dr Michał Lubicz - Miszewski Wrocław, 14 XII 2010
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
Instytut Nauk Ekonomicznych i Społecznych
Zakład Nauk Humanistycznych, pok. 305, Tel. 071 320 5235
ul. Marii Skłodowskiej-Curie 42, 50-369 Wrocław
e.mail: michal.
Godziny konsultacji w semestrze ZIMOWYM:
Poniedziałki 8.30 - 10.00 i Środy 11.30 - 14.00
PYTANIA NA ZALICZENIE 10 I 2011
Wymień uwarunkowania powstania socjologii. Czym zajmuje się socjologia?
Opisz typologię grup społecznych F. Tönniesa [grupy wspólnotowe i grupy umowne] oraz podział na grupy małe i duże. Podaj przykłady
Opisz typologię grup społecznych CH. Cooleya [pierwotne i wtórne] oraz podział na grupy formalne i nieformalne. Podaj przykłady
Jakie są różnice między rodziną tradycyjną a rodziną nowoczesną?
Jakie są różnice między ojczyzną prywatną a ojczyzną ideologiczną?
Jaka jest różnica między narodem a grupą etniczną? (chodzi wyłącznie o różnice wskazywane w socjologii a nie na gruncie polskiego prawa) Wymień mniejszości etniczne i narodowe w Polsce
Zderzenie cywilizacji" S. Huntingtona czy "cywilizacja zderzeń" N. Fergusona? - która z tych dwóch koncepcji trafniej opisuje Twym zdaniem współczesne relacje między cywilizacjami.
Opisz wymiary globalizacji i jej skutki społeczne
Jaki wpływ wywiera kultura na życie społeczne?
Opisz rodzaje socjalizacji / pierwotna, wtórna, resocjalizacja
Ponadto:
Jedno z zadań będzie dotyczyć sondaży i będzie (podobnie jak na ćwiczeniach) sformułowane następująco:
Na podstawie wykładu, na którym omawialiśmy Warunki rzetelności badań sondażowych (szerzej omówionych w tekście, pt.: Dwadzieścia pytań, które dziennikarz powinien zadać, zapoznając się z wynikami sondażu opinii) wskaż braki w artykule opisującym wyniki sondażu. Artykuł te pochodzą z wydania on-line jednego z polskich dzienników. Nie wypisuj tych informacji, które w omówionym sondażu zostały zawarte, czyli nie pisz na które z owych 20 pytań możesz odnaleźć odpowiedzieć. Krytycznie przyjrzyj się prezentowanemu artykułowi i napisz na jakie z pytań nie znajdujesz w nim odpowiedzi, jakich informacji ów artykuł nie zawiera (a powinien).
Jedno z zadań będzie dotyczyć badań ankietowych i będzie sformułowane następująco:
Na podstawie treści wykładu, na którym omawialiśmy Warunki poprawności pytań kwestionariusza ankiety oraz Najczęstsze wady pytań kwestionariuszowych dokonaj poprawek w poniższym fragmencie kwestionariusza ankiety. (ankieta z błędami znajdzie się na kartce już w trakcie kolokwium )
/UWAGA!! każdy z Państwa otrzyma albo zadanie nt sondaży albo nt ankiet/
< Socjologia - szczegółowe zagadnienia wykładów>
Wykład 1. Czym jest socjologia? Socjologia jako nauka humanistyczna
Tematyka zajęć:
przedmiot zainteresowania socjologii; socjologia naukowa a wiedza potoczna; historyczne uwarunkowania powstania socjologii; socjologia a inne nauki społeczne.
Literatura:
B. Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa 2008, rozdział I - Charakter socjologii i historyczne warunki jej powstania, s. 19-51.
A. Giddens, Socjologia, Warszawa 2006, PWN, rozdział I, Co to jest socjologia?, s. 27-43.
P. Sztompka, Socjologia, s. 17-42 ( rozdział I - Socjologia i społeczeństwo).
J. H. Tuner, Socjologia - koncepcje i ich zastosowanie, rozdz. I - Istota i początki socjologii, s. 8-22.
P. L. Berger, Zaproszenie do socjologii, Warszawa 1997, s. 171-183 (rozdział VIII - Socjologia jako dyscyplina humanistyczna.
Wykład 2. Społeczeństwo jako przedmiot socjologii
Tematyka zajęć:
pojęcie społeczeństwa oraz 7 aspektów ujmowania społeczeństwa (wg P. Sztompki); pozycja i rola społeczna, konflikt ról społecznych;
Literatura:
P. Sztompka, Socjologia, s. 29-38 ( rozdział I - Socjologia i społeczeństwo).
J. Turowski, Socjologia. Wielkie struktury społeczne, s. 51-53 (rozdz. III: Społeczeństwo ogólne i jego struktura).
J. H. Tuner, Socjologia - koncepcje i ich zastosowanie, rozdz. I, s.8-22.
Wykład 3. Grupa społeczna (definicja, rodzaje grup społecznych)
Tematyka zajęć:
definicje grupy społecznej; zbiór osób jak element konstytutywny grupy społecznej; wartości wspólnotogrupowe; więź społeczna w grupie; komunikacja i łączność w grupie; typologia grup społecznych
Literatura:
B. Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa 2008, rozdział VIII. Grupa społeczna, s. 181-201.
J. Turowski, Socjologia. Małe struktury społeczne, s. 77-105 (rozdz. V: Struktura grupy społecznej); s. 107-114 (rozdz. VI: Typologia grup społecznych)
S. Mika, Wstęp do psychologii społecznej, Warszawa 1981, s. 169-173 lub Psychologia społeczna, s.330-335.
J. H. Tuner, Socjologia - koncepcje i ich zastosowanie, rozdz. VII - Grupy i organizacje społeczne.
Wykład 4. Rodzina jako podstawowa agenda socjalizacji.
Tematyka zajęć:
Elementy socjologii rodziny. Typologie rodzin. Rodzina tradycyjna a rodzina nowoczesna
Literatura:
A. Giddens, Socjologia, Warszawa 2006, PWN, rozdział VII, Rodziny, s. 192-221.
B. Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa 2003, rozdział XVI - Sfera reprodukcji, s. 371-393.
K. Slany, Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego [w:] Jedna Polska? Dawne i nowe zróżnicowania społeczne, praca zbiorowa pod red. Andrzeja Kojdera, Wydawnictwo WAM, Polska Akademia Nauk Komitet Socjologii, Kraków 2007, s. 237-268.
Raporty CBOS-u:
POTRZEBY PROKREACYJNE ORAZ PREFEROWANY I REALIZOWANY MODEL RODZINY, III 2006, zob. na: http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2006/K_052_06.PDF
KOBIETY I MĘŻCZYŹNI O PODZIALE OBOWIĄZKÓW DOMOWYCH, XII 2006, zob. na: http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2006/K_183_06.PDF
Nie ma jak rodzina, III 2008, zob. na: http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2008/K_040_08.PDF
KONTROWERSJE WOKÓŁ RÓŻNYCH ZJAWISK DOTYCZĄCYCH ŻYCIA MAŁŻEŃSKIEGO I RODZINNEGO, III 2008, zob. na: http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2008/K_054_08.PDF
Stosunek Polaków do rozwodów, III 2008, zob: http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2008/K_043_08.PDF
POSTAWY PROKREACYJNE POLAKÓW, Warszawa, styczeń 2010, zob. na: http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2010/K_004_10.PDF
OSOBISTA ZNAJOMOŚĆ I AKCEPTACJA PRAW GEJÓW I LESBIJEK W KRAJACH EUROPY ŚRODKOWEJ, XI 2005, zob. na: http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2006/K_052_06.PDF
W ramach uzupełnienia treści nt. rodziny nowoczesnej i alternatywnych modeli rodziny polecam tekst: „System, ideologia, biznes. Dlaczego w Szwecji niszczy się rodziny”, dostępny na: http://www.fronda.pl/news/czytaj/system_ideologia_biznes_dlaczego_w_szwecji_niszczy_sie_rodziny
W wolnej chwili warto także obejrzeć film „Postęp po szwedzku” dostępny na www.youtube.com
Wykład 5. Zastosowanie badań ankietowych w socjologii
Literatura:
L. A. Gruszczyński, Kwestionariusze w socjologii, Katowice, 2001.
A. Sułek, Ogród metodologii socjologicznej, Warszawa 2002.
J. H. Tuner, Socjologia - koncepcje i ich zastosowanie, rozdz. II, Teorie i metody w socjologii
Wykład 6. Rola sondaży w badaniach socjologicznych
Literatura:
A. Giddens, Socjologia, Warszawa 2006, PWN, rozdział XX, Socjologiczne metody badawcze, s. 658-681.
E. Babbie, Badania społeczne w praktyce, Warszawa 2007, PWN, Załącznik J - Dwadzieścia pytań, które dziennikarz powinien zadać, zapoznając się z wynikami sondażu opinii, s. 616-622.
Wykład 7. Socjologiczne koncepcje narodu. Naród a grupa etniczna
Tematyka zajęć:
geneza i koncepcje narodu, naród a grupa etniczna, tożsamość etniczna i narodowa; naród jako wspólnota kulturowa, mniejszości etniczne i narodowe w Polce
Literatura:
J. Turowski, Wielkie struktury społeczne, s. 141-165 (rozdz. VII. Naród jako społeczność ideologiczno - kulturowa).
R. Dyoniziak, Społeczeństwo w procesie zmian, s. 119-140 (rozdz. I: Naród jako wspólnota kulturowa.
B. Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa 2008, rozdział XI - Naród, s. 238-269.
Raporty CBOS-u:
STOSUNEK POLAKÓW DO INNYCH NARODÓW, Warszawa, styczeń 2010, zob. na: http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2010/K_012_10.PDF
MAŁE OJCZYZNY - POCZUCIE PRZYNALEŻNOŚCI POLAKÓW, Warszawa, listopad 2009, zob. na: www.cbos.pl
Wykład 8. Zderzenie cywilizacji wg wizji Huntingtona a wydarzenia w USA z 11 IX 2001 i „wojna z terroryzmem”
Literatura:
S. P. Huntington, Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, Warszawa 2000.
czym jest cywilizacja, cywilizacje świata: s. 41-55
Islam a Zachód, koncepcja zderzenia cywilizacji: s. 308-326 i 462-497
Na temat krytyki teorii Hutingtona zob.: "Zderzenie cywilizacji. Sąd nad teorią Samuela Huntingtona", Piotr Marczewski (red.), Paweł Świeżak (red.), Warszawa 2006.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ponadto warto obejrzeć film: „Europa u schyłku cywilizacji...” http://www.youtube.com/watch?v=CgK0uz2I9Yc
Wykład 9. Globalizacja
Tematyka zajęć:
źródła i wymiary globalizacji, prekursorzy teorii globalizacji, teorie globalizacji kulturowej, cztery wizje globalizacji
Literatura:
A. Giddens, Socjologia, Warszawa 2006, PWN, rozdział III, Zmieniający się świat, s. 72-99.
P. Sztompka, Socjologia, s. 581-599 ( rozdział XXVI - Globalizacja).
Raporty CBOS-u:
PORTRET INTERNAUTY, Warszawa, marzec 2009, zob. na: http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2009/K_033_09.PDF
KORZYSTANIE Z INTERNETU, Warszawa, lipiec 2009, zob. na: http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2009/K_096_09.PDF
ZAGROŻENIA W INTERNECIE, Warszawa, lipiec 2009, zob. na: http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2009/K_106_09.PDF
KORZYSTANIE Z KOMPUTERÓW I INTERNETU, Warszawa, czerwiec 2010, zob. na: http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2010/K_079_10.PDF
SPOŁECZNOŚCI WIRTUALNE, Warszawa, maj 2010, zob. na: http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2010/K_058_10.PDF
Wykład 10. Socjologiczne ujęcie kultury
Tematyka zajęć:
kultura jako system wartości i norm; wpływ kultury na życie społeczne; „porządek kultury” a „porządek społeczny”; kultura masowa
Literatura:
B. Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa 2008, rozdział III - Kultura, s. 75-91.
P. Sztompka, Socjologia, s. 229-256 ( rozdział X - Socjologiczne pojęcie kultury).
J. H. Tuner, Socjologia - koncepcje i ich zastosowanie, rozdz. III, Symbole i kultura, s.39-54.
A. Giddens, Socjologia, Warszawa 2006, PWN, rozdział II, Kultura i społeczeństwo, s. 45-52.
J. Szczepański, Elementarne pojęcia socjologii, rozdz. IV, s. 69-103.
Wykład 11. Socjalizacja i kontrola społeczna
Tematyka zajęć:
socjalizacja i jej odmiany, proces i stadia socjalizacji, formy kontroli społecznej
Literatura:
P. Sztompka, Socjologia, s. 389-415 ( rozdział XVII - Socjalizacja i kontrola społeczna)
J. H. Tuner, Socjologia - koncepcje i ich zastosowanie, rozdz. VI - Socjalizacja, s. 83 -101.
B. Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa 2008, rozdział VI - Socjalizacja, s. 137-155.
Wykład 12. Najnowsza fala polskiej emigracji (po 1 V 2004)
Giddens, Socjologia, Warszawa 2006, PWN, rozdział IX, Rasa, etniczność, migracja, s. 286-288, 297-301.
T. Łubieński, Emigracja [w:] III Rzeczpospolita w trzydziestu odsłonach. Nadzieje i rozczarowania po 1989 roku, Red. A. Kostarczyka, Świat Książki 2004, s. 114-122.
„Emigrować i wracać”. Migracje zarobkowe Polaków po 1 maja 2004. Raport Instytutu Spraw Publicznych zob. na: http://www.isp.org.pl/files/2572839620196337001163156302.pdf (2010)
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY, Departament Badań Demograficznych: Informacja o rozmiarach i kierunkach emigracji z Polski w latach 2004 - 2009, Materiał na konferencję prasową w dniu 24 września 2010 r., zob. na: http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_lud_infor_o_rozm_i_kierunk_emigra_z_polski_w_latach_2004_2009.pdf
Literatura podstawowa:
1. A. Giddens, Socjologia, PWN, Warszawa 2006.
2. B. Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa 2003.
3. P. Sztompka, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Znak, Kraków 2002.
4. J. Turowski, Socjologia. Małe struktury społeczne, KUL, Lublin 2001.
5. J. Turowski, Socjologia. Wielkie struktury społeczne, KUL, Lublin 2000.
1