członków grupy poetyckiej Skamander: J. Iwaszkiewicza, J. Lechonia, A. Słonimskiego, J. Tuwima, K. Wierzyńskiego, stanowiło jej trybunę, utraciło ten charakter po 1935.

Publikowano w nim krytykę i eseistykę literacką, teatralną, plastyczną, muzyczną i filmową, a także rozprawy teoretycznoliterackie, m.in. K.W. Zawodzińskiego i F. Siedleckiego. Drukowano utwory przedstawicieli różnych orientacji literackich i politycznych, a także liczne przekłady.

*Wiadomości Literackie - tygodnik kulturalny wydawany w Warszawie 1924-1939 przez A. Bormana i M. Grydzewskiego (redaktor naczelny). Główny trzon współpracowników mających duży wpływ na kształt pisma stanowili członkowie grupy poetyckiej Skamander.

Pismo początkowo popierało całkowicie J. Piłsudskiego i sprzyjało obozowi sanacji, od ok. 1930 (na skutek tzw. sprawy brzeskiej - uwięzienia przedstawicieli politycznej opozycji) powiązane z lewicą piłsudczykowską i kołami demokratyczno-liberalnymi.

Preferowało tendencje racjonalistyczne, laickie, pacyfistyczne, przeciwstawiając się rasizmowinazizmowi. Ogromną popularność zyskały utrzymane w tym duchu felietony A. Słonimskiego Kroniki tygodniowe (od 1927) oraz publicystyka T. Żeleńskiego-Boya.

Od 1934 Wiadomości Literackie przyznawały prestiżowe nagrody literackie.

POEZJA JANA LECHONIA

Opublikował w okresie międzywojennym tylko dwa tomy poetyckie: Karmazynowy poemat (1920) oraz Srebrne i czarne (1924).

O literackiej sławie zadecydowała mistrzowska forma wierszy oraz bogata w treści narodowe problematyka. W jego liryce ujawniło się uzależnienie od tradycji literackiej, zwłaszcza romantycznej. Zafascynowany historią i kulturą polską, poszukuje zarazem drogi do przewartościowania narodowych mitów.

W obu tomach można dostrzec bogactwo literackich odwołań: do barokowego konceptualizmu, do młodopolskiej nastrojowości i dekadencji, a także do romantycznej mitologii i metafizyki.

Poszczególne zbiory poezji różnią się, ale łączy je tematyka patriotyczna oraz skłonność do ożywiania tradycji narodowej i historycznej. Po siedmiu związanych z tradycją romantyczną utworach Karmazynowego poematu zbiór Srebrne i czarne stanowi przykład liryki refleksyjno - filozoficznej. Twórczość wojenna i powojenna to powrót do tematyki patriotycznej, a zwłaszcza odnowienie motywu poety emigranta.

Sławę przyniósł mu wydany w 1920 tom KARMAZYNOWY POEMAT - udana próba zmierzenia się z wzorcami wielkiej literatury narodowej, nawiązująca swoją poetyką do Mickiewicza (wiersz MOCHNACKI) i Słowackiego (DUCH NA SEANSIE), a za temat mająca Polskę i jej sytuację w obliczu odzyskanej niepodległości. Pada tam słynne "A wiosną niechaj wiosnę, nie Polskę, zobaczę" (HEROSTRATES), nawołujące do wyzwolenia literatury z tematyki narodowej. W wielu jednak utworach pojawiają się postaci z polskiej mitologii narodowej - Mochnacki czy Zagłoba, widoczna jest także fascynacja narodową tradycją. KARMAZYNOWY POEMAT, będąc rozrachunkiem z polską mitologią, próbuje kreować (zwłaszcza w wierszach MOCHNACKI i PIŁSUDSKI) nowy mit.
Kolejnym z tomów Lechonia było SREBRNE I CZARNE, wydane w 1924. Przyniósł on fascynację śmiercią i grzechem (tytuł stanowił aluzję do srebrno-czarnych ozdób pogrzebowych) i pozostaje do dziś jedną z najbardziej pesymistycznych książek poetyckich w polskiej literaturze. Zawierał wiersze kunsztowne w formie, opierające się na stylizacji zarówno klasycystycznej, jak i zbliżonej do barokowej stylistyce prowadzących do paradoksu antytez.

Lechoń ponownie zaczął tworzyć po wybuchu wojny - w tej twórczości dominowała liryka patriotycznego hołdu dla ofiar i bohaterów walczącego kraju, wygnańcza nostalgia i wspomnienia, z czasem pojawiły się posępne w nastroju i powściągliwe w wyrazie, często aluzyjne, wiersze osobiste.

POEZJA JULIANA TUWIMA

Twórczość Tuwima można podzielić na III etapy:

*młodzieńczy, to etap Pikadora, Skamandra, skandali poetyckich, wojny o wiosnę, burzliwego życia artystycznego i towarzyskiego.

Twórczość tego okresu cechuje witalizm, entuzjazm, dynamika życia wielkiego miasta.

Postawa witalistyczna łączyła się z radosnymi emocjami, a świat, miasto i ulice przepełnione były w jego wierszach tajemniczym pięknem i szczęściem. Te obrazy przedstawione były językiem potocznym. Chętnie sięgał po słownictwo kolokwialne i gwarowe, wprowadzał wulgaryzmy i brutalizmy językowe. Mistrz neologizmu. /Czyhanie na Boga (1918); Sokrates tańczący (1920);

*poszukiwanie słowa poetyckiego. W formie zwraca się ku klasycznym wzorcom horacjańskim i do poezji Kochanowskiego, krystalizuje własną poetykę - język ekspresywny, nie unikający słów potocznych, a nawet wulgarnych. Tematy: polityczne, antywojenne, satyra na mieszczaństwo, filozoficzne czy o samym trudzie tworzenia. W tym czasie też tworzy wiersze dla dzieci. /Słowa we krwi (1926) - analizuje dramatyczny konflikt między słowem - pojęciem a rzeczą, która pod nim się ukrywa: rzeczą realną, istniejącą, podczas gdy słowo wydaje się martwe.

Klasycyzm; Rzecz Czarnoleska (1929) poeta odnajduje trwałe wartości w kulturze i sztuce europejskiej. Tematyka refleksyjna i filozoficzna także w Biblia cygańska (1933) oraz Treść gorejąca (1936).

*wojenny i powojenny, emigracja, powrót do kraju i działalność powojenna. Dziełem emigracyjnym jest poemat dygresyjny Kwiaty polskie.

TOMY: Słowa we krwi, Rzecz Czarnoleska, Biblia cygańska, Treść gorejąca.


POEZJA KAZIMIERZA WIERZYŃSKIEGO

Poezję jego cechuje witalizm, energia „tryskająca z wierszy”.

Dwa pierwsze tomy poetyckie Wiosna i wino (1919) oraz Wróble na dachu (1921) przyniosły obraz niczym nie zakłóconej radości życia oraz piękna i bogactwa świata. Prezentuje w nich poeta postawę witalistyczną. Tematyka jego wierszy jest błaha, wręcz pospolita, wyrażają one nieustanny zachwyt nad codziennością.

W okresie międzywojennym uległo przemianom. W tomach Wielka niedźwiedzica (1923), Rozmowa z puszczą (1929), Pieśni fanatyczne (1929) oraz Gorzki urodzaj (1933) witalizm zostaje zastąpiony tematyką egzystencjalną. Poeta rozważa dramatyzm istnienia człowieka, analizuje jego złożoność, a wizja świata traci swój „wiosenny” blask.

Wolność tragiczna (1936) oraz Kurhany (1938) przyniosły problematykę patriotyczną, której towarzyszyła refleksja katastroficzna.

Osobnym zjawiskiem w jego twórczości jest tom poetycki Laur olimpijski (1927), zawierający utwory o tematyce sportowej. Wiersze z tego tomu cechuje poetyka klasycyzującą, a postacie sportowców przypominają wizerunki antycznych bohaterów i herosów. Tom jest pochwałą młodości, tężyzny fizycznej i sił witalnych człowieka.

Tomy:

-Wiosna i wino (1919)

-Wróble na dachu (1921)

-Wielka niedźwiedzica (1923)

-Laur olimpijski (1927)

-Rozmowa z puszczą (1929)

-Pieśni fanatyczne (1929)

-Gorzki urodzaj (1933)

-Wolność tragiczna (1936)

-Kurhany (1938)

POECI SKAMANDRA: BALIŃSKI, IWASZKIEWICZ, SŁONIMSKI

*Stanisław Baliński - w dwudziestoleciu międzywojennym wydał jeden tomik poetycki, zatytułowany Wieczór na wschodzie, który jest świadectwem fascynacji kulturą Orientu, a jednocześnie wyraźnym wpisaniem w nurt poezji Skamandra, w którym dominowało przeświadczenie o konieczności przełamania romantycznych stereotypów myślenia.

Refleksja nad filozofią i literaturą.

KREACJA PODMIOTU LIRYCZNEGO = próba przełamania polskiego romantycznego sposobu myślenia.

-odkrywanie śladów romantycznych wędrowców uzmysławia jedność przeżyć bez względu na czas odbywanych podróży (Ślad. Pan de Gobineau)

-refleksja nad filozofią i literaturą pozwala dostrzec zagadnienia, które absorbują człowieka bez względu na przynależność kulturową

-np. Mędrzec z Szyrazu, Grób Hafiza

"Niepokój świata" (1939)

"Wielka podróż"

*Jarosław Iwaszkiewicz - podąża w kierunku estetyzmu i klasycznej formy poezji. To artysta wszechstronny. Zadebiutował w 1919 r. cyklem „Oktostychy” (wiersze w klimacie modernistycznym). Zajmował się ideą piękna, mitem artysty, świat traktował jako materiał do przetworzenia w poezji.

Oktostychy to ośmiowersowce, które są poetyckimi definicjami pojęć takich jak szczęście czy erotyk. Wyraża w tym tomie postawę skrajnego estetyzmu, posługuje się wyrafinowanym językiem i kunsztowną poetyką.

Przemianę przynosi tom Djonizje (1922) inspirowany ekspresjonizmem; wierszom patronuje antyczny bóg wina, płodnych sil natury i biologicznego rozwoju. Zmienia się tez język poetycki - słownictwo kolokwialne, potoczne i cywilizacyjne.

W tomach Kasydach zakończonych siedmioma wierszami (1925) oraz Księdze dnia i nocy (1929) problematyka filozoficzna, rozważająca bolesny wymiar życia ludzkiego.

Ewolucja jego poezji prowadzi do klasycyzmu. Powrót do Europy (1931) mówi o trwałych wartościach europejskiego dziedzictwa kulturowego.

*Antoni Słonimski - poeta buntu, demonstruje swoje ciągłe „niepogodzenie się” ze światem.

Sonety (1918) i Harmonia (1919) - nawiązują do sztuki parnasistowskiej. Wyróżnia je dbałość o doskonałą formę poetycką, tematyka nawiązuje do tradycji antycznej i biblijnej.

Czarna wiosna (1919) manifest ekspresjonizmu.

Zachwyt nad światem, życiem i wolnością.

W latach 30stych chętnie sięga do tradycji romantycznej. Dba o artyzm i doskonałość wiersza, Godzina poezji (1923). W Okno bez krat (1935) dostrzec można tonację katastroficzną.

POEZJA MARII PAWLIKOWSKIEJ - JASNORZEWSKIEJ

Zwana „pierwszą damą Skamandra” związana i zaprzyjaźniona z tą grupą, choć formalnie do niej nie należała.

Mistrzyni miniatury poetyckiej, poezja szczegółu, tworzyła wiersze epigramatyczne, zwieńczone dobitną pointą. Świat otaczający kobietę dwudziestolecia pełen był drobiazgów, bibelotów, kwiatów, wieczory pod znakiem dancingu - to świat przeniesiony do jej poezji. Nie jest to rejestracja tamtego świata - zawsze towarzyszy jej filozoficzna refleksja, myśl o przemijaniu, czasie, nieskończoności, starości.

Poezja intymna, wiersze - miniatury obrazujące świat przeżyć kobiety, jej uczucia, walkę o szczęście, zbiór drobiazgów, jaki ją otacza.

TOMY: Niebieskie migdały, Różowa magia, Pocałunki, Dancing, Szkicownik poetycki.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
skamander, Polonistyka, 07. Współczesna do 45, OPRACOWANIA
Krytyka Skamandra, Polonistyka, 07. Współczesna do 45, OPRACOWANIA
Fiut A., Polonistyka, 07. Współczesna do 45, OPRACOWANIA
AWANGARDA KRAKOWSKA, Polonistyka, 07. Współczesna do 45, OPRACOWANIA
Cezura 1932, Polonistyka, 07. Współczesna do 45, OPRACOWANIA
Grupy literackie (opracowanie), Polonistyka, 07. Współczesna do 45, OPRACOWANIA
Antologia polskiej poezji rewolucyjnej 1918 – 1939 (notatki), Polonistyka, 07. Współczesna do 45, OP
Antologia polskiego futuryzmu (opracowanie), Polonistyka, 07. Współczesna do 45, OPRACOWANIA
Współczesność - szkic ogólny, Polonistyka, 07. Współczesna do 45, OPRACOWANIA
Główne ośrodki lit i FORMIZM, Polonistyka, 07. Współczesna do 45, OPRACOWANIA
Poezja polska okresu międzywojennego, Polonistyka, 07. Współczesna do 45, OPRACOWANIA

więcej podobnych podstron