Jak krytykować zachowując dobrą atmosferę, Pedagogika

Jak krytykować zachowując dobrą

atmosferę?

Czym jest krytyka ?

Problem o jakim zamierzamy pisać jest bardzo delikatnej natury , dlatego na samym początku chciałybyśmy przytoczyć bardzo ważną dewizę o której nie powinniśmy zapominać zabierając się do wypowiadania słów krytyki , a mianowicie : należy zdać sobie sprawę , że nikt nie lubi być krytykowany. Chcąc osiągnąć dobre efekty należy koniecznie nauczyć się jakże trudnej sztuki krytykowania innych ludzi. Wypadało by na początku zadać sobie pytanie czym jest krytyka? Wg. Słownika języka Polskiego : „Krytyka to surowa lub negatywna ocena kogoś lub czegoś , analiza i ocena książki , filmu lub czyichś dokonań” . Na podstawie Słownika Encyklopedycznego - Języka Polskiego Wydawnictwa Europa Krytyka to „(łacińskie criterium - miernik z greckiego kritérion - znak rozpoznawczy), analiza i ocena dobrych i złych stron z punktu widzenia określonych wartości np. etycznych, poznawczych, naukowych, estetycznych, założonych celów ,zadań lub praktyk; może dotyczyć nauki (krytyka naukowa), poprawności formalnej (krytyka logiczna), poprawności merytorycznej (krytyka merytoryczna lub krytyka empiryczna), metod (krytyka metodologiczna) „.Należy także pamiętać , że krytykowanie ma miejsce w czasie rozmowy więc jest swego rodzaju komunikowaniem się.

Zasady umiejętnej krytyki

CEL KRYTYKI.

Kluczem do dobrej krytyki jest uświadomienie sobie jej powodu oraz celu. Jeśli krytykujemy kogoś wyłącznie po to aby , mu „ wygarnąć” , powiedzieć mu co o nim myślimy , czy też aby zaspokoić swoje ego poprzez zranienie kogoś wtedy niczego nie zyskamy oprócz czystej satysfakcji wyładowania się i wzbudzenia niechęci do siebie u osoby krytykowanej ( nawet na całe życie). Jeżeli natomiast chcemy skłonić kogoś do zmiany postępowania, bądź przekonać do czegoś, w celu zmiany na lepsze, to intencje naszej krytyki są uzasadnione.

2.UMÓW SIĘ Z INNYMI LUDŹMI , ZE WZAJEMNY , KONSTRUKTYWNY KRYTYCYZM BĘDZIE NORMĄ, A NIE WYJĄTKIEM.

Niektórzy ludzie z uwagi na to , że obawiają się krytykować innych i za bardzo pragną być lubiani przez wszystkich dookoła nie potrafią osiągnąć takiego sukcesu jaki mogli by odnieść. Tacy ludzie zużywają wiele emocjonalnej energii na tłumienie w sobie negatywnych uczuć i emocji. Kumulują się one tak długo, aż w końcu ciśnienie staje się tak duże, że kończy się to bardzo gwałtownym wybuchem. Wówczas wszyscy wokoło są zaskoczeni , ponieważ nie spodziewali się takiego zachowania po kimś kto dotąd był spokojną i cichą osobą. Jeśli natomiast dana grupa bądź rodzina są świadomi jakiegoś celu bądź wizji i jeśli każdy rozumie , że we wzajemnych kontaktach mogą pojawić się sytuację konfliktowe np. z powodu czyjegoś postępowania lub rezultatów czy też metod pracy , wtedy krytyka zostanie odebrana zupełnie inaczej. Jako przykład przytoczyć można tutaj wielu utalentowanych menadżerów , którzy stawiają zawsze wysokie wymagania i pilnują , aby pracownicy wytwarzali produkty najwyższej jakości. Z tego właśnie powodu często są uważani za wybitnych liderów .Tymczasem ich geniusz polega na tym , że potrafią stworzyć warunki do zdrowej krytyki - zarówno do jej swobodnego wyrażania jak i odpowiedniego przyjmowania. Philip Caponigro - szef jednej z większych instytucji handlowych- zapytany o to jak skłania swoich pracowników do dobrej pracy , odpowiedział : „To całkiem proste. Ja tylko nie pozwalam im nie robić tego , co obiecali robić. Siadamy razem przy stole i ustalamy priorytetowe cele - takie , w których realizację ci ludzie chcą się zaangażować - a później siedzę im na karku , żeby rzeczywiście je osiągnęli”. Zatem będąc kierownikiem należy pilnować czy praca jest wykonywana poprawnie a jeśli nie, należy w umiejętny sposób zażądać poprawienia źle wykonanej pracy po to aby pracownicy nie pomyśleli sobie ze nie zależy Wam na wysokiej jakości. Podobnie jest na gruncie rodzinnym. Rodzice powinni zawsze korygować błędy popełniane przez ich dzieci oraz wpajać im określoną hierarchię wartości , uczuć oraz zasad postępowania w każdej sytuacji. Jeśli tego nie robią to znaczy , że rażąco zaniedbują swoje rodzicielskie obowiązki. Wyobraźmy sobie nauczyciela muzyki , który nie pokazał swojemu uczniowi , jak poprawić frazowanie kompozycji.

3. KRYTYKUJ WPROST I W CZTERY OCZY , A NIE PRZY ŚWIADKACH.

Krytyka powinna dokonywać się zawsze w obecności osoby krytykowanej , i tylko wobec niej. To odróżnia krytykę od obmowy , która jest niepotrzebnym mówieniem rzeczy prawdziwych ale „ za plecami” oraz od oszczerstwa , które jest mówieniem o kimś nieprawdy pod jego nieobecność , oczernianiem go. Dodatkowo osoba obmawiana czy też oczerniana nie ma żadnej możliwości wytłumaczenia się lub wyjaśnienia sprawy. Nikt nie lubi wysłuchiwać słów krytyki , a zwłaszcza kiedy padają one w obecności osób trzecich. Właśnie dlatego powinniśmy stosować zasadę: chwalimy - publicznie , krytykujemy - na osobności. Oczywiste jest to , że powinniśmy udać się bezpośrednio do osoby zasługującej na krytykę , a nie narzekać na nią przy innych , zwłaszcza tuż przed rozmową z bezpośrednio zainteresowaną osobą. Tak więc nie jest dobrym zwyczajem atakować ludzi za ich plecami. Ta sama zasada przekłada się na życie rodzinne oraz relacje z przyjaciółmi. Rozsądni rodzice nie krytykują się nawzajem w obecności swoich dzieci czy znajomych. Nie wypowiadają także negatywnych opinii o własnych dzieciach w towarzystwie innych ludzi.

4.WAŻNYM WARUNKIEM DOBREJ KRYTYKI JEST OPANOWANIE.

Przede wszystkim krytyka nie powinna być przekazywana w nerwach. Opanowanie sugeruje dobrą wolę krytykującego oraz jego pokojowe nastawienie. Nie powinniśmy co chwila poprawiać okularów , skubać fragmentu naszej garderoby , łapać się za krawat czy też co chwila wkładać rąk do kieszeni , ponieważ może być to odczytane przez osobę krytykowaną jako nasze zdenerwowanie. Takie zachowanie może sugerować , że mamy coś do ukrycia , że nie mówimy całej prawdy. Powinniśmy o tym pamiętać jeśli chcemy być wiarygodni i wzbudzać zaufanie w rozmówcy.

5.POGÓDŹ SIĘ Z FAKTEM , ŻE NIKT NIE JEST IDEALNY.

Gdy przebywamy na łonie natury , możemy przekonać się , że wszystko , co nas otacza ma jakieś wady czy mankamenty. Wystarczy przyjrzeć się drzewu bądź kwiatkowi - żadne nie jest idealne. Podobnie jest z ludźmi. Jeśli nie potrafimy przejść do porządku dziennego nad słabościami naszych współpracowników czy członków rodziny , nie będziemy potrafili racjonalnie funkcjonować oraz będzie nam trudno znaleźć kogoś , kogo moglibyśmy kochać. Jeśli natomiast będziemy potrafili pogodzić się z ludzkimi brakami i wadami , będziemy zdolni do stworzenia warunków do współpracy w niemalże każdej sferze naszego życia. Najlepsze stosunki między ludzkie istnieją wtedy kiedy potrafimy zrozumieć , że nasi przyjaciele mają prawo być w gorszym nastroju , gdy rozumiemy , że jakieś osobiste kłopoty chwilowo obniżają wydajności naszych pracowników. Powinniśmy zaakceptować fakt , że każdemu z nas daleko jest do doskonałości.

6.ZANIM WYPOWIESZ SŁOWA KRYTYKI ROZŁADUJ ATMOSFERĘ.

Zanim wypowiemy słowa krytyki powinniśmy zacząć od kilku przyjemnych słów , od szczerej pochwały , wyrazów uznania czy dobrego komplementu. Łatwiej jest wysłuchać krytycznych uwag po usłyszeniu pochwały. Przecież nawet fryzjer mydli twarz przed goleniem , dentysta podaje zastrzyk , by złagodzić ból przed mającymi nastąpić zabiegami. Oto przykład z życia wzięty:

Pewna firma budowlana zobowiązała się w kontrakcie, że przed upływem określonego terminu postawi i wykończy duży budynek w jednym z miast amerykańskich. Wszystko szło dobrze, budynek był prawie skończony, kiedy jeden z pod dostawców, który miał wykonać elementy ozdobne z brązu na elewację budynku, oświadczył, że nie może dostarczyć zamówionych materiałów na czas. Wiadomo co to oznaczało wstrzymanie prac i ciężkie kary umowne. Olbrzymie straty. I to wszystko przez jednego człowieka. Zaczęły się telefony, spory, gorące dyskusje i przekonywania. Wszystko na próżno. Wtedy wysłano do owego poddostawcy mądrego przedstawiciela firmy budowlanej w celu załatwienia sprawy. „Czy pan wie, że jest pan jedyną osobą w całej dzielnicy Brooklynu o takim nazwisku?” - spytał przedstawiciel firmy budowlanej prezesa firmy brązowniczej, kiedy tylko obaj panowie zostali sobie przedstawieni. Prezes był zaskoczony - „Nie wiedziałem o tym”. Zaintrygowany sprawdził ten fakt w książce telefonicznej. „Tak to rzadkie nazwisko. Moja rodzina przyjechała z Holandii i osiedliła się tu prawie 200 lat temu” - powiedział z dumą a potem przez kilka minut mówił o swoich przodkach. Kiedy skończył przedstawiciel firmy budowlanej porównał jego fabrykę z innymi i pochwalił ją: „Byłem w wielu fabrykach brązu, lecz pańska jest jedną z najczystszych jakie widziałem”. Prezes odparł: „Poświęciłem całe swoje życie tej fabryce i jestem z niej dumny. Czy chciałby pan zwiedzić zakład?”. Podczas zwiedzania gość prawił komplementy na temat technologii produkcji i uzasadniał, dlaczego wydaje mu się ona lepsza od innych fabryk konkurencyjnych. Zauważył kilka niezwykłych maszyn a gospodarz powiedział mu, że jest ich wynalazcą oraz pokazał jak pracują i jak są wydajne. Następnie nalegał na wspólne zjedzenie lunchu. Po lunchu prezes powiedział: „Wiem oczywiście, po co pan tu przyjechał. Nie spodziewałem się jednak, że nasze spotkanie będzie miało tak miły, przyjemny przebieg. Może pan wracać do firmy z moją obietnicą, że zamówione przez was materiały będą wykonane i dostarczone na czas, nawet jeśli będę musiał opóźnić inne zamówienia”. Zauważ, że z ust przedstawiciela firmy budowlanej nie padło ani jedno słowo na temat celu wizyty...

7. KRYTYKUJ CZYNY A NIE LUDZI I ZAPROPONUJ SPOSOBY ROZWIĄZANIA PROBLEMU.

Powinniśmy wyrażać naszą krytykę w sposób bezosobowy , czyli jak w nagłówku powinniśmy krytykować czyny a nie ludzi. Jeśli już musimy powiedzieć komuś , że coś źle zrobił lub , że źle postępuje powinniśmy mu również powiedzieć jak należy zrobić to właściwie , jak postąpić właściwie. Jeśli chcemy doprowadzić do naprawienia czyichś błędów należy je prawidłowo

zidentyfikować i zaproponować konkretne sposoby i metody skorygowania niewłaściwości. Może zdarzyć się taka sytuacja , że nie będziemy pewni czy dana osoba chce skorzystać z naszych rad dlatego możemy np. zapytać „ Interesuję Cię , jak ja zabrałabym się za rozplątanie tej sprawy?”. Jeśli znajdziemy się w sytuacji w której nie znamy zadowalającego rozwiązania , w takim wypadku po wyrażeniu negatywnej opinii powinniśmy powiedzieć „ Sama nie wiem , jak sobie poradzisz z tym fantem , ale masz głowę na karku i wierzę , że poradzisz sobie z tymi kłopotami”. Opowiadała kiedyś pewna kierowniczka dużego supermarketu następującą historię: Zatrudniliśmy niedawno młodą kobietę jako kasjerkę. Świetnie radziła sobie z klientami. Była dokładna i sprawna przy poszczególnych transakcjach. Problemy zaczynały się jednak dopiero pod koniec każdego dnia, kiedy przychodziło do rozliczania kasy. Szef kasjerów zaobserwował to i przyszedł do mnie pewnego dnia z żądaniem, abym zwolniła tę kobietę. Powiedział: „Tak wolno rozlicza kasę, że wstrzymuje wszystkich innych. Wielokrotnie pokazywałem jej, jak to należy robić, ale nie potrafi się tego nauczyć Musi odejść”. Następnego dnia obserwowałam ją osobiście. Widziałam, jak szybko i dokładnie wykonuje poszczególne operacje, jak miło traktuje naszych klientów. Nie trzeba było dużo czasu aby odkryć, skąd biorą się te kłopoty z rozliczaniem kasy - powodowała je jej przesadna skrupulatność. Po zamknięciu biura poszłam do niej, aby porozmawiać. Była wyraźnie zdenerwowana. Pochwaliłam ją jednak najpierw za jej przyjazny i otwarty stosunek do klientów oraz za dokładną i szybką pracę w ciągu całego dnia. Potem zaproponowałam, żebyśmy jeszcze przećwiczyły procedurę związaną z rozliczaniem kasy, bo to idzie jej najwolniej. Kiedy zdała sobie sprawę z faktu, że mam do niej zaufanie, z łatwością zastosowała się do moich instrukcji i rad, nabrała pewności siebie i wkrótce opanowała również i tę umiejętność. Od tego czasu nie mamy z nią żadnych problemów.

8. WYRÓWNUJ SWOJE BRAKI PRZEZ ROZWIJANIE ZALET.

Jesteśmy w stanie osiągnąć o wiele więcej działaniem o charakterze pozytywnym , niż negatywnym. Pewien słynny przemysłowiec Charles Schwab głosił wszem i wobec że , „ hojnie szasta pochwałami i nigdy nie krytykuje”. Miał rację namawiając nas do hojnego szafowania słowami uznania. Łatwiej jest nam przyjąć negatywną opinię z ust , trenera , szefa czy też rodzica , jeśli wierzymy , ze zasadniczo są o nas dobrego zdania o raz kiedy bilansują swoją krytykę podkreśleniem naszych zalet. Na gruncie rodzinnym bodźce pozytywne także odgrywają ważną rolę. John Gottman , Kim Buehlman i Lynn Katz udowodnili w swoich badaniach , że w trwałych małżeństwach mówi się znacznie więcej tych pozytywnych słów niżeli negatywnych , natomiast w rodzinach , które w końcu się rozpadają , pada codziennie około półtora raza więcej słów negatywnych. Jeśli więc zależy nam na trwałości naszego związku powinniśmy wyrażać słowami wszystkie swoje pozytywne uczucia , a jeżeli zdarzy się sytuacja w której musimy zareagować negatywnie , powinniśmy zrównoważyć to np. pieszczotliwym głaskaniem.

9.NIE KOMPLIKUJ PROBLEMU ATAKUJĄC CAŁĄ INSTYTUCJĘ LUB RODZINĘ.

Obowiązuje następująca zasada: „ O ile to możliwe , opinie pozytywne zawsze kieruj w dół , a opinie negatywne - w górę”. Jeżeli chcemy skrytykować coś w instytucji czy organizacji jako całość powinniśmy porozmawiać z kimś z jej kierownictwa , a gdyby okazało się to niemożliwe , przynajmniej ze starszym rangą pracownikiem. Podobnie sprawa wygląda na gruncie rodzinnym. Zwracając się do swoich dzieci rodzice powinni raczej wystrzegać się takich stwierdzeń jak „ My nie jesteśmy żadną rodziną , tylko bandą nie mających ze sobą wiele wspólnego ludzi , mieszkających pod jednym dachem.” Dzieci nie potrafią konstruktywnie podejść do takich ataków na układ , którego są częścią.

10. JEDNO WYKROCZENIE - JEDNA KRYTYKA

Tu zdarzają się jednak nadużycia dwojakiego rodzaju, psujące cały efekt krytyki.

a) Krytykujący nie zna miary w krytykowaniu i wraca do tej samej krytyki wielokrotnie przy różnych okazjach. To sprawia, że osoba krytykowana, choćby i najlepiej usposobiona, nie wytrzyma i zrazi się do osoby krytykującej, gdy

pewnego rodzaju „intymność” związana z krytyką została naruszona,

b) Osoba krytykowana zostaje pozbawiona możliwości wytłumaczenia się, czy też wyjaśnienia czegoś ważnego osobie krytykującej. Pozwól krytykowanemu rozmówcy wygadać się, wie on bowiem o sobie i swoich problemach więcej niż ty. Nawet wówczas, kiedy wyraźnie nie zgadzasz się z tym co mówi i Kusi cię, by mu przerwać, nie rób tego. Nie będzie bowiem i tak zwracał na ciebie uwagi dopóty, dopóki jego własne myśli domagają się wyrażenia. Słuchaj więc cierpliwie i z otwartą głową, a nawet zachęcaj, by do końca wyłożył swoje racje. Taka polityka popłaca, nie tylko w uniknięciu nadmiaru krytyki ale i w interesach czy nawet w życiu rodzinnym.

Zobacz, oto przykład: Stosunki pani Barbary z córką Laurą pogarszały się gwałtownie. Laura, która była spokojnym i zgodnym dzieckiem, wyrosła na niechętną do współpracy i opryskliwą nastolatkę. Pani Barbara pouczała ją, straszyła i karała - bez rezultatu! Pewnego dnia po prostu dała spokój. Laura wyszła z domu w odwiedziny do koleżanki choć nie wywiązała się ze swoich obowiązków. Kiedy wróciła, pani Barbara już chciała krzyczeć na nią po raz nie wiadomo który, ale nie miała na to siły. Po prostu spojrzała na nią i spytała: „Dlaczego Lauro, dlaczego?”. Laura spostrzegła w jakim stanie jest matka i spokojnym głosem spytała:„Czy naprawdę chcesz wiedzie dlaczego?”, i zaczęła mówić. Najpierw z wahaniem, a potem wyrzucając z siebie potok słów. „Nigdy przedtem jej nie słuchałam - mówi pani Barbara - mówiłam jej tylko, że nie zrobiła tego czy tamtego. Kiedy chciała podzielić się ze mną swoimi myślami, odczuciami albo pomysłami, przerywałam jej kolejnym poleceniem. Dopiero teraz zaczęłam zdawać sobie sprawę, że potrzebowała mieć we mnie nie nadzorcę ale przyjaciela, któremu może powierzyć wszystkie problemy wieku dorastania. A ja ciągle mówiłam, chociaż powinnam była słuchać. Gdy to wreszcie zrozumiałam pozwalam jej powiedzie wszystko, co chce mi powiedzieć. Mówi więc, co leży jej na sercu i nasze kontakty niepomiernie się polepszyły. Znów jest zgodna i gotowa do pomocy”.

11. ZAKŁADAJ , ŻE LUDŹMI KIERUJĄ POZYTYWNE POBUDKI .

„ Ludzie oceniają innych na podstawie ich postępowania , zaś siebie - na podstawie swoich intencji”. Popełniwszy jakiś błąd , nasi przyjaciele zazwyczaj rozumieją , że coś im się nie udało. Jednak z głębokim przekonaniem wierzą w swoje dobre intencję i będą chcieli , abyśmy my także w to uwierzyli. Jeśli mamy komuś coś za złe i chcemy mu wygarnąć używając takich zwrotów jak „ Co też Ci strzeliło do głowy? Jak mogłeś być taki głupi?”, „ Postępujesz tak , jak gdyby nic cię nie obchodziło”, „ Nigdy nawet nie próbujesz się postarać” , to nie łudźmy się , że dojdziemy do jakichś konstruktywnych rozwiązań. W tak agresywny sposób możemy co najwyżej obudzić złość w drugiej osobie. Oczywiście nasze zdenerwowanie jest zapewne skutkiem jakiejś frustracji i może być w pewien sposób uzasadnione , lecz bez względu na to czy zdajemy sobie z tego sporawe czy nie , takie ataki nigdy nie uzdrawiają sytuacji. W wyniku takich „ostrych” konfrontacji ludzie zaczynają uważać nas za swojego wroga , ponieważ z naszej wypowiedzi wywnioskowali , że uważamy ich za beznadziejny przypadek bez żadnej nadziei na poprawę.

12. SKUP SIĘ NA TYM , CO MOŻNA ZMIENIĆ

Nie ma sensu atakować kogoś słowami typu : „ Jak mogłeś być taki głupi?” ponieważ , osoba do której kierowane są krytyczne uwagi i tak nie jest w stanie zmienić zaistniałych już faktów. Powinniśmy skupiać swoją uwagę na działaniach , które mogą być poprawione i założyć , że ludzie chcą zacząć postępować lepiej niż do tej pory , wtedy nasza pozycja zostanie znacznie wzmocniona.

13. NIECH OSTRZE KRYTYKI BĘDZIE STĘPIONE PRZEZ SAMOKRYTYCYZM.

Samokrytycyzm wg. Okonia to „skłonność do obiektywnej oceny własnych zalet i braków , wyglądu , kwalifikacji , zdolności i cech charakteru oraz własnego postępowania - z punkty widzenia określonych kryteriów bądź wzorów”. Jeśli odnosimy sukcesy to mogą on wzbudzać zazdrość osób z naszego środowiska , warto zneutralizować ich niechęć śmiechem. Śmiechem z siebie samych. Ludzie którym zależy na dobrych relacjach z innymi nie powinni zachowywać się jak aroganccy lepsi od innych karierowicze , którzy bez przerwy chwalą się swoimi wręcz nadzwyczajnymi osiągnięciami. Powinni raczej dać innym do zrozumienia , że są świadomi tego ,iż nie są doskonali oraz , że potrafią śmiać się z własnych wad. Takim samokrytycyzmem zjednają sobie przychylności innych ludzi. Człowiek który uważa , że sekret skutecznego rządzenia polega na autorytaryzmie i przekonaniu wszystkich o swojej nadzwyczajnej mądrości , nie ma tak naprawdę zielonego pojęcia jakie cechy rzeczywiście pomagają osiągnąć wielkość. Warto przytoczyć tutaj pewne chińskie przysłowie: „ To moje niedoskonałości zjednują mi miłość moich przyjaciół. Natomiast moje cnoty ich denerwują.” Na gruncie rodzinnym rodzice nie powinni udawać , że są pod każdym względem idealni. Przeciwnie powinni otwarcie przyznawać się do swoich braków i niepowodzeń dzięki czemu staną się bardziej przekonującym wzorem dla swoich dzieci. W ten sposób pokarzą im , że są osobami którym też zdarza się zbłądzić , a potem naprawić , to co im się nie powiodło. Postępując w taki właśnie sposób , stwarzamy klimat , w którym nasza krytyka spotyka się z bardziej ochoczą akceptacją.

14.ZAKOŃCZ SWOJĄ KRYTYKĘ W PRZYJAZNEJ ATMOSFERZE

Kończąc swoją krytyczną opinię powinniśmy dodać: „cieszę się, że jesteśmy nadal przyjaciółmi”, lub „dobrze, że rozwiązaliśmy nasze wspólne problemy”, albo „nadal pomagajmy sobie współpracując zgodnie ze sobą”. Nigdy zaś nie kończmy krytycznej wypowiedzi słowami: „powiedziałem, wygarnąłem ci, a teraz bierz się za robotę”.

15. JEŚLI KRYTYKUJESZ NAUCZ SIĘ TEŻ PRZYJMOWAĆ SŁOWA KRYTYKI.

Nie możemy zapominać również o tym , że umiejętność przyjmowania krytyki jest znacznie większą sztuką niż krytykowanie i pouczanie innych. Nie każdy kto łatwo krytykuje innych , sam potrafi przyjąć negatywną ocenę własnej osoby , bo cierpi wtedy jego poczucie godności. Ale , generalnie rzecz biorąc przyznanie się do błędu połączone ze słowem „ przepraszam” nie jest oznaką słabości człowieka. Niektórzy ludzie bardzo emocjonalnie reagują na wypominanie im błędów. Stają się zdenerwowani i poirytowania lub demonstrują swoje lekceważenie. Wypierają się odpowiedzialności lub starają się kogoś innego obarczyć winą. Może jednak być inaczej. Jeżeli potraficie stanąć na wysokości zadania i bierzecie na siebie odpowiedzialność za niepowodzenia lub błąd , nawet gdy nie jest on rezultatem tylko i wyłącznie waszego działania - to ludzie będą darzyć Was szacunkiem.

Jak reagować na krytykę?

1. Krytyka częściowo słuszna ale zbyt szeroko zakrojona - mamy z nią doczynienia gdy ktoś uzywa wobec naszej osoby sformułowań zaczynających się od „ ty zawsze” , „ ty nigdy” Odpowiedź na takie zarzuty powinna zmierzać do weryfikacji faktów i ustalenia tego , co istotnie możew podlegać słusznej krytyce .Na przykład :

1. - Osoba A: Ty nigdy nie przychodzisz na czas.

- Osoba B: Istotnie, już drugi raz w tym tygodniu spóźniłam się , ale to nie prawda , że nigdy nie przychodzę na czas. W pozostałe dni przychodziłam punktualnie na nasze spotkania.

2.- Osoba A: Zawsze gdy chcę ci coś powiedzieć boli cię głowa

- Osoba B: Prawdą jest , że zarówno wczoraj , jak i dziś trudno mi się było skupić na tym , co do mnie mówiłaś. Ale nie jest prawdą , że zawsze boli mnie głowa , gdy chcesz mi coś powiedzieć. Zwykle chętnie cię słucham.

2. Krytyka oparta na nieuprawnionym uogólnieniu pojedynczych faktów - niektóre osoby mają tendencję do nadmiernego uogólniania pojedynczych faktów , kreowania rzeczywistości za pomocą fantazji. Partner może więc spotkać się z tak zaskakującym zarzutem , że nie wie jak na niego odpowiedzieć. Odpowiedź powinna odwoływać się do rzeczywistości a nie fantazji. Na przykład:

1. Osoba A: Ty nie znosisz , jak zapraszam do nas swoich znajomych. Jeżeli człowiek u siebie w domu nie może przyjąć kogoś , kogo lubi , to jest to po prostu dyskryminacja. Jestem dyskryminowana przez ciebie we własnym domu.

- Osoba B: dlaczego uważasz , że nie lubię , jak zapraszasz do nas swoich znajomych?

^{http://sjp.pwn.pl/lista.php?co=krytyka}^{, logowanie w dniu 9.05.2010}

^{http://portalwiedzy.onet.pl/94450,,,,krytyka,haslo.html}^{, logowanie w dniu 9.05.2010}

^{Adam Krawczyk , Jak umiejętnie krytykować ludzi, „Technika i USC” ,2003 nr 3 .}

^{Alan Loy Mc Ginnis}^,”^{Sztuka ży}^cia”^,^{Oficyna Wydawnicza “Vocatio”}^{, Wa-wa 1998 ,}^{s. 142-143}.