zestawy kineza[1], fizjoterapia WSEiT poznań, III semestr, egzamin kineza


Zestaw I

  1. Wpływ ćw na organizm człowieka

  1. Stawy i kości- odpowiednio stosowane ćw mają zasadniczy wpływ na zakres ruchu w stawie. Działając profilaktycznie, utrzymują one pełen zakres ruchu w stawie, a w przypadkach ograniczenia ruchu mogą wpłynąć na jego zwiększenie. Poza tym ćw i ruch kształtują powierzchnie stawowe. Ćw warunkują elastyczność i sprężystość torebek i więzadeł. Uwapnienie kości w dużej mierze zależy od ćw, ruchu i obciążenia. Bezruch doprowadza do odwapnienia układu kostnego, zaburzeń w jego ukrwieniu i do bolesności.

  2. Mięśnie- ćw wpływają kształtująco na mm zdrowe, zwiększając ich siłę i masę. W przypadkach porażeń lub niedowładów ćw mogą przywrócić czynność mm i poprawić ich siłę. Poza tym ruch i ćw utrzymują prawidłową długość i elastyczność mm oraz rozwijają zdolność ich reagowania na bodźce układu nerwowego. Skurcz oraz następczy rozkurcz mm ułatwiają prawidłowe krążenie krwi na obwodzie i odpływ chłonki. Prawidłowy dopływ krwi tętniczej do mm zaopatruje go w potrzebny do pracy tlen i glikogen, niezaburzony zaś odpływ krwi żylnej usuwa produkty zmęczenia pracy mięśnia, głównie kwas mlekowy.

  3. Ukł nerwowy- ruch w zależności od swej formy może być bodźcem dla układu nerwowego lub reakcją tego układu. Ruch bierny, zmieniając ułożenie kończyny, rozciągając torebkę stawową, więzadła i mm, działa jako bodziec proprioceptywny. Ćw czynne spełniają rolę czynnika pobudzającego OśrUN. Rozwijają pamięć ruchową oraz szybkość i łatwość oddziaływania na bodźce zewn. Specjalne ćw mogą usunąć lub zmniejszyć zaburzenia równowagi i koordynacji ruchów.

  4. Ukł oddechowy- elastyczna tkanka płucna oraz mm oddechowe poddają się działaniu ćw. Przez zastosowanie odpowiednich ćw można nauczyć pacjenta prawidłowego oddychania, zwiększyć pojemność życiową płuc, co ma zasadniczy wpływ na stopień utlenowania krwi krążącej. Prawidłowa czynność oddechowa, elastyczna i prężna tkanka płucna oraz silne mm oddechowe wpływają kształtująco na klatkę piersiową i postawę człowieka. Oddziaływanie przez ćw na sprawność i wydolność układu oddechowego ma zastosowanie i jest konieczne w wielu schorzeniach i stanach chorobowych. Prawidłowo działający i wydolny układ oddechowy ma zasadniczy wpływ na sprawność i wydolność fizyczną jednostki.

  5. Ukł krążenia- ćw ruch i praca właściwie dozowane zwiększają wydolność i sprawność układu krążenia, zmniejsza je zaś brak odpowiedniej ilości ćw, ruchu i wysiłku. W zaburzeniach i zmianach patologicznych układu krążenia przystosowanie się go do wykonania podstawowych czynności ułatwiają ćw stopniowane. Ćw i ruch poprzez pracę mm wpływają dodatnio na wydolność obwodowego układu krążenia. Ułatwiają dopływ krwi tętniczej do obwodu, wspomagają odpływ żylnej i chłonki.

  6. Ukł trawienny i moczowo-płciowy- ćw i ruch zwiększają sprawność mm gładkich i wydolność narządów leżących w jamie brzusznej i miednicy. Możemy poprawić czynność żołądka i jelit oraz pośrednio wpłynąć na wydolność wątroby i nerek. Ćw i ruch zapobiegają zaparciom, zaleganiu moczu w drogach moczowych, zakażeniom i tworzeniu się kamieni moczowych. W przypadku zmian w narządach wew na tle neurogennym mogą pomóc specjalne ćw rozluźniające.

  1. Usprawnianie i zaprotezowanie osób po obustronnej amputacji powyżej stawu łokciowego

  1. Najbardziej praktyczny i użyteczny jest kikut o długości 5cm powyżej stawu łokciowego z uwagi na to, aby było miejsce na sztuczny staw łokciowy w protezie. Kikut powinien mieć kształt walcowaty (mioplastyczny)

  2. Usprawnianie- wzmacniamy i usprawniamy staw ramienny i mm działające na staw ramienny, obręcz barkową i mm karku

  3. Zaopatrzenie- przy długich kikutach dajemy opaski, manipulatory z różnymi końcówkami. Manipulator składa się z tulejki, która obejmuje kikut oraz różnego kształtu i formy końcówki w zależności od potrzeb pacjenta. Protezy elektromechaniczne z różnym rozwiązaniem działania stawu łokciowego i barkowego.

  4. Krótkie kikuty powyżej stawu łokciowego oraz z wyłuszczeniem w stawie ramiennym. W przypadkach wyłuszczenia, a więc całkowitego braku zaopatrowujemy chorych w protezy elektromechaniczne z ujęciem obręczy barkowej. Poruszane są za pomocą aparatu elektromechanicznego (wykorzystanie ruchów łopatki). Usprawnianie- mm obręczy barkowej, karku, szyi oraz wyuczamy pacjentów posługiwania się nogami- rozwinięciem chwytności stopy oraz zwiększeniem ruchów rotacyjnych zwłaszcza rotacji zew w stawie biodrowym.

  1. Zasady i sposób wykonywania ćw biernych redresyjnych

  1. Przed rozpoczęciem redresji należy przygotować staw i części miękkie stosując m.in. okłady parafinowe, ciepłe kąpiele (rozpulchniając i rozluźniając przykurczone tkanki zmniejszamy ból podczas ćw);

  2. Ćw redresyjne wykonujemy w pozycjach izolowanych;

  3. Zasada krótkich dźwigni- stabilizacja odcinka bliższego i chwyt blisko ćwiczonego stawu;

  4. Siła z którą wykonujemy ruch powinna narastać stopniowo (delikatne rozciąganie), dawkujemy ją ostrożnie, indywidualnie obserwując zachowanie chorego;

  5. Podczas jednego zabiegu (zależnie od rodzaju przykurczu) można zwiększyć zakres o kilka stopni;

  6. W trakcie redresji należy odciągnąć od siebie kości tworzące staw- wykonać lekką trakcję;

  7. Po każdorazowym wykonaniu redresji wracamy do pw- przerwa, rozluźnienie;

  8. Należy dążyć do uzyskania współpracy pacjenta podczas redresji

  9. Wystąpienie miejscowego odczynu zapalnego (obrzęku, zaczerwienienia skóry) nakazuje przerwanie redresji

Utrwalenie efektów redresji wymaga po ćw odpowiedniego ułożenia, zastosowania łusek lub szyn oraz specjalnych aparatów utrzymujących uzyskane podczas ćw zwiększone zakresy ruchów.

  1. Raz w tyg. kontrolujemy zakres ruchu;

  2. Równolegle z ćw redresyjnymi prowadzimy ćw wzmacniające mm antagonistyczne do mm przykurczonych w celu utrzymania uzyskanej poprawy zakresu ruchu;

  3. Stawu łokciowego nie redresujemy, usprawniamy przez ćw w wodzie, czynne w odciążeniu i właściwe;

  4. Jednorazowa redresja nie powinna przekraczać 30 min 1-2 x dziennie.

Metody wykonywania:

    1. Ćw bierne redresyjne wykonywane przez terapeutę, który podczas ćw lekko przekracza granicę bólu;

    2. Redresja ciągła- przy pomocy sprzętu, wyciągów redresyjnych;

    3. Autoredresja- wykonuje sam pacjent;

    4. Manipulacje- ćw redresyjne wykonywane pod narkozą lub po miejscowym znieczuleniu nowokainą przykurczonych mm lub stawu (wykonuje lekarz).

  1. Czynność i mechanizm oddychania

Oddychanie jest czynnością złożoną, podczas której zachodzą liczne procesy fizjologiczne. Mechanizm wentylacji płuc opiera się na pracy mm oddechowych, które powodują wahania ujemnego ciśnienia w kl. piersiowej, w następstwie czego dochodzi do rozprężania tkanki płucnej. W czasie swobodnego oddychania i spoczynku praca mm jest nieduża. Wysiłek fizyczny lub psychiczny zwiększa zapotrzebowanie na tlen co pociąga za sobą również zwiększenie pracy mm związanych bezpośrednio lub pośrednio z oddychaniem. Ruchy oddechowe składają się z fazy wdechu i wydechu. Wdech jest fazą czynną, w czasie której następuje zwiększenie wymiarów kl. piersiowej we wszystkich jej kierunkach. Za rozszerzającymi się ścianami kl. piersiowej podążają płuca. Praca samej przepony wystarcza do utrzymania chorego przy życiu. We wdechu biorą także udział mm międzyżebrowe zew i pochyłe szyi. Silny wdech wspomagany jest pracą mm przyczepiających się do kl. piersiowej i obręczy kg. Należą do nich: m MOS, piersiowy mniejszy, zębaty przedni, czworoboczny, dźwigacz łopatki, równoległoboczne, piersiowy większy, prostowniki grzbietu i niektóre mm twarzy. Powyższe mm działają jako pomocnicze mm oddechowe . wydech jest to zmniejszenie wszystkich trzech wymiarów i objętości kl. piersiowej. W tej fazie działają siły sprężyste uruchomione przy wdechu przez rozciągnięcie płuc i skręcenie żeber. Czynny wydech wspomagany jest przez napięcie mm brzucha, które pociągają ku dołowi kl. piersiową. Przepona rozluźnia się i ponownie ulega biernemu wpukleniu się do kl. piersiowej pod wpływem działania różnicy ciśnień pomiędzy kl. piersiową a jamą brzuszną. Przy silniejszym wydechu kurczą się także mm międzyżebrowe wew. Nasilony wydech umożliwiają mm czworoboczny lędźwi, zębaty tylny, mm brzucha, które pociągają kl. ku dołowi. Przy intensywnym wydechu i kaszlu duże znaczenie ma mm najszerszy grzbietu. W oddychaniu spoczynkowym występuje zazwyczaj brzuszno-przeponowy typ oddychania. Wzmożony oddech doprowadza do włączenia się ruchów żeber. Silny oddech jest w normalnych warunkach ruchem oddechowym mieszanym, łączącym elementy oddychania żebrowego i przeponowego. Typ oddychania przeponowy i dolno żebrowy przeważa u mężczyzn, żebrowy zaś u kobiet.

Zestaw II

  1. Chód i jego mechanizm

Chód polega na rytmicznym, naprzemiennym ruchu kd, w wyniku którego ciało człowieka przemieszcza się z miejsca na miejsce. Poza kd w chodzie biorą udział w mniejszym stopniu tułów, kg i głowa. Jeden cykl chodu obejmuje czynność od dotknięcia piętą podłoża jednej kd do następnego dotknięcia piętą tej samej kończyny. W czasie cyklu każda z kd ma dwie fazy: wykroku i podporu.

  1. Faza podporu zaczyna się od dotknięcia piętą podłoża przy wysuniętej do przodu kd, a kończy w momencie oderwania się palców stopy od podłoża przy kd, cofniętej ku tyłowi. W fazie tej rozróżniamy okres hamowania- od dotknięcia piętą podłoża do chwili, kiedy środek ciężkości znajduje się nad stawem skokowym, i okres przyspieszenia- od momentu, gdy środek ciężkości przechodzi nad stawem skokowym do chwili, gdy duży palec stopy odrywa się od podłoża.

  2. Faza wykroku zaczyna się od momentu oderwania się stopy od podłożą, a kończy, gdy pięta dotyka podłoża

  3. Faza podporu trwa dłużej niż faza wykroku. Zatem przez pewien okres obie kd są w fazie podporu. Ten okres zwany jest okresem podwójnego podporu. Okres podwójnego podporu kończy się gdy rozpoczyna się bieg.

Rozpatrują chód z punktu widzenia mechaniki, obserwuje się następujące zjawiska:

  1. Proces przekształcania ruchów obrotowych stawów w czynności posuwania.

  2. Naprzemienna utrata i odzyskiwanie równowagi ciała

  3. Przemieszczanie się środka ciężkości ciała

    1. Pionowo

    2. Poziomo

Do czynników które pozwalają na takie przemieszczanie się środka ciężkości zaliczamy:

    1. Ruchy obrotowe miednicy (od rotacji zew do wew)

    2. Pochylenie miednicy

    3. Zgięcie kolana w fazie podporu

    4. Skojarzone ruchy w stawie kolanowym i stawach stopy

    5. Boczne przesunięcie miednicy

Czynności mm w czasie chodu

  1. Faza podporu- m pośladkowy wielki, zginacze podudzia; pośladkowy średni i mały, przywodziciele; czworogłowy; trójgłowy łydki, piszczelowy przedni, prostownik palców i palucha; piszczelowy tylny, strzałkowy długi i krótki.

  2. Faza wykroku- m skośne wew i zew brzucha; czworoboczny lędźwi, biodrowo-lędźwiowy; krawiecki, naprężacz, prosty uda; dwugłowy uda, pośladkowy wielki, średni, przywodziciele, rotatory zewnętrzne, zginacze podudzia, czworogłowy; piszczelowy przedni, prostownik palucha i palców.

  1. Rehabilitacja dzieci z wrodzonymi ubytkami i deformacjami kończyn

  1. Ukierunkowanie rodziców i jego środowiska

  2. Nie usuwać żadnej części zdeformowanej kończyny

  3. Ćw bierne i czynne zdeformowanej i częściowo zachowanej kończyny(poprawa zakresu ruchu, siły mm, zabezpieczenie przed przykurczeniami i dalszymi zniekształceniami

  4. Kompensować brakującą funkcję kończyny przez wykorzystanie zachowanych części ciała (przy braku kg wyuczyć posługiwania się kd), śpioszki bez stóp, zwiększenie zakresów ruchów w stawach biodrowych szczególnie w ruchu rotacji zew

  5. Ćw ogólno usprawniające

  6. Nauka padania

  7. Korzystanie we wszystkich czynnościach z niepełnosprawnej kończyny

  8. Ćw postawy i równowagi

  9. Protezowanie i zaopatrzenie ortopedyczne musi być indywidualne. Nauka posługiwania się protezą

  1. Manipulatory

Manipulator składa się z tulejki która obejmuje kikut oraz różnego kształtu i formy końcówki w zależności od potrzeb pacjenta.

  1. Cel i zadania ćw oddechowych

    1. Nauczenie prawidłowej czynności oddychania- najczęściej spotykanym błędem oddychania jest zatrzymywanie oddechu i napinanie pomocniczych mm oddechowych podczas wykonywania ćw i czynności wymagających większego wysiłku oraz brak pełnego wydechu.

    2. Zwiększenie wydolności oraz sprawności narządu oddechowego- słabo rozwinięty i mało sprawny Ukł oddechowy może być wynikiem zmian czynnościowych. Małą wydolność Ukł oddechowego stwierdza się również po przebytych schorzeniach tego układu. Pod wpływem ćw dochodzi do zwiększenia pojemności czynnej powierzchni płuc oraz do otwarcia i włączenia do pracy tych partii pęcherzyków płucnych, które w słabym oddychaniu są nieczynne.

    3. Kształtowanie kl. piersiowej współudział w rozwijaniu prawidłowej postawy- podczas oddychania kl. piersiowa porusza się jako całość, z tym że można wyodrębnić ruchy poszczególnych jej części:

Prawidłowe oddychanie oraz ćw wzmacniające Ukł oddechowy będą działały kształtująco na kl. piersiową, przede wszystkim na prawidłowe jej wysklepienie oraz na zwiększenie osi przednio-tylnej kl. piersiowej.

    1. Usprawnienie narządu oddechowego- w zależności od wskazań i potrzeb rozwija się bardziej fazę wdechu lub wydechu, rozpręża się tylko określone partie płuc albo prowadzi się ćw oddechowe w specjalnych pozycjach.

Celem ćw oddechowych jest również zmniejszenie zalegania wydzieliny i ułatwienie jej wydalania.

Zestaw III

  1. Wpływ ruchu i ćw ruchowych na układ nerwowy

Ruch w zależności od swej formy może być bodźcem dla układu nerwowego lub reakcją tego układu. Ruch bierny, zmieniając ułożenie kończyny, rozciągając torebkę stawową, więzadła i mm, działa jako bodziec proprioceptywny. Ćw czynne spełniają rolę czynnika pobudzającego OśrUN. Rozwijają pamięć ruchową oraz szybkość i łatwość oddziaływania na bodźce zewn. Specjalne ćw mogą usunąć lub zmniejszyć zaburzenia równowagi i koordynacji ruchów. Wpływ ćw ruchowych:

  1. Pobudzają OśrUN- pobudzenie to następuje przez rozciągnięcie mm i więzadeł i pobudzenie unerwienia własnego prioprioceptywnego.

  2. Pobudzanie, przywracanie i zwiększanie reakcji na bodźce zewnętrzne poprzez ćw czynne które poprawiają i pobudzają układ nerwowy na bodźce zewnętrzne i reakcje ukł nerwowego

  3. Ułatwianie i przyspieszanie regeneracji tzw. kolateralnej (obocznej) przez odpowiednie ćw jest możliwość ograniczenia zmian wywołanych pierwotnym ostrym stanem zapalnym jak i w późniejszym okresie do wytworzenia regeneracji kolateralnej (obocznej) zastąpienie pozostałymi kom nerwowymi kom całkowicie zniszczonej

  4. Rozwijanie i przywracanie koordynacji ruchów i równowagi. Każde działanie aby było skuteczne musi być skoordynowane i z zachowaniem równowagi

  1. Usprawnianie i zaprotezowanie osób po obustronnej amputacji w obrębie przedramienia

  1. Opaski z różnymi zapinkami;

  2. Proteza z ramieniem wieloczynnościowym

Przy jednostronnej amputacji kończyna amputowana na różnych poziomach jest kończyną, która wspomaga działalność danej osoby szczególnie przy czynnościach oburęcznych. Usprawnianie przy obustronnych amputacjach:

  1. Zasady i podstawy oceny siły mm wg Lovetta

  1. Cel działania mm:

    1. Wykonywanie pracy- skurcz izotoniczny

    2. Stabilizacja- skurcz izometryczny

    3. Utrzymanie odpowiedniego napięcia

    4. Zachowanie i utrzymanie prawidłowej postawy

  2. Podstawowe właściwości działania mm

    1. Zdolność kurczenia się- faza narastającej energii

    2. Rozkurczanie się- faza znikającej energii

    3. Współdziałanie z innymi mm- koordynacja nerwowo-mm

  3. Mm biorące udział w ruchu czynnym dzielimy na:

    1. Agonistyczne- odpowiadają ruchowi

    2. Antagonistyczne- przeciwdziałają ruchowi

    3. Synergistyczne- współdziałają w wykonaniu ruchu, pomagają

    4. Stabilizujące­- stabilizują dany odcinek, którego dany mm wykonuje ruch na zasadzie skurczu izometrycznego

  4. Znaczenie umiejętności oceny siły mm:

    1. Obraz sprawności fizycznej

    2. Pozwala dobrać odpowiednie ćw

    3. Pozwala porównać wyniki usprawniania

  5. Testowanie:

    1. Badanie ręczne poszczególnych mm w określonych pozycjach, przy określonym ruchu

    2. Wyłączenie mm synergistów

    3. Stopnie siły 0-5