Początek formularza

Metodyka zajęć rewalidacyjnych z osobą z n.i. - zajęcia I

E. Gruszczyk-Kolczyńska i E. Zielińska - „Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze dla dzieci, które rozpoczęły naukę w szkole.”

 

Zakres kompetencji, jakimi musi dysponować dziecko, które rozpocznie naukę w szkole.

 

Został on określony w Podstawach programowych wychowania przedszkolnego i wskazuje te kompetencje, bez których dziecko nie poradzi sobie w szkole. Są to:

 

1.      Umiejętności i wiadomości społeczne - dziecko powinno umieć obdarzać uwagą innych, przestrzegać reguł i współdziałać w zabawach i sytuacjach zadaniowych, grzecznie zwracać się do innych, prezentować się.

2.      Zdrowie i sprawność ruchowa - powinno być zahartowane i sprawne ruchowo (adekwatnie do swoich możliwości) oraz dbać o swoje zdrowie, aby nie narażać się na choroby.

3.      Dbałość o bezpieczeństwo własne i innych - powinno wiedzieć, gdzie można zwrócić się o pomoc, bezpiecznie poruszać się po drogach, korzystać ze środków transportu, być świadome zagrożeń płynących ze świata ludzi, zwierząt i roślin.

4.      Czynności samoobsługowe, nawyki higieniczne oraz utrzymywanie ładu i porządku - powinno umieć korzystać z toalety, właściwie zachowywać się przy stole w czasie posiłku, sprawnie ubrać się i rozebrać, dbać o rzeczy osobiste.

5.      Poziom rozwoju czynności intelektualnych potrzebnych do rozumienia otoczenia i do nauki szkolnej - powinno umieć przewidywać skutki wykonywanych czynności i ustalać związki przyczynowe, wnioskować o obserwowanych zmianach.

6.      Rozwój mowy - powinno umieć zwracać się do rozmówcy, poprawnie mówić, słuchać, pytać o fakty i formułować logiczne wypowiedzi.

7.      Gotowość do nauki czytania i pisania - powinno umieć organizować pole spostrzeżeniowe, ważna jest sprawność rąk oraz współpraca ręki i oka potrzebna w nauce pisania oraz umieć układać krótkie zdania, dzielić je na wyrazy, a wyrazy na sylaby, które są ważne w nauce czytania.

8.      Edukacja matematyczna - powinno umieć liczyć obiekty, wyznaczyć wynik dodawania lub odejmowania, pomagając sobie liczeniem na palcach, ustalać równoliczność dwóch zbiorów, posługiwać się liczebnikami porządkowymi, orientować się w schemacie własnego ciała, rozróżniać prawą i lewą stronę, określać kierunki i położenie obiektów w stosunku do własnej osoby, rozumieć sens pomiaru długości, następstwo np. dni tygodnia, pór roku z ich nazwami.

9.      Rozumienie istoty zjawisk atmosferycznych i znajomość świata, roślin i zwierząt - powinno umieć rozpoznać zjawiska atmosferyczne dla pór roku, znać rośliny i zwierzęta żyjące w różnych środowiskach przyrodniczych oraz warunki, które potrzebne są do ich rozwoju.

10.  Wychowanie przez sztukę i rozwijanie zainteresowań technicznych - malowanie, rysowanie, muzyka, a także zabawy techniczne i konstrukcyjne są bardzo ważne dla rozwoju dzieci.

 

Bardzo ważną funkcją w nauce jest zabawa! Dzieci wolniej rozwijające się mniej się bawią, ich zabawy trwają krócej i są bardziej dziecinne. Dlatego dzieci te gromadzą mniej doświadczeń, a to nie przyspiesza ich rozwoju umysłowego. Dlatego nauczyciel musi wspierać je w organizowaniu zabaw!

 

 

 

Wspomaganie rozwoju umysłowego dziecka.

 

To działania, dzięki którym dzieci:

         rozwijające się wolniej mogą dogonić swoich rówieśników, lepiej funkcjonować w sytuacjach życiowych i korzystać z dobrodziejstwa edukacji szkolnej,

         o nieharmonijnym rozwoju mają szansę osiągnąć harmonię rozwojową,

         mieszczące się w szeroko pojętej normie mogą ujawnić drzemiące w nich zdolności,

         zdolne mogą wspaniale rozwijać swoje predyspozycje i osiągać sukcesy.

 

Im wcześniej rozpocznie się wspomaganie rozwoju umysłowego dzieci, tym lepiej!

Wspomaganie rozwoju dziecka różni się od procesu wychowania i edukacji głównie nasyceniem procesu uczenia się (jest ono bardziej intensywne)!

Ważne jest też to, aby w procesie tym dorośli organizowali sytuacje zadaniowe na miarę uczącego się dziecka, czyli nie za trudne ani nie za łatwe oraz aby nauka dla dzieci była przyjemnością!

 

Ważne pojęcia:

 

Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne (zwane też reedukacją albo terapią pedagogiczną)

- są organizowane dla uczniów, u których stwierdzono specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające uzyskanie osiągnięć wynikających z podstawy programowej.  Prowadzone są przez nauczycieli posiadających przygotowanie w zakresie terapii pedagogicznej. Mogą w nich uczestniczyć wszyscy uczniowie klas I - VI szkoły podstawowej i I - III gimnazjum, którym w opinii poradni psychologiczno - pedagogicznej zalecono udział w takich zajęciach. Liczba uczestników zajęć wynosi od 2 do 5 uczniów.

Głównym celem zajęć korekcyjno-kompensacyjnych jest wspomaganie rozwoju psychicznego i efektywności uczenia się, w szczególności poprzez:

- korygowanie zaburzeń funkcji elementarnych,

- usprawnianie podstawowych umiejętności szkolnych, jakimi są czytanie i pisanie,

- zapobieganie i eliminowanie konsekwencji dysharmonii rozwojowych.

 

Rewalidacja indywidualna - to zajęcia dla uczniów, którzy pomimo specjalnych metod nauczania doświadczają licznych trudności w opanowaniu podstawowych wiadomości i umiejętności szkolnych. Nadrzędnym jej celem jest wyrównywanie braków spowodowanych zaburzeniami somatycznymi, psychicznymi bądź niesprzyjającymi warunkami rodzinnymi i środowiskowymi. Tak sformułowany cel wyznacza naprawczy charakter tych zajęć. Dla każdego ucznia nauczyciel wspomagający opracowuje plan pracy dostosowany do jego indywidualnych potrzeb i możliwości.

Na zajęciach rewalidacji indywidualnej wykorzystuje się różnorodne formy i metody pracy (często zabawowe np. gry dydaktyczne). Podczas tych zajęć są ćwiczone i usprawniane:

- funkcje słuchowe (analiza, synteza) oraz koordynacja słuchowo-wzrokowo,

- funkcje wzrokowe (analiza, synteza), koordynacja wzrokowo-ruchowa,

- koncentracja uwagi,

- funkcje językowe,

- orientacja w schemacie ciała i przestrzeni,

- pamięć i uwaga,

- techniki szkolne,

- myślenie.

Rewalidacja indywidualna są to zajęcia, w czasie których są stosowane także oddziaływania terapeutyczne na sferę emocjonalną i motywację do aktywności poznawczej i nauki poprzez system wzmocnień pozytywnych tj. zachęcanie, chwalenie, ukazywanie sukcesów.

Rewalidacją indywidualną objęte są dzieci posiadające orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Zajęcia odbywają się w specjalistycznie wyposażonej sali.

 

        Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze - organizuje się dla uczniów, którzy mają znaczne trudności w uzyskaniu osiągnięć z zakresu określonych zajęć edukacyjnych, wynikających z podstawy programowej dla danego etapu edukacyjnego. Trudności mogą wynikać z różnorodnych przyczyn, często złożonych, takich jak: stan zdrowia dziecka, predyspozycje wrodzone, doświadczenia dziecka, charakter środowiska rodzinnego itp. Zajęcia prowadzone są przez nauczyciela właściwych zajęć edukacyjnych i polegają na niwelowaniu trudności szkolnych poprzez wyrównywanie braków w wiadomościach i umiejętnościach i eliminowaniu niepowodzeń szkolnych. Dobór form i metod pracy uzależnia się od aktualnych dyspozycji ucznia, rodzaju, stopnia i rozległości trudności. Liczba uczestników zajęć wynosi od 4 do 8 uczniów.

Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze prowadzone są we wszystkich klasach I-III kształcenia zintegrowanego oraz z języka polskiego i matematyki w klasach IV - VI szkoły podstawowej i I-III gimnazjum.

 

Rozwój umysłowy - to wszystko, z czym dziecko przychodzi na świat, czyli zadatki wrodzone + proces uczenia się, czyli każda trwała zmiana w zachowaniu, uczuciach i myślach jednostki będąca rezultatem przeszłego doświadczenia.

 

Sfera najbliższego rozwoju - określa ją różnica pomiędzy poziomem rozwiązania zadań dostępnych pod kierunkiem i przy pomocy dorosłych a poziomem rozwiązania zadań w samodzielnym działaniu. Najogólniej mówiąc to pewien umowny obszar stykający się z osiągniętym przez dziecko poziomem rozwoju tu i teraz. Pozwala ona określić dynamikę zmian rozwojowych dziecka. Zachowania intelektualne mieszczące się w strefie najbliższego rozwoju są regulowane przez schematy poznawcze, które dziecięcy umysł buduje i które będzie stosował do poznania rzeczywistości. Dolna granica tej sfery jest określona zakończonymi już cyklami rozwoju i dlatego reprezentuje ją poziom aktualnego rozwoju umysłowego.

 

Dojrzałość szkolna - polega na osiągnięciu przez dzieci w pewnym wieku wrażliwości i podatności na nauczanie i wychowanie szkolne.

 

Wrażliwość na naukę szkolną - dostateczny stopień zainteresowania dziecka nauką i wiedza w tym zakresie i w tej postaci, w jakiej się je podaje uczniom w szkole.

 

Podatność na nauczanie i wychowanie w szkole - posiadanie pewnych umiejętności podporządkowania się wymaganiom szkoły w zakresie skupiania uwagi na lekcjach, odrabiania zadań domowych oraz harmonijnego współżycia z kolegami. Polega też na tym, że dla dzieci rozpoczynających naukę w klasie I to, czego będą się tam uczyć, jest już na tyle przystępne, że może być zrozumiałe, zapamiętane oraz opanowane.

 

Organizowanie wspomagania rozwoju umysłowego dzieci w przedszkolu i szkole.

 

Aby korzystnie zmienić przebieg rozwoju psychoruchowego dziecka należy organizować proces uczenia się w specjalny sposób:

 

1.      Proces uczenia się trzeba dopasować do rzeczywistych potrzeb i możliwości rozwojowych dziecka. Powinien on mieścić się w strefie najbliższego rozwoju.

2.      Organizując proces uczenia się trzeba bezwzględnie przestrzegać prawidłowości rozwojowych.

3.      Procesem uczenia się trzeba objąć możliwie szeroki zakres funkcjonowania dziecka, a to wymaga dłuższego czasu oraz systematyczności w prowadzeniu zajęć dydaktyczno-wyrównawczych.

4.      Proces uczenia się wspomagający rozwój dziecka z konieczności musi być intensywny, a to oznacza, że wymagać będzie niebywałego wysiłku ze strony dziecka i dorosłego.

 

Jakie warunki muszą być spełnione w przedszkolu lub w szkole, aby prowadzić zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze?

 

1.      Może je prowadzić osoba mająca ku temu odpowiednie przygotowanie psychologiczne i pedagogiczne.

2.      Muszą one poprzedzać badania diagnostyczne zrealizowane z myślą o intensywnym wspomaganiu rozwoju psychoruchowego dziecka.

3.      Wymagają one niezwykłej systematyczności, trzeba je staranie zaplanować w rocznym planie przedszkola lub szkoły, aby nie kolidowały z planem zajęć. Powinny one często się odbywać, najlepiej, aby dziecko uczęszczało na nie codziennie.

4.      Są one realizowane zgodnie z programem opracowanym stosownie do potrzeb i możliwości dziecka.

5.      Muszą się one odbywać w pomieszczeniu przystosowanym do takiej działalności, a jego wyposażenie ma sprzyjać skupieniu i nie może wywoływać lęku u dzieci.

 

Efekty zajęć dydaktyczno-wyrównawczych zależą od dobrej współpracy nauczycieli z rodzicami dzieci! Muszą oni wyrazić zgodę na takie zajęcia. Mogą też w nich uczestniczyć, a jeśli nie to należy ustalić sposoby przekazywania im odpowiednich informacji, aby mogli utrwalać w domu to, co było kształtowane w danym dniu.

 

Współczesne koncepcje diagnozy dzieci rozpoczynających naukę w szkole:

 

1.      Koncepcja wczesnych zapisów wg A. Szemińskiej

 

Zgodnie z nią trzeba zorganizować w szkole w styczniu zapisy dzieci, które we wrześniu miałyby rozpocząć naukę w klasie I. Należy także przygotować:

         salę pobytu i obserwacji dzieci, w której są kąciki z zabawkami do swobodnej zabawy i kilka miejsc do realizowania zadań zespołowych i indywidualnych,

         sale dla rodziców dzieci, która byłaby tak zaaranżowana, aby mogli oni porozmawiać z pedagogiem szkolnym, obejrzeć filmy, przeglądnąć publikacje, podręczniki i przybory szkolne zalecane dzieciom.

 

W ustalonym terminie zaprasza się dzieci i rodziców do szkoły. Dzieci udają się do sali zabaw.

 

a) Zajęcia grupowe - łączy się je w grupy pięcioosobowe, a następnie organizuje się im sytuacje zadaniowe, obserwując ich zachowania, kontakty z rówieśnikami i wykonywanie zadań.

 

Sytuacje zadaniowe:

         rysunek na dowolny temat,

         odwzorowywanie według podanego wzoru,

         układanka obrazkowa,

         liczenie,

         zabawa ruchowa.

 

b) Zajęcia indywidualne - obserwuje się dziecko w trakcie:

         opowiadania tego, co przedstawia obrazek,

         rozmowy kierowanej,

         zagadki obrazowej,

         zdań wymagających dokończenia wyrazów dwusylabowych.

 

Dla dzieci, które nie wykazały się dojrzałością szkolną w diagnozie przeprowadzonej podczas zapisów do szkoły opracowano wskazówki do zajęć wyrównawczych z przykładami zajęć i podziałem na ćwiczenia doskonalące:

a)      procesy poznawcze,

b)     rozwój mowy,

c)      różnicowanie wielkości, ujmowanie stosunków w przestrzeni i w czasie, liczenie, dodawanie i odejmowanie,

d)     rozwój ruchowy (zajęcia artystyczno-graficzne).

 

Zaproponowano także odroczenie obowiązku podjęcia nauki szkolnej.

 

2.      Diagnoza dojrzałości szkolnej wg B. Wilgockiej-Okoń

 

Głównym narzędziem diagnostycznym jest Test do badania gotowości szkolnej dzieci w wieku od 6 do 7 roku życia, nazywany w skrócie DS1. W strukturze testu wyróżnia się badania indywidualne i wywiady z rodzicami. Wszystkie zebrane informacje zapisywane są w dokumencie składającym się z dwóch części:

         Karty informacyjnej o badanym (wywiad z rodzicami),

         Kwestionariusza do obserwacji zachowania się dziecka podczas badania (wynik testu DS1).

 

a) Badanie zespołowe - dziecko ma samodzielnie rozwiązać serię zadań i wykazać się kompetencjami w zakresach:

         porównywania i różnicowania obiektów przedstawionych na obrazkach,

         odwzorowywania i związanej z tym sprawności motorycznej,

         analizy i syntezy wzrokowej,

         wiadomości i umiejętności matematycznych.

 

b) Badania indywidualne - dziecko rozwiązuje serię zadań testowych, w których ma się wykazać:

         Rozumowaniem krytycznym na płaszczyźnie percepcyjnej i symbolicznej,

         Rozumowaniem potrzebnym do ustalenia równej liczebności w figurach liczbowych,

 ...

Dół formularza

---