Podstawowe:

arch - wyświetla informacje na temat budowy komputera na którym pracujesz
awk - interpreter skryptowego języka programowania
bzip2 (*.bz2) - wysokowydajny kompresor
cal - ustawienia daty cat - przekierowuje strumień danych (np. sklejanie plików cat plik1 plik2 >plik12
cd - zmiana katalogu (bez parametru: przejście do katalogu użytkownika)
chown! - ustawianie właściciela pliku
chmod - ustawianie praw dostępu do pliku tzw. atrybuty
clear - czyści okno terminalu
cmp - porównuje pliki
copy - kopiuje pliki i katalogi
cp - kopiuje pliki
cut -
date - wyświetla lub zmienia datę
dd - konwertuje i kopiuje pliki
diff - porównuje zawartość plików, np. kodu źródłowego programu
du - oblicza zajętość na dysku
df - informuje o wolnych blokach na dysku
dircmp - porównuje katalogi
dmesg!! - podaje wszystkie komunikaty wyświetlane przy uruchamianiu systemu
echo -
egrep - odmiana polecenia grep
elm - program pocztowy
exit - wylogowanie z konsoli
fdisk!! - zarządzanie partycjami dysku
fetchmail! - zarządzanie zewnętrzną pocztą
file - testowanie pliku
find - wyszukiwanie pliku, katalogu
finger! - wyszukuje informacje o użytkowniku
fsconf!! - program do zmian ustawień systemu plików
fsck!! - naprawa systemu plików
ftp - prosty klient ftp
gcc - kompilator języka c
gnus - przeglądarka news
grep - wyszukiwanie linii spełniających wyrażenia
gzip (*.gz) - kompresor
   gzip -9v *    kompresja z maksymalną skutecznością poszczegolne pliki w katalogu, zastępując stare.
head - wyświetlanie początkowej części pliku
hello - wysylanie krótkiego tekstu na ekran adresata
host - podaje informacje o 'sieciowych' danych dotyczączych komputera
hostname! - wyświetlanie lub zmiana nazwy komputera
hwconfig -
ipcalc - program umożliwiający operacje na adresach ip
irc - klient irc
joe - edytor tekstów
join - specjalne sklejanie plików
kernelversion - podaje informacje o wersji używanego kernela
kill - zabijanie procesów
pc - kopiuje plik
ps - zarządzanie procesami
less - przeglądarka tekstów, obustronne przewijanie
lftp - dobry klient ftp
lilo!! - boot manager (Linux Loader)
links - przeglądarka www, świetna obsługa tabel
ln! - tworzy dowiązania symboliczne tzw. linki
loadkeys - ładuje nową mapę klawiatury, np. polską
locate - odpowiednik polecenia where
logout - wylogowanie z konsoli
ls - wyświetla zawartość katalogu
lynx - przeglądarka www
make!! - kompilacja jądra
man - wyświetla podręcznik do programu podanego jako parametr
mesg - włącza i wyłącza reagowanie na wywoływania
mc - menedżer plików: midnight commander
mkdir - tworzy nowy katalog
mkfs!! - formatowanie systemu plików
more - przeglądarka tekstów, przewijanie w dół
mush - program pocztowy
mutt - rozbudowany program pocztowy i news
more - program do wyświetlania pliku na ekranie
mount!! - podłącza (montuje) systemy plików / napędy
mv - zmienia nazwe/przenosi plik
newgrp! - zmiana grupy aktualnego użytkownika
pack - prosty kompresor
passwd! - ustawianie hasła
paste - łączy wiersze pliku
pico - dość przyjazny edytor tekstowy
pine - wygodny program pocztowy
ping - wysyła pakiety testowe
procmail - narzędzie zarządzające pocztą
ps - wyświetla informacje o procesach
pwd - wyświetla ścieżkę bieżącego katalogu
quota - sprawdza/ustawia ograniczenie wielkości konta
rm - usuwa pliki
rmdir - usuwa pusty katalog
rpm!! - instaluje pakiety rpm
scp - kopiowanie zdalne plików szyfrowane
screen - otwiera nowe okna konsoli podczas pracy zdalnej
sed - edytor strumieniowy, umożliwia w zaawansowaną podmianę ciągu
setenv! - ustawia zmienna lokalna/globalna
setterm - ustawienia konsoli
sort - sortuje linie w pliku
split - tworzy jeden lub wiecej plikow z pliku wejsciowego
ssh - bezpieczny telnet tzw. secure shell
startx!! - uruchamia x-window
su!! - umożliwia prace z uprawnieniami roota
slrn - dobry klient news i pocztowy
tail - wyświetlanie końcowej części pliku
talk - wywołuje adresata na wspólną pogawędkę w czasie rzeczywistym
tar - archiwizer plików, poprawia skuteczność kompresji kompresora jak: gzip, bzip2
   np.1: tar -cz ./katalog/ >archiwum.tar.gz
   np.2: tar --use-compress-program=bzip2 -c ./katalog/ >archiwum.tar.bz2
telnet - klient telnet
tin - klient poczty i news
top - wyswietla obciazenie procesora przez poszczegolne procesy
touch - uaktualnia datę pliku
tr -
umount!! - odłącza systemy plików / napędy
uniq -
unpack - rozpakowuje pliki spakowane poprzez 'pack'
unzip - rozpakowuje pliki .zip
   np.: unzip -o -u plik.zip    rozpakuje do bierzącego katalogu, bez potwierdzania nadpisze stare
uptime - mowi jak dlugo jest uruchomiony komputer
w - wyświetla "kto co robi"
wc - raportuje ilość linii, słów, znaków w wyspecyfikowanych plikach
wget - ściągacz plików, obsluga ftp, http
   np.: wget -r -l1 -A gif,jpg http://programy.com/lista.html
where - podaje ścieżke poszukiwanego programu
whereis - inna nazwa polecenia where
which - podaje sciezke do szukanego programu
who - informuje o zalogowanych użytkownikach
whodo - co kto robi
write - wysyłanie jednorazowo wiele linii tekstu na ekran adresata
vi - skomplikowany edytor tekstowy, dostępny w każdej odmianie unixów

ROZSZERZONE + SKŁADNIA:

&
Opis: Gdy umiescisz ten znak poprzedzony spacją na koncu polecenia, zlecasz wykonanie go w tle, czyli w osobnym procesie, który zostanie zakończony po zakonczeniu wykonywania wydanego polecenia. Dzieki temu można rozpocząć wykonywanie długotrwałego zadania mając możliwość dalszej pracy z linią poleceń lub choćby wylogowania się.
Przykład:
przykładem może być wykonanie polecenia wget mającego na celu pobranie plików z listy

bzip2 (*.bz2) - wysokowydajny kompresor
Opis:
Porównaj: gzip, tar
Opcje:
Przykład:


cal [miesiąc] [rok]
Opis: ustawienia daty
Porównaj:
Opcje:
miesiąc liczba dwucyfrowa rok całe cztery cyfry Przykład:


cat [-u] [-s] [-v] [-t] [-e] nazwa_pliku
Opis: przekierowuje strumień danych
Porównaj: grep, head, sed, join, paste, tail, uniq, wc
Opcje:
-u (wyjście (nie?) jest buforowane)
-s (eliminuje ostrzeżenia o plikach nieistniejących)
-v (emituje znaki niegraficzne jako literowe kody z przedrostkiem ^, bez LF i TAB)
-n (numerowanie wszystkich wyprowadzanych linii)
-T (wyświetla tab jako ^I)
-t (odpowiednik -vT)
-e (odpowiednik -vE)
-A (odpowiednik -vET)
-E (emituje "$" na końcu każdej linii (wyłącza opcje -v))
Przykład:
sklejanie plików cat plik1 plik2 >plik12


cd [ścieżka_dostepu]
Opis: zmiana katalogu (bez parametru: przejście do katalogu użytkownika)
Porównaj:
Opcje:
cd / (katalog główny)
cd . (katalog bieżący)
cd .. (katalog nadrzędny)
cd - (katalog poprzedni)
cd $home (katalog macierzysty, taki sam efekt bez podania parametrów)
Przykład:


chown
Opis: ustawianie właściciela pliku
Porównaj: chmod
Opcje:
chown [tryb] wlasciciel[:grupa] nazwa_pliku
tryby :
-R (przerwarzaj rekursywnie)
--from=OBECNY_WLASCICIEL:OBECNA_GRUPA
-f (bez wyswietlania komunikatow)
Przykład:
Wlascicielem wszystkiego w tym katalogu bedzie istniejacy uzytkownik 'root':
chown -R root .


chmod [tryb] [kto][+/-/=][uprawnienie] nazwa_pliku
Opis: ustawianie praw dostępu do pliku tzw. atrybuty
Porównaj: chown,touch
Opcje:
tryby :
-R (przerwarzaj rekursywnie)
-f (bez komunikatow)
kto:
(a)ll, (g)roup, (o)thers, (u)ser
uprawnienie:
(r)ead, (w)rite, e(x)ecute, semafor, (l)oging
Przykład:
chmod g+w plik


clear [tryb_terminala]
Opis: czyści okno terminalu
Porównaj: echo
Opcje:
Przykład:


cmp
Opis: porównuje pliki bit po bicie
Porównaj: dircmp
Opcje:
-s (silent - bez podawania komunikatow)
-c (wyswietla rozniace sie znaki)
-l (raportuje pozycje i wartosci rozniacych sie znakow)
Przykład:


copy [-almnorv] [-ad] źródło przeznaczenie
Opis: kopiuje pliki i katalogi
Porównaj: cp, scp, mv, rm
Opcje:
-a (żąda potwierdzenia przed procesem kopiowania)
-l (używa linków jeśli jest to możliwe)
-m (kopiuje pliki z czasem ostatniej modyfikacji)
-n (nie nadpisuje istniejących ju? plików)
-o (wymusza przeniesienie flag pliku))
-r (kopiuje zawartość podkatalogów))
-v (bieżący raport)
-ad (pyta o potwierdzenie kopiowania podkatalogów (dla opcji -r ))
Przykład:


cp
Opis: kopiuje pliki
Porównaj: copy, scp, mv, rm
Opcje:
zobacz w poleceniu copy
cp nazwa_pliku1 nazwa_pliku2
cp nazwa_plików nazwa_podkatalogu
Przykład:


cut
Opis:
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


dd
Opis: konwertuje i kopiuje pliki
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


diff nowyplik staryplik
Opis: porównuje zawartość plików, np. kodu źródłowego
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


df [-t] [-f] [-v] [-i] [nazwa_systemu_plików]
Opis: raportuje zajetosc systemu na dyskach
Porównaj: du, ls
Opcje:
-t (raportuje liczbę bloków wolnych i zajętych (standardowo tylko wolnych))
-f (raportuje aktualną liczbę bloków wolnych)
-v (raportuje procent bloków użytych i wolnych)
-i (raportuje procent i liczbę użytych i-węzłów)
Przykład:


dircmp [-d] [-s] [-wn] katalog1 katalog2
Opis: porównuje katalogi
Porównaj: cmp, du, mkdir, ls
Opcje:
-d (emisja różnic w plikach o tej samej nazwie)
-s (emituje listing identycznych plików podkatalogów)
-w (zmienia długość linii do n znaków (standardowo 72))
Przykład:


du [-afrsu] [nazwy]
Opis: szacuje obszar zajętośći plikow
Porównaj: df, ls
Opcje:
-bkmh (w b-bajtach, k-kilobajtach, m-megabajtach, h-czytelnie)
-a (raportuje każdy plik z osobna)
-c (wyswietla wielkosc sumarycznie)
-f (pliki tylko dla file systemów (bieżący))
-l (uwzglednia rozmiar dowiazan symbolicznych)
-r (nie komunikuje niemożliwości otwarcia pliku)
-s (sumuje podkatalogi) -u (ignoruje linki (nie zlicza ich))
-x (ingnoruje inne systemy plikow)
-S (raportuje sume dla kazdego podkatalogu)
Przykład:
Sprawdzimy ile zajmuje nasz system:
du -s -h -x /
Zobaczymy ile zajmuje kazdy podkatalog katalogu bierzacego:
du -S -c -h


echo [-n] [argumenty]
Opis:
Porównaj: cat, clear
Opcje:
-n (nie wyświetla znacznika nowej linii)
Przykład:


egrep
Opis: odmiana polecenia grep
Porównaj: grep
Opcje:
Przykład:


elm
Opis: program pocztowy
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


fdisk
Opis: zarządzanie partycjami dysku
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


fetchmail
Opis: zarządzanie zewnętrzną pocztą
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


file [-cl] [-fplik] [-mplik] argument
Opis: testowanie pliku, informuje o zawartości pliku
Porównaj:
Opcje:
-c (sprawdza numery magiczne)
-l (testuje dodatkowo linki (z opcją -c))
-f (podaje plik z zapisanymi plikami do testowania)
-m (w miejsce pliku z numerami magicznymi ma być wyspecyfikowany -mplik)
Przykład:


find [sciezka_poczatkowa] polecenie
Opis: wyszukiwanie pliku, katalogu
Porównaj: ls, which ,finger
Opcje:
-name wyrazenie (wyszukuje w nazwie łancuch spelniajacy 'wyrazenie' jak *.txt)
-iname wyrazenie (j.w. bez rozrozniania wielkosci liter)
-regex wyrazenie_regularne (jak -name, tyle ze wyrazenie regularne jak '[0-9].+mp[:digit:]')
-perm tryb_dostepu (uwzgledniamy atrybuty)
-type x (np. d-katalog, f-plik, l-dowiazanie symboliczne i inne)
-links n_ (poszukiwany ma n_ dowiazan symbolicznych)
-size n[c] (n-ilosc bloków c-ilosc znaków)
-user nazwa_użytkownika_
-atime n_ (access time)
-mtime n_ (modyfing time)
-g nazwa_grupy_
-print (wyswietla wynik poszukiwan na wyjscie standardowe)
-exec komenda \; (wykonuje komende na znalezionych o parametrach zakonczonych "\;", w razie potrzeby "{}" wskazuje na znaeziony plik)
Przykład:
Wyszukamy wszystkie pliki .html i .htm w bierzacym katalogu (rekursywnie):
find . -iname *.htm*
Poszukamy plikow w calym systemie zawierajacy slowo "linux" i pokazemy wynik poszukiwan:
find -type f -exec grep -q 'linux' {} \; -print
Poszukamy pliki .htm .html .gif .png w bierzacym katalogu i zdejmiemy z nich atrybut wykonywalnosci, wynik dzialania przejrzymy w programie less:
find . -regex .+[hgp][tin][mfg].? -exec chmod -x {} \; -print | less


finger [-bfilpqsw] [login1 [login2]]
Opis: wyszukuje informacje o użytkowniu, wyświetla nazwę użytkownika, pełną nazwę terminalu, right status, iddle time, login time
Porównaj: find
Opcje:
-s (format krótki)
-w (format wąski)
-f (format skrócony)
-b (poszerzony raport)
-l (najpełniejszy raport)
-q (szybka lista użytkowników)
-i (szybka lista użytkowników wraz z iddle time)
Przykład:


fsck
Opis: naprawa systemu plików
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


ftp
Opis: prosty klient ftp
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


gcc
Opis: kompilator języka c
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


gnus
Opis: przeglądarka news
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


grep [-bchilnsvy] [-fnazwa_pliku] [-ewyrażenie] lista_nazw_plików
Opis: wyszukiwanie linii zawierających wyrażenia regularne
Porównaj: egrep, awk, sed, find
Opcje:
-v (odwraca warunek, emituje linie nie spełniające podanego wyrażenia)
-c (emituje samą liczbę linii spełniającą warunek)
-l (emituje tylko nazwy plików, w których znaleziono pasujące linie)
-L (emituje tylko nazwy plików, w których nie znaleziono pasujących linii)
-n (każdą wyświetloną linię poprzedza numerem)
-d (każdą wyświetloną linię poprzedza numerem bloku)
-h (jeśli przetwarzane jest kilka plików, nie wyświetla ich nazwy)
-r (praca rekursywna, gdy któryś podany plik jest katalogiem, przetwarza wszystkie pliki w nim zawarte)
-s (eliminuje błędy)
-i (ignoruje małe i wielkie litery)
-e (wyrażenie = poszukiwany łańcuch)
-w (wyszukuje całe słowa)
-f file ('file' to plik zawierąjacy listę wyrażeń odzielonych znakami nowej linii, a ktore ma spełniać poszukiwany plik)
Przykład:
grep '[Gg]rzegorz' imiona.txt


gunzip
Opis: rozpakowuje pliki *.gz, *tgz, *.taz
Porównaj: gzip, tar, bzip2
Opcje:
Przykład:
dekompresja: "gunzip plik.tar.gz" otrzymujemy tylko "plik.tar"


gzip
Opis: kompresor, spakowane są nim pliki *.gz
Porównaj: gunzip, tar, bzip2
Opcje:
Przykład:
kompresja: "gzip -9v *" z maksymalną skutecznością poszczególne pliki w katalogu, zastępując stare dekompresja: "gzip -x plik.tar.gz" otrzymujemy tylko "plik.tar"


head [-liczba] lista_nazw_plików
Opis: wyświetlanie początkowej części pliku
Porównaj: cat, grep, join, paste, tail, uniq, wc
Opcje:
-liczba (emituje liczbę pierwszych linii plików (standardowo 10))
Przykład:


hello login_użytkownika [nazwa _tty]
Opis: umożliwia wysylanie krótkiego tekstu na ekran adresata z aktywnym wywołaniem
Porównaj: mesg, talk, write
Opcje:
Przykład:


hwconfig [nlhcq] [-fnazwa_pliku_konfiguracyjnego] [parametr] [parametr=wartość]
Opis:
Porównaj:
Opcje:
-n (nazwa)
-l (emituje pełny raport)
-h (emituje dodatkowo nagłówek)
-c (sprawdza konflikty urządzeń (we-wy, DMA, IRQ))
-q (sprawdza, ale nie raportuje bez konfliktu)
Przykład:


irc

klient irc
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


joe
Opis: edytor tekstów
Porównaj: pico, vi
Opcje:
Przykład:


join [-an] [-jmn] nazwa_pliku1 nazwa_pliku2
Opis: specjalne sklejanie plików, może być użyteczne przy sacalaniu różnych wersji tego samego dokumentu txt
Porównaj: cat, grep, head, paste, tail, uniq
Opcje:
-a (n=1,2 emituje pozostałe linie pliku n (np. -a1 emituje cały plik1))
-j (scala wg. m-tego pola n-tego pliku)
Przykład:


killall [-nr_sygnału] nazwa
Opis: zabijanie procesów danego programu
Porównaj: kill, ps
Opcje:
-15 (jest to uśmiercenie w trybie normalnym (standardowo))
-9 (pewne uśmiercenie)
Przykład:
przed usuwaniem procesow sprawdz najpierw za pomoca 'ps'


kill [-nr_sygnału] PID
Opis: zabijanie procesów
Porównaj: killa, ps
Opcje:
-15 (jest to uśmiercenie w trybie normalnym (standardowo))
-9 (pewne uśmiercenie)
Przykład:
przed usuwaniem procesow sprawdz najpierw za pomoca 'ps'


ps
Opis: zarządzanie procesami
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


less
Opis: przeglądarka tekstów, obustronne przewijanie
Porównaj:
Opcje:
Przykład:
Wyswietlimy zawartosc katalogu w programie less:
ls -a | less


lftp
Opis: dobry klient ftp
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


lilo [nazwa] [single]
Opis: boot manager (Linux Loader)
Porównaj:
Opcje:
single (umozliwia uruchmienie linuxa w trybie awaryjnym)
Przykład:
Zastosujemy tryb awaryjny po zgloszeniu sie lilo:
LILO: linux single


links
Opis: tekstowa przeglądarka www, z obsługa tabel i ramek
Porównaj: lynx
Opcje:
Przykład:


ln
Opis: tworzy logiczne dowiązania do plików tzw. linki
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


ls [-ACFLRabcdfginopqrstux] [ścieżka_dostepu/nazwa_pliku]
Opis: wyświetla zawartość katalogu
Porównaj: find
Opcje:
-lc (emisja w kolumnie plików z katalogu)
-lf (lista nazw (wskazuje podkatalogi i pliki symbolicznie, linkowanie do pliku fizycznego))
-lr (listuje zawartość podkatalogów (antyalfabetycznie lub antydatowo))
-ls (listuje alfabetycznie)
-lx (emisja kolumnowa, ale porządkowanie wzdłuż? wiersza)
-A (nazwy wszystkich plików (te? tych ukrytych))
-L (informacje o pliku i ścieżce do fizycznego pliku (w linkach))
-R (listowanie z podkatalogami)
-a (wszystkie nazwy)
-b (wymusza emisje znaków niegraficznych w \ddd (heksadecymalnie))
-d (emituje tylko nazwę podkatalogu bez zawartości (przy lr))
-l (listing w formacie długim (tryby dostępu, liczba linków, właściciel pliku, grupa do której należy właściciel, wielkość w bajtach i data ostatniej modyfikacji))
-n (wymusza emisje nazwy właściciela i grupy)
-p (dodaje "/" za każdą nazwą katalogu)
-q (wstawia "?" w miejsce znaków nie alfanumerycznych)
-r (odwraca porządek emisji)
-s (podaje wielkość plików w blokach (standardowo blok=512B))
-t (emisja wg. czasu modyfikacji)
-u (emituje czas ostatniego dostępu)
Przykład:
zobacz less


lynx
Opis: tekstowa przeglądarka www
Porównaj: links
Opcje:
Przykład:


make
Opis: kompilacja jądra
Opcje:
Przykład:


man [-abcwf] [-tproc] [-pnr_strony] [-dścieżka_dostepu] [-Tterminal] [-rozdział] [nazwa_polecenia]
Opis: wyświetla podręcznik do programu podanego jako parametr
Porównaj:
Opcje:
klawisz "q" to wyjscie z programu
- a (wszystkie łańcuchy zgodne z podanym ciągiem)
- b (dołoży do ekranu pustą linie (bez powtarzania linii przy zmianie strony))
- c (wstępna preparacja tekstu, edycja sformatowana)
- w (pokaże ścieżkę dostępu do zasobu)
- f (emituje zawartością pierwszego pasującego pliku)
- t (formatuje niesformatowany tekst)
- p (wywołanie oprogramowania stronicującego)
- d (dodatkowa ścieżka dla poszukiwania zasobów)
- T (standard do wyowietlania tekstu)
Przykład:


mesg [n] [y]
Opis: włącza i wyłącza reagowanie na wywoływania
Porównaj: hello, talk, write
Opcje:
Przykład:


mc
Opis: menedżer plików: midnight commander
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


mkdir [-mtryb_dostepu] [-p] [-e] nazwa_katalogu
Opis: tworzy nowy katalog
Porównaj: rmdir
-m (ustawia tryb dostępu do katalogu ( rwx ))
-p (generuje katalog i brakujące ścieżki dostępu)
-e (zmienia RUID na EUID (rzeczywisty i efektywny właściciel))
Opcje:
Przykład:


mkfs
Opis: formatowanie systemu plików
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


more
Opis: przeglądarka tekstów, przewijanie w dół
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


mush
Opis: program pocztowy
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


mutt
Opis: zaawansowany program pocztowy i news
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


mount
Opis: podłącza systemy plików / napędy
Porównaj: umount
Opcje:
-t system_plików
-o [opcje po przecinku]
Przykład:
Podłącz cd-rom pod katalog /mnt/cdrom :
mount -t iso9660 /dev/cdrom /mnt/cdrom
Odłącz cd-rom:
umount /mnt/cdrom
umount /dev/cdrom
Aby podmontować plik z systemem plików (np. obraz płyty):
mount -o loop,ro -t iso9660 plik.img /mnt/loop


mv
Opis: zmienia nazwe/przenosi plik
Porównaj: copy, cp, rm
Opcje:
-f (nie potrzebuje potwierdzenia do wykonania operacji)
Przykład:
mv -f nazwa_pliku1 nazwa_pliku2
mv -f nazwa_podkatalogu1 nazwa_podkatalogu2
mv -f nazwa_pliku nazwa_podkatalogu


pack
Opis: posty kompresor
Porównaj: bzip2, gzip, tar, unpack
Opcje:
Przykład:
pack [-] lista_nazw_plików
pack lista_nazw_plików


passwd [-m] [-dluf] [-nminimum] [-xprzedział_czasu] [-rliczba_powt.] [nazwa_użytkownika]
Opis: ustawianie hasła
Porównaj:
Opcje:
n_u (login użytkownika)
-m (terminal modemowy)
-d (usuń hasło użytkownika n_u)
-f (wymusza zmianę hasła przy następnym logowaniu się)
-l (wyeliminowanie użytkownika ze zgłaszania się do systemu)
-u (usuniecie wszystkich administracyjnych założonych blokad użytkownika n_u)
-n (liczba dni, które muszą upłynąć pomiędzy zmianą hasła)
-x (czaso/kres, przed upływem którego trzeba zmienić hasło)
-r (dopuszczalna liczba błędnych powtórzeń hasła)
Przykład:


paste
Opis: łączy wiersze pliku
Porównaj: cat, grep, head, join, paste, tail, uniq, wc
Opcje:
paste lista_nazw_plików
paste -d lista_plików lista_nazw_plików
(łączy wiersze pliku, i-ty wiersz z i-tym wierszem)
-d (znak końca linii zostaje zastąpiony wyspecyfikowanym znakiem (np. -d '/'))
Przykład:


pico
Opis: dość przyjazny edytor tekstowy
Porównaj: joe, vi
Opcje:
Przykład:


pine
Opis: wygodny program pocztowy
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


ping
Opis: wysyła pakiety testowe
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


procmail
Opis: narzędzie zarządzające pocztą
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


ps [-edafltpug] [-tlista_terminali] [-plista_identyfikatorów_procesu] [-ulista_użytkowników] [-glista_identyfikacyjna_grupy]
Opis: wyświetla procesy i ich skumulowany czas wykonania, nazwy komendy
Porównaj: kill, w ????
Opcje:
-e (wszystkie procesy na serwerze)
-d (wszystkie procesy na serwerze, ale bez liderów grup)
-a (najczęściej używane procesy)
-f (pełny format)
-l (długi format)
-t (np. ps -t ttyi1a)
-u (loginy lub identyfikatory)
F(flex) (- flaga procesu, binarna addytywna)
00 (proces zakończony)
01 (proces systemowy (w pamięci pierwotnej))
02 (rodzic śledzi proces)
04 (rodzic śledzący proces zatrzymał śledzonego)
08 (proces w pamięci pierwotnej (status gotowy))
10 (proces w pamięci pierwotnej zablokowany w oczekiwaniu na zakończenie zdarzenia)
20 (proces nie może być przeniesiony do pamięci zewnętrznej)
S (status procesu)
O (aktywny, wykonywany)
S (uśpiony)
R (gotowy, oczekujący na dostęp do procesora)
I (wykreowany, nowy)
Z (zakończony, rodzic nie czeka na wykonanie procesu)
T (proces jest zatrzymany przez sygnał śledzącego rodzica)
X (czeka na więcej pamięci pierwotnej pozostałe)
UID (identyfikator użytkownika (dla -f podany jest login))
PID (identyfikator procesu)
PPID (identyfikator procesu rodzica)
C (wykorzystanie procesu dla potrzeb zarządzania)
PRI (priorytet)
NI (liczba (współczynnik) do obliczania priorytetu)
ADDR (adres procesu w pamięci operacyjnej)
SZ (ilość pamięci niezbędnej dla zrzucenia procesu do pamięci)
STIME (czas startu procesu)
TTY (nazwa terminala)
TIME (skumulowany czas realizacji procesu przez procesor)
CM (command - nazwa komendy (dla -f podane są te? parametry))
Przykład:


pwd
Opis: wyświetla ścieżkę bieżącego katalogu
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


quota
Opis: sprawdza/ustawia ograniczenie wielkości konta
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


rmdir
Opis: usuwa pusty katalog
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


rm [-fri] nazwa_pliku
Opis: usuwa pliki
Porównaj: mv, rmdir
Opcje:
-f (nie potrzebuje potwierdzenia dla plików bez prawa zapisu)
-r (usuwa te? podkatalogi)
-i (praca interakcyjna z potwierdzaniem każdego pliku)
Przykład:


rmdir [-p] [-s] nazwa_ścieżki_dostępu
Opis: usuwa pusty katalog
Porównaj: mkdir, rm
Opcje:
-s (nie pojawiają się raporty o błędach)
-p (wraz z zawartymi pustymi katalogami)
Przykład:


rpm
Opis: instaluje pakiety rpm
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


scp
Opis: kopiowanie zdalne plików szyfrowane
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


screen
Opis: otwiera nowe okna konsoli podczas pracy zdalnej
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


sed
Opis: edytor strumieniowy, umożliwia zaawansowaną podmianę ciągu tekstu
Porównaj: grep
Opcje:
-e skrypt (skrypt w linii komend)
-f plik_skryptu (umozliwia obrobke wedlug skryptu w pliku)
skrypt:
przez mnogosc parametrow skryptu polecam przejrzec monuala do seda: "man sed"
s/wyrazenie_regularne/zamiennik/
Przykład:


setenv
Opis: ustawia zmienna lokalna/globalna
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


setterm
Opis: ustawienia konsoli
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


sort [-cmu] [-onazwa_wyjścia] [-ywielkość_pamięci] [-zwielkość_buforu] [-dfiMnr] [lista_nazw_plików]
Opis: sortuje linie w pliku
Porównaj:
Opcje:
-c (sprawdza czy pliki nie są już posortowane, jak nie są to sortuje)
-m (sprawdza, ale nie porządkuje)
-u (wyświetla po jednym egzemplarzu posortowanych linii)
-o (plik wyjściowy (standardowo jest to monitor))
-d (korzysta tylko z liter, cyfr i blanków)
-f (w czasie porównywania zamienia litery małe na wielkie)
-i (ignoruje znaki niegraficzne)
-M (ciąg znaków traktuje jako nazwę miesiąca)
-n (ciąg cyfr zawierający znaki jest porównywany alfanumerycznie)
-r (wykonuje w odwrotnej kolejności)
Przykład:


split [-n] [nazwa_pliku[nazwa]]
Opis: czyta plik i rozbija na odpowiednia liczbę linii (innych plików)
Porównaj: cat, join, sed
Opcje:
Przykład:


ssh
Opis: bezpieczny telnet tzw. secure shell
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


startx
Opis: uruchamia x-window
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


su
Opis: umożliwia prace z uprawnieniami roota
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


slrn
Opis: dobry klient news i pocztowy
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


tail
Opis: wyświetlanie końcowej części pliku
Porównaj: cat, grep, sed, head, join, paste, uniq, wc
Opcje:
-cN (wyprowadza ostanie N bajtów)
-f (śledzenie, wyprowadza dodane dane gdy plik się powiększy )
-sS (odstęp wykonywania iteracji programu w sekundach, np. działa łacznie z -f, domyślnie N wynosi 1.0)
-nN (wyprowadza N ostatnich linii pliku, domyslnie wyprowadza 10 linii)
-q (pomija wyświetlanie nagłówka opisującego plik)
Parametr N może mieć sufix mnożnika, m odpowiada 1024*1024, k to 1024, b to 512. Np.
Przykład:
Gdy potrzebne nam ostatnie 2 kilobajty jakiegoś pliku:
tail -c2k jakisplik plikwynikowy
Gdy chcemy monitorować zmiany w pliku logu, wyświetlając nowe wszystkie nowe dane:
tail -f jakisplik


talk login_użytkownika [nazwa _tty]
Opis: wywołuje adresata z aktywnym wywołaniem na wspólną pogawędkę w czasie rzeczywistym
Porównaj: mesg, hello, write
Opcje:
Przykład:


tar
Opis: archiwizer plików, poprawia skuteczność kompresji kompresora jak: gzip, bzip2
Porównaj:
Opcje:
Przykład:
np. kompresja1: tar -cz ./katalog/ >archiwum.tar.gz
np. kompresja2: tar --use-compress-program=bzip2 -c ./katalog/ >archiwum.tar.bz2


telnet
Opis: klient telnet
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


tin
Opis: klient poczty i news
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


top
Opis: wyswietla obciazenie procesora przez poszczegolne procesy
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


touch [-amc] [mmddhhmm[yy]] lista_nazw_plików
Opis: uaktualnia datę pliku, moze tworzyc nowy plik
Porównaj: chmod
Opcje:
gdy podany plik nie istnieje, zostaje utworzony o podanej nazwie i wiekosci 0 bajtow
-a (zmienia tylko czas ostatniego dostępu)
-m (zmienia tylko czas ostatniej modyfikacji)
-c (zapobiega wykreowaniu jeśli nie istnieje)
Przykład:


tr
Opis:
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


umount
Opis: odłącza systemy plików / napędy
Porównaj: mount
Opcje:
Przykład:
Odłącz cd-rom:
umount /mnt/cdrom
umount /dev/cdrom


unpack lista_nazw_plików
Opis: rozpakowuje pliki spakowane poprzez 'pack'
Porównaj: pack
Opcje:
- (raportuje informacje o użytych argumentach do pakowania)
Przykład:


uniq [-udc] [+n] [-n] [input[output]]
Opis:
Porównaj: cat, grep, head, join, tail
Opcje:
-u (emituje linie unikalne)
-d (emituje pierwszą ze znalezionych)
-n (ignoruje pierwsze n pól (pole jest utożsamiane z wyrazem))
+n (ignoruje pierwsze n znaków linii)
Przykład:


uptime
Opis: mowi jak dlugo jest uruchomiony komputer
Porównaj:
Opcje:
Przykład:


w [-hlqtw] [-nlista_nazw] [-surządzenie_zrzutowe] [lista_użytkowników]
Opis: wyświetla "kto co robi", czas bieżący w nagłówku, czas od postawienia systemu, liczbę użytkowników i średnie obciążenie procesami
Porównaj:
Opcje:
-h (bez nagłówka)
-t (tylko nagłówek)
-w (nagłówek i krótka lista użytkowników)
-q (szybka emisja (nazwa, terminal, iddle time, nazwa procesu))
-l (długi format (terminal, login time, iddle time, czas użyty przez procesy))
-n (pobiera dane o podanych nazwach (iddle, JCPU, PCPU))
Przykład:


wc [-lwc] lista_nazw_plików
Opis: raportuje ilość linii, słów, znaków w wyspecyfikowanych plikach
Porównaj: cat, grep, head, join, paste, tail, uniq, sed
Opcje:
-l (linie)
-w (słowa)
-c (znaki)
Przykład:
policzmy ile jest plików w katalogu:
ls | wc -l


wget
Opis: ściągacz plików, obsluga ftp, http
Porównaj:
Opcje:
-A (wskazanie interesujących nas plików)
-l (level: poziom przeszukiwania, -l1 odpowiada jednemu poziomowi np. w celu pobrania dokumentu z grafikami)
-np (no-parent: nie pobiera plików z katalogu nadrzędnego)
-nv (ograniczenie do minimum wyświetlanie komunikatów)
-q (rezygnacja z wyświetlania jakichkolwiek komunikatów)
-r (recursive: zagłębianie się w strukturę katalogów (czy dokumentów html), domyślnie do 5 poziomu)
-R (wykluczenie okreslonego typu plików)
Przykład:
pobierzemy zawartość odnośników prowadzących do plików gif i jpg tylko z dokumentu "lista.html", dodatkowo za pomocą & zadanie wykonamy w tle
np.: wget -r -l1 -A gif,jpg http://obrazki.com/lista.html &
pobierzemy całą witrynę dotyczącą samochodów, bez plików avi i mpg
np.: wget -r -R.avi,.mpg http://obrazki.com/samochody/ &


which
Opis: podaje sciezke do szukanego programu
Porównaj: find
Opcje:
Przykład:


who [-uATHldtasqbrfp] [lista]
Opis: informuje o zalogowanych użytkownikach
Porównaj: w, whodo
Opcje:
-u (raportuje aktualnie zalogowanych)
-A (stan konta danego użytkownika)
-T (pokazuje wyłącznie stan terminala)
-H (nagłówek z komentarzem)
-l (lista wszystkich linii na których system czeka na login (wolne terminale))
-t (chwila ostatniej zmiany czasu systemowego)
-s (emituje nazwę, linie i czas (short))
-q (emituje nazwę i numer (quick))
-b (czas i data ostatniego przeładowania systemu)
Przykład:


whodo
Opis: kto co robi
Porównaj: w, who
Opcje:
Przykład:


write login_użytkownika [nazwa _tty]
Opis: umożliwia wysyłanie jednorazowo wiele linii tekstu na ekran adresata z aktywnym wywołaniem
Porównaj: mesg, hello, talk
Opcje:
Przykład:


vi
Opis: skomplikowany edytor tekstowy, dostępny w większości unixów
Porównaj: joe, pico
Opcje:
Przykład:

INNE:

odstawowe polecenia Linuksa

1: Wstęp
2: Ogolne polecenia
3: Użytkownicy i prawa dostepu
4: Mail
5: Sieć
6: Procesy
7: Edytor VI
8: Edytor Emacs
9: Montowanie partycji, cd-rom'u i fd0
10: Inne komendy


-------------------------------------------------------------------

1: Wstęp

Kazdy kto zaczyna swoja prace z Linuksem, nie moze sie polapac w trybie textowym, ilosci polecen i sposobu dzialania powloki systemowej.
Mam nadzieje, ze dzieki tym poleceniom, zacznie sobie jakos radzic i latwiej bedzie mu szla nauka z Linuksem.


2: Ogolne polecenia


man slowo - informacja ( pomoc ) na temat danego polecenia, programu.
cd katalog - wejscie do katalogu
cd .. - wyjscie z katalogu
mkdir katalog - tworzy nowy katalog
rmdir katalog - usuwa katalog
touch plik - tworzy nowy plik
rm plik - usuwa plik
rm -f plik - usuwa plik bez prosby o potwierdzenie

rm -r katalog - usuwa katalog
ls - wyswietla pliki i katalogi w danym miejscu
ls -a - wysmietla pliki i katalogi lacznie z ukrytymi
ls -l - wyswietla pliki i katalogi wraz z informacja o prawach dostepu i ich wlascicielach
ls > plik - nadpisuje plik danymi pobranymi przez 'ls'
ls >> plik - dopisuje dane pobrane przez 'ls' do podanego pliku
cat plik - wyswietla cala zawartosc pliku
more plik - wyswietla plik textowy z mozliwoscia swobodnego przegladania
cat plik1 > plik2 - wyswietla zawartosc pierwszego pliku i nadpisuje nia plik drugi ( kasujac stara zawartosc )

cat plik1 >> plik2 - wyswietla zawartosc pierwszego pliku i dopisuje ja na koniec drugiego pliku
cat plik | grep - wyswietla wszystkie linijki pliku, ktore zawieraja podane slowo
head -66 plik - wyswietla pierwsze 66 linijek pliku
tail -66 plik - wyswietla ostatnie 66 linijek pliku
cp plik1 plik2 - kopiuje plik
mv plik1 plik2 - przenosci lub zmienia nazwe pliku
lp plik - drukuje plik
lpr plik - wstawia plik do kolejki drukowania
pwd - pokazuje aktualny katalog

mail - program pocztowy
find - szukanie pliku



3: Użytkownicy i prawa dostępu

adduser - dodanie nowego uzytkownika
addgroup - dodanie nowej grupy
chmod u+r plik - nadaje nam prawa do odczytu danego pliku
chmod g+w plik - nadaje grupie prawa do zapisu lub edycji danego pliku

chmod +x plik - nadaje prawa do wykonywania pliku
chmod +s plik - nadanie plikowi prawa SUID ( program zawsze uruchamiany jest z prawami roota )
chmod 666 plik - nadanie praw odczytu i zapisu dla wszystkich uzytkownikow
chown uzytkownik:grupa plik - ustawienie nowego wlasciciela pliku
who - informacja o zalogowanych uzytkownikach w systemie
w - podobnie jak wyzej ale pokazuje wiecej informacji
finger - to samo co 'who' ale pokazuje jeszcze imie, terminal i czas zalogowania sie
whoami - informacje o tobie
id - wyswietla twoj UID ( User Identyfikator )


prawa dostepu i ich odopowiedniki numeryczne:

--- 0
--x 1
-w- 2
-wx 3
r-- 4
r-x 5
rw- 6

rwx 7



0004: Mail

mail - otwieta twoja skrzynke pocztowa
mail - wyslanie wiadomosci na podany e-mail ( sama kropka w wierszu "." lub control+d [^d] zakancza pisanie listu i wysyla go )
^c - wuchodzi z programu bez wysylania listu
d4 - usuwa list z numerem 4 do smietnika
q - usuwa listy ze smietnika i zamyka program

x - wyjscie z programu bez usuwania listow
- - poprzedni list
+ - nastepny list
p - powtorne wyswietlenie aktualnego listu
w 2 /katalog/plik - zapisanie tresci drugiego listu do pliku
s 2 /katalog/plik - zachowanie calego listu wraz z naglowkiem
cat plik | mail - wyslanie tresci danego pliku na podany adres e-mail
mail < plik - wpisanie calej zawartosci pliku do listu i wyslanie




5: Sieć

ftp - klient ftp
telnet - klient telnetu
ssh -l - klient ssh

polecenia ftp:

get plik - pobiera plik ze zdalnego komputera

put plik - wysyla plik do innego komputera
mget pliki - pobieranie wielu plikow
mput pliki - wysylanie wielu plikow
ls - wyswietla pliki
bye - zakancza polaczenie z danym komputerem
cd - zmiena katalogu
binary - tryb przesylania plikow binarnych
ascii - tekstowy tryb przesylania




6: Procesy

ps - wyswietla stan procesow
ps -l - dokladniejsze wypisanie stanow procesow
ps -aux - wypisanie wszystkich procesow ( lacznie z procesami innych uzytkownikow )

opis kolumn:

TTY - terminal do ktorego jest podlaczony proces

STAT - stan procesu: W = oczekujacy, R = wykonywany lub gotowy do wykonania, S = uspiony, Z = zabity ale wciaz przebywajacy w systemie
TIME - czas wykonywania
CMD - nazwa programu ktory wykonuje dany proces
UID - nazwa uzytkownika ktory jest wlascicielem procesu
PPID - proces nadrzedny ktory utworzyl dany proces
CP - wykorzystanie procesora
PRI - priorytet
NI - wartosc uzywana do obliczania priorytetu
ADDR - adres procesu

SZ - rozmiar procesu w blokach
WCHAN - zdarzenie na ktore oczekuje proces

cat plik1 > plik2 & - znak '&' na koncu oznacza ze system uruchomi dany program ale nie bedzie czekal na jego zakonczenie
kill - zabija proces o danym identyfikatorze
kill -9 - zakonczenie procesu ktory ignoruje komende 'kill'
kill -v - zabije proces po podaniu jego nazwy




7: Edytor VI

vi plik - otwiera plik do edycji
vi - uruchamia program
: - wierszowy tryb pracy
i - drugi tryb pracy podczas ktorego znaki sa wstawiane az do nacisniecia 'Esc'
20x - usunie 20 znakow pod kursorem
20X - usunie 10 znakow na lewo od kursora
:w - zapisanie pliku na dysku

:q - wyjscie z programu
:wq lub ZZ - zapisuje plik i zamyka program
:q! - wyjscie z programu bez zapisania pliku
10dd - wycina do schowka 10 wierszy od kursora w dol
10yy - kopiuje do schowka 10 wierszy od kursora w dol
p - wklejenie zawartosci schowka na lewo od kursora
P - wklejenie zawartosci schowka na prawo od kursora
/slowo - wyszukiwanie podanego slowa
/ - nastepne szukanie tego samego slowa

:s/slowo1/slowo2 - zamiana pierwszego slowa na drugie w danym wierszu
:1,$s/slowo1/slowo2/g - zamiana slowa pierwszego na drugie w calym pliku
:set number - numerowanie wierszy
:set no number - wylacza numerowanie wierszy
u - cofniecie skutkow ostatniego polecenia



8: Edytor Emacs

emacs plik - otwiera plik w edytorze

^h - pomoc emacsa
^h o - przelacznie miedzy oknami
^x b - wyswietlenie okreslonego redagowanego pliku
^x ^s - zapisanie pliku
^x ^c - wyjscie z programu
^k - wyciecie do schowka tekstu od kursora do konca wiersza
^@ - zaznaczenie poczatku przenoszonego bloku textu
^w - zaznaczenie konca bloku przenoszonego textu
^y - wklejenie zawartosci schowka

^s - wyszukiwanie podanego slowa



9: Montowanie partycji, cd-rom'u i fd0

mount /dev/cdrom /mnt/cdrom - montuje cdrom do katalogu /mnt/cdrom
umount /dev/cdrom - odmontowuje cdrom
mount /dev/fd0 /mnt/floppy - montuje stacje dyskow do /mnt/floppy
umount /dev/fd0 - odmontowanie fd0
mount /dev/hda1 /mnt/hda1 - montowanie partycji do /mnt/hda1 ( wczesniej trzeba ja dopisac do /etc/fstab i ustalic system plikow )

umount /dev/hda1 - odmontowanie partycji



10: Inne komendy

^c - zakancza aktualnie wykonywany program
^s - zatrzymanie wyswietlania danych na ekranie
^q - wznowienie wyswietlania danych na ekranie
logout - wylogowanie sie
exit - to samo co 'logout'

shutdown -r now - ponowne uruchomienie komputera
reboot - ponowne uruchomienie komputera
shutdown -h now - wylacza komputer
halt - wylacza komputer
uname -a - pokazuje informacje o systemie, sprzecie i wersji jadra
df - ilosc wolnego miejsca na dysku
du - wielkosc katalogow i ich podkatalogow w kilobajtach
file - podaje rodzaj pliku

---