 | Pobierz cały dokument przewartosciowania.i.powroty.nad.niemnem.doc Rozmiar 71 KB |
Przewartościowania i powroty - „Nad Niemnem” E. Orzeszkowej
Kilka słów o pisarce
Geneza „Nad Niemnem”
Charakterystyka środowiska szlacheckiego
W kręgu mitu - dzieje Jana i Cecylii
Motyw powstańczej mogiły
„Nad Niemnem” - pozytywistyczna wersja „Pana Tadeusza”?
Realizm „Nad Niemnem”
Pozytywiści a tradycja romantyczna
Kilka słów o pisarce
Eliza Orzeszkowa urodziła się w 1841 roku w Milkowszczyźnie koło Grodna. Nauki pobierała na pensji sióstr sakramentek w Warszawie. Gdy miała 17 lat, wyszła za mąż za Piotra Orzeszkę i osiadła wraz z nim w majątku Ludwinowo na Polesiu. Tam zajmowała się szerzeniem oświaty wśród ludu i samokształceniem. W 1863 roku wzięła udział w powstaniu styczniowym - organizowała pomoc lekarską dla walczących oddziałów (m.in. ukrywała rannego Romualda Traugutta, a później pomogła mu przedostać się do Królestwa Polskiego). Po upadku powstania, mąż pisarki, który zresztą był przeciwny udzielaniu powstańcom pomocy, za działalność małżonki został zesłany na Syberię. Orzeszkowa jednak nie pojechała za mężem. Wkrótce zakochała się w Zygmuncie Święcickim, młodym lekarzu. W 1869 roku unieważniła małżeństwo z Orzeszką, zamierzała wyjść za swego kochanka, ostatecznie jednak ich związek nie został sfinalizowany. Tymczasem sytuacja finansowa autorki „Nad Niemnem” coraz bardziej się pogarszała. Orzeszkowa zmuszona została do sprzedaży ojcowskiego majątku, Milkowszczyzny, co bardzo boleśnie przeżyła, tym bardziej, że ziemię zgodnie z ówczesnym prawem, mógł kupić tylko Rosjanin.
Wkrótce w życiu Orzeszkowej pojawił się kolejny mężczyzna - tym razem żonaty. Jej głośny romans ze Stanisławem Nahorskim budził powszechne oburzenie w prowincjonalnym Grodnie. Kochankowie przeżyli w nieformalnym związku dwadzieścia lat, pobrali się dopiero po śmierci nieuleczalnie chorej żony Nahorskiego.
Autorka „Chama” była kobietą nowoczesną i aktywną, konsekwentnie realizowała program wysunięty przez pozytywistów: chętnie organizowała różnorakie akcje społeczne (włączyła się w pomoc dla pogorzelców w Grodnie), krzewiła polską kulturę i tradycję (w latach 1879-1782 prowadziła prężnie działające wydawnictwo w Wilnie, umiejętnie omijając cenzurę). W 1905 roku wysunięto jej kandydaturę do Nagrody Nobla. Przegraną (nagrodę otrzymał wtedy Henryk Sienkiewicz) odebrała jako osobistą klęskę. Pisarka zmarła w 1910 roku w Grodnie, jej pogrzeb stał się wielką manifestacją narodową.
Twórczość Elizy Orzeszkowej można podzielić na trzy okresy:
 | Pobierz cały dokument przewartosciowania.i.powroty.nad.niemnem.doc rozmiar 71 KB |