KATEDRA PODSTAW TECHNIKI

ETI II

I N Ż Y N I E R I A W Y T W A R Z A N I A - O B R Ó B K A M E T A L U

P Y T A N I A K O N T R O L N E

1. Budowa narzędzia: chwyt (część chwytowa), gniazdo, ostrze (elementarne), powierzchnia

natarcia Aγ, powierzchnia przyłożenia Aα, krawędź skrawająca główna S

pomocnicza S', główna czynna Sa, naroże, promień naroża rε

układy odniesienia: układ narzędzia (PN-92/M.-01002/01)

płaszczyzny układu narzędzia: podstawowa Pr, boczna Pf, tylna Pp, krawędzi skrawającej Ps,

ortogonalna Po ; położenie śladów ww. płaszczyzn na rzutach narzędzia w punkcie D ( D' )

kąty w układzie narzędzia: przystawienia krawędzi skrawającej κr , pochylenia krawędzi

skrawającej λs , naroża εr , natarcia γf,p,o, ostrza βf,p,o , przyłożenia αf,p,o

∑ kątów: κ i ε; ∑ kątów: α,β,γ

49. kąty przedstawione w punkcie D lub D' na rzutach narzędzia i na

przekrojach w płaszczyznach odniesienia

Noże tokarskie imakowe- klasyfikacja noży według kryteriów: przeznaczenie, sposób kształtowania

powierzchni, rozwiązanie konstrukcyjne, położenie głównej krawędzi

skrawającej, położenie części roboczej względem chwytu noża

(PN-75/M.-58352) - noże imakowe;

symbol oznaczenia narzędzia: dział-grupa-typ-rodzaj-wymiary charakterystyczne-materiał ostrza

przykłady zastosowania noży tokarskich imakowych: noże na tle wałka i tulei z zaznaczeniem

możliwych ruchów posuwowych i zarysów części roboczej

ustawienie i zamocowanie noża w imaku nożowym: długość części wysuniętej, zacisk, podkładki

ogóle wytyczne doboru kątów ostrza: α, γ, κ, κ',λ

Materiały narzędziowe:

• stale szybkotnące

• węgliki spiekane i cermetale

• diament i materiały supertwarde

2. Wielkości kinematyczne i geometryczne w obróbce skrawaniem (PN-92/M-01002/03):

• ruchy narzędzia i przedmiotu obrabianego: ruchy podstawowe - ruch główny i ruch posuwowy

ruchy pomocnicze lub ustawcze (narzędzie-przedmiot)

prędkość skrawania Vc (m/min) - prędkość posuwu Vf - prędkość skrawania wypadkowa Ve

układ wektorów ww. prędkości w rozpatrywanym punkcie D krawędzi skrawającej

posuw narzędzia albo przedmiotu obrabianego f na obrót (mm/obr), na skok (mm/skok)

fz na jedno ostrze (mm/ostrze)

ft tzw. posuw minutowy (mm/min)

związek pomiędzy prędkością skrawania , prędkością obrotową przedmiotu/narzędzia

i średnicą przedmiotu/narzędzia

związek pomiędzy posuwami: minutowym - na obrót - na ostrze

• strefa czynna krawędzi skrawającej: wgłębna ap, posuwowa af

• warstwa skrawana: nominalne pole przekroju poprzecznego warstwy skrawanej AD, szerokość

nominalna warstwy skrawanej bD, grubość nominalna warstwy skraw. hD

(dawniejsze oznaczenia: posuw-p, głębokość skrawania-g, szerokość w.s.-b, grubość w.s.-a)

3. Parametry technologiczne: prędkość skrawania V_c, posuw f, strefa czynna krawędzi skrawającej

wgłębna a_p (głębokość skrawania), (poprzednio: v, p, g), f=p, a_p=g,

4. Model procesu rozdzielania materiału: odkształcenia sprężyste i plastyczne, płaszczyzna poślizgu (lub płaszczyzna ścinania wg PN-92/M.-01002/0) linia poślizgu, kąt poślizgu Φ, strefa odkształcenia plast. , proces powstawania wióra (wpływ rodzaju materiału)

5. Spęczanie wióra: założenie niezmienności objętości wióra i warstwy skrawanej, współczynnik

spęczania wióra ksp (Λh), współczynniki: zgrubienia wióra, rozszerzenia wióra,

skrócenia wióra, typowe krzywe zależności współczynnika spęczania wióra

od prędkości skrawania v (dla wysokości narostu, wytrzymałości na rozciąganie,

współczynnika tarcia, temperatury)

6. Narost i nalep: proces powstawania narostu, cykliczność powstawania narostu, zalety i wady

narostu,

nalep: miejsce powstawania, wpływ na jakość powierzchni obrobionej

7. Trwałość ostrza: model przebiegu zużycia ostrza, powstawanie typowych objawów zużycia

(stępienia) ostrza: VB, KS, KB, KT, przebieg stępienia ostrza w czasie VB=f(t)

dla ostrza niedotartego i wstępnie dotartego

kryteria stępienia ostrza dla obróbki zgrubnej i wykańczajacej: fizykalne,

ekonomiczne, technologiczne

czynniki wpływające na trwałość ostrza

okres trwałości ostrza T, wzór Taylora

skrawalność materiału

8. Siły, energia i moc (PN-92/01002//04)

• siła całkowita F (N) wywierana przez ostrze, rozkład geometryczny (prostokątny) siły całkowitej

na: siłę skrawania Fc, siłę odporową Fp, siłę posuwową Ff

relacje wartościowe pomiędzy siłami składowymi F_c : F_p : F_f

• energia robocza Ee (N * m = J) jako suma energii skrawania Ec i energii posuwu Ef

• moc skrawania Pc (N * m/s = W), moc posuwu Pf

• siła skrawania na jednostkę powierzchni warstwy skrawanej kc (N/mm²), (poprzednio nazywany

oporem właściwym skrawania)

• wpływ składowych sił skrawania na: przedmiot obrabiany, narzędzie, napęd suportu

9. Zjawiska cieplne przy skrawaniu: źródła ciepła, odprowadzanie ciepła ze strefy skrawania, bilans

cieplny, wpływ ciepła na: proces skrawania, narzędzie, przedmiot, wiór

zadania cieczy chłodząco-smarującej

wpływ parametrów skrawania i przewodności cieplnej materiału na wymianę i rozkład ciepła

10. Budowa tokarek: zespoły i podzespoły tokarki kłowej uniwersalnej - ich przeznaczenie i wypełniane funkcje, zadania odboczki i nawrotnicy;

główne łańcuchy kinematyczne (napęd wrzeciona, napęd suportu); zamocowanie przedmiotu

(podparcie wałków wiotkich), zamocowanie narzędzi w imaku i w tulei konika, wpływ sposobu

zamocowania przedmiotu na wartość strzałki ugięcia

11. Typowe operacje tokarskie: planowanie czół, nawiercanie nakiełków, toczenie powierzchni

cylindrycznych zewnętrznych i wewnętrznych, toczenie gwintów, toczenie stożków, wiercenie

otworów osiowych wiertłem zamocowanym w tulei konika

12. Dobór narzędzi i parametrów skrawania dla typowych operacji tokarskich: ustawienie noża do planowania czoła, do toczenia pow. zewnętrznej i wewnętrznej, do toczenia gwintu (przy pomocy ustawiaka); nastawienie prędkości obrotowej wrzeciona n, posuwu narzędzia f, głębokości skrawania g, cieczy chłodząco-smarującej,

13. Obróbka otworów

• wiercenie: wiercenie i powiercanie, budowa wiertła krętego, geometria warstwy skrawanej przy

wierceniu i powiercaniu, parametry skrawania, siły skrawania, błędy otworu

• rozwiercanie: cel rozwiercania otworów, budowa rozwiertaków, naddatki

• pogłębiane: modyfikowanie kształtu wlotu otworu, funkcje pogłębień, typowe kształty pogłębień

14. Frezowanie

• czołowe

• obwodowe: współbieżne, przeciwbieżne - zalety i wady frezowania współbieżnego

i przeciwbieżnego, rozkład wektorów sił

• budowa frezów, zarysy ostrzy i ich przeznaczenie, parametry skrawania (f_z)

15. Obróbka ścierna

• rodzaje wyrobów ściernych

• materiały ścierne (ścierniwo): materiały naturalne i syntetyczne (sztuczne) - ich cechy użytkowe

wielkość ziarna (liczba ziarnistości / numer ziarna)

PN-61/M.-59107

• własności ściernic: kształt, twardość ściernicy, struktura, spoiwo

• przykład pełnego symbolicznego oznaczenia ściernicy: kształt, wymiary, gatunek i rodzaj

ścierniwa, wielkość ziarna, twardość,

struktura, spoiwo, nr normy, symbol

własny wytwórcy

• zagadnienia technologiczne: szlifowanie płaszczyzn, szlifowanie wałków w kłach i bezkłowe,

szlifowanie otworów, ruchy narzędzia i przedmiotu, parametry

szlifowania, dobór ściernic (katalogi firmowe)

16. Proces technologiczny wyrobu

• składowe procesu technologicznego: operacja, zamocowanie, zabieg, przejście, czynność, ruch

• procesy ramowe: proces technologiczny wałka wielostopniowego bez obróbki cieplnej

• dokumentacja technologiczna

---