Ochrona środowiska w województwie lubuskim

Ocena stanu środowiska miasta

Ocenę stanu środowiska miasta przeprowadza się co roku z tym, że co dwa lata publikowana ona jest w raportach o stanie środowiska miasta, wydawanych przez Urząd Miejski wspólnie z Wojewódzkim Inspektorem Ochrony Środowiska (jest to bardzo dokładna analiza istniejącego stanu). Ostatni raport o stanie środowiska miasta został wydany w sierpniu 2000 r. Wysoki poziom merytoryczny prezentowanych w raportach ocen i analiz umożliwił wydawanie raportu w Bibliotece Monitoringu Środowiska, popularnej i cenionej serii wydawniczej Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska.
Na podstawie danych zawartych w wspomnianym raporcie można stwierdzić, że na przestrzeni ostatnich kilku lat oddziaływanie miasta na środowisko znacznie się zmniejszyło. Dotyczy to między innymi ilości i jakości odprowadzanych ścieków z oczyszczalni. W 1991 roku odprowadzano 35 tys. m3/d ścieków, dziś jest to rząd 19 tys. m3/d ścieków odpowiadających obowiązującym normom.
Zmniejszyła się też emisja zanieczyszczeń powietrza dzięki budowie bloku parowo - gazowego w Elektrociepłowni Gorzów, zmianie sposobu ogrzewania ciepłowni Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej i innych obiektów. Zmniejszeniu uległa również ilość składowanych odpadów. Od porządku funkcjonowania Zakładzu Utylizacji Odpadów (1998r.) z odpadów komunalnych wyprodukowano około 8 tys. ton kompostu i wyselekcjonowano około 500 ton surowców wtórnych.

Stan zagrożenia hałasem środowiskowym

Hałas powodowany przez działalność gospodarczą
W latach 1998-99 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska przeprowadził na terenie Gorzowa kontrole z pomiarami w zakresie emisji hałasu do środowiska w 10 zakładach, w tym w większości kontrole te były podjęte w ramach interwencji. Niektóre kontrole interwencyjne przeprowadzono wspólnie z przedstawicielami Wydziału Ochrony
Środowiska i Rolnictwa Urzędu Miejskiego. Część z nich wykazała przekroczenia dopuszczalnych wartości równoważnego poziomu dźwięku LAeq emitowanego do środowiska. W 2 zakładach stwierdzono przekroczenia dla pory dziennej, a w 3 dla pory nocnej. Na przebadane 24 punkty pomiarowe stwierdzono przekroczenia średnio o 6,5 dB. Maksymalna wartość przekroczenia wynosiła 19,4 dB. Wykonane badania wykazały nadmierne narażenie na hałas 1424 osób zamieszkałych w budynkach przyległych do punktów pomiarowych.

Hałas komunikacyjny
Głównym źródłem hałasu w mieście jest komunikacja. Na hałas ten narażona jest znacznie większa grupa mieszkańców miasta niż na hałas powodowany działalnością gospodarczą. W latach 1998-99 prowadzone były na ulicach Gorzowa badania w ramach monitoringu szczególnej uciążliwości. Jako teren "szczególnej uciążliwości" hałasu określa się taki fragment środowiska, na którym występuje wysoka emisja hałasu, której poziom przekracza wielkość kryterialną, zwaną poziomem progowym LApr.

W Gorzowie większa część tras komunikacyjnych przebiega przez obszary zwartej zabudowy mieszkaniowej z usługami. Z przeprowadzonych pomiarów wynika, że głównym źródłem uciążliwości akustycznej jest przejazd pojazdów ciężkich. Przekroczenie wartości progowej równoważnego poziomu dźwięku A stwierdzono w Gorzowie przy ulicach: Koniawskiej, Poznańskiej, Grobla, Podmiejskiej, Kostrzyńskiej, Sikorskiego, Chrobrego i Warszawskiej.

Zieleń miejska

Składniki przyrody miejskiej - parki, zieleńce, skwery, zieleń przydrożna to nieodzowne, nieodłączne elementy kompozycji przestrzennej miasta. Decydują one o warunkach życia w mieście, jego walorach zdrowotnych, rekreacyjnych, psychospołecznych i tożsamościowych. Wszystkie elementy zieleni miejskiej tworzą poczucie związków człowieka z przyrodą, uwrażliwiają na potrzebę jej ochrony, pobudzają postrzeganie naturalnego piękna i sprawiają, że nasze codzienne życie staje się przyjemniejsze i bogatsze. Gorzów Wlkp. charakteryzuje się dużą ilością terenów zielonych. Na jednego mieszkańca przypada około 17 m2 ogólnodostępnych terenów zieleni.

Parki miejskie ze względu na bogaty skład gatunkowy i położenie na bardzo urozmaiconym pod względem ukształtowania powierzchni terenie, posiadają duże walory poznawcze, estetyczne i krajobrazowe. Aby umożliwić mieszkańcom naszego miasta zapoznanie się z ciekawymi okazami dendrologicznymi zastały oznakowane tabliczkami z nazwą gatunku wszystkie pomniki przyrody i interesujące drzewa w parkach. Na skutek sporadycznego prowadzenia prac pielęgnacyjnych i renowacyjnych na drzewostanie parkowym, niektóre parki zatraciły swoje pierwotne założenia, nabierając charakteru obszarów leśnych.
Najczęściej odwiedzanym parkiem jest położony w centrum miasta Park Wiosny Ludów. Mimo swojej niewielkiej powierzchni - 4.8 ha jest jednym z najpiękniejszych parków w mieście. Posiada on oryginalny układ przestrzenny, a szczególnego uroku dodaje mu usytuowany w centralnej części staw i przepływająca rzeka Kłodawka, okazałe platany i okalające staw kasztanowce. W ostatnich latach odnowiono stylowy mostek, wyremontowano schody, odtworzono południową część parku zwaną Parkiem Róż.

Park im. Henryka Siemiradzkiego jest pod względem krajobrazowym (wzniesienia, wąwozy, doliny) jednym z piękniejszych terenów zieleni w mieście. Posiada on leśny charakter z przewagą drzew liściastych, drzewa rosną w znacznym zwarciu przez co zatraciły pokrój drzew parkowych. Z tego względu należałoby przeprowadzić poważne zabiegi pielęgnacyjne. W składzie gatunkowym drzewostanu przeważają klony. Znaczny udział w zadrzewieniu stanowią inne pospolite gatunki: wiązy, robinie akacjowe, lipy. Na jednym ze wzniesień usytuowany jest punkt widokowy - piękna altanka z kopulastym dachem, podtrzymywanym przez sześć kolumn, z którego roztacza się wspaniały widok na panoramę miasta. Na terenie parku znajduje się amfiteatr w którym w sezonie letnim odbywają się rożnego rodzaju imprezy. Park ten położony jest w bliskim sąsiedztwie centrum miasta, a powierzchnia jego wynosi 11,22 ha.
W pobliżu Parku Siemiradzkiego znajduje się park o zbliżonym charakterze do lasu naturalnego. Park Zacisze o powierzchni 6,40 posiada zwarty drzewostan z dominującym bukiem pospolitym. Przez park malowniczą dolina przebiega ul. Zacisze, która kończy swój bieg na obrzeżu parku.
Jednym z najstarszych założeń parkowych w mieście jest park przy Szpitalu Psychiatrycznym (rok założenia 1888r.). Park przylega bezpośrednio do ulicy, a drzewostan alei prowadzącej do głównego wejścia do szpitala nawiązuje do alei lipowej wzdłuż ul. Walczaka. Ścieżki w parku prowadzone są swobodnie. W drzewostanie parkowym dominują dęby szypułkowe, lipy, klony, buki, topole, wiązy, a z drzew iglastych: modrzewie, świerki, żywotniki i daglezje. Rosną tutaj jedyne w mieście tulipanowce amerykańskie, charakteryzujące się obfitym i efektownym ulistnieniem, pięknymi kwiatami podobnymi do tulipana i regularną budową korony. Do osobliwości dendrologicznych rosnących na terenie parku oprócz tulipanowca amerykańskiego zaliczyć trzeba kasztana jadalnego o imponujących rozmiarach oraz potężną iglicznię trójcierniową z dużymi cierniami wyrastającymi z pnia.
Park Kopernika to park założony w 1974 r. na terenie byłego cmentarza ewangelickiego. Na powierzchni prawie 18 ha rośnie wiele cennych i rzadkich gatunków drzew i krzewów o znacznych rozmiarach. Rośnie tutaj najgrubszy na terenie miasta okaz cisa pospolitego o obwodzie około 150 cm. U wejścia do parku od ul. Walczaka rośnie okazały buk pospolity odmiany zwisającej, którego zwisające gałęzie tworzą swoisty parasol. Inne równie malownicze drzewo, które tu można spotkać to jesion wyniosły odm. zwisającej. Na uwagę zasługują również lipy srebrzyste, cyprysiki Lawsona, cyprysiki nutkajskie i groszkowe, jodły kalifornijskie, daglezja zielona, dęby, katalpy, choiny kanadyjskie, świerk serbski, świerk kłujący, modrzew, żywotnik zachodni i olbrzymi, wiąz górski. Pod drzewami gęsto płoży się bluszcz pospolity, który często oplata drzewa aż po ich korony. Cechą charakterystyczną tego parku są piękne aleje, tworzące naturalne zielone tunele. Na terenie parku w części północnej znajdują się boiska sportowe, a od strony ul. Piłsudskiego imponująca fontanna.

Największym parkiem miasta jest 36 hektarowy Park Słowiański. Bogata konfiguracja terenu dodaje mu wiele uroku. Mieści się tutaj siedziba Ośrodka Sportu i Rekreacji, hala sportowa, boiska tenisowe i tory łucznicze. W tej części parku odbywają się często różnego rodzaju imprezy. Od strony ul. Kosynierów Gdyńskich rozciąga się duża polana, na której w najbliższych latach ma powstać kompleks sportowo - rekreacyjny. Przez park w kotlinie przebiega ul. Słowiańska. W bieżącym roku rozpoczęto prace mające na celu budowę trasy średnicowej (połączenie Al. Odrodzenia z ul. Fredry), która przebiegać będzie obrzeżem parku. Z tego powodu zostało usuniętych 71 drzew. Ogólny charakter parku sprawia wrażenie lasu naturalnego o zróżnicowanym składzie gatunkowym i wiekowym. Oprócz gatunków rodzimych można spotkać tutaj wiele drzew obcego pochodzenia. Na szczególną uwagę zasługuje rosnący przy ogrodzeniu PWiK jedyny w mieście okaz korkowca amurskiego. Rosną tu piękne okazy daglezji zielonej, znacznych rozmiarów żywotnik olbrzymi i klon srebrzysty, buk pospolity odm. purpurowej, cyprysik groszkowy, dąb błotny, kasztanowiec czerwony, i inne bardziej pospolite gatunki drzew.
Park Czechówek położony u wylotu ul. Warszawskiej w kierunku Santoka jest drugim co do wielkości parkiem miasta. Od kilku lat w parku przeprowadza się prace pielęgnacyjne i renowacyjne by stworzyć warunki do częstszego odwiedzania tego miejsca przez mieszkańców miasta. Park ten ma charakter lasku miejskiego. Południową część stanowi stromy stok porośnięty przede wszystkim olszą czarną i jesionem wyniosłym. W środkowej części dominuje sosna pospolita, miejscami występuje brzoza, pojedynczo dąb, klon, wiąz i grab. Las mieszany obejmuje południowy i północno - wschodni fragment, najbardziej urozmaicony pod względem ukształtowania terenu, bogaty w urwiste stoki, jary i strumyki.
Park Górczyński to nowo zakładany park w dzielnicy Górczyn. Budowa parku trwa od kilku lat. Na terenie przyszłego parku o powierzchni 6 ha, wykonano alejki spacerowe, posadzono drzewa oraz krzewy zarówno w formie żywopłotów jak i skupin.
Za parki można również uznać także mniejsze tereny zieleni (1,5 - 2 ha), położone w centrum miasta. Do nich zaliczyć należy: park wzdłuż Kłodawki przy ul. Dąbrowskiego, Park Wolności, park przy ul. Wawrzyniaka, park przy ul. Kostrzyńskiej.
Zieleńce zajmują tereny wokół placów, w narożnikach ulic stanowią one wraz z innymi składnikami zieleni miejskiej układ zieleni o wartościach zdrowotnych i estetycznych. Do najbardziej efektownych tego typu terenów naszego miasta należą: zieleniec w samym centrum miasta, pomiędzy ul. Sikorskiego i ul. Chrobrego; zieleniec wzdłuż ul. Jagiełły i ul. Strzeleckiej; zieleniec nad Kłodawką, przy ul. Łokietka; zieleniec na Placu Nieznanego Żołnierza. Ze względu na swoje położenie są to tereny najczęściej odwiedzane przez mieszkańców miasta.

Mówiąc o zieleni nie sposób nie wspomnieć o założeniach ogrodowych przy rezydencjach. W Gorzowie w zachowało się kilka takich ogrodów. Ogród przy muzeum jest największy i najpiękniejszy. Ze względu na bogatą kolekcję dendrologiczną ogrodu (150 gatunków i odmian) właśnie tutaj urządzono ścieżkę dydaktyczną.

Ważnym elementem zieleni miejskiej są zadrzewienia przydrożne, które wpływają korzystnie na warunki mikroklimatyczne miasta - chroniąc od kurzu, pyłu, dymu i hałasu. Chronią one również jezdnie i chodniki przed nadmiernym nasłonecznieniem i wiatrami. Większość ulic Gorzowa Wlkp. posiada jednoprzestrzenne jezdnie i wąskie chodniki. W takich warunkach drzewa i krzewy są często kaleczone i usychają. Stopień zadrzewienia poszczególnych ulic nie jest jednakowy. Ulice nie posiadające zadrzewień znajdują się głównie w starych dzielnicach o zwartej zabudowie (Pionierów, Wodna, Mostowa, Obotrycka, Garbary) oraz w nowych dzielnicach, w których jeszcze nie założono zieleni. Najwięcej drzew w tym także starych i okazałych rośnie wzdłuż najdłuższych ulic peryferyjnych: Kostrzyńska, Walczaka (aleja chroniona prawem, figurująca w rejestrze zabytków), Wyszyńskiego, Warszawska, Kosynierów Gdyńskich, 11-go Listopada, Kobylogórska i inne. Skład gatunkowy zadrzewień ulicznych jest dość bogaty i zróżnicowany. Łącznie stwierdzono występowanie 51 gatunków i odmian drzew. Najczęściej występującym rodzajem jest lipa, klon, jarząb, topola.
Zieleń osiedlowa, którą stanowią: trawniki, rabaty, żywopłoty, drzewa i skupiny krzewów, spełnia również bardzo istotne funkcje w życiu mieszkańców naszego miasta.
Ważnym uzupełnieniem zieleni miejskiej są ogrody działkowe, stanowią one miejsce wypoczynku wielu mieszkańców. Na terenie miasta jest ich 42, zajmują one powierzchnię 351,36 ha.
Ogrody przydomowe, wspaniale utrzymane przez właścicieli w znaczący sposób wpływają na estetykę naszego miasta. Osiedla domków jednorodzinnych przeważnie są oazami zieleni. Poprzez różnorodność gatunków i odmian roślin oraz wyszukaną formę ogrody przydomowe często sprawiają wrażenie miniaturowych ogrodów botanicznych.

Gorzów Wlkp. może poszczycić się wyjątkowo pokaźną liczbą drzew wiekowych. Drzewa o imponujących rozmiarach pochodzenia rodzimego i obcego, związane w szczególny sposób z historią miasta objęte zostały ochroną prawną w postaci pomników przyrody. Obecnie na terenie miasta za pomniki przyrody uznanych jest 44 obiektów w tym 11 obiektów jako grupy drzew jednogatunkowych (189 drzew). Są wśród nich następujące gatunki drzew: lipa drobnolistna i szerokolistna, platan klonolistny, dąb szypułkowy, miłorząb chiński, cypryśnik błotny, bluszcz pospolity, klon pospolity i srebrzysty, klon jawor, topola późna, robinia akacjowa.
Ubytki zieleni w mieście mają dwojaki charakter. Można je określić jako konieczne, to znaczy wynikające z faktu obumarcia, zagrożeń bezpieczeństwa lub prowadzonych inwestycji oraz wynikające z wandalizmu. Charakterystyczne jest to, że w większości aktom wandalizmu ulegają nowe nasadzenia. W niektórych przypadkach niszczenie zieleni wynika także z niewiedzy i beztroski podczas prowadzonych prac ziemnych przez niektórych inwestorów.
Minione lata nie były korzystne dla zieleni miejskiej, głównie z powodu ograniczonych środków na jej utrzymanie, nie sprzyjających warunków klimatycznych, chorób drzew oraz ubytków spowodowanych działalnością inwestycyjną. Istotnym problemem jest stan zdrowotny drzew ulicznych, które rosną w trudnych warunkach siedliskowych, a składa się na to: wzrost zasolenia gleby, zmniejszenie wilgotności, częste mechaniczne uszkodzenia i objawy wandalizmu. W tych warunkach część drzew ginie.
Przewiduje się, że ze względu na podobny wiek istniejącego drzewostanu, jego wegetacja w przeważającej części zakończy się w tym samym czasie. Nastąpi wówczas olbrzymi ubytek wysokiej zieleni miejskiej (symptomy tego zjawiska są zauważalne już teraz). Utrzymanie zieleni miejskiej w należytym stanie jest zależne przede wszystkim od wielkości środków finansowych przeznaczanych na ten cel. W ostatnich latach, co roku na bieżące utrzymanie terenów zieleni, remonty małej architektury, nowe nasadzenia itp. przeznacza się ponad milion zł . W 2000 roku na ten cel wydano kwotę 1.558.676 zł. Fundusze te pochodziły z budżetu miasta i z Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Choć kwota ponad milion zł może wydawać się kwotą dużą jest ona niewspółmiernie niska do istniejących potrzeb.
Aby zrekompensować ubytki zieleni w mieście w ostatnich latach wysadzono na terenie parków, zieleńców i przy ulicach około 2400 drzew, ponad 35 tys. krzewów i około 40 tys. roślin okrywowych. Co roku sadzi się rośliny jednoroczne na skwerach i w gazonach.

Edukacja ekologiczna w szkołach

Edukacja ekologiczna, to zadanie, które pozwala przygotować nowe pokolenia, aby w sposób mądry i odpowiedzialny kierowały światem. Edukacja ekologiczna musi wskazywać taką drogę do rozwoju świata, by zachować jego piękno, wartości i zasoby. Ci, którzy podejmują się edukacji ekologicznej muszą być szczególnie świadomi i dobrze przygotowani.

1. Szkolenie nauczycieli. W edukacji ekologicznej podstawową rolę spełniają nauczyciele i wychowawcy. Otwiera się przed nimi zadanie - przekazać następnym pokoleniom nie tylko wiedzę, lecz nauczyć dzieci i młodzież widzieć, czuć i kochać. To nie tylko wiedza daje bodziec do działania, lecz emocjonalny stosunek do otaczającej nas przyrody. Aby wskazać nauczycielom jak przekazywać informacje, lecz nie frustrować tylko budzić zaangażowanie i chęć działania oraz skąd brać pomysły i materiały dydaktyczne, organizowane są szkolenia dla nauczycieli prowadzone przez doświadczonych w tym zakresie specjalistów. Do tej pory w tego typu szkoleniach wzięło udział ponad 200 nauczycieli.

2. Przeprowadzenie warsztatów ekologicznych w szkołach Celem edukacyjnych warsztatów szkolnych jest uwrażliwienie dzieci i młodzieży na współczesne problemy ochrony środowiska, a także zachęcenie do działań i proekologicznych wyborów na co dzień, czyli życia przyjaznego dla środowiska. Dotychczas zostały przeprowadzone 4 tego typu zajęcia w LO nr II, ZSzTiO, SP 6 i SP 15 w Gorzowie Wlkp..

3. Pomoc w zdobywaniu przez placówki oświatowe materiałów dydaktycznych Niezwykle ważne jest wyposażenie nauczycieli w odpowiednie pomoce dydaktyczne. Są to publikacje przeznaczone dla nauczycieli, pomoce dydaktyczne dla uczniów do pracy w czasie lekcji oraz wydawnictwa przeznaczone dla bibliotek ogólnych lub gabinetów przedmiotowych.

4. Inicjowanie prowadzenia przez szkoły całorocznych badań środowiska Prowadzenie przez szkoły badań, obserwacji i doświadczeń - czynne uczestniczenie w tych pracach dzieci i młodzieży - ma znaczny wpływ na zrozumienie procesów zachodzących w środowisku, skalę jego zanieczyszczenia, zagrożenia i możliwości przeciwdziałania. Poprzez pomoc w wyposażeniu szkolnego mini laboratorium ekologicznego mobilizuje się nauczycieli do prowadzenia cyklicznych, ciekawych i użytecznych lekcji.

5. Pomoc w organizowaniu wycieczek szkolnych Większość wycieczek ukierunkowana jest na obszary chronione województwa. Każde obcowanie z przyrodą, poznawanie jej tajemnic i uroków, wysoce kształtuje proekologiczne postawy i zachowania.

6. Tematyczne imprezy ekologiczne Przeprowadzanie konkursów, konferencji, szkolnych i międzyszkolnych spartakiad wiedzy ekologicznej to formy edukacji, które bezpośrednio organizują i skupiają młodzież do wnoszenia często poważnego wysiłku intelektualnego. Takie też formy bywają przyczyną rodzenia się pasji przyrodniczych a na pewno kształtują pozytywne postawy i zachowania. Stąd też program zakłada poważny wkład miasta w inicjowaniu i pomocy w organizacji tego typu imprez.

Inne formy edukacji ekologicznej

W roku 1996 i 1997 zorganizowano przy współpracy Regionalnego Ośrodka Edukacji Ekologicznej w Krakowie oraz Forum Liderów Biznesu Księcia Walii w Londynie szkolenie w zakresie budowania współpracy w celu efektywnego rozwiązywania problemów środowiskowych. W roku 2000 odbyła się kolejna edycja szkolenia tym razem zorganizowana przy współpracy Fundacji Partnerstwo dla Środowiska z Krakowa. Celem szkolenia było: uświadomienie potrzeby partnerskiego podejścia i współpracy przy rozwiązywaniu konfliktów związanych z ochroną środowiska z praktycznego punktu widzenia, doskonalenie umiejętności skutecznego porozumiewania się i negocjacji, doskonalenie umiejętności kreatywnego myślenia.
W październiku 1997 roku wspólnie z Regionalnym Ośrodkiem Edukacji Ekologicznej w Krakowie z którym miasto podpisało porozumienie o wzajemnej współpracy zorganizowano spotkanie informacyjne dla nauczycielami gorzowskich szkół i przedszkoli dotyczące polsko - amerykańskiego projektu "Błękitny Kciuk". Centrum uwagi wszelkich działań podejmowanych w tym projekcie stanowią zasoby wody pitnej, a ściślej konieczność i sposoby ich oszczędzania i ochrony.
Wspólnie z Fundacją na Rzecz Odzysku Odpadów Aluminiowych RECAL w październiku 2000 roku zaprosiliśmy przedstawicieli szkół i przedszkoli do udziału w tzw. "Programie Puszkowym". Do programu przystąpiło kilkanaście gorzowskich szkół i przedszkoli. Od listopada 2000 roku do kwietnia 2001 uczestnicy zebrali 2354 kg puszek aluminiowych.
W 1996 roku rozpoczęto prace nad wydaniem albumu "Pomniki przyrody Gorzowa Wlkp." Album został wydany w 1997 roku, zawiera on 140 fotografii i opis ponad 40 pomników przyrody. W lutym 1999 r. wydana została następna publikacja poświęcona przyrodzie naszego miasta. Jest to również wydanie albumowe zatytułowane "Gorzów Wielkopolski miasto parków i ogrodów". Podstawowym celem tego rodzaju publikacji jest przedstawienie cennych zasobów przyrodniczych naszego miasta, co niewątpliwie przyczyni się do większego zainteresowania mieszkańców przyrodą i potrzebą jej ochrony.

Realizacja tak bogatego programu wymaga naturalnie odpowiednich środków finansowych. Rada Miejska uznając, że edukacja ekologiczna jest potrzebą chwili zatwierdza przedkładane projekty finansowe na te cele ze zrozumieniem. Trzeba zaznaczyć, że nie są to jednak środki zbyt wygórowane. Na cykliczną, coroczną realizację programu, wzbogacaną o nowe formy wydaje się około 50.000 - 80.000 zł. Fundusze na edukację ekologiczną pochodzą przede wszystkim z GFOŚiGW.
Na projekt "Szkolenie nauczycieli w zakresie praktycznych form edukacji ekologicznej oraz szkolenie - Budowanie współpracy w celu efektywnego rozwiązywania problemów środowiskowych" otrzymano środki z Funduszu PHARE CBC.

Niektóre projekty były też dofinansowane przez WFOŚiGW. Zamierza się w latach następnych kontynuować realizację programu "Teoretyczna i praktyczna edukacja ekologiczna dzieci i młodzieży szkolnej oraz propagowanie zagadnień ochrony środowiska" wzbogacając go o nowe treści i formy działania.

Poznawanie i kształtowanie przyrody miasta

Prowadzenie nasadzeń. Posadzone drzewo, krzew lub inna roślina a następnie stała ich pielęgnacja przez dzieci, uzmysławia im nie tylko ile pracy i czasu trzeba poświęcić na oczekiwany efekt, ale także jest elementem poznawczym i uwrażliwiającym na potrzebę ochrony całej zieleni. Z tych względów inicjujemy prowadzenie nasadzeń przez szkoły na terenach szkół i terenach przyszkolnych pod hasłem "każde dziecko ma swojego zielonego przyjaciela".
Utworzenie ścieżki dydaktycznej. Ścieżkę dydaktyczną utworzono w ogrodzie dendrologicznym przy Muzeum. Celem utworzenia ścieżki dydaktycznej było przybliżenie w szerszym zakresie bogatego zbioru dendrologicznego szczególnie dzieciom, młodzieży szkolnej oraz dorosłym mieszkańcom naszego miasta. Ścieżkę dydaktyczną zaprojektowano tak, by podczas spaceru, można było zobaczyć jak najwięcej krajowych i egzotycznych drzew i krzewów. Oznaczono 115 gatunków i odmian drzew i krzewów, które są oznakowane wzdłuż ścieżki tabliczkami informacyjnymi z nazwą łacińską oraz polską, a także informacją o występowaniu danego gatunku. Przebieg ścieżki został zaznaczony na planie ogrodu, umieszczonym na tablicy informacyjnej. Należy zaznaczyć, że wydany został folder, który oprócz krótkiej historii ogrodu, walorów dendrologicznych zawiera opis przebiegu ścieżki z charakterystyką oznaczonych drzew i krzewów oraz plan trasy.

Przedsięwzięcia inwestycyjne podejmowane zgodnie z przyjętą polityką ekologiczną i w ramach realizacji wniosków wypływających z oceny stanu środowiska

W zakresie inwestycji, których realizacja wpłynie na poprawę stan naszego środowiska w naszym mieście dzieje się bardzo wiele.

Oczyszczalni ścieków, oddana do użytku w 1981 roku była w złym stanie technicznym, a proces technologiczny był przestarzały i mało wydajny. Zakończono już pierwszy etap modernizacji w wyniku czego odprowadzane ścieki do Warty odpowiadają obowiązującym wymogom.

Budowa kanalizacji sanitarnej w peryferyjnych dzielnicach miasta to ważne zadanie z dziedziny ochrony środowiska. Sieci kanalizacyjne realizuje się w peryferyjnych dzielnicach: Janice, Wieprzyce i Zawarcie. Innym zadaniem z zakresu gospodarki wodnej jest zadanie pod nazwą melioracja dzielnicy Zawarcie. Realizacja tego zadania wpłynie w znaczny sposób na poprawę stosunków wodnych w tym rejonie miasta.

Kolejną bardzo dużą inwestycją, fizycznie rozpoczętą w 1996 roku choć prace przygotowawcze trwały już wcześniej była budowa Regionalnego Zakładu Utylizacji Odpadów. W połowie 1998 r. rozpoczęto rozruch zakładu, a 30 listopada 1998 r. dokonano odbioru technicznego. Zastosowana technologia utylizacji odpadów zakłada ich segregację z odzyskiem surowców wtórnych, kompostowanie frakcji organicznej i składowanie tak zwanego balastu. Jeszcze wcześniej bo w 1995 roku oddano do użytku nowe składowisko odpadów komunalnych, wybudowane zgodnie ze wszystkimi obowiązującymi normami

Na terenie RZUO wybudowano deponator, aby w ten sposób rozwiązać problem odpadów niebezpiecznych.

Zarząd Miasta, zdając sobie sprawę, iż selektywna zbiórka odpadów "u źródła" ich powstawania jest ze wszech miar słuszna podjął działania w celu reaktywowania i dalszego rozwój systemu selektywnej zbiórki odpadów. Na powodzenie tego przedsięwzięcia będzie miało wpływ wiele czynników. Do najistotniejszych należy zaliczyć aktywny udział mieszkańców. Aby zjednać mieszkańców do udziału w systemie jego wprowadzenie będzie poprzedzone dobrze przygotowaną i przeprowadzoną kampanią propagandowa.

W celu zmniejszenia emisji zanieczyszczeń do powietrza modernizuje się kotłownie opalane paliwem stałym, zastępując je gazem lub podłączając kotłownie do istniejącej sieci ciepłowniczej. W ten sposób zniknęło kilkanaście emitorów, a inne znaczenie ograniczyły emisje szkodliwych związków. Dotyczy to kotłowni jednostek organizacyjnych, Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej jak i kotłowni w innych obiektach w tym oświatowych. Modernizację przeprowadziła też Elektrociepłownia, której udział w ogólnej emisji zanieczyszczeń z terenu miasta wnosi ponad 7O%. Modernizacja polegała na zastąpieniu starych kotłów z lat pięćdziesiątych turbiną gazowo- parową. Jest to pierwsza tego typu inwestycja w Polsce. Po uruchomieniu bloku parowo - gazowego Elektrociepłownia w Gorzowie emituje o około 90% mniej będzie mniej pyłów. Zmniejszenie emisji gazów nie będzie tak znaczące - około 30 %.
Zmorą naszego miasta jest jego układ komunikacyjny, który nie jest przystosowany do ruchu tak wielu pojazdów (w godzinach szczytu przez śródmieście przejeżdża około 3.500 pojazdów na godzinę) co wiąże się z określonymi uciążliwościami związanymi z emisją zanieczyszczeń do powietrza, hałasem i przenoszonymi wibracjami. Aby sytuacja ta uległa zmianie prowadzone są inwestycje drogowe. (połączenie ul. Myśliborskiej z ul.11 Listopada; połączenie ul. 11 listopada z ul. Nadbrzeżną; połączenie ul. Składowej z nowym mostem; budowa mostu przez Wartę, zjazdu z niego i dalszego odcinka do ul. Walczaka; budowa tzw. obwodnicy śródmiejskiej łączącej Al. Odrodzenia z ul. Słowiańską, modernizacja torowisk tramwajowych, budowa obwodnicy zachodniej). Wszystkie te już zakończone przedsięwzięcia jak i te będące w realizacji mają na celu przeniesienie ruch zarówno śródmiejskiego jak i tranzytowego ze śródmieścia. Bardzo ważną dla miasta inwestycją drogową jest rozpoczęta w 2001 roku budowa obwodnicy zachodniej.

Wysiłki władz miasta w zakresie poprawy stanu środowiska docenione zostały w konkursie "Miasto a wymagania Unii Europejskiej" ogłoszonym pod patronatem Komisji Europejskiej, Dyrekcji Generalnej XI ds. Środowiska, Bezpieczeństwa Nuklearnego i Obrony Cywilnej. W konkursie wzięło udział 215 miasta z Europy Środkowej i Wschodniej, w tym 61 miast z Polski. Gorzów Wlkp. znalazł się w gronie 20 miast finalistów i otrzymał honorowy dyplom.

Bibliografia

• Stefan Kozłowski „Ekorozwój-wyzwanie XXI wieku, wydawnictwo naukowe PWN

• „Turystyka i ochrona środowiska Gorzowa Wielkopolskiego i regionu”, Gorzów Wlkp. 2001 pod redakcją Ewy Kraszewskiej, Elżbiety Skorupskiej-Raczyńskiej

• Podstawy ekorozwoju „Zielonej wstęgi Odra-Nysa”, praca zbiorowa pod redakcja Danieli Sołowiej i Jerzego Błoszyka, Poznań 1999

• „Stan środowiska w województwie lubuskim w 2000 roku”, Biblioteka Monitoringu Środowiska Zielona Góra-Gorzów Wlkp. 2001 pod redakcją Krystyny Damczyk, Marka Domidowicza, Zbigniewa Lewickiego

• „Stan środowiska w województwie lubuskim w latach 1997-1998”, Biblioteka Monitoringu Zielona Góra-Gorzów Wlkp. Pod redakcja Krystyny Damczyk, Marka Domidowicza, Zbigniewa Lewickiego, Marzeny Szenfeld.

---