Filozofia Marksa Teoria alienacji istoty człowieka - w istniejących warunkach społeczno-ekonomicznych, człowiek żyje egzystencją fałszywą; powołaniem człowieka jest twórcza i uspołeczniona praca, która byłaby fundamentem stosunków między ludźmi, innego podejścia człowieka do przyrody i do samego siebie Teoria rynku - wizja człowieka, poddanego niezależnej od niego sile stosunków produkcji; ludzie nie panują nad tym, co sami stworzyli, system produkcji rządzi się własnymi prawami Teoria walk klasowych - życie ludzkie jest zdeterminowane przez stan walki klasowej - stosunki międzyludzkie, stosunek człowieka do przyrody i samego siebie - wszystko to określone jest przez interesy klasy panującej, to ona formuje społeczeństwo Epistemologia Marksa - człowiek najpierw pracuje, a potem poznaje i poznaje, bo pracuje, to nie świadomość określa życie, ale życie określa świadomość, myślenieto inaczej „świadomy byt”

Teoria fałszywej świadomości - fałszywa świadomość jest myśleniem życzeniowym -człowiek zaczyna ją produkować wtedy, gdy działanie, na którym mu zależy, jest niemożliwe, nie dopuszcza on do siebie prawdy, pragnie ją przed sobą ukryć, chce nieprawdy, która nie ukazuje niemożności działania, ani nie niweczy nadziei

Egzystencjalizm Istnienie ludzkie i pozaludzkie - są faktami pierwotnymi, człowiek nie ma wpływu na to,że się urodził, może to jedynie uznać lub potępić, cechą ludzkiego istnienia jest także świadomość cudzego bytu

Troska, trwoga, śmierć - człowiek jest nieustannie zagrożony w swoim istnieniu, musi go bronić, troska i trwoga wyczerpują jego siły, człowiek ciągle ucieka przed śmiercią,czyli nieodwołalnym końcem - po śmierci nic nie ma

Prawdziwe i nieprawdziwe istnienie - człowiek ma skłonność do przyzwyczajania się, codzienność staje się dla niego naturalna, zwykła, włącza coraz to nowe rzeczy do swojej codzienności i zanika w niej, swoje istnienie może zrozumieć dopiero wtedy, gdy niezwykły zbieg zdarzeń wytrąci go z tej codzienności

Opuszczenie i wolność - poza naszym obecnym życiem nie ma niczego, nie ma Boga, ani żadnych nakazów moralnych, nie ma w naszym życiu niczego, co nam pomoże, człowiek jest wolny, czy chce, czy nie chce, jest to ogromna odpowiedzialność, a jednocześnie ciężka konieczność Nicość - poza doczesnym istnieniem nie ma nic, ludzkie istnienie powstało z nicości i w nią zapadnie Etyka egzystencjalizmu - należy wychodzić poza samych siebie, jesteśmy w stanie doskonalić nasz byt, wyjście poza samego siebie sprawi, że nasze czyny będą heroiczne

A. Comte Ewolucjonizm Comte'a - ciągłe przekształcanie się w czasie Teoria alienacji - zakłada, że istnieje jakiś normalny, zgodny z istotą człowieka rozum,wobec którego ludzie w fazie teologicznej i metafizycznej byli wyobcowani

Fazy rozwoju umysłu ludzkiego - teologiczna (ludzie odwoływali się do religii), metafizyczna (ludzie odwoływali się do pojęć metafizycznych), pozytywna (do wyjaśniania wystarczy religia i fakty)

Empiryzm Comte'a - wszelka nauka powinna mieć potwierdzenie w faktach

Koncepcja korespondencji i wiedzy - należy brać pod uwagę poprzednie koncepcje wiedzy, ich wpływ na kolejne koncepcje

Nauka pozytywna - zajmuje się tylko rzeczywistością, przedmiotami prawdziwymi, nie dąży do ogólnych teorii i twierdzeń, ma być pożyteczna

Duch pozytywny - jest podstawą wprowadzenia nauki pozytywnej w myśl społeczną, steruje ewolucją dziejów ludzkich

Uspołecznienie - utworzenie powszechnej wspólnoty duchowej poprzez rozpropagowanie zasad pozytywizmu, jest to podstawowe zadanie nauki pozytywnej

Zasada powszechnej komunikacji - opiera się na odkryciu zasad harmonijnego postępu społecznego (uwzględnia koncepcję korespondencji wiedzy)

Zasada uniwersalizmu i najbardziej obiecującego adresata - teoria ma być uniwersalna, dochodzić do najszerszych mas społecznych, najlepsi adresaci to plebs i kobiety - pozostali w najmniejszym stopniu skażeni wiedzą fałszywą

Zasady moralne - najważniejszą zasadą jest altruizm, opiera się on na instynkcie sympatii i hamuje popędy egoistyczne

Pozytywistyczny humanizm - na najlepszy rozwój wartości humanistycznych w społeczeństwie wpływa sztuka, wprowadza ona bowiem harmonię między uczuciami, myślami i czynami

Klasyfikacja nauk - ze względu na złożoność występujących w niej procesów: matematyka, astronomia, chemia, fizyka, biologia, socjologia

Filozofia życia Filozofia życia wg Nietschego - w życiu nie istnieje żaden sens, krytyka religi i metafizyki, nie ma Boga, został wymyślony przez tych, którzy nie potrafią żyć autentycznie, istnieje moralność panów i moralność niewolników, altruizm i litość to cechy niewolników, wolność jest dla ludzi silnych, którzy potrafią sobie o nią zawalczyć, nie istnieje zasada równości, bo ludzie nie są równi

Filozofia życia wg Dilthey'a - życie jest podstawową kategorią ontologiczną, przyrodę wyjaśniamy - życie duchowe rozumiemy, człowiek jest istotą kulturową, nie jest mu dany porządek świata, sam musi go utworzyć, człowiek ciągle musi nadawać sens swojemu życiu, wiedza jest ekspresją ludzkich doświadczeń, a nie beznamiętnym opisem bytu samego w sobie Intuicjonizm Bergsona - intuicja jest poznaniem bezpośrednim, a zatem właściwym, zapewnia ona wiedzę pewną, intelekt nie jest dobrą drogą poznania, ponieważ zafałszowuje rzeczywistość, przeciwieństwem intuicji jest analiza - wyrażanie rzeczy za pomocą czegoś, co nie jest, świat jest ruchem, stany się zmieniają

Psychoanaliza Freuda - badając ludzkie działanie, należy tropić ukryte pobudki człowieka, w człowieku istnieją dwie sprzeczne siły: eros (popęd życiowy) i tanatos (popęd śmierci); wszelkie zjawiska ujmowane są jako rezultat konfliktów między id (część ludzkiej psychiki), ego (jaźń) i superego (nadjaźń), w ludzkiej świadomości nie ma treści izolowanych i przypadkowych; metoda interpretacji Freuda nazywana jest też hermeneutyką podejrzeń

Neopozytywizm Empirokrytycyzm (Avenarius, Mach) - krytyka podjęta po to, by ocalić naturalne pojęcie świata, czyli to wyzbyte dodatkowych elementów, które nie opierają się na doświadczeniu

Naturalne pojmowanie świata - jestem ja, są bliźni i przedmioty, bliźni są podobny, rzeczy są niezależne od percepcji

Postawa relatywna - nie uwzględniam mojego panującego „ja”

Postawa absolutna - to, co dane, traktuję jako „dane dla mnie”

Koordynacja zasadnicza - podmiot poznający nie może doświadczać siebie poza doświadczeniem i niezależnie od doświadczenia Teoria ekonomii poznania - celem poznania jest służyć praktyce, poznanie odbywa się dla samego poznania

Instrumentalizm (konwencjonalizm) - pojęcia ogólne nie mają żadnego realnego

desygnatu, pozwalają tylko skrótowo mówić o faktach

Wittgenstein -stosunek do nadziei pozytywistycznej - pozytywistyczna nadzieja jest złudna, problem sensu życia nie jest problemem naukowym, a tajemnicą

- koncepcje filozofii - świat wyznaczają nam fakty, logicznym obrazem faktów jest myśl - zdanie sensowne, logika naszego języka wyznacza zakres tego, o czym i jak można mówić

- gry językowe - język prywatny nie jest możliwy, każdy język można poznać, przez odgadnięcie reguł, do których on się stosuje

-" Granice mojego języka są granicami mojego świata" - chcąc się porozumieć, musimy poruszać się w granicach dostępnego nam języka

Filozofia analityczna - Bertrand Russel

- atomizm logiczny - istnieje wielość rzeczy i nie istnieje nic, co można by nazwać ich jednością

- antynaturalizm - powinność nie daje się wyprowadzić z bytu (z wiedzy o faktach)

Koło wiedeńskie - Moritz Schlick, R. Carnab

- manifest radykalnego pozytywistycznego humanizmu - wszystkie realne problemy są pytaniami nauki, żadnych innych nie ma

- demarkacja - nauka może odpowiedzieć na wszystkie sensowne ludzkie pytania, należy tylko wytyczyć obszar absolutnego urzeczywistnienia człowieka, poprzez oddzielenie nauki prawdziwej od pseudonauki - metafizyki

- metody analityczne - pozwalają pokazać, że nierozwiązywalne problemy są zasadniczo nierozwiązywalne, ponieważ nie są w ogóle problemami

- weryfikacjonizm - żadne zdanie (poza sprawozdaniem z aktualnej obserwacji) nie jest w pełni weryfikowalne

- potwierdzalność - mówimy o niej, gdy w toku kolejnych zabiegów sprawdzających nie natrafimy na przypadek negatywny, a liczba stwierdzonych przypadków pozytywnych rośnie

- falsyfikacjonizm Poppera - kryterium demarkacji pozwalające oddzielić naukę od metafizyki

I. Kant Krytycyzm - zerwanie z dogmatyzmem i sceptycyzmem, skierowanie badań na podmiot filozofujący

Przełom kopernikański - w centrum filozofii znajduje się podmiot, jako autonomiczny ośrodek aktywności, który ustanawia naukę, normy moralne i kryteria ocen

Metoda transcendentalna - pokazanie związku między powszechnie ważnymi treściami intelektualnymi wytworów a autonomicznym podmiotem

Intersubiektywność - umożliwia porozumiewanie w obrębie nauki i przekazywanie sądów

Rzecz sama w sobie - jest nieosiągalna dla intelektu a dla realnej rzeczywistości

Filozofia krytyczna - co mogę wiedzieć? Co powinienem czynić? Czego mogę się spodziewać?

Klasyfikacja sądów - wg roli w powiększaniu wiedzy: sądy analityczne i sądy syntetyczne - wg ich pewności: aprioryczne i aposterioryczne - oraz sądy syntetyczne a priori - poszerzają wiedzę o świecie i są pewne

Estetyka transcendentalna - ustala podmiotowe warunki zmysłowego doświadczenia - aby nastąpiło, niezbędne są dane zmysłowe, pochodzące z jakichś zewnętrznych, nieuchwytnych bodźców

Analityka transcendentalna - dane zmysłowe zostają poddane intelektualnemu opracowaniu, nie wystarcza ich uporządkowanie czasowe i przestrzenne, są one łączone i rozdzielane według schematów, które są właściwe samemu intelektowi

Kategorie - ilości (jedność, wielość, powszechność), jakości (realność, negacja, ograniczenie), stosunku (substancja i akcydens, przyczyna i skutek, oddziaływanie i uleganie działaniu), modalności (możliwość lub niemożliwość, istnienie lub nieistnienie,

konieczność lub przypadkowość)

Intelekt - aktywność polegająca na łączeniu danych zmysłowych lub pojęć, odnosi się zawsze do różnych danych, w nich się zatraca, posiada bowiem świadomość samego siebie, swej odrębności od różnorodnych przedstawień

Krytyka metafizyki - określiła granice poznania naukowego, doprowadziła bowiem do poznania, że poza doświadczeniem a poza fenomenami musi istnieć coś, co stanow ich podstawę

Imperatyw kategoryczny i moralny - określa zasadę, z której czyn sam wynika,czyli motywację, która zapewnia moralną wartość czynu

-

Kartezjusz Metoda - jasność i wyraźność jako niezawodna miara wiedzy Sceptycyzm metodyczny - przekonanie, iż istnieje możliwość: złudzenia zmysłów, braku wyraźnej granicy między jawą a snem, możemy być wprowadzani w błąd przez jakąś potężniejszą istotę - argumenty te mogą podważyć każdą wiedzę Cogito ergo sum - „myślę, więc jestem” - choćby moje ciało było złudzeniem, istnieje jaźń myśląca, moja dusza, która jest niezależna od ciała Z jakich pojęć wywodzi istnienie Boga - jaźń, jako niedoskonała musi mieć doskonałą przyczynę - jest nią Bóg; idea jest doskonała, jej skutek nie może być od niej doskonalszy - dlatego to nie człowiek wymyślił ideę Boga, lecz Bóg wytworzył ideę w umyśle człowieka Przymioty Boga - nieskończoność, jest wolą bo jest nieograniczony, prawdą i dobrem jest tylko to, co Bóg chce Przymioty duszy - świadomość, myślenie Przymioty ciała - rozciągłość, a jej właściwością jest nieskończona podzielność Mechanistyczna koncepcja przyrody - ciała są pozbawione właściwości wytwarzania ruchu, poruszają się, bo ruch został im udzielony z zewnątrz, ruch materii został udzielony duszy przez Boga, ilość ruchu we wszechświecie jest stała, bo ciała nie mogą go spotęgować ani zahamować Dualizm duszy i ciała - istnieją dwie substancje - myśląca dusza i rozciągłe ciało, ciała są rozciągłe, ale pozbawione świadomości, dusze są świadome, ale pozbawione rozciągłości, substancje te na ogół nie stykają się ze sobą, wyjątkiem jest człowiek Empiryzm John Locke empiryczne pochodzenie wiedzy - umysł jest sam przez się niezapisaną tablicą, która zapisuje doświadczenie - idee proste i złożone - proste idee stanowią materiał całej wiedzy, pochodzą z doświadczenia, im więcej idei łączy umysł, tym bardziej naraża się na błędy, dlatego idee złożone nie mają tej wagi poznania, co proste - wiedza racjonalna empirycznego pochodzenia - nie może mieć za przedmiot stosunków koniecznych, najwyższy rodzaj poznania to intuicja Berkley skrajna odmiana: -nominalizmu - każda idea, jaką posiadamy jest zupełnie określona i konkretna, nie ma przedmiotów ani idei ogólnych, ogólne są jedynie wyrazy - sensualizmu - dla poznania ciał jedynym źródłem są zmysły, rozum jest istotnie właściwy człowiekowi, ale ma za przedmiot wyłącznie sprawy duchowe - subiektywizmu - pierwotne własności są również subiektywne i istnieją tylko w umysłach, jakości pierwotne nie występują nigdy w oderwaniu, lecz zawsze w łączności z własnościami wtórnymi, jeśli więc te są subiektywne, to i tamte nimi być muszą; własności pierwotne są względne, są więc związane z umysłem, a przeto nieobiektywne, własności pierwotne nie są zawarte w doświadczeniu zmysłowym - immaterializmu - świat składa się wyłącznie ze spostrzeżeń - poza nimi nic w nim nie ma, wszystkie własności (zarówno pierwotne, jak i wtórne) są subiektywne

---