Nerwice

Terminem "nerwice" obejmuje się zespół psychogennych zaburzeń emocjonalnych, których źródłem są nierozwiązane nieuświadomione konflikty wewnętrzne. Najczęściej są to konflikty pomiędzy dążeniami jednostki a jej możliwościami, potrzebami a obowiązkami, pragnieniami a normami etycznymi. Pojawiają się wtedy, kiedy wrażliwa i nieodporna na stresy osobowość poddawana jest presji sytuacji (często świadomie akceptowanej), a wymagającej od niej funkcjonowania sprzecznego z nieuświadomionymi tendencjami.

Psychicznymi objawami nerwicy są najczęściej lęk, apatia, przygnębienie, różnego rodzaju fobie i natręctwa, histeria i hipochondria.

Często występują zaburzenia czynnościowe różnych narządów wewnętrznych, mimo, iż nie stwierdza się żadnych zmian organicznych.

Źródła nerwicy często znajdują się w dzieciństwie chorego, kiedy to niewłaściwe metody wychowawcze, presje i oczekiwania wpłynęły na ukształtowanie niewłaściwych cech osobowości, uniemożliwiających samoakceptację i wykształcenie umiejętności adaptacyjnych.

Stany nerwicowe powodują nieprzystosowanie do życia, niezdolność samorealizacji, zaburzają kontakty z innymi. Leczenie nerwicy polega na długotrwałej psychoterapii, której celem jest uświadomienie sobie przez pacjenta istoty wewnętrznego konfliktu, rekonstrukcja osobowości i rozwinięcie zdolności adaptacyjnych. Środki farmakologiczne mogą mieć funkcję tylko wspomagającą.

Podział nerwic wg Antoniego Kępińskiego

• Nerwica neurasteniczna - poczucie zmęczenia nieadekwatne do sytuacji, spowolnienie procesów poznawczych

• hiposteniczna - ogólne osłabienie bez podłoża organicznego

• hipersteniczna rozdrażnienie, objawy somatyczne: bóle głowy (tzw. kask), derealizacja, lękliwość, hipersomnia

• Nerwica hipochondryczna - zgeneralizowane poczucie choroby, skupienie uwagi na doznaniach, błedne koło oparte na nieustannej interpretacji i transformacji objawów

• Nerwica histeryczna - przeniesienie lęku na sferę somatyczną - intensywność, ekspansja objawów, teatralność (zob. osobowość histrioniczna)

• Nerwica depresyjna - smutek, apatia, zahamowanie psychoruchowe

• Nerwica anankastyczna - wyobrażenie i rytuały redukujące lęk, zespół natręctw i kompulsyjnych zachowań

• Nerwica lękowa - fobia

Przejawy w kontakach interpersonalnych

• Perfekcjonizm - uznawanie działania o cechach doskonałości za jedynie dopuszczalne

• Egocentryzm - nadmierna koncentracja uwagi na sobie i poczucie szczególnego charakteru własnych dolegliwości nerwicowych; nieuzasadnione oczekiwania wobec otoczenia (przewaga brania nad dawaniem)

• Uzależnienie - od osób, używek, nawyków itp.

Objawy

Nerwice mogą obejmować takie objawy jak:

• objawy somatyczne:

• porażenia narządów ruchu lub pewnych ich części,

• brak czucia (anestezja, analgezja) pewnych obszarów skóry, zaburzenia wzroku, słuchu lub nadmierna wrażliwość na bodźce,

• napięciowy ból głowy, ból żołądka, serca, kręgosłupa, zawroty głowy, drżenie kończyn, kołatanie serca

• zespoły objawów charakterystyczne dla niektórych chorób czy stanów fizjologicznych (np. urojona ciążą, zaburzenia równowagi, napady drgawkowe przypominające padaczkę, itd.)

• zaburzenia funkcjonowania organów wewnętrznych,

• zaburzenia seksualne (np. zaburzenia erekcji, anhedonia, anorgazmia, wytrysk przedwczesny)

• zaburzenia funkcji poznawczych:

• myślenie natrętne,

• natręctwa ruchowe,

• trudności w koncentracji uwagi

• subiektywnie odczuwalne zmiany w percepcji rzeczywistości (np. derealizacja),

• zaburzenia emocji:

• fobie - lęk przed pewnymi przedmiotami (np. ostrymi narzędziami), zwierzętami (np. pająkami, myszami), sytuacjami (lęk przed otwartą przestrzenią - agorafobia, zamkniętą przestrzenią klaustrofobia, lek przed autobusami, tłumem, ekspozycją społeczną, wyjazdami)

• lęk wolnopłynący, nieokreślony niepokój

• nagłe napady lęku,

• brak motywacji, apatia,

• stan podwyższonego napięcia, poirytowanie

• labilność emocjonalna

• przygnębienie,

• zaburzenia snu

Powyższe objawy nie mają podłoża organicznego.

Źródłem zaburzeń nerwicowych są nierozwiązane nieuświadomione konflikty wewnętrzne, najczęściej pomiędzy dążeniami jednostki a jej możliwościami, potrzebami a obowiązkami, pragnieniami a normami społecznymi. Pojawiają się wtedy, kiedy wrażliwa i nieodporna na stresy osobowość poddawana jest presji sytuacji (często świadomie akceptowanej), a wymagającej od niej funkcjonowania sprzecznego z nieuświadomionymi tendencjami. Przyczyną nerwic może być także deficyt opieki rodzicielskiej w dzieciństwie lub nieodreagowany uraz (trauma).

Skutki

Wtórnymi skutkami nerwicy może być: zaniżone poczucie własnej wartości i dążenie do kompensowania go szczególnymi osiągnięciami, czy nadmiernym zaangażowaniem w pracę. Szczególną uwagę zwrócił na ten aspekt Alfred Adler. Współcześnie za podstawowy skutek nerwicy uważa się zgeneralizowaną utratę radości życia. Szczegółowo może to być np. wypadanie z ról społecznych i rodzinnych, nadużywanie systemu medycznego, zbędnie podejmowana diagnostyka, zbędne uzależniające stosowanie farmakoterapii, spadek aktywności i wydolności zawodowej, izolacja w domu, samobójstwa.

---