PRAWO WYBORCZE
OGÓLNE ZASADY PRAWA WYBORCZEGO
Prawo wyborcze to określone w przepisach obowiązującego prawa uprawnienia ogółu obywateli do udziału w wyborach do organów przedstawicielskich. Szerszym pojęciem niż „prawo wyborcze” jest „system wyborczy”. Jest to całokształt zasad zawartych w prawie wyborczym, a także nie mających charakteru prawnego, stosowanych w praktyce wyborów do organów przedstawicielskich.
Funkcje prawa wyborczego:
funkcja kreacyjna- polega na wyrażeniu przez wyborców akceptacji i preferencji dla przedstawionych im w postępowaniu wyborczym alternatyw politycznych, a w szczególności personalnych.
Funkcja polityczno-programowa- polegająca na wyrażeniu przez wyborców poparcia dla określonego programu politycznego przedstawionego przez poszczególne ugrupowania polityczne w ramach prezentowanych przez nie platform wyborczych.
Funkcja legitymująca- akcentuje element legitymowania przez akt wyborczy, dokonywany przez podmiot władzy suwerennej, określonego systemu polityczno- ustrojowego i określonej ekipy rządzącej. Nadaje to wyborom powszechnym szczególny wymiar- udzielają one elektom prawnego i moralno- politycznego tytułu do sprawowania powierzonej im władzy.
Funkcja integracyjna-umożliwiająca zespolenie zbiorowo określonego podmiotu władzy suwerennej poprzez określenie zasad procesu kształtowania i wyrażania jego woli.
Zasady prawa wyborczego są zespołem podstawowych decyzji politycznych przesądzających o ogólnym charakterze wyborów. Składają się na nie następujące elementy:
zasada powszechności- określa krąg uprawnionych do udziału wyborach. Uważa się, że wybory są powszechne, jeżeli jedynym warunkiem uzyskania prawa wyborczego jest ukończenie określonego w Konstytucji wieku.
Występują pewne reguły ograniczające powszechność wyborów, są to tzw. Cenzusy. Te ograniczenia spowodowane względami politycznymi, ekonomicznymi lub społecznymi oznaczają, że jakaś grupa obywateli nie może w wyborach uczestniczyć, np. cenzus majątkowy, płci, wykształcenia, rasowy, wojskowości, zamieszkania, polityczny. Prawo wyborcze dzielimy na: czynne( to wybieranie) oraz bierne( prawo do bycia wybieranym.
zasada bezpośredniości i pośredniości wyborów
Zasada bezpośredniości występuje, gdy każdy wyborca oddaje swój głos bezpośrednio na kandydata ubiegającego się o wybór.
Zasada pośredniości polega na tym, że wyborcy wybierają elektorów a dopiero ci głodują nad kandydaturą ubiegającego się o wybór. Są przejawem braku zaufania do bezpośredniego wyborcy.
zasada tajności- wybory są tajne wówczas, gdy nie ma prawa ani możliwości sprawdzenia w jaki sposób wyborca głosował.
zasada równości-wybory maja być równe.
w znaczeniu formalnym- każdy wyborca ma jeden głos lub taką samą liczbę głosów.
W znaczeniu materialnym- jeżeli siła( wartość) głosu każdego wyborcy jest taka sama, każdy mandat przypadał na podobną liczbę wyborców.
zasada większości- określa sposób rozdziału mandatów, określa sposób ustalania wyników wyborczych. Mandat otrzymuje kandydat, który uzyskał największą ilość głosów.
Trzy rodzaje większości:
- względna - plusem jest to, że wybory na niej opierające się zawsze dają ostateczny wynik, nie trzeba powtarzać wyborów. Minusem jest to, że najczęściej mandat otrzymuje kandydat, na którego głosowała mniej niż połowa wyborców, w takiej sytuacji dyskusyjna jest kwestia reprezentatywności takiego przedstawiciela.
- bezwzględna- minusem jest to, że często wybory na niej oparte nie dają ostatecznego wyniku i trzeba je powtarzać, dłużej trwają i więcej kosztują. Plusem jest to, że mandat otrzymuje kandydat, na którego głosowała więcej niż połowa wyborców-, co najmniej 50%+ 1 głos.
-większość kwalifikowana- 50% + 1 głos,+n. W wyborach powszechnych bierze się pod uwagę większość względną i bezwzględną.
zasada proporcjonalności-polega na tym, że mandaty rozdziela się między partie polityczne proporcjonalnie do liczby zdobytych głosów( okręgi wielomandatowe). Najczęściej stosowaną techniką jest, tzw. System d'Hondta. Jest to liczna głosów, jaką oddano na poszczególne listy kandydatów dzielimy przez kolejne liczby naturalne. Otrzymane w ten sposób ilorazy porządkujemy od największego do najmniejszego i w takiej kolejności przyznajemy poszczególnym listom mandaty.
Mandat może być:
Wolny- polega na tym, że poseł nie jest związany z instrukcjami wyborców, nie musi obowiązkowo kierować wskazaniami wyborców i nie musi być przez nich wybierany, nie można odwołać posła przed upływem kadencji
Imperatywny- przeciwny mandatowi wolnemu, poseł jest związany instrukcjami wyborców, może być odwołany przed upływem kadencji.
ORDYNACJA WYBORCZA DO SEJMU
Wybory posłów na Sejm RP są powszechne, bezpośrednie, równe, proporcjonalne oraz przeprowadzane w głosowaniu tajnym. Dniem wyborów jest dzień wolny od pracy przypadający w ciągu miesiąca poprzedzającego upływ kadencji Sejmu RP lub w razie rozwiązania Sejmu- dzień wolny od pracy przypadający nie wcześniej niż 3 miesiące i nie później niż 4 miesiące od zakończenia kadencji Sejmu.
Do Sejmu RP wybiera się posłów według proporcjonalności w ten sposób, że:
391 posłów wybiera się z okręgowych list kandydatów na posłów, w wielomandatowych okręgach wyborczych,
69 posłów wybiera się z ogólnopolskich list kandydatów na posłów.
W podziale mandatów w okręgach wyborczych uwzględnia się wyłącznie okręgowe listy kandydatów na posłów tych komitetów wyborczych, których listy otrzymały, co najmniej 5% ważnie oddanych głosów w skali kraju.
Okręgowe listy kandydatów na posłów komitetów wyborczych( koalicja wyborcza), uwzględnia się w podziale mandatów w okręgach wyborczych, jeżeli ich listy otrzymały, co najmniej 8% ważnie oddanych głosów w skali kraju.
Każdy wyborca ma jeden głos.
Kadencja Sejmu trwa cztery lata od dnia wyborów.
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej zarządza wybory i wyznacza ich datę. Zarządzenie Prezydenta podaje się do publicznej wiadomości.
W razie rozwiązania Sejmu przez Prezydenta lub mocą uchwały Sejmu, Prezydent najpóźniej w 5 dniu od dnia ogłoszenia postanowienia o rozwiązaniu Sejmu zarządza wybory do Sejmu i wyznacza ich datę. Zarządzenie Prezydenta podaje się do publicznej wiadomości i ogłasza w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej najpóźniej w 5 dniu od dnia zarządzenia wyborów.
Prawo wybierania mają osoby posiadające obywatelstwo polskie, które w dniu wyborów mają ukończone 18 lat (czynne prawo wyborcze).
Nie mają prawa wybierania osoby:
1) pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu,
2) pozbawione praw wyborczych orzeczeniem Trybunału Stanu,
3) ubezwłasnowolnione całkowicie lub częściowo prawomocnym orzeczeniem sądu z powodu choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego.
Wybranym do Sejmu może być obywatel polski, któremu przysługuje prawo wybierania, Jeżeli w dniu wyborów ma ukończone 21 lat i stale zamieszkuje na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej od 5 lat (bierne prawo wyborcze).
Gmina prowadzi, jako zadanie zlecone, stały rejestr wyborców.
Rejestr wyborców służy do sporządzania spisów wyborców dla wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, dla wyborów do Sejmu i do Senatu oraz do rad gmin, a także do sporządzania spisów osób uprawnionych do udziału w referendum ogólnokrajowym oraz lokalnym.
Osoby, którym przysługuje prawo wybierania, wpisywane są do spisu wyborców.
Wyborca może być wpisany tylko do jednego spisu. Spis wyborców sporządza się w urzędzie gminy najpóźniej na 14 dni przed dniem wyborów.
Wyborca przebywający czasowo na obszarze gminy na okres obejmujący dzień wyborów jest dopisywany do spisu wyborców na własny wniosek, wniesiony najpóźniej w 10 dniu przed dniem wyborów.
Żołnierze odbywający zasadniczą lub okresową służbę wojskową oraz pełniący służbę w charakterze kandydatów na żołnierzy zawodowych lub odbywający ćwiczenia i przeszkolenie wojskowe, a także junacy odbywający zasadniczą służbę w obronie cywilnej poza miejscem stałego zamieszkania, są dopisywani na swój wniosek do wybranego przez nich spisu wyborców, sporządzonego dla miejscowości, w której odbywają służbę. Wniosek składa się między 21 a 14 dniem przed dniem wyborów,'
Wyborca zmieniający miejsce pobytu otrzymuje na swoje żądanie - na podstawie rejestru wyborców, a wyborca dopisany do spisu - na podstawie spisu wyborców, zaświadczenie o prawie do głosowania w miejscu pobytu w dniu wyborów.
Obywatele polscy przebywający za granicą i posiadający ważne polskie paszporty wpisywani są do spisu wyborców sporządzanego przez właściwego terytorialnie konsula Rzeczypospolitej Polskiej.
Głosować można tylko osobiście.
Głosować może tylko wyborca wpisany do spisu wyborców, a także wyborca dopisany do spisu.
Głosowanie odbywa się w lokalu obwodowej komisji wyborczej bez przerwy, między godziną 6.00 a 22.00)
Przed przystąpieniem do głosowania wyborca okazuje obwodowej komisji wyborczej dokument umożliwiający stwierdzenie jego tożsamości.
Wyborca otrzymuje od komisji kartę do głosowania, potwierdzając jej otrzymanie własnym podpisem w rubryce spisu na to przeznaczonej.
W celu przeprowadzenia wyborów tworzy się wielomandatowe okręgi wyborcze, zwane dalej "okręgami wyborczymi".
W okręgach wyborczych wybiera się od 3 do 17 posłów.
Okręg wyborczy obejmuje obszar jednego województwa.
Wybory przeprowadzają:
1) Państwowa Komisja Wyborcza,
2) okręgowe komisje wyborcze,
3) obwodowe komisje wyborcze.
Osobom wchodzącym w skład komisji wyborczych przysługują:
1) diety i zwrot kosztów podróży,
2) zryczałtowane diety za czas związany z przeprowadzeniem głosowania oraz ustaleniem wyników głosowania i wyników wyborów.
-ORDYNACJA WYBORCZA DO SENATU
Wybory do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej odbywają się przy odpowiednim zastosowaniu przepisów Ordynacji wyborczej do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli niniejsza ustawa nie stanowi inaczej.
Wybory do Senatu odbywają się łącznie z wyborami do Sejmu.
Kadencja Senatu rozpoczyna się i kończy jednocześnie z kadencją Sejmu.
Do Senatu wybiera się 100 senatorów, według zasady większości, w okręgach wyborczych.
Okręgiem wyborczym do Senatu jest obszar województwa.
W okręgu wyborczym wybiera się 2 senatorów, a w okręgach obejmujących obszar województwa warszawskiego i województwa katowickiego wybiera się po 3 senatorów;
Wybory do Senatu przeprowadzają:
1) Państwowa Komisja Wyborcza,
2) okręgowe komisje wyborcze,
3) obwodowe komisje wyborcze.
Państwowa Komisja Wyborcza, powołana na podstawie przepisów Ordynacji wyborczej do Sejmu, zapewnia przygotowanie, organizację oraz przeprowadzenie wyborów do Senatu, a w szczególności:
1) ogłasza wyniki wyborów do Senatu,
2) wydaje wybranym senatorom zaświadczenia o wyborze,
3) przedkłada Senatowi do wiadomości sprawozdanie z wyborów.
Obwodowe komisje wyborcze powołane dla wyborów do Sejmu wypełniają te same czynności związane z wyborami do Senatu.
Prawo zgłaszania kandydatów na senatorów przysługuje wyborcom, partiom i organizacjom politycznym oraz organizacjom społecznym tworzącym w tym celu komitety wyborcze.
Kandydatów na senatorów w okręgu wyborczym zgłasza się do właściwej okręgowej komisji wyborczej, najpóźniej w 40 dniu przed dniem wyborów.
Komitet wyborczy może zgłosić tylko tylu kandydatów na senatorów, ilu wybiera się w danym okręgu wyborczym.)
Zgłoszenia kandydata lub kandydatów na senatorów dokonuje na piśmie pełnomocnik komitetu wyborczego albo upoważniona przez niego osoba, zwani dalej "pełnomocnikiem". Każde zgłoszenie musi być poparte podpisami co najmniej 3000 wyborców stale zamieszkałych w danym okręgu wyborczym;
Kandydować można tylko w jednym okręgu wyborczym.
Nie można równocześnie kandydować do Sejmu i do Senatu.
Za wybranych do Senatu w dwumandatowym okręgu wyborczym uważa się dwóch kandydatów, którzy otrzymali kolejno najwięcej ważnie oddanych głosów,
Za wybranych do Senatu w trzymandatowym okręgu wyborczym uważa się trzech kandydatów, którzy otrzymali kolejno najwięcej ważnie oddanych głosów.
Jeżeli dwóch lub więcej kandydatów otrzymało równą liczbę głosów uprawniającą do uzyskania mandatu i kandydatów tych jest więcej niż mandatów do uzyskania, o pierwszeństwie rozstrzyga większa liczba obwodów głosowania, w których jeden z kandydatów uzyskał więcej głosów, a jeżeli liczba tych obwodów byłaby równa, o pierwszeństwie rozstrzyga losowanie przeprowadzone przez przewodniczącego okręgowej komisji wyborczej w obecności członków komisji oraz pełnomocników komitetów wyborczych. Przebieg losowania uwzględnia się w protokole wyników wyborów.
Wygaśnięcie mandatu senatora następuje wskutek:
1) odmowy złożenia ślubowania senatorskiego,
2) utraty prawa wybieralności,
3) zrzeczenia się mandatu,
4) śmierci,
5) zajmowania przez senatora lub powołania go na stanowisko sędziego Trybunału Konstytucyjnego, sędziego Trybunału Stanu, sędziego Sądu Najwyższego, Prezesa Narodowego Banku Polskiego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, ambasadora oraz wojewody,
6) złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia, o którym mowa w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne (Dz.U. Nr 70, póz. 443).
Wygaśnięcie mandatu senatora stwierdza Senat.
W wypadku wygaśnięcia mandatu senatora, Senat najpóźniej w ciągu 6 miesięcy podejmuje uchwałę w sprawie przeprowadzenia wyborów uzupełniających. Nie przeprowadza się wyborów uzupełniających w okresie 6 miesięcy przed dniem upływu kadencji Senatu.
Wybory uzupełniające przeprowadza się w trybie i na zasadach przewidzianych w niniejszej ustawie, w ciągu 3 miesięcy od dnia podjęcia przez Senat uchwały o przeprowadzeniu wyborów uzupełniających,
Zarządzenie Prezydenta o wyznaczeniu daty wyborów uzupełniających ogłasza się najpóźniej w 10 dni po podjęciu przez Senat uchwały o przeprowadzeniu wyborów uzupełniających.
ZASADY WYBORU PREZYDENTA RP
Wybory są powszechne; prawo wybierania ma każdy obywatel polski, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat.
Nie mają prawa wybierania osoby:
1)pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu,
2)pozbawione praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu,
3)ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądu.
Wybory są równe; wyborcy biorą udział w wyborach na równych zasadach.
Wybory są bezpośrednie; wyborcy wybierają Prezydenta Rzeczypospolitej bezpośrednio;
głosować można tylko osobiście.
Wybory odbywają się w tajnym głosowaniu; w lokalu wyborczym muszą znajdować się miejsca zapewniające tajność głosowania; kartę do głosowania wrzuca się do opieczętowanej urny wyborczej.
Wybory zarządza Marszałek Sejmu nie wcześniej niż na 7 miesięcy i nie później niż na 6 miesięcy przed upływem kadencji urzędującego Prezydenta Rzeczypospolitej i wyznacza ich datę na dzień wolny od pracy przypadający nie wcześniej niż na 100 dni i nie później niż na 75 dni przed upływem kadencji urzędującego Prezydenta Rzeczypospolitej.
W razie opróżnienia urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej Marszałek Sejmu zarządza wybory nie później niż w czternastym dniu po opróżnieniu urzędu i wyznacza datę wyborów na dzień wolny od pracy przypadający w ciągu 60 dni od dnia zarządzenia wyborów.;
Marszałek Sejmu zarządza, w drodze postanowienia, wybory Prezydenta Rzeczypospolitej i wyznacza ich datę Postanowienie Marszałka Sejmu podaje się do publicznej wiadomości najpóźniej w 3 dniu od dnia zarządzenia wyborów.
Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany na pięcioletnią kadencję i może być ponownie wybrany tylko raz.
Nowo wybrany Prezydent Rzeczypospolitej składa przysięgę wobec Zgromadzenia Narodowego w ostatnim dniu urzędowania ustępującego Prezydenta Rzeczypospolitej.
Ustępujący Prezydent Rzeczypospolitej kończy urzędowanie z chwilą złożenia przysięgi przez nowo wybranego Prezydenta Rzeczypospolitej.
Prezydent Rzeczypospolitej wybrany w wyborach, w przypadku opróżnienia urzędu składa przysięgę wobec Zgromadzenia Narodowego w terminie 7 dni od stwierdzenia ważności wyborów.
Prezydent Rzeczypospolitej obejmuje urząd po złożeniu przysięgi.
Jeżeli w wyborach, żaden z kandydatów na Prezydenta Rzeczypospolitej nie uzyska więcej niż połowę ważnie oddanych głosów, czternastego dnia po pierwszym głosowaniu przeprowadza się ponowne głosowanie.
W ponownym głosowaniu wyboru dokonuje się spośród dwóch kandydatów, którzy w pierwszym głosowaniu otrzymali największą liczbę głosów.
Jeżeli którykolwiek z dwóch kandydatów, wycofa zgodę na kandydowanie, utraci prawo wyborcze lub umrze, w jego miejsce do wyborów w ponownym głosowaniu dopuszcza się kandydata, który otrzymał kolejno największą liczbę głosów w pierwszym głosowaniu. W takim wypadku datę ponownego głosowania odracza się o dalszych 14 dni.
Za wybranego na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej w ponownym głosowaniu uznaje się tego kandydata, który otrzymał więcej głosów.
Wybory przeprowadzają:
1)Państwowa Komisja Wyborcza utworzona na podstawie odrębnych przepisów,
2)okręgowe komisje wyborcze,
3)obwodowe komisje wyborcze.
Głosowanie w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej przeprowadza się w stałych obwodach głosowania utworzonych na obszarze gminy.
Osoby, którym przysługuje prawo wybierania, wpisuje się do spisu wyborców. Wyborca może być wpisany tylko do jednego spisu wyborców.
Państwowa Komisja Wyborcza, po sporządzeniu listy kandydatów, zarządza wydrukowanie potrzebnej liczby kart do głosowania i wspólnie z okręgowymi komisjami wyborczymi zapewnia dostarczenie ich obwodowym komisjom wyborczym.
Na karcie do głosowania wymienia się w kolejności alfabetycznej nazwiska i imiona zarejestrowanych kandydatów na Prezydenta Rzeczypospolitej.
Niezwłocznie po zakończeniu głosowania obwodowa komisja wyborcza zlicza i zabezpiecza niewykorzystane karty do głosowania, otwiera urnę wyborczą, po czym ustala:
1)liczbę wyborców uprawnionych do głosowania,
2)liczbę wyborców, którym wydano karty do głosowania,
2a)liczbę oddanych głosów, czyli kart wrzuconych do urny przez wyborców,
3)liczbę głosów ważnych,
4)liczbę głosów nieważnych,
5)liczbę ważnych głosów oddanych na poszczególnych kandydatów.
Ustaleń Po otrzymaniu protokołów, Państwowa Komisja Wyborcza dokonuje sprawdzenia prawidłowości ustalenia przez okręgową komisję wyborczą zbiorczych wyników głosowania.
W razie stwierdzenia nieprawidłowości w ustaleniu zbiorczych wyników głosowania Państwowa
Komisja Wyborcza zarządza ponowne ustalenie tych wyników. Państwowa Komisja Wyborcza podaje do publicznej wiadomości zbiorcze wyniki głosowania ustalone przez okręgową komisję wyborczą.
Niezwłocznie po otrzymaniu i sprawdzeniu protokołów od wszystkich okręgowych komisji wyborczych Państwowa Komisja Wyborcza ustala wyniki głosowania na kandydatów na Prezydenta Rzeczypospolitej i sporządza protokół głosowania.
Na podstawie wyników ustalonych w protokole głosowania Państwowa Komisja Wyborcza stwierdza, w drodze uchwały, wynik wyborów na Prezydenta Rzeczypospolitej.
Uchwałę Państwowa Komisja Wyborcza przekazuje niezwłocznie Marszałkowi Sejmu i urzędującemu Prezydentowi Rzeczypospolitej oraz wręcza nowo wybranemu Prezydentowi Rzeczypospolitej.
Wyniki głosowania i wynik wyborów Państwowa Komisja Wyborcza podaje do wiadomości publicznej w formie obwieszczenia,.
Państwowa Komisja Wyborcza składa Sądowi Najwyższemu sprawozdanie z wyborów.
dokonuje się na podstawie spisu wyborców oraz kart do głosowania wrzuconych do urny przez wyborców.
Przy ustalaniu wyników głosowania i sporządzaniu protokołu mają prawo być obecni mężowie zaufania, którzy mogą wnieść do protokołu uwagi z wymienieniem konkretnych zarzutów.
Przeciwko wyborowi Prezydenta Rzeczypospolitej może być wniesiony protest z powodu naruszenia przepisów niniejszej ustawy albo z powodu dopuszczenia się przestępstwa przeciwko wyborom, jeżeli to naruszenie lub przestępstwo miało wpływ na wynik wyborów.
Protest przeciwko wyborowi Prezydenta Rzeczypospolitej może wnieść wyborca, który w dniu wyborów był umieszczony w spisie wyborców w jednym z obwodów głosowania.
Prawo wniesienia protestu przysługuje również podmiotom zgłaszającym kandydatów oraz komisjom wyborczym.;
Protest wnosi się na piśmie do Sądu Najwyższego nie później niż w ciągu 3 dni od dnia podania wyników wyborów do wiadomości publicznej przez Państwową Komisję Wyborczą.
Sąd Najwyższy rozpatruje protest w składzie 3 sędziów w postępowaniu nieprocesowym, stosując odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, i wydaje opinię w formie postanowienia w sprawie protestu.
Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na podstawie sprawozdania z wyborów przedstawionego przez Państwową Komisję Wyborczą oraz po rozpoznaniu protestów rozstrzyga o ważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej.
Rozstrzygnięcie Sąd Najwyższy podejmuje w formie uchwały nie później niż w 30 dniu po podaniu wyników wyborów do wiadomości publicznej przez Państwową Komisję Wyborczą na posiedzeniu z udziałem Prokuratora Generalnego i przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej,
Uchwałę Sądu Najwyższego przedstawia się niezwłocznie Marszałkowi Sejmu, a także przesyła Państwowej Komisji Wyborczej oraz ogłasza w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
W razie podjęcia przez Sąd Najwyższy uchwały stwierdzającej nieważność wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej, przeprowadza się nowe wybory na zasadach i w trybie przewidzianych niniejszą ustawą;
Postanowienie Marszałka Sejmu o nowych wyborach podaje się do publicznej wiadomości i ogłasza w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej najpóźniej w 5 dniu od dnia ogłoszenia uchwały Sądu Najwyższego.
Kampania wyborcza rozpoczyna się z dniem ogłoszenia postanowienia Marszałka Sejmu o wyborach.
Kampanii wyborczej nie można prowadzić na 24 godziny przed dniem głosowania i w dniu głosowania aż do jego zakończenia.
Na 24 godziny przed dniem głosowania aż do zakończenia głosowania zabrania się podawania do wiadomości publicznej wyników przedwyborczych badań (sondaży) opinii publicznej dotyczących przewidywanych zachowań wyborczych i wyniku wyborów, a także wyników sondaży wyborczych przeprowadzonych w dniu głosowania.
W okresie od 15 dnia przed dniem głosowania do dnia zakończenia kampanii wyborczej "Telewizja Polska i Polskie Radio rozpowszechniają nieodpłatnie w programach ogólnokrajowych przygotowywane przez komitety audycje wyborcze, zgodnie z przepisami ustawy.
Finansowanie kampanii wyborczej jest jawne.
Wydatki ponoszone przez komitety w związku z wyborami są pokrywane z ich źródeł własnych.
Komitet może pozyskiwać i wydatkować Środki od dnia nabycia osobowości prawnej.
Komitet może wydatkować zgromadzone środki jedynie na cele związane z wyborami.
Za gospodarkę finansowa, komitetu .odpowiedzialny jest jego pełnomocnik finansowy.
Wydatki komitetu nie mogą przekroczyć 12.000.000 Złotych.'
Komitetowi nie mogą być przekazywane środki finansowe pochodzące:
1)z budżetu państwa,
2)od państwowych jednostek organizacyjnych,
3)z budżetu jednostek samorządu terytorialnego, związków jednostek samorządu terytorialnego i innych samorządowych osób prawnych, a także z budżetu stowarzyszeń i innych zrzeszeń jednostek samorządu terytorialnego,
4)od przedsiębiorców państwowych, a także przedsiębiorców z udziałem Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego, związków jednostek samorządu terytorialnego oraz innych samorządowych osób prawnych, a także z udziałem stowarzyszeń i innych zrzeszeń jednostek samorządu terytorialnego - z wyłączeniem spółek publicznych,
5)od osób prawnych i jednostek organizacyjnych korzystających, w ciągu ostatnich 2 lat od dnia zarządzenia wyborów, ze środków publicznych - z wyłączeniem partii politycznych,
6)od podmiotów zależnych, w rozumieniu przepisów prawa o publicznym obrocie papierami
wartościowymi, od podmiotów wymienionych w pkt 2-5.
2. Komitet nie może przyjmować środków finansowych pochodzących od:
1)osób fizycznych nie mających miejsca zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem obywateli polskich zamieszkałych za granicą,
2)cudzoziemców mających miejsce zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej,
3)osób prawnych nie mających siedziby na terenie Rzeczypospolitej Polskiej,
4)innych podmiotów nie mających siedziby na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, posiadających zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu,
5)osób prawnych z udziałem podmiotów zagranicznych - z wyłączeniem spółek publicznych.
-ZASADY WYBORU SAMORZADU TERYTORIALNEGO
Wybory do rad samorządowych są powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym. Mają one charakter:
- wyborów większościowych w gminach do 20 tys. Mieszkańców. Radni do rad gmin są w tym przypadku wybierani w jednomandatowych okręgach wyborczych, w którym wybiera się od 1 do 5 radnych. Za wybranych uznaje się tych kandydatów, którzy otrzymali kolejno największą liczbę ważnie oddanych głosów. Obowiązuje tu system większości zwykłej.
- wyborów proporcjonalnych w gminach, powyżej 20 tys. Mieszkańców. Wybory odbywają się wielomandatowych okręgach wyborczych, w których wybiera się od 5 do 10 radnych. Podziału mandatów pomiędzy listy kandydatów dokonuje się dzieląc liczbę głosów oddano na każdą z list przez 1, 2, 3, 4, 5 i dalej w celu otrzymania ilorazów i uszeregowania ich wg największych liczb. Każdej liście przyznaje się tyle mandatów, ile spośród ustalonego w powyższy sposób szeregu ilorazów przypada jej liczb kolejno największych (tzw. System d'Hondta).
Prawo zgłaszania kandydatów na radnych przysługuje partiom politycznym, stowarzyszeniom, organizacjom społecznym i wyborcom. W wyborach do rad gmin każda zgłaszana lista kandydatów powinna być poparta, przez co najmniej 25 wyborców, jeżeli zgłoszenie dotyczy gminy liczącej do 20 tys. Mieszkańców, i co najmniej 150 wyborców, jeżeli dotyczy gminy liczącej powyżej 20 tys. Mieszkańców. Wyborca może udzielić poparcia dowolnej liczbie kandydatów.
Wybory do rad powiatów maja charakter proporcjonalny. W podziale mandatów pomiędzy listy kandydatów tych komitetów wyborczych, na których listy oddano w skali powiatu co najmniej 5% ważnie oddanych głosów. W każdym okręgu wyborczym wybiera się od 3 do 10 radnych. Każda zgłaszana lista kandydatów powinna być poparta podpisami co najmniej 200 wyborców.
Sejmiki wojewódzkie są wybierane w systemie proporcjonalnym. O wyborze radnego województwa rozstrzyga liczba ważnie oddanych głosów na poszczególne listy kandydatów. W podziale mandatów uczestniczą listy kandydatów tych komitetów wyborczych, na których oddano w skali województwa co najmniej 5% ważnie oddanych głosów. Okręgiem wyborczym w wyborach do sejmiku jest jeden powiat lub jego część okregu wybiera się od 8 do 15 radnych. Każda zgłaszana lista kandydatów powinna być poparta podpisami co najmniej 300 wyborców.
7
7