Pojęcie normy, dewiacji i patologii.
a) NORMA- to ogólnie przyjęta, ustalona reguła, zasada, przepis, prawidło, standard, dyrektywa lub wzór postępowania. Wypowiedzi poczytywane za normy mają rozmaitą postać, ale w zależności od przyznawanej im siły zaczynają się od słów: należy, powinno się, trzeba. Norma społeczna reguluje stosunki między ludźmi w rozległym obszarze życia społecznego. Wskazuje, jakie powinności ciążą na jednostce w związku z wypełnianiem rozmaitych ról społecznych. Najprościej mówiąc normy wskazują jakie zachowania są pożądane- aprobowane, a jakie nie. Wyróżnia się normy m.in:
Moralne- mówią człowiekowi co jest dobra a co nie np.dekalog,
Prawne- skonstruowane zawsze przez państwo, które dla ich realizacji mogą uruchomić przymus,
Obyczajowe- mówią że tak się robi lub nie robi- zgodne z zasadami dobrego wychowania. Wg. Krzywej Gausa- krzywej rozkładu normalnego normalność jest to inaczej powszedniość i przeciętność. Normą jest to co nie odchyla się od miar przeciętnych.
b) DEWIACJA- nieprzestrzeganie zespołu norm przyjętych przez członków danej społeczności lub społeczeństwa. Dewiacje są to cechy, zachowania lub stany rzeczy traktowane jako ,,odmieńcze”- nie spełniające stereotypowych oczekiwań w sensie negatywnym jak i pozytywnym. Krzywa Gausa czyli krzywa rozkładu normalnego mówi, że dewiacją jest wszystko to, co nie mieści się w normie, co odchyla się od miar przeciętnych.
c) PATOLOGIA- Pojęcie patologia pochodzi od gr. pathos-cierpienie, choroba; logos- nauka.
Według M. Filiipiaka (1997) kryterium na podstawie którego określa się istotę i zakres patologii społecznej, stanowi system wartości obowiązujących w danej społeczności.
Pojęcie zachowanie patologiczne obejmuje dwa elementy:
a) naruszalność określonych wzorów społecznych
b) zagrożenie dla interesów społecznych jednostki o mniejszym lub większym nasileniu.
Znaczeniowo określenie patologia społeczna jest szersze niż zachowanie patologiczne, a A. Podgórecki pisze, że “patologia społeczna to ten rodzaj zachowania, ten typ instytucji, ten typ funkcjonowania jakiegoś systemu społecznego, który pozostaje w zasadniczej, nie dającej się pogodzić sprzeczności ze światopoglądowymi wartościami, które w danej społeczności są akceptowane”
Zespół uzależnienia od alkoholu - objawy ostrzegawcze.
Zespół uzależnienia od alkoholu: choroba posiadająca własną etiologię i patogenezę, specyficzny stan organizmu człowieka oraz zmian w zachowaniu towarzyszącym zawężaniu się wachlarza umiejętności radzenia sobie w życiu wraz z pojawiającym się przymusem picia alkoholu pomimo negatywnych konsekwencji wcześniejszego zażywania.
OBJAWY OSTRZEGAWCZE;
-Niebezpieczeństwo uzależnienia od alkoholu pojawia się w chwili, kiedy człowiek zauważa, że działanie alkoholu odpręża i daje ulgę, redukuje napięcie i niepokój, osłabia poczucie winy, ośmiela, ułatwia zaśnięcie czy pobudza do działania.
-Stopniowo, osoba zagrożona uzależnieniem zaczyna poszukiwać, inicjować i organizować okazje do wypicia, pije z chciwością, wyprzedza kolejki, powtarzają się przypadki upicia, a także pije alkohol pomimo zaleceń lekarskich, sugerujących konieczność powstrzymywania się od picia.
-Wkrótce zaczyna być dumna z tego, że może wypić większą niż uprzednio ilość alkoholu (tzw. mocna głowa świadcząca o wzroście tolerancji na alkohol), ale jednocześnie pojawia się niepokój spowodowany trudnościami w odtworzeniu wydarzeń, które miały miejsce -podczas picia (tzw. palimpsesty alkoholowe, "urwane filmy", "przerwy w życiorysie").
-Osoby, które uprzednio piły wyłącznie w sytuacjach towarzyskich zaczynają pić samotnie i do tego w ukryciu. Coraz częściej powtarzają się przypadki prowadzenie samochodu po niewielkiej nawet ilości alkoholu.
-Osoba "wchodząca" w uzależnienie stara się unikać rozmów na temat swojego picia, a później reaguje gniewem bądź agresją na sygnały sugerujące potrzebę ograniczenia picia oraz w sytuacjach utrudniających dostęp do alkoholu.
-Kiedy zaczyna sobie zdawać sprawę z tego, że jej picie różni się od picia innych osób podejmuje "ciche" próby ograniczania picia po to, aby udowodnić sobie, że jeszcze posiada kontrolę nad piciem alkoholu.
-Palimpsesty alkoholowe” — powtarzające się epizody „urwanych filmów”, „przerwy w życiorysie”; luki w pamięci, czyli okresy alkoholowych zaburzeń pamięci związanych z piciem
- Pojawiają się również próby picia ukrytego, na kaca,
Klasyfikacja środków uzależniających.
ŚRODKI POBUDZAJĄCE:
Stymulują układ nerwowy, mogą też spowodować, że osoba je zażywająca będzie podenerwowana, a przy większych dawkach może zachowywać się paranoicznie. Zaliczamy do nich:
- kofeina, nikotyna
- amfetamina, metaamfetamina, AMU- meta amfetamina z beta-karotenem,
- kokaina, crack
- ecstasy- najczęściej mieszanka kilku środków np.- amfetaminy i LSD albo heroiny,
- wiele roślin o działaniu stymulującym np. wilcza jagoda, lubczyk, chrzan, żeń- szeń.
-
ŚRODKI TŁUMIĄCE- HAMUJĄCE:
Obniżają aktywność układu nerwowego i wprowadzają ludzi w stan uspokojenia. Ponadto jak żadne inne prowadza do zależności fizycznej. Zaliczamy do nich:
-alkohol,
- środki nasenne, uspokajające, antydepresanty, do których należą np. barbiturany,
- środki rozluźniające (poppers)
- środki silnie usypiające (pigułki gwałtu)
- leki przeciwkaszlowe i przeciwalergiczne ( sudafen, tussipect)
HALUCYNOGENY:
Są środkami oddziałującymi na centralny układ nerwowy, wywołującymi zmiany nastroju i postrzegania, mogące się zaczynać od złudzeń czuciowych, a kończyć na halucynacjach. Mogą zapoczątkować reakcje psychotyczne- np. utrata kontaktu z rzeczywistością. Zaliczamy do nich:
- kanabinole- pochodne konopi indyjskich np. marihuana, haszysz, olej haszyszowy,
- skuny- papierosy skręty o działaniu znacznie silniejszym niż marihuana, roślina bowiem jest uprawiana w wodzie nasączonej innymi narkotykami np. opiatami.
- LSD (kwas)- rozpowszechniany w postaci kolorowych znaczków
-fencyklidyna- (pcp)- nietypowy halucynogen, bowiem równocześnie działa mocno znieczulająco.
- meskalina- produkowany z kaktusa meksykańskiego
- psylocybina- pozyskiwany z grzybów meksykańskich
- grzyby np. pierścienniaki lub muchomory
- bieluń dziędzierzawa
- boska szałwia zwana także Lady SD,
- bufotenina (DMT)- występuje w skórze ropuchy Bufo
Współuzależnienie.
Współuzależnienie- inaczej mówiąc koalkoholizm, to zespół cierpień i zaburzeń członków rodziny alkoholowej, jest to uporczywa koncentracja myśli i działań zorientowanych na alkoholika i jego picie ( myślenie o tym czy alkoholik upije się czy nie, w jakim stanie wróci, co zrobi, jak zachować się, gdy przyjdzie pijany), co oznacza, że osoba która nie pije, także krąży wokół alkoholu. Tak więc ,,osobami współuzależnionymi nazywamy bliskich członków rodziny alkoholika, którzy przeżywają chroniczny stres z powodu problemu alkoholowego w rodzinie. Doświadczają oni na co dzień trudności finansowych oraz nadmiernej liczby obowiązków. Najłatwiej określić to pojęcie za pomocą jego objawów:
Objawy współuzależnienia:
- pomniejszanie wagi problemu, szukanie usprawiedliwień dla osoby pijącej,
- rozwijanie parasola ochronnego nad osobą pijącą (kłamstwa w celu jej usprawiedliwienia)
- ponoszenie konsekwencji za osobę nadużywającą alkoholu,
- próby kontrolowania picia osoby pijącej,
- koncentracja myśli, uczuć i działań na osobie uzależnionej, z zaniedbaniem własnych potrzeb i dążeń,
- zmiany nastroju i samooceny w zależności od zachowania osoby pijącej(niestabilność emocjonalna),
- wiele negatywnych emocji- m.in. żal, smutek, gniew, poczucie krzywdy, pustka, bezsens życia,
- bezsenność, koszmary, próby radzenia sobie ze stresem za pomocą alkoholu,
10. System ról w rodzinie z problemem alkoholowym.
Wyróżniono 5 wzorów funkcjonowania dzieci z rodzin z problemami alkoholowymi:
Bohater rodzinny to dziecko, które poświęca się dla rodziny, rezygnuje z własnych potrzeb i celów na rzecz potrzeb innych , przyjmuje na siebie obowiązki dorosłego. W konsekwencji nie umie zadbać o siebie, często choruje somatycznie. bohater- podpora rodziny, rodzic dla rodziców; zwykle tak funkcjonuje najstarsze dziecko w rodzinie (ale nie jest to reguła). Zadaniem osoby w tej roli jest dostarczanie rodzinie poczucia wartości, innymi słowy- istnienie jako ,,wizytówka na zewnątrz”
Wspomagacz to dziecko, które najbardziej angażuje się w próby odciągnięcia alkoholika od picia, np. poprzez opiekę nad nim, ochronę przed skutkami picia itp. Często w dorosłym życiu zostaje żoną alkoholika lub mężem alkoholiczki.
Kozioł ofiarny lub inaczej czarna owca, to rola przypadająca zazwyczaj dziecku nieco młodszemu od bohatera, ale nie najmłodszemu. W rodzinie dziecko to jest najczęściej odpychane, obwiniane przez rodziców, którzy nieustannie porównują go do tego ich zdaniem ,,lepszego” dziecka. to dziecko zbuntowane, sprawiające kłopoty wychowawcze, szukające akceptacji poza domem. To on często sięga po alkohol lub narkotyki i jest obwiniany o kłopoty rodzinne. Może uzależnić się od alkoholu.
Maskotka Rolę tę przyjmują najczęściej najmłodsze dzieci, które z powodu swojego wieku są w centrum zainteresowania dorosłych członków rodziny. Nazywane są także beniaminkami rodziny. ,, Nawet rodzic ,,tyran”, ,,alkoholik”, ,,gwałciciel” czy ,,święta krowa”, czyli ten nietykalny, chroniony przez domowników ,,parasolem” współuzależnienia, hołubi takie dziecko. A w rzeczywistości używa go do demonstrowania, jakim jest czułym, dobrym opiekunem. to dziecko, którego zadaniem jest rozładowanie napiętej atmosfery w domu, uspokojenie pijanego rodzica. Jest ulubieńcem rodziców. Konsekwencją jest odcięcie się od swoich prawdziwych uczuć smutku i cierpienia.
Niewidoczne dziecko -nazywane jest również przez autorów dzieckiem niewidzialnym, zagubionym, wycofanym lub czasami dzieckiem we mgle lub aniołkiem. to dziecko, które wycofuje się w świat fantazji, izoluje się od otoczenia. rolę podejmują dzieci o dużej wrażliwości, delikatnej konstrukcji osobowości. Dziecko w tej roli izoluje się od ,,koszmaru” tego świata (przemocy, niepewności wobec wszystkich i wszystkiego, strachu, że wyda się jakaś potworna tajemnica). Zamyka się w świecie swojej wyobraźni. Konsekwencją w życiu dorosłym bywa nieumiejętność nawiązywania konstruktywnych związków z ludźmi, ucieczka od realnej rzeczywistości, np. w alkohol i narkotyki.