BEZROBOCIE
Są dwa źródła informacji o bezrobociu:
Rejestracja osób bezrobotnych w urzędach pracy.
Badanie aktywności ekonomicznej ludności (BAJL) prowadzony przez GUS [co kwartał].
Bezrobotny - osoba nie zatrudniona i nie wykonująca innej pracy zarobkowej, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym lub połowicznym wymiarze czasu pracy. [definicja z ustawy o Promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, 20 kwietnia 2004].
Osoba nie ucząca się, z wyjątkiem szkół wieczorowych i zaocznych,
Zarejestrowana we właściwym dla miejsca zameldowania urzędzie pracy, która ukończyła 18 lat, do 60k/65m [jest w wieku produkcyjnym],
Nie nabyła prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, nie jest właścicielem gospodarstwa rolnego powyżej 2 ha (właściciel/posiadacz),
Nie pracuje na rachunek własny,
Nie pobiera świadczeń społecznych z innych powodów,
Bezrobocie - brak równowagi na rynku pracy między podażą siły roboczej czyli zasobami ludzkimi, a popytem na nią czyli chłonnością zatrudnieniową gospodarki.
Stopa bezrobocia - stosunek liczby zarejestrowanych bezrobotnych do liczby cywilnej ludności aktywnej zawodowo, wyrażony w procentach.
Bezrobocie frakcyjne - związane z niedoskonałym funkcjonowaniem rynku pracy,
Bezrobocie strukturalne - związane ze strukturalnymi rozbieżnościami podaży i popytu na pracę, wiąże się z brakiem mobilności z punktu widzenia takich wymiarów jak przestrzeń, kwalifikacje, zawód, wiek, rasa.
Współczynnik aktywności zawodowej - relacja pomiędzy zasobami siły roboczej, do ogólnej liczby ludności w wieku produkcyjnym.
Mikroekonomiczne skutki bezrobocia - alkoholizm, narkomania,
Makroekonomiczne skutki bezrobocia - straty państwa, utrata przez państwo wpływów z podatków,
Rodzaje bezrobocia:
Strukturalne - niedostosowanie kwalifikacji do wymogów rynku pracy z powodu np. zmiany technologii,
Frakcyjne - przejściowe zwane naturalnym,
Ukryte - tzw. nadzatrudnienie, np. w rolnictwie.
Rejestrowane - ujęte w rejestrach urzędów pracy,
Sezonowe - związane z sezonowością prac,
Zawinione lub niezawinione.
Rodzaje bezrobocia inne:
Młodzieży,
Absolwentów,
Miast,
Obszarów wiejskich,
Kobiet / mężczyzn,
Wg. określonych zawodów
Rodzaje bezrobocia wg czasu:
Krótkotrwałe (do 3 miesięcy),
Średniotrwałe (ok. 4-6 miesięcy),
Długookresowe (ok. 7-12 miesięcy),
Długotrwałe lub chroniczne (powyżej 12 miesięcy).
Negatywne skutki bezrobocia:
Ekonomiczne,
Psychologiczne,
Społeczne,
Polityczne.
Przyczyny bezrobocia:
niskie i „wąskie” wykształcenie
zwolnienie z pracy na skutek redukcji etatów (zwolnienia grupowe)
niewznowienie umowy o pracę
handel zagraniczny (kapitał zagraniczny w kraju, import)
postęp technologiczny i techniczny
Skutki przyczyn bezrobocia:
pogorszenie się sytuacji materialnej rodziny
popadnięcie w alkoholizm
złe warunki mieszkaniowe
izolacja społeczna
kłopoty wychowawcze z dziećmi
poczucie winy
niski wzory zaspokajania potrzeb kulturalnych (tylko TV)
negatywny stosunek do nauki
Formy przeciwdziałania bezrobociu:
inicjowanie i finansowanie szkoleń
organizowanie dodatkowych miejsc pracy i udzielanie pracownikom pomocy finansowej
inicjowanie i finansowanie robót publicznych
udzielanie pożyczek z Funduszu Pracy
przyznawanie i wypłata zasiłków
aktywizowanie bezrobotnych w ramach programów specjalnych i zajęć w klubach pracy
Bezrobocie(brak pracy/utrata pracy)- wymuszony brak aktywności zawodowej człowieka; stan zawodowej bezczynności jednostek zdolnych do pracy, zgłaszających gotowość jej podjęcia, dla których podstawą egzystencji są dochody uzyskane z pracy.
w ujęciu przedmiotowym-ekonomicznym: -traktowane jako kategoria analityczna rynku pracy i oznacza niezrealizowaną podaż siły roboczej(zasoby ludzkie) a popytem na pracę(chłonność zatrudnieniowa gospodarki) w ujęciu podmiotowym-społecznym:
-traktowane jako kategoria analizy w kontekście społecznym
-jako ogólna liczba osób zarejestrowanych w odpowiednich agencjach zatrudnienia(biura pracy), tzw. „bezrobocie rejestrowane” (stosowane w polskim ustawodawstwie)
-jako oszacowana na podstawie badań sondażowych liczba osób spełniających jednocześnie trzy warunki( osoby te nie pracują, aktywnie poszukują pracy i są gotowe do jej podjęcia), używana przez Międzynarodową Organizację Pracy i ma przedstawiać rzeczywistą skalę zjawiska.3,4
Wyróżnia się bezrobocie:
a)przejściowe
-cykliczne
-sezonowe
-krótkookresowe
-średniookresowe
b)wykluczające, które może prowadzić do ubóstwa i ocenia się je z punktu 3 czynników:
-niewystarczające dochody
-niestabilność warunków życia
-wykluczenie społeczne
c)długookresowe
-chroniczne
d) frykcyjne
-z wyboru
- jawne i ukryte
e) strukturalne
-technologiczne
-klasyczne
-neoklasyczne3,4,5
Fazy bezrobocia:
Faza 1 Antycypacja bezrobocia - pobudzenie, zmiany nastroju, labilność emocjonalna;
Faza 2 Szok po utracie pracy - poczucie klęski, krzywdy, upokorzenie, lęk przed przyszłością, przygnębienie;
Faza 3 Wchodzenie w sytuację bezrobocia i optymizm - efekt urlopu, traktowanie sytuacji jako przejściowej, aktywność, wiara w sukces;
Faza 4 Pesymizm i rezygnacja - negatywne reakcje emocjonalne, problemy zdrowotne i finansowe;
Faza 5 Fatalizm i apatia, dopasowanie do sytuacji - poczucie beznadziejności, dążenie do izolacji społecznej, redukcja oczekiwań życiowych, zainteresowań.6
Czynniki wpływające na bezrobocie:
-nie odpowiednie, niskie lub za wysokie kwalifikacje pracownika do danej pracy
-zbyt wysokie wymagania pracodawcy
-praca na czarno
-osoby które zakończyły edukację, ale nie mają jeszcze doświadczenia zawodowego nie są poszukiwaną grupą zawodową
-miejsca pracy mogą znajdować się gdzie indziej, niż poszukujący pracy pracownicy
-niechęć zatrudnienia osoby niepełnosprawnych i po odbytych karach więziennych
-brak obywatelstwa6
2.Skutki bezrobocia:
a)społeczne
-niedopasowanie poziomu i charakteru kwalifikacji do potrzeb rynku pracy
-coraz większa liczba osób pozostających bez pracy powyżej 12 miesięcy
-pogłębiające się zróżnicowanie przestrzenne lokalnego rynku pracy
-duży koszt świadczeń na rzecz osób bezrobotnych
-obniżenie popytu na towary i usługi
-ograniczony rozwój społeczno-kulturalny
-komercjalizacja instytucji pozaszkolnych, oraz ograniczenie zajęć pozalekcyjnych nie odpłatnych
-poczucie zagrożenia utratą pracy przez osoby zatrudnione
-bierność polityczna osób bezrobotnych
-rezygnacja z wszelkich form uczestnictwa w kulturze, które wymagają nakładów finansowych
-wzrost liczby rozwodów, przestępczości, alkoholizmu, itp.
b)indywidualne
-pogorszenie standardu życia-ubóstwo
-poczucie obniżenia, niepewności statusu społecznego
-izolacja społeczna
-niepewność co do spełnienia aspiracji edukacyjnych
-problemy z zagospodarowaniem czasu wolnego
-konflikty i napięcia w rodzinie
-wzrost kar cielesnych
-dyskomfort psychiczny, poczucie bezsilności, beznadziejność
-obniżenie samooceny
-przekonanie o utracie szansy do rozwoju własnych możliwości
-ograniczenie lub zniechęcenie uczestnictwem w życiu politycznym, społecznym, kulturalnym
*u mężczyzn bezrobotnych obserwuję się poczucie niezadowolenia i niechęć z pełnienia funkcji żywiciela i opiekuna rodziny
*u kobiet bezrobotnych natomiast następuje wzrost zainteresowania i profesjonalizacja wykonywania prac domowych3,4
3.Pojęcie społecznego wykluczenia pojawiło się w „zastępstwie” pojęcia ubóstwa z początkiem lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Wykluczenie społeczne to brak uczestnictwa jednostek i grup społecznych w tych sferach życia, w których uzasadnione jest i oczekiwane, by jednostki te i grupy w nich uczestniczyły.1 Wykluczenie społeczne wyraża się w niskim poziomie dobrobytu, użyteczności i szczęścia, w niezdolności do robienia pewnych rzeczy, a szczególnie do znalezienia pracy i zarabiania na życie, a także niezdolności do osiągania minimalnego standardu warunków pracy.2
4. Zdaniem A. Karisto istnieją cztery podstawowe wymiary marginalizacji:
1. Wyłączenie z aktywności zawodowej - bezrobocie.
2. Wyłączenie z konsumpcji - niedostatek, ubóstwo.
3. Wyłączenie ze społeczności „ normalnych”- samotność.
4. Wyłączenie z mechanizmów wpływu i władzy- marginalizacja kulturowa i polityczna.1
5.Formy przeciwdziałania bezrobociu:
a)aktywne
-inicjowanie i finansowanie szkoleń podwyższających lub zmieniających kwalifikacje zawodowe
-zatrudnienie
-tworzenie miejsc pracy dla absolwentów odpowiadającym ich kwalifikacją
-aktywizowanie zawodowe tzw. inicjowanie i prowadzenie programów specjalnych dla bezrobotnych na lokalnym rynku pracy
-udzielanie pożyczek na rzecz podejmowania działalności gospodarczej lub rolniczej na własny rachunek
b)pasywne
-wypłacanie zasiłków z funduszy pracy, który pełnią funkcję dochodową i motywacyjną