Niepewność a ryzyko.

• Istota niepewności.

• Istota ryzyka.

• Relacje pomiędzy niepewnością a ryzykiem.

• Pomiar następstwa podjętego ryzyka.

• Opłacalność ryzyka - weryfikacja decyzji.

• Ryzyko w aspekcie użyteczności.

• Definicja niepewności i ryzyka.

Istota niepewności.

• Gdy nie ma pewności jest niepewność.

• Brak lub nieznajomość parametrów opisowych stwarza niepewność sytuacji.

• Niepewność może być bierna - obiektywna - nie kształtowana przez celowe działania.

• Niepewność aktywną - czynną - można ująć jako:

-zaistnienie uświadomienia jej sobie i przeprowadzenie jej analizy;

- wyciągnięcie wniosków z analizy.

• Umysł - miejscem kształtowania aktywnej niepewności.

• Powszechność cechą niepewności.

Istota ryzyka.

• Ryzyko to odchylenie od stanu oczekiwania , które można obliczyć za pomocą rachunku prawdopodobieństwa.

• Ryzyko oznacza zaangażowanie środków gospodarczych i energii ludzkiej do realizacji przedsięwzięć grożących możliwością niepowodzenia.

Ryzyko a niepewność.

• Niepewność w swej istocie jest czymś, co obiektywnie istnieje, nie można jej jednak obliczyć.

• Podjęcie ryzyka zakłada czynną intelektualnie podstawę w stosunku do niepewności.

• Ryzyko może być zmierzone (oszacowane i może być niepowodzeniem lub sukcesem).

• Ryzyko w swojej istocie jest czymś pozytywnym i powoduje, że podejmując go doskonalimy swoją wiedzę.

• Nasze decyzje i działania stają się nowatorskie, nasze zamierzenia mają być efektywne.

• Źródłem pochodzenia ryzyka jest niepewność i nasza do niej postawa.

Pomiar i następstwa ryzyka.

Przedmiot zamierzonego ryzykownego działania:

• określenie przedmiotu pomiaru;

• przyjęcie możliwych do stosowania miar ryzyka;

• przyjęcie zasad pomiaru ryzyka i jego dokonanie;

• opis i analiza potencjalnych następstw podjęcia ryzykownych decyzji - skutków decyzji.

Miary ryzyka:

• prawdopodobieństwo zaistnienia określonych zdarzeń;

• wagowe znaczenie zdarzeń.

Prawdopodobieństwo określa możliwość lub brak zaistnienia określonego skutku zdarzenia.

Waga nadaje elementowi ryzyka wymiar ekonomiczny.

Szacowanie ryzyka - praktyczny i najczęściej stosowany pomiar ryzyka.

Opłacalność ryzyka - weryfikacja decyzji.

Kryterium wyboru:

• minimalizacja następstw straty przy jednokierunkowym negatywnym skutku;

• wybór wariantu o największych korzyściach - największej dodatniej nadwyżce nad stratą.

Umieszczenie w głównym kryterium możliwie wszystkich czynników wyboru.

Wspólna miara czynników określających ryzyko.

Wybór:

• uniknięcie lub odrzucenie ryzyka;

• podjęcie ryzyka w przekonaniu o skuteczności decyzji, z nadzieją na korzyść lub ograniczenie strat.

Ryzyko w aspekcie użyteczności.

Ryzyko jako źródło aktywizacji działalności i postępu (użyteczność porządkowa).

Możliwość pomiaru, kontroli i sterowania ryzykiem oraz jego elementami (użyteczność kardynalna).

Opis zjawiska ryzyka w aspekcie:

• podmiotu dla którego, dla którego zasadne jest zajęcie się ryzykiem;

• podjęciu ryzyka - tj. przyjęcia aktywnej postawy przejawiającej się w kalkulowaniu zysków i strat;

• realizacji: manipulacji nim z uwzględnieniem niepowodzenia i sukcesu, oraz sterowania w pożądanym kierunku.

Niepewność:

nierozerwalna cecha rzeczywistości wynikająca z wielkiej liczby złożoności i zmienności podmiotów, z zależności między nimi i w ich otoczeniu, oraz ograniczonej możliwości kontrolowania przez ludzi czynników kształtujących rzeczywistość.

Ryzyko:

• możliwość poniesienia szkody lub straty w działaniu (w tym podejściu podkreśla się negatywne skutki ryzyka traktując je jako zagrożenie);

• możliwość wystąpienia efektu działania niezgodnego z oczekiwaniami (w tym podejściu ryzyko rozumiane jest z jednej strony jako zagrożenie, ale z drugiej jako szansa).

Źródła niepewności dotyczące człowieka:

• brak dostępu do informacji i potrzebnych do podjęcia decyzji;

• chaos i szum informacyjny;

• świadome lub nieświadome ograniczanie nam przez osoby trzecie dostępu do informacji;

• zła informacja;

• indywidualny stosunek do informacji;

• brak kryteriów do podjęcia decyzji.

Ryzyko w ujęciu dynamicznym:

Czynniki wpływające na ryzyko:

Niepewność:

Obszary ryzyka:

• powszechne;

• o charakterze indywidualnym:

- człowiek działa w obu obszarach ryzyka;

- określonych przypadkach istnieje wspólnota decyzji (wspólnota ryzyka);

- liczba decyzji jednostki (wspólnoty) jest niepoliczalna;

- pomiar ryzyka możemy sprowadzić do pomiaru prawdopodobnych skutków podejmowanych decyzji.

Postępowanie w warunkach niepewności i ryzyka:

• awersja do ryzyka;

• skłonność do ryzyka;

• ubezpieczenie ryzyka.

Odpowiedzialność za podjęcie ryzyka:

• kara:

- zbiorowa;

- indywidualna;

- za kogoś (np.: dziecko).

• nagroda - sukces.

• postulat racjonalności w podejmowaniu decyzji - zarządzanie ryzykiem.

Zarządzanie ryzykiem (ujęcie podmiotowe) w:

• gospodarstwie domowym;

• firmie ubezpieczeniowej;

• banku;

• instytucjach publicznych;

• państwie.

Zarządzanie ryzykiem (ujęcie przedmiotowe) - przykłady:

• ryzyko w zarządzaniu aktywami i pasywami;

• ryzyko w zarządzaniu kapitałem obrotowym;

• ryzyko instrumentów rynku finansowego:

- rynku pieniężnego;

- rynku kapitałowego;

• ryzyko w zarządzaniu płynnością finansową;

• ryzyko kredytowania... itd.

---