OGRANICZONE PRAWA RZECZOWE

1) Pojęcie ograniczonego prawa rzeczowego

Ograniczone prawo rzeczowe tłumaczy się tym, że zapewnia ono osobom niebędącym właścicielami zakres uprawnień względem rzeczy. Jest to prawo skuteczne wobec wszystkich, a zatem ma charakter podmiotowego prawa bezwzględnego.
Regulacja ograniczonych praw rzeczowych może być na podstawie przepisów ogólnych lub przepisów szczególnych. Ich przedmiotem są rzeczy ruchome lub nieruchomości. Jest to prawo na rzeczy cudzej.

2) Rodzaje praw rzeczowych ograniczonych
Katalog ich określa kodeks cywilny. Są nimi::
- użytkowanie
- służebność
- zastaw
- hipoteka
- spółdzielcze prawo własności lokalu
Ograniczone prawa rzeczowe można podzielić na takie które są korzystaniem i zapewniają to uprawnienie oraz na te, które są zabezpieczeniem wierzytelności i możności zaspokojenia jej z rzeczy.
Ze względu na samodzielność można te prawa podzielić na:

- prawa samoistne - istniejące niezależnie od innego prawa
- prawa akcesoryjne - ich byt zależy od istnienia prawa akcesoryjnego, z którym są związane

Użytkowanie: art. 252 KC przewiduje, że rzecz można obciążyć prawem do używania i pobierania z niej pożytków. Składają się na to 2 uprawnienia: używania oraz pobierania pożytków z rzeczy. Użytkownik ma obowiązek wykonania swego uprawnienia zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki, a zakres uprawnienia do czerpania korzyści ogranicza się do pobierania pożytków i może być ograniczony przez wyłączenie pewnych pożytków. Przedmiotem użytkowania może być rzecz ruchoma jak i nieruchoma. Użytkowanie obciąża rzecz z częściami składowymi i przynależnościami, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Najczęściej powstaje na podstawie umowy, przy czym ustanowienie użytkowania wymaga formy aktu notarialnego jako oświadczenia woli właściciela, który prawo to ustanawia. Nie można go nabyć w drodze zasiedzenia. Jest to prawo niezbywalne. Można je określić na pewien termin. Użytkowanie jest prawem mającym charakter osobisty związany z użytkownikiem. Jego wykonywanie jest możliwe za pośrednictwem innych osób. Może być odpłatne i nieodpłatne.

Służebność określa artykuł 285 KC. Może ona powstać na podstawie umowy, z mocy ustawy lub orzeczenia sądu. Rozróżnia się służebność gruntową i osobistą. S. osobista ustanawiana jest w braku innych możliwości według osobistych potrzeb uprawnionego z uwzględnieniem zwyczajów i zasad współżycia społecznego.

Zastaw (art.306 KC) należy do praw akcesoryjnych. Może być związany z pożyczką, kredytem. Na skutek ustanowienia zastawu między zastawnikiem a zastawcą powstaje stosunek prawny, który powoduje powstanie praw i obowiązków. W celu zabezpieczenia wierzytelności można rzecz ruchomą obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy. Rodzaje zastawu to:
- zastaw rzeczy ruchomej

- zastaw na prawach
- zastaw rejestrowy
- zastaw skarbowy
- zastaw na statku

Spółdzielcze prawo do lokalu może być do lokalu mieszkalnego lub użytkowego. Każdemu właścicielowi przysługuje ograniczone prawo do korzystania z części budynku np. klatki schodowej

Hipoteka tak samo ma charakter prawa zabezpieczającego jak zastaw, gdyż ma na celu zabezpieczenie nieruchomości. Ma charakter akcesoryjny, a jej przedmiotem są nieruchomości i prawa majątkowe z nią związane. Wymagana jest przy niej forma pisemna z poświadczeniem notarialnym. Wygasa wraz z wygaśnięciem wierzytelności.

3) Powstanie ograniczonych praw rzeczowych
Najczęściej powstają na podstawie umowy (w formie pisemnej lub aktu notarialnego). Mogą też powstać z mocy prawa np. zasiedzenie, służebność gruntowa, zastaw. Powstanie ich może zależeć tez od decyzji sądu, gdy nie ma zgody lub występuje spór między stronami stosunku prawnego, gdy ustawa na to zezwala. Rzadko powstają na podstawie decyzji administracyjnej (wywłaszczenie)

4) Wygaśnięcie praw ograniczonych
- zniesienie prawa przez wygaśnięcie oświadczenia jednostronnego właściciela przez zrzeczenie się prawa uprawnionego
- rozwiązanie umowy ustanawiającej to prawo
- confusio - prawo rzeczowe ograniczone przechodzi na właściciela lub uprawniony staje się właścicielem
- upływ czasu, na jaki prawo zostało ustanowione
- niewykonywanie swego uprawnienia w określonym przez ustawę czasie np. użytkowanie - 10 lat
- na mocy orzeczenia sądu o zniesieniu służebności
- na mocy decyzji administracyjnej

---