Co to są finanse?
/potocznie - posiadane pieniądze/ w ekonomii zaś to ogół zjawisk ekonomicznych związanych z gromadzeniem, przepływem i podziałem zasobów pieniężnych ( konkretny podmiot i powiązania - łącznie)
Planowanie finansowe: przewidywanie przebiegu zjawisk finansowych na podstawie analizy zaszłości i stanu istniejącego przy uwzględnieniu uwarunkowań określających stan przyszły jest elementem polityki finansowej.
Polityka finansowa: świadoma i celowa działalność ludzi i instytucji polegająca na ustalaniu i realizacji określonych celów za pomocą środków finansowych, dzieli się na makroekonomiczną i mikroekonomiczną
Gospodarka finansowa: działalność polegająca na tworzeniu, gromadzeniu, dzieleniu i wydatkowaniu zasobów pieniężnych
Zarządzanie finansami: proces decyzyjny podporządkowany realizacji celu głównego, opiera się na wykorzystaniu różnego rodzaju instrumentów, technik i reguł postępowania do sterowania przebiegiem zjawisk finansowych w sposób umożliwiający jak najbardziej racjonalne zagospodarowanie zasobów pieniężnych.
Analiza finansowa: narzędzie służące do poznawania przebiegu zjawisk finansowych, określania zależności między tymi zjawiskami oraz oceny ich wpływu na wyniki ekonomiczne podmiotu gospodarującego.
System finansowy gospodarki: ogół zasad i instytucji finansowych, stworzonych przez obowiązujące w danym państwie i w danym czasie prawo finansowe
Jak możemy podzielić gospodarkę narodową?
Możemy podzielić ją na sektor prywatny i publiczny.
Wyróżniamy siedem podstawowych sektorów gospodarki:
Sektor przedsiębiorstw: obejmuje podmioty posiadające osobowość prawną, utworzone w celu prowadzenia produkcji towarów i świadczenia usług, celem powinno być osiąganie zysków. W znaczeniu podmiotowym - podmioty prowadzące działalność gospodarczą. W znaczeniu przedmiotowym - zespół środków, rzeczy i praw majątkowych, zorganizowanych w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Przedsiębiorstwo często wykorzystuje kapitały obce. Z działalnością przedsiębiorstwa związane są przepływy pieniężne tzw. Przepływy ekwiwalentne - czyli przepływy gdzie występuje wzajemne świadczenie między podmiotami i przepływy kredytowe.
Sektor gospodarstw domowych
Sektor bankowy
Sektor poza bankowych instytucji pośrednictwa bankowego
Sektor publiczny (finansów publiczny)
Sektor instytucji nie komercyjnych, Sektor zagraniczny
Podział finansów: Finanse przedsiębiorstw, Finanse ludności, Finanse banków, Finanse ubezpieczeń, Finanse publiczne. Finanse międzynarodowe
Co to jest przedsiębiorstwo?
Jest to każdy podmiot gospodarczy prowadzący działalność gospodarczą w sposób zorganizowany i ciągły w celach zarobkowych, na własne ryzyko i na własny koszt.
Rodzaje przedsiębiorstw: (rodzaje działalności)
Usługowe ( działalność polegająca na świadczeniu usług
Produkcyjne (działalność polegająca na wytwarzaniu dóbr i usług)
Handlowe (działalność polegająca na sprzedaży towarów handlowych)
Specyficzne cechy przedsiębiorstwa:
Stanowi twór człowieka do realizacji celu
Składa się z ludzi i zasobów
Jest wyodrębnione z otoczenia a jednocześnie jest otwarte na otoczenie, czerpie z niego informacje, ludzi i zasoby
Musi posiadać strukturę organizacyjna
Jest zdolne do utrzymania równowagi zewnętrznej i wewnętrznej
Musi posiadać kierownictwo
Wyodrębnienie:
Ekonomiczne - oznacza, że majątek przedsiębiorstwa ma ściśle określony status własnościowy
Techniczno - organizacyjne - oznacza, że przedsiębiorstwo posiada wyodrębnione wyposażenie produkcyjne czyli jest przystosowane do wytwarzania dóbr i usług, powinno posiadać załogę odpowiednio przygotowaną do produkcji dóbr i podległą jednemu zwierzchnikowi.
Prawno - organizacyjne - oznacza, że przedsiębiorstwo posiada osobowość prawną (pełną lub ograniczoną), nabywa ją z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego i oznacza to prawo zawierania umów z kontrahentami i zaciągania zobowiązań, może pozywać i może zostać pozwany.
Kryteria podziału przedsiębiorstw:
rodzaj działalności
zasięg działalności
ze względu na własność zaangażowanego kapitału
kapitał prywatny:
spółki osobowe
jawna
partnerska
komandytowa
komandytowo - akcyjna
kapitałowe
spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
spółka akcyjna
przedsiębiorstwa jednoosobowe
spółdzielnie
kapitał państwowy
spółki skarbu państwa,
przedsiębiorstwa państwowe
kapitał komunalny
władze lokalne
przed. Usługowe
kapitał zagraniczny
spółki w których udział kapitału zagranicznego jest wyższy niż 50%
Chcąc ustalić wynik finansowy w przedsiębiorstwie musimy ustalić jakiego jest to rodzaju działalność:
podstawowa - dla prowadzenia, której przedsięb. zostało powołane. Może być: produkcja wyrobów gotowych, handel, świadczenie usług
inwestycyjna - przedsięwzięcia rozwojowe przedsięb. (kilka lat). Wyniki w działaniach inwestycyjnych dolicza się do całej działalności w momencie ukończenia inwestycji
finansowo-wyodrębniona- w zakresie zabezpieczenia fin. Pracowników można pominąć.
Działalność podstawową przedsięb. można podzielić na poszczególne segmenty:
działalność operacyjna (zwykła dział. operac.) - dotyczy ściśle tego do czego przedsięb. zostało powołane (produkcja, usługi itp.)
pozostała działalność operac. (tylko pośrednio związana z produkcją) nas ogół świadczenie usług na rzecz zwykłej dział. operac.
dział. fin
operacja nadzwyczajna
Aby ustalić wpływ na:
przychody i koszty każdej dział. operac.
wyróżnia się segmenty, aby ustalić gdzie występują
Zwykła dział. operac - przychody:
ze sprzedaży (prod. gotow, towarów w handlu) do przychodów ze sprzedaży nie zalicza się podatku VAT
Przychody w pozostałej dział. operac - ze sprzedaży składników majątku trwałego, z likwidacji środków trwałych, dopłaty i dotacje ze sprzedaży, otrzymane darowizny, oraz otrzymane kary grzywny i odszkodowania związane z nieterminową regulacją należności.
Działalność gosp. przedsięb. może polegać na zakupie dział. fin. przedsięb. - przychody fin,, do których zaliczamy: wartość sprzedanych papierów wartościowych, otrzymane odsetki od lokat terminowych i od udzielanych pożyczek, otrzymane dywidendy od akcji obcych, przychody z udziałów w innych jednostkach, otrzymane dyskonto od weksli obcych, dodatnie różnice kursowe (spowodowane zmianą kursu walut), otrzymane odsetki za nieterminową regulację należności.
Co to są koszty?
Kosztem jest wyrażone w pieniądzu celowe, technicznie i technologicznie oraz ekonomicznie uzasadnione zużycie środków trwałych, materiałów, paliwa, energii, usług obcych, czasu pracy pracowników, oraz niektóre wydatki nie odzwierciedlające zużycia czynników produkcji poniesionych w związku z normalną dział. przedsięb., których efektem są użyteczne produkty lub usługi. Bubel to strata nie koszt.
Co to jest podatek?
Podatek - świadczenie pieniężne o charakterze przymusowy, bezzwrotnym, nieodpłatnym i ogólnym pobieranym przez państwo lub inny związek publiczno -prawny np. samorząd terytorialny, na podstawie prawa określone warunki i terminy płatności tego świadczenia
Cechy podatku:
Cechy stałe:
-przymusowość - świadczenie pieniężne nakładane jednostronnie przez państwo i może być przymusowo ściągnięty przez komornika nawet wbrew woli zobowiązanego
-bezzwrotność - wpłacony podatek nie podlega zwrotowi
-nieodpłatność - w zamian za świadczenie wpłacający nie otrzymuje od państwa żadnego świadczenia ekwiwalentnego
-ogólność podatku - obowiązek podatkowy jest dla wszystkich jednolity na podstawie aktów prawa
podatek ma charakter pieniężny
cła - mają charakter podobny ale są pobierany przy wywozie i wwozie towaru na terytorium RP
Cechy zmienne:
-podmiot
-przedmiot
-podstawa opodatkowania
-stawki i skale podatkowe
-elementy korygujące wymiar podatku
-warunki płatności
podmiot czynny - państwo lub inny związek publiczno - prawny który określa wymiar, pobór podatków
podmiot bierny - zwany podatnikiem - osoba zobowiązana do zapłacenia podatku lub płatnik - osoba zobowiązana do odliczenia i pobrania podatku od podatnika oraz wpłacenia tego podatku na właściwy rachunek
Przedmiotem opodatkowania są rzeczy lub zdarzenia z których występowaniem związane jest powstanie obowiązku podatkowego
Podstawa opodatkowania wyrażona w pieniądzu
Wartość przedmiotu opodatkowania
Wartość ,od której liczony jest podatek
Kumulacja podatkowa - łączenie różnych podstaw opodatkowania w całość
Stawki podatkowe - współczynnik określający wysokość podatku w stosunku do podstawy opodatkowania
Co to jest skala podatkowa?
Skala podatkowa - zbiór stawek podatkowych które w zależności od poziomu dochodów ustalają wymiar podatku
Jakie są elementy korygujące wymiar podatku?
Element korygujący wymiar podatku:
Zwolnienie podatkowe - całkowite lub częściowe pominięcie dochodów uzyskiwanych z niektórych źródeł przy ustalaniu podstawy opodatkowania (zmniejsza się dochód do opodatkowania)
Ulgi podatkowe - zmniejszenie wielkości podatku po dokonaniu jego (zmniejsza się kwota wyliczonego podatku)
Zwyżki podatkowe - powodują zwiększenie obciążeń podatkowych
Warunki płatności podatków - terminy i zasady opłacania, czy ratalnie czy jednorazowo
Źródło podatku - zasób środków , z których opłaca się podatek
Funkcje
majątkowe - świadczenia powiązane z majątkiem za pośrednictwem elementów
przedmiotem podatku majątkowego może być:
-całość lub część majątku
-zmiana praw majątkowych
-przyrost majątku nie związany ze zmianą właściciela
(np. podatek od nieruchomości i wartości posiadanego kapitału)
przychodowe - przedmiotem podstawą opodatkowania jest suma przychodów osiąganych przez podatnika
nie uwzględnia się sytuacji finansowej podatnika
-rolny
-leśny
-zryczałtowany podatek dochodowy
dochodowe - podstawą jest dochód
-od osób prawnych
-od osób fizycznych
podatki od wydatków (od wydatkowanego dochodu - konsumpcyjne)
akcyzy - podatki konsumpcyjne od produktów wytwarzanych przez dużą grupę konsumentów należących do różnych sektorów gospodarczych
-opłaty monopolowe - forma podatku konsumpcyjnego stosowane w odniesieniu do artykułów produkowanych przez przedsiębiorstwa monopolistyczne pozostające w gestii skarbu państwa
Przerzucanie podatku - opodatkowany tylko formalnie jest podatnikiem - ma możliwość przerzucenia obciążenia podatkowego na inną osobę (oprócz majątkowych, dochodowych i niektórych przychodowych, pośrednie konsumpcyjne i VAT)
Funkcje:
fiskalna - wyraża się w dostarczaniu dochodów publicznych za pośrednictwem podatków
alokacyjna - wyraża się w oddziaływaniu na zmiany w strukturze wytwarzanego PKB
redystrybucyjne - oddziaływuje na rozkład dochodów ukształtowany w ... rynkowe
stabilizacyjne - oddziaływanie na stabilizację makroekonomiczną
Obciążenia podatkowe przedsiębiorstw
Podatki dochodowe - płacą wszystkie podmioty oprócz NBP, skarbu państwa
Przedmiotem jest wynik finansowy przedsiębiorstw
Podatek od nieruchomości
- „ - od środków transportu
- „ - akcyzowy
- „ - VAT - gdy przedsiębiorstwo dokonało zakupu u innego przedsiębiorstwa, który nie jest płatnikiem podatku VAT lub od przekazanych darowizn w innych przypadkach jest rozliczany na podstawie deklaracji
akcyza - podatek 1 fazowy czyli pobierany tylko raz u producenta lub importera, objęte akcyzą są: (sól, zapałki, benzyna, olej napędowy, tytoń, alkohol, wyroby luksusowe (futra ze skór naturalnych, kosmetyki, jachty pełnomorskie, niektóre samochody))
podatek kastralny - ma zastąpić podatek od nieruchomości, będzie on płacony od wartości nieruchomości