Hymn do Boga - jeden z najsłynniejszych utworów Jana Pawła Woronicza, zawierający prowidencjalistyczną koncepcję dziejów narodu polskiego. Utwór został odczytany publicznie 15 maja 1805 roku na zebraniu Towarzystwa Przyjaciół Nauk razem z Rozprawą drugą o pieśniach narodowych. Woronicz zapowiedział, że będzie to fragment księgi pieśni religijnych.
Hymn do Boga jest, zgodnie z zapowiedzianym w rozprawach programem, nie tylko zapisem historii Polski, co próbą interpretacji tej historii, odniesienia jej do prawd religii. Odpowiedź na pytanie o przyczyny dawnej wielkości i dzisiejszego upadku państwa zawarł Woronicz w prowidencjalistycznej koncepcji dziejów, której zasadą jest przymierze między Bogiem i narodem. Starotestamentowa idea przymierza, obecna w całej twórczości poety, w Hymnie do Boga została wyłożona najpełniej. Wiersz jest nawiązaniem do okoliczności, w których powstał hymn Mojżesza. Bóg nakazał Mojżeszowi odnowienie przymierza i jednocześnie przewidział, że zostanie ono przez naród zerwane. Polecił więc prorokowi napisanie hymnu o dobrodziejstwach Boga i jego sądzie nad Izraelem.
Hymn do Boga składa się z dwóch wyraźnie różnych części:
pierwsza zaświadcza dzieje opieki Boga nad narodem polskim,
druga opisuje znamiona klęski, która nastąpiła po zerwaniu przymierza.
Najistotniejszym elementem przymierza naszych ojców, zawartego w chwili przyjęcia chrztu przez Mieszka I, jest obietnica posiadania ziemi. Ziemia dana Polakom nazwana została ziemią obiecaną, a historia narodu jest spełnieniem tego, co zostało przyrzeczone. Przez setki lat Bóg sam prowadził Polaków i przez setki lat Polacy dopełniali warunków przymierza. Do opisu czasu klęski przechodzi poeta nagle i wskazuje od razu na właściwą, istotną jej przyczynę: odwrócenie się Boga od narodu. Po tak straszliwej odmianie losu narodowego Polacy początkowo nie byli w stanie odnaleźć się we wrogim świecie niewoli, zatracali wręcz poczucie własnej tożsamości. Trudno o bardziej sugestywny wyraz tragizmu istnienia, który wyrastał z faktu, iż odwieczne prawo człowieka do wolności zostało brutalnie pogwałcone. Opis klęski zbudowany został z fragmentów ksiąg prorockich. Winę za zerwanie przymierza i idącą za tym całkowitą bezsilność i niemoc ponosi naród. Uświadomienie sobie winy przynosi łzy skruchy, jest początkiem, a zarazem niezbędnym warunkiem odnowy przymierza. Hymn kończą słowa nawiązujące do proroctwa Ezechiela zapowiadającego na polu pełnym kości zmarłych odwrócenie klęski. U Ezechiela zapowiedź nieszczęścia i zapowiedź zbawienia są ściśle ze sobą związane. W jego słowach szukać należy niedopowiedzianych w Hymnie do Boga istotnych elementów poprawy, której początek stanowi wyznanie winy. Przemiana, której oczekuje Woronicz, jest przeobrażeniem duchowym. Poeta w ostatecznej refleksji Hymnu dowodzi, iż odwieczne wyroki rządzące światem są dobre i sprawiedliwe, a skoro nawet dochodzi do sprzeczności, to i tak musi to mieć jakieś określone znaczenie, ponieważ ma swoje miejsce w zbawczym planie Stwórcy.
Każdą epokę historii prowidencjaliści ujmowali jako pewien etap realizacji sakralnego pomysłu Boga, który - ich zdaniem - używał różnorakich sposobów, aby ukarać, doświadczyć lub też wywyższyć swój lud. Według Woronicza taką właśnie funkcję spełniły wobec narodu polskiego trzy państwa zaborcze. Aby położyć kres ślepocie, pozwalającej Polsce ginąć w upadku moralnym, Bóg zdecydował się wystawić jej naród na próbę. To o mało nie doprowadziło do całkowitego odejścia od idei opatrzności, ale ostatecznie ocaliła ją głęboko zakorzeniona w społeczeństwie szlacheckim religijność. Polacy zaś po tej wielkiej życiowej próbie, sami musieli uświadomić sobie popełnione błędy i wykroczenia oraz musieli także uczynić pewne postanowienia i przedsięwziąć kroki ku poprawie. Historię Polski interpretuje Woronicz językiem proroków - Jeremiasza, Izajasza i Ezechiela. Zabieg taki miał w literaturze staropolskiej długą tradycję, mistrzami autora hymnu byli zapewne Piotr Skarga i Wespazjan Kochowski - twórczość obu pisarzy, zwłaszcza Skargi, cenił poeta bardzo wysoko
Jan Paweł Woronicz herbu Herburt (ur. 3 lipca 1757 w Brodowie, zm. 6 grudnia 1829 w Wiedniu) - prymas Królestwa Polskiego, arcybiskup metropolita warszawski, biskup krakowski, radca stanu Księstwa Warszawskiego, polski poeta, eksjezuita.
Urodził się na Wołyniu, początkowo uczył się u jezuitów, gdzie ujawnił swe zdolności poetyckie, pisząc pierwsze sielanki. Wstąpił do nowicjatu jezuitów, jednak wobec kasaty tego zakonu w 1773 został wyświęcony na księdza diecezjalnego.
W marcu 1783 został proboszczem w Liwie, uzyskując tym samym godność infułata. Wkrótce został także kanonikiem kijowskim. Pracował w komisji do spraw religijnych podczas Sejmu Czteroletniego. Był autorem mów sejmowych, napisanych dla biskupów Kaspra Cieciszowskiego i Macieja Garnysza. W 1791, dzięki poparciu biskupa chełmskiego Wojciecha Skarszewskiego został audytorem kurii diecezji chełmskiej. Od 1794 by kanonikiem chełmskim. W czasie insurekcji kościuszkowskiej był komisarzem Komisji Porządkowej Księstwa Mazowieckiego. 12 marca 1795 objął kanonię warszawską. W listopadzie 1797 został kanonikiem wrocławskim. W 1800 wycofał się z życia hierarchii kościelnej i osiadł na probostwie w Kazimierzu Dolnym.
Tam związał się z rodziną Czartoryskich, osiadłą w Puławach. Swój najlepszy poemat Świątynia Sybilli zadedykował wówczas księżnej Izabeli Czartoryskiej. W latach 1803-1815 był proboszczem powsińskim. Utrzymywał jednak żywy kontakt z bliską Warszawą, działając między innymi w Towarzystwie Przyjaciół Nauk.
Po utworzeniu Księstwa Warszawskiego został mianowany w 1806 członkiem Izby Wojenno-Administracyjnej, a w 1808 Rady Stanu. W 1810 mianowany członkiem Sekcji Spraw Wewnętrznych i Obrządków Religijnych. W 1815 cesarz Aleksander I mianował Jana Pawła Woronicza biskupem krakowskim i senatorem Królestwa Polskiego. W 1827 został arcybiskupem warszawskim i prymasem Królestwa Polskiego. 24 maja 1829 roku na Zamku Królewskim w Warszawie przewodniczył uroczystościom koronacyjnym cara Mikołaja I. Zmarł w grudniu 1829 roku, a pochowany został w Krakowie na Wawelu. Jego pogrzeb był wielką manifestacją patriotyczną.
Jego najważniejsze utwory: Zjawienie Emilki, Świątynia Sybilli, Hymn do Boga. Zasłynął też jako wybitny homiletyk i mówca, jako retor wielokrotnie porównywany z Piotrem Skargą.