1. Inteligencja lingwistyczna - charakteryzują się nią ludzie wybierający profesję pisarzy, poetów, dziennikarzy, oratorów, redaktorów, publicystów, przywódców politycznych. Na przykład Winston Churchill wystartował najpierw jako dziennikarz, następnie orator, polityk, pisarz. Jeżeli jesteś obdarzony tą inteligencją, będziesz najprawdopodobniej wykazywał następujące cechy: -wrażliwość na wzory i schematy; -uporządkowanie; -systematyczność; -umiejętność prezentowania racji; -lubisz czytać; -lubisz słuchać; -lubisz pisać; -piszesz ortograficznie; -lubisz zabawy ze słowami; -masz dobrą pamięć do rzeczy mniej ważnych; -umiejętność przemawiania, publicznych dyskusji (choć często wolał porozumiewać się na papierze). JAK ROZWINĄĆ I UMACNIAĆ INTELIGENCJĘ LINGWISTYCZNĄ -opowiadaj coś często, np. bajki lub różne zdarzenia; -stosuj gry rozwijające pamięć z nazwami miejsc; -układaj puzzle i rozwiązuj gry ortograficzne; -czytaj opowiadania i humorystyczne satyry; -pisz opowiadania; -pisz dziennik; -rób wywiady; -wydawaj gazetkę szkolną; -organizuj dyskusje i debaty; -pisz na komputerze. 2. Inteligencja logiczno - matematyczna - mają ją przedstawiciele nauk ścisłych, np. matematycy, fizycy, inżynierowie, a także detektywi, prawnicy, księgowi, myśliwi. Pamiętaj, nie musisz być natychmiast Sherlockiem Holmesem, żebyś błyszczał przy rozumowaniu logiczno-matematycznym. Jeśli jesteś szczęśliwym posiadaczem tej inteligencji, będziesz wykazywał następujące cechy charakterystyczne: -myślenie abstrakcyjne; -systematyczność i dokładność; -zorganizowanie; -lubisz liczyć; -lubisz pracę na komputerach; -lubisz rozwiązywać problemy i zagadki logiczne; -lubisz eksperymentować w logiczny sposób; -wolisz robić notatki. JAK ROZWINĄĆ I WZMOCNIĆ INTELIGENCJĘ LOGICZNO-MATEMATYCZNĄ -zajmij się grami kształcącymi rozwiązywanie problemów logicznych; -rozwiązuj gry matematyczne: analizuj i interpretuj fakty i figury matematyczne (statystyka); -eksperymentuj z cyframi i liczbami; -przedstawiaj fakty w sposób logiczny i uporządkowany; -eksperymentuj ze zgadywaniem; -połącz i wpleć matematykę i organizację do innych przedmiotów; -zorganizuj i uporządkuj miejsce do nauki; -podchodź do każdego zadania po kolei, krok po kroku; -myśl na zasadzie dedukcji; -używaj komputerów do obliczeń. 3. Inteligencja wizualno - przestrzenna - szczycą się nią architekci, malarze, rzeźbiarze, nawigatorzy, szachiści, fizycy teoretyczni, stratedzy. Nie musisz być od razu Pablem Picasso, żeby mieć świetnie rozwiniętą inteligencję wizualno-przestrzenną. Cechy charakterystyczne: -myślenie wizualne, obrazowe; -tworzenie obrazów i wizji umysłowych; -używanie metafor; -poczucie całości i dopełnienia sytuacji; -lubisz sztukę: malarstwo, rysunek, rzeźbę; -łatwo czytasz mapy, diagramy, tabele; -zapamiętujesz w formie wizualnej; -masz dobre wyczucie koloru; -włączasz wszystkie zmysły w procesie wyobrażania. JAK ROZWINĄĆ INTELIGENCJĘ WIZUALNO-PRZESTRZENNĄ -używaj obrazów do uczenia się i zapamiętywania; -rób kreatywne bazgrołki na czym popadnie; -rysuj diagramy, mapy; -rób mapy umysłowe; -poświęć czas na wyobrażanie sobie i kreowanie wewnętrznych obrazów; -oglądaj filmy i rób swoje; -porozwieszaj plakaty lub obrazy w miejscu przeznaczonym na naukę. Pomoże ci to w stymulacji wizji peryferalnej; -zmieniaj często miejsca w pokoju, w którym się uczysz, aby widzieć wszystko z szerszej perspektywy; -rozplanuj swoje zajęcia w rocznych kalendarzach/planszach przypiętych na widocznym miejscu na ścianie; -podkreśl ważne informacje w kolorowych grupach o różnych kształtach; -używaj grafiki komputerowej. 4. Inteligencja muzyczna - inteligencje tę wykazują ludzie związani z muzyką: kompozytorzy, wykonawcy, dyrygenci, melomani, inżynierowie od nagrań muzycznych, osoby zajmujący się wyrobem i produkcją instrumentów muzycznych, stroiciele pianin, ludy i plemiona nie znające pisma. Cechy charakterystyczne: -wrażliwość na dźwięk, tembr głosu, wysokość dźwięków i tonów; -wrażliwość na ładunek emocjonalny zawarty w muzyce; -głęboko uduchowieni. JAK ROZWINĄĆ I WZMOCNIĆ INTELIGENCJĘ MUZYCZNĄ -naucz się grać na instrumencie; -ucz się piosenek; -stosuj koncerty pasywne i aktywne do uczenia się; -ucz się na podkładzie muzyki barokowej; -gimnastykuj się przy muzyce; -zapisz się do chóru lub zespołu muzycznego; -komponuj; -wplataj muzykę do nauki innych przedmiotów; -zmieniaj swój nastrój za pomocą muzyki; -włącz muzykę do relaksacji; -ucz się np.tabliczki mnożenia, wierszy itp.poprzez rytmiczne rapy lub marsze-kreuj wewnętrzne obrazy na podkładzie muzycznym; -komponuj muzykę na komputerze. 5. Inteligencja fizyczno - kinestetyczna - odnajdziesz je najczęściej u ludzi takich jak: tancerze, aktorzy, atleci, sportowcy, wynalazcy, mimowie, chirurdzy, nauczyciele wuefu, karate, kierowcy wyścigowi, ludzie pracujący na świeżym powietrzu: budowniczy, mechanicy. Cechy charakterystyczne: -niesłychanie wysoko wypracowana kontrola ciała -kontrola nad przedmiotami -dobre poczucie czasu -szybki refleks -natychmiastowe reakcje -najlepiej uczysz się w ruchu -lubisz sport i zajęcia fizyczne -lubisz dotykać -lubisz roboty ręczne -lubisz grać na scenie -uczysz się najlepiej, gdy bierzesz w uczeniu się aktywny udział: pamiętasz lepiej to, co było zrobione, niż to, co ci powiedziano lub pokazano -jesteś wrażliwy na otoczenie -bawisz się lub poruszasz przedmioty podczas słuchania czegoś -kręcisz się i wiercisz, kiedy przyjdzie ci za długo siedzieć w jednym miejscu -lubisz zabawy i prace mechaniczne. JAK ROZWINĄĆ I WZMOCNIĆ INTELIGENCJĘ FIZYCZNO-KINESTETYCZNĄ -ucz się poprzez ruch ciała, czyli poprzez ćwiczenia fizyczne kodujące informacje w ciele -ucz się tańcząc i chodząc -Zamień się w aktora i "odgrywaj" materiał do nauczenia -zmieniaj pozycję i organizuj sobie częste przerwy -wkomponuj i zaplanuj ruch do nauki każdego przedmiotu; powtarzaj w pamięci materiał do nauczenia podczas spaceru, pływania, tańca, biegu -rób, klej, składaj modele maszyn; układaj lego; zajmij się robótkami ręcznymi -chodź na wycieczki -ucz się z kimś, kto może odgrywać i bawić się z tobą w teatr -ucz się na pamięć, klaszcząc w ręce, pstrykając palcami, chodząc, skacząc, wspinając się. 6. Inteligencja interpersonalna - posiadają ją ludzie wybierający zawód polityków, nauczycieli, przywódców religijnych, psychoterapeutów, sprzedawców, menedżerów, wszystkich tych, którzy pracują z "ludźmi i dla ludzi". Cechy charakterystyczne: -dobrze prowadzisz negocjacje -łatwo nawiązujesz kontakty z ludźmi -łatwo aklimatyzujesz się w grupie -jesteś w stanie szybko odgadnąć ludzkie intencje -lubisz być z ludźmi -masz dużo przyjaciół -masz łatwość porozumiewania się z ludźmi, ale również i manipulacji nimi -lubisz zajęcia grupowe -lubisz być mediatorem w sporze -wierzysz i opowiadasz się za współpracą -szybko orientujesz się w sytuacjach. JAK ROZWINĄĆ I WZMOCNIĆ INTELIGENCJĘ INTERPERSONALNĄ -ucz się w grupie -rób częste przerwy na pogaduszki -ucz się w parach -wplataj wszystkie umiejętności porozumiewania się w proces uczenia się: organizuj prywatki celebrujące ważne egzaminy -zrób z uczenia się prawdziwą przyjemność -zorganizuj naukę wszystkich przedmiotów tak, by włączyli sie do tego koledzy: ważne jest bycie z innymi -pytaj, jeżeli nie wiesz -ucz się sam, ucząc innych. 7. Inteligencja intrapersonalna - zwana także intuicją. Jest to inteligencja charakteryzująca się umiejętnością głębokiej refleksji nad własną naturą i poszukiwaniem Uniwersalnego Porządku. Jest to umiejętność transcendentalnego myślenia oraz głębokiego wyczuwania innych ludzi i sytuacji. Ten typ inteligencji charakteryzuje pisarzy, psychoterapeutów, filozofów, mistyków, guru, ludzi z głęboką znajomością własnej jaźni. Co będzie cię charakteryzowało, jeżeli obdarzony jesteś inteligencją intrapersonalną? -wiedza na temat samego siebie, czyli poznanie siebie samego -honorowanie wartości, które przyjąłeś za nadrzędne -świadomość uczuć, swoich i innych -świadomość swojej roli/profesji życiowej -wysoce rozwinięta świadomość własnego "ja" -wysoce rozwinięta intuicja -wewnętrzna motywacja -głęboka świadomość własnych pozytywnych i negatywnych cech charakteru -cenienie swojej prywatności -chęć bycia innym od przyjętej normy. JAK ROZWINĄĆ I WZMOCNIĆ INTELIGENCJĘ INTRAPERSONALNĄ -rozmawiaj z ludźmi tak od serca -stosuj psychoterapeutyczne metody w celu usunięcia bloków w uczeniu się -obserwuj i przysłuchuj się swoim myślom -poświęć czas na wewnętrzną refleksję -zorganizuj sobie indywidualny tok studiów -słuchaj intuicji -dyskutuj, poświęć czas na refleksję, zaprowadź dziennik do wyrażania swoich uczuć i tego, co przeżyłeś -uhonoruj swoje prawo bycia innymi niż reszta -napisz biografię -bądź dyrektorem i planistą swojej własnej edukacji -ucz innych.

Działania rozwijające inteligencję językową

Opis dziecka uzdolnionego w tym zakresie- bogaty słownik, sprawne mówienie, opowiadanie historii, zainteresowane czytaniem, pisaniem, grami językowymi, krzyżówkami, szybko zapamiętuje i wdraża nowe słowa i „ponadwiekowe" wzory języ­kowe - pięknie mówi

Czytanie dobrych tekstów, od dobrych bajek do wierszy typu „absurd językowy" .	Uwaga na teksty, zwłaszcza przeróbki i skrócone wersje bajek.
Odpowiadanie na pytania nt. tekstu, zwłasz­cza przekraczające informacje z tekstu	Pytania dotyczące treści oraz o dalszy ciąg, dalsze losy bohaterów.
Zagadki językowe-konstruowanie zagadek językowych przez nauczyciela lub dzieci. Wersja: Wymień wszystkie białe rzeczy lub Białe i miękkie/ Białe, miękkie i zimne. Wersja: „Białe i się rusza", Wersja: Słowa na „BA" Gra w Scrabble i inne gry słowne ,np.: „Wisielec”	Rozwijanie płynności myślenia, kreatywności
Zabawne opisy Nadawanie nowych nazw znanym przedmiotom, np.: odkurzacz to pożeracz paprochów. Wariant: Co by było gdyby ... dzieci umiały latać?	Oryginalność myślenia (na bazie rozwojo­wej tendencji do tworzenia neologizmów).
Rozwijanie słownika	Tworzenie słownika trudniejszych słów
Wywiad z ......-przeprowadzanie wywiadów i rozmów.	Rozwijanie płynności językowej

Działania rozwijające inteligencję matematyczno-logiczną

Opis dziecka uzdolnionego w tym zakresie -duże zaangażowanie

w układanie puzzli, układanek, przeprowadzanie „eksperymen­tów naukowych", rozumienie para-pojeć i pojęć matematycznych, łatwość w opano­waniu liczenia, rozumowanie logiczne i po­stawa badawcza (zadawanie pytań i wnikliwa obserwacja).

Historyjki obrazkowe, układanie wydarzeń w logicznej kolejności.	Logiczne myślenie
Projektowanie( klocki, figury..)	Logiczne myślenie, kreatywność
Gry logiczne- chińczyk, warcaby...Gry strategiczne ( Statki), karciane	Poznawanie zasad, praw i reguł.
Mali badacze („eksperymenty naukowe") Podobieństwa i różnice (w czym podobne są do siebie śnieg i wata, grzebień i koło zębate). Mieszanie (kolorów: farb, kolorowych soli) Mierzenie wszystkiego (np. własnymi sto­pami).Obserwacja z różnych punktów widzenia: (człowiek, lalka, ołówek, stół... z góry, z bo­ku, z dołu, z bliska i daleka).	Zainteresowanie badaniem rzeczywistości z różnych stron, przewidywaniem, budzenie zainteresowania i motywacji do nauki
Gra w 20 pytań- wymyśla się jakiś przedmiot i druga osoba ma 20 pytań , żeby zgadnąć ,o jaką rzecz chodzi. Odpowiadać można tylko - tak lub nie.	Logiczne myślenie, kreatywność
Zaszyfrowywanie informacji, kodowanie.	Logiczne myślenie, kreatywność

Działania rozwijające inteligencję wizualno-przestrzenną

Opis dziecka uzdolnionego w tym zakresie-doskonałe poczucie kierunku, umie sobie wyobra­żać, dobrze ocenia dystans, wykonuje różne prze­strzenne modele, rzeźby, dobrze rysuje.

Quizy- Co jest bliżej, dalej, nad, pod, z pra­wej strony. Wariant: co jest mniejsze, większe (mimo że jest dalej, np.: na obrazku)	Orientacja w przestrzeni, rozumienie zmian wielko­ści w perspektywie.
Zgadywanki Typu „jak butelka wygląda od dołu" (odpowiedzi rysowane w powie­trzu)	Giętkość myślenia i wyobraźnia wzrokowo-przestrzenna
Origami, mobile, latawce	Wyobraźnia wzrokowo-przestrzenna
Projektowanie labiryntów ... dla myszki	Giętkość myślenia i wyobraźnia wzrokowo-prze­strzenna
Rysowanie map-droga do domu, mapa życzeń do Mikołaja, mapa dla poszukiwaczy skarbów.	Wyobraźnia wzrokowo-przestrzenna i rozumienie symboli.
Projektowanie ubrań (z krepiny)	Wyobraźnia wzrokowo-przestrzenna
Rzeźby z plasteliny, masy solnej	Wyobraźnia wzrokowo-przestrzenna
Mierzenie odległości przy pomocy własnego ciała (stop­ki, kroki, szerokość rozłożonych ramion)	Doświadczanie przestrzeni
Bazgroły - rysowanie obrazów do słuchanej muzyki.	Giętkość myślenia i wyobraźnia wzrokowo-przestrzenna

Działania rozwijające inteligencję muzyczną

Opis dziecka uzdolnionego w tym zakresie-znakomita pamięć (rytmu, rymu, pio­senek, słówek z innego języka), poczu­cie rytmu i rymu, dziecko śpiewa lub gra, znakomicie naśladuje dźwięki, czuje muzykę. Komponuje.

Śpiewanie w grupie najlepiej połączone z ruchem.	Rozwijanie muzykalności.
Słuchanie i uczenie się wierszy o dobrym rytmie.	Pamięć słuchowa
Co to było? Odgadywanie dźwięków lub naśladowanie róż­nych odgłosów (wiatru, kapiącej wody, tykającego zegara, startującego samolotu).	Pamięć słuchowa i kreatywność
Szalona orkiestra -gra do znanej muzyki z wykorzystaniem różnych „instrumentów" (np. patyki, puszki z fasolkami, szeleszczące papiery, ...) Spontaniczna (uwaga-hałas!) lub z dyrygentem.	Kreatywność
Śpiewają lalki i misie -znana piosenka śpiewana przez grupę lalek lub misiów zgodnie z poleceniem: Lalki są delikatne i nieśmiałe, śpiewają cichutko ... coraz bardziej się ośmielają, są coraz bardziej odważne i śpiewają coraz głośniej Misie śpiewają grubymi głosami, bardzo wolno i na koniec zasypiają. Umożliwianie dzieciom kontaktu z różnymi rodzajami muzyki.	Rozumienie w działaniu różnych para­metrów muzycznych oraz rozumienie języka muzyki.
Odgrywanie historii Mini drama do wybranej bajki z wykorzystaniem dramaturgii kreowanej dźwiękami.	Kreatywność
Bieganie po gamie

Działania rozwijające inteligencję interpersonalną

Opis dziecka uzdolnionego w tym zakresie -łatwo się zaprzyjaźnia, wrażliwe na potrzeby innych, opiekuńcze, po­średniczy w konfliktach, lubi bawić się w grupie i pełnić różne role. Lubi przewodzić, organizować innym zaję­cia, mały lider.

Czytanie bajek i opowiadań z morałem dot. tema­tu Zadawanie pytań ukierunkowanych na morał	Rozwój wrażliwości i umiejętności interpersonalnych.
Praca w grupie-wspólne malowanie, przygotowywanie plakatu.	Rozwój wrażliwości i umiejętności in­terpersonalnych, integracja.
List z prezentem -każde dziecko przygotowuje prezent (rysunek) dla drugiego. Zajęcia poprzedzone dyskusją w kręgu, np. Kiedy dzieci są szczęśliwe?	Rozwój wrażliwości i umiejętności in­terpersonalnych.
Rozmowy filozoficzne (mini-drama) Dlaczego niektóre dzieci są smutne? Jak się można z kimś zaprzyjaźnić? Dlaczego dzieci się kłócą?	Trening zachowań i wrażliwości, ro­zumienie intencji zachowań i projek­towanie rozwiązań.
Pełnienie ról -dyżurny ds., opiekun nowego kolegi.	Rozumienie zasad roli, mini-kontraktu
Przepis na...dobrego kolegę w efekcie może powstać mapa mentalna.	Rozumienie zasad dobrego współist­nienia w grupie, koleżeństwa, przy­jaźni.
Chmurki pełne dobrych pomysłów- specjalne miejsce do rozwiązywania konfliktów	Trening rozwiązywania problemów.
Pomniki, które mówią-ćwiczenie w przedstawianie emocji (mimika +pantomima).	Rozwijanie słownika emocji i ekspre­sji, umiejętność odczytywania emocji.

Działania rozwijające inteligencję intrapersonalną

Opis dziecka uzdolnionego w tym zakresie- bogate życie wewnętrzne, rozu­mienie przeżywanych emocji. Lubi czasem być samo. Przejawia zainteresowanie rozwojem osobi­stym („pracuje nad sobą").

Jak się czuję?- wprowadzamy słowa oznaczające stany emocjonalne (nieśmiały, spokojny, zawstydzo­ny). Dzieci opowiadają co wtedy czują, kiedy to się dzieje.	Rozwijanie słownika emocji.
Co lubię?- dzieci opowiadają co lubią jeść, jakie słodycze smakują im najbardziej, gdzie by chciały pojechać na wakacje, jakie zwierzę chciałyby mieć w domu, jakie lubią kolo­ry...	Rozwijanie samowiedzy.
Co potrafię zrobić?- tworzenie listy kompetencji i umiejętności dzieci.	Rozwijanie samowiedzy i poczu­cia własnej wartości.
Oto ja- rysowanie własnego HERBU	Rozwijanie samowiedzy i poczu­cia własnej wartości .
Czego możesz się nauczyć z tej pomyłki?- zachęcanie do traktowania błędów jako szans na wyciągniecie wniosków na przyszłość.	Wdrażanie do ćwiczeń dla wła­snego rozwoju.
Co ty o tym sądzisz?	Wyrażanie własnych opinii.
Porozmawiajmy o dzisiejszym dniu-w kręgu dzieci opowiadają, czego się dziś nauczyły, co było ciekawego, co nowego...	Rozwijanie inteligencji refleksyj­nej.

Działania rozwijające inteligencję kinestetyczną

Opis dziecka uzdolnionego w tym zakresie- duża motoryka: niezwykła spraw­ność fizyczna, zamiłowanie do sportów i gimnastyki, giętkość, gibkość ciała, zgrabne ruchy (np. w tańcu). Mała motoryka: zręcz­ność, „złote rączki".

Taniec-swobodny taniec do muzyki, taniec w parach z figura­mi (polonez)	Duża motoryka
Tańce w kręgu	Duża motoryka, integracja
Gry i zabawy ruchowe klasyczne (bieganie, wspinanie, pokonywanie przeszkód, huśta­nie się i wirowanie)	Duża motoryka
Zabawy z-ręczne- lepienie z gliny, plasteliny, wycinanki, sznurowanie nawlekanie, rozkładanie na części i składanie, budo­wanie z klocków.	Mała motoryka
Zabawy w kalambury ruchowe Co ja pokazuję?(kim jestem, gdzie jestem, co robię)	Wyobraźnia i ekspresja kinestetyczna
Improwizacje dramowe - proste i złożone Proste: idziemy pod wiatr, skaczemy po łące jak zające, wąż się budzi... Chodzimy jak komicy i kosmonauci... Złożone (ruch do opowiadanej historii): jesteście mały­mi ziarenkami w ziemi. Pada deszczyk, grzeje słonecz­ko i nasionka rosną, rosną, aż stają się kwiatkami.	Wyobraźnia i ekspresja kinestetyczna

Działania rozwijające inteligencję przyrodniczą

Opis dziecka uzdolnionego w tym zakresie- zainteresowanie światem przyro­dy, badacz przyrody i kolekcjoner okazów. Lubi wycieczki przyrod­nicze. Bogaty język w tym zakre­sie. Opiekun zwierząt.

Czytanie-opowieści o zwierzętach, poznawanie ich zwyczajów.	Rozwijanie zainteresowań.
Eksperymenty przyrodnicze Gąsieniczki i motyle ,mały ogrodnik	Rozwijanie zainteresowań i posta­wy badawczej.
Wycieczki	Rozwijanie uważnej obserwacji.
Wycieczka na czworakach Przyglądanie się światu przez szkło powiększające	Rozwijanie zainteresowań poprzez zdziwienie.
Stany pogody - rysowanie różnych stanów pogody, uczenie się symboli z mapy meteorologicznej. Odczytywanie pogody z mapy	Rozwijanie zainteresowań i rozu­mienia symboli.
Zwierzęta w klasie	Modelowanie zainteresowań i po­stawy opiekuńczej.
Jak możemy opiekować się światem? - opowieść refleksyjna zakończona akcją plastyczną	Wdrażanie postawy proekologicz­nej

---