CZĘŚĆ OGÓLNA
Cześć prawa prywatnego
Równorzędność podmiotów
Stosunek cywilno-prawny - musi w nim byc:
Podmiot stosunku (co najmniej dwa)
Zdolnosc aby byc strona w stosunku prawnym to `zdolnosc prawna'
Przedmiot (np zapłata ceny kupna)
Obowiązki
Prawo podmiotowe
Cieżar udowodnienia faktu
Wierzyciel musi udowodnic istnienie długu
Orzeczenie deklaratywne - stwierdza fakt, konstytutywne - kreuje nowy stan prawny
OSOBY PRAWNE
Za spolki niebedace os praw ale wyposazone w zd praw, odpowiedzialnosc ponosza jej czlonkowie
Spolki
Cywilna - nie ma zdolnosci prawnej, jest UMOWĄ
Handlowa - wszystkie maja zdolnosc prawną
Osobowa
Komandytowa
Jawna
Partnerska
Komandytowo-akcyjna
Kapitalowe - są ponadto osobą prawną
ZOO
SA
Powstanie:
System aktów organów panstwowych - z mocy ustawy
System koncesyjny - np NBP wydaje koncesje bankowi komercyjnemu
System normatywny - trzeba rejestrowac osobe prawną w rejestrze sadowym (ewidencja)
Państwowe
Przedsiebiorstwo panstwowe, banki panstwowe, zaklady ubezpieczen, wyzsze uczelnie, instytuty naukowo badawcze, PAN, agencje skarbu panstwa, jednoosobowe spolki skarbu panstwa
Skarb Państwa (forma pod jaka wystepuje panstwo w stosunkach cywilnoprawnych)
Nie stosuje sie przepisów o powstaniu i ustaniu osoby prawnej
Znaczna czesc SP nalezy do przed państwowych (SP nie ponosi odpowiedzialnosci za ich zobowiazania)
Samorzadowe
Gminy, powiaty, wojewodztwa
Inne osoby prawne
Koscioly
OSOBY FIZYCZNE
Zdolność do czynności prawnych (czynnosc prawna - przynajmniej jedno oświadcznenie woli, zmierzającego do wywarcia okreslonych skutków prawnych - np zlozenie oferty, zawarcie umowy)
Brak
Ponizej 13 roku zycia
Ubezwlasnowolnienie calkowite (pijanstwo, narkomania, choroba psychiczna, jedynie w drodze orzeczenia sądu)
Niemoznosc zaciagania zobowiazan, oraz nabywania praw (np mozna miec rzecz ale nie mozna jej sprzedac)
Ograniczona
13-18
Ubezwlasnowolnienie czesciowe
Ustanawiana tzw kuratela
Czynnosc prawna musi zostac potwierdzona
Jednostonne czynnosci sa z natury niewazne (np testament)
Moze rozporzadzac swoim majatkiem bez zgody rodzica
Pojecie firmy
Indywidualizacja przedsiębiorcy
Firmą osoby fizycznej jest jej imie i nazwisko, prawnej - nazwa (*.sa, *.zoo)
Firmy nie mozna zbyć (ale mozna zbyc przedsiebiorstwo razem z firmą)
Przedsiebiorstwo panstwowe
Jest podzielone na zaklady ktore nie maja osobowsci prawnej
PP moga byc tworzone przez naczelne i centralne org pan oraz nbp i banki panstwowe
Wszystkie pp podlegaja wpisowi do rejestru przedsiebiorcow
W chwili likwidacji pp, mienie przejmuje skarb panstwa
Organami są:
Ogolne zebranie pracownikow
Rada pracownicza
Dyrektor przedsiebiorstwa
Likwiduje sie je
Z powodow ekonomicznych
Z powodow prywatyzacyjnych
Komercjalizacja - wlaczenie w strukture pp, spolek kapitalowych
Spółdzielnia - dobrowolne zrzeszenie sie nieograniczonej liczby osób
Minimum 10 zalozycieli (os fiz) lub 3 (os prawne)
Rejestracja - uzyskuje osobowosc prawną
Czlonkami nie moga byc osoby niepelnoletnie lub ubezwlasnowolnione
Organami są:
Walne zgromadzenie
Rada nadzorcza
Zarząd
Rzecz - wyodrebniona czesc przyrody ktora moze byc traktowana jako samoistna
Co do tożsamości (np rower), co do gatunku (zloże węgla)
Czesc skladowa - wszystko co nie moze byc odlaczone bez rozwalenia rzeczy
Przynaleznosc (np kolo zapasowe <->samochód)
Rzeczami NIE SĄ:
Człowiek (ale włosy są), zwierzeta, efekty myśli ludzkiej, energia, cześci składowe rzeczy (silnik), powietrze, woda w rzece, niewydobyte kopaliny, zbiory rzeczy (np zbior ksiazek w bibliotece)
Pożytek - dochód ktory przynosi rzecz
Umowy:
Swoboda umów
Zaproszenie do zawarcia umowy - oferta
Reklamy etc - zaproszenie do zawarcia umowy
Cena w miejscu sprzedazy - umowa
Jak zmienie cos w ofercie to poczytuje sie to jako nową oferte
Miedzy przedsiebiorcami przyjecie oferty z nieznacznymi zmianami to zawarcie umowy
Formy czynności prawnych
Ustna - najpopularniejsza
Pisemna
Zwykla
Szczegolna (data pewna, podpis poswiadczony (np zbycie przed), akt notarialny)
Elektroniczny podpis
Wady oswiadczenia woli:
Pozornośc, brak świadomosci - nieważna bezwzglednie
Groźba, Błąd - nieważna względnie
Przedstawicielstwo
Przedstawicielstwo ustawowe
Pełnomocnictwo
Zawarte na piśmie pod rygorem niewaznosci
Prokura
Musi byc udzielona na pismie osobie o pelnej zd do czyn praw
Musi byc wpisana do rejestru przedsiębiorców
Nie mozna zbyc przedsiebiorstwa (musi byc do tego peunomocnictwo szczegolowe)
Instytucje dawności
Przedawnienie
Ogolny - 10 lat
Swiadczenia pieniezne i dzialalnosc gospodarcza - 3 lata
Zawieszenie (pauza), przerwa (stop)
Terminy zawite
Terminy ustalone do wykonania jakiejs czynnosci
Zasiedzenie
nieruchomość
służebność gruntowa (nigdy służebność osobista - art. 304 K.c.)
użytkowanie wieczyste (ale tylko już wcześniej ustanowione)
ruchomość
Przemilczenie
Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych
Jak są jakies wąty to ksiega wieczysta roztrzyga do kogo nalezy prawo wlasnosci lub inne prawo rzeczowe
PRAWO RZECZOWE
PRAWO WŁASNOŚCI
Cechy:
Prawo mające za przedmiot rzeczy
Prawo bezwzgledne (!)
Trescią jest możnosc korzystania z rzeczy i rozporządzania nią
Posiadanie
Faktyczne władztwo nad rzeczą + wola wykonywania tego władztwa
Nabycie pierwotne - zasiedzenie, prywatyzacja, od osoby nieuprawnionej etc
Nabycie pochodne - zakup etc.
Grunt jest nad i pod powierzchnia
Immisje
Bezposrednie - wale scieki do sasiadki
Pośrednie - wybudawałem silos nuklearny na działce
Wszystko co zwiazane z nieruchomościami w formie aktu notarialnego
Jeżeli kupie samochód od zlodzieja (w dobrej wierze) to musze czekac 3 lata zeby stal sie moja wlasnoscią
Dzierżawca może pobierac pozytki, tak jak uzytkownik. Najemca juz nie
Jezeli wybuduje dom na czyimś gruncie to dom nalezy do właściciela gruntu
uwaga, ponizsze pojecia sa troche skopane bo jeszcze nie ogarnialem tematu jak to pisalem
Ochrona własności (rozszczenia petytoryjne)
Rozszczenia winydkacyjne
O wydanie rzeczy
Rozszczenia negatoryjne
O zaniechanie działań i przywrocenie poprzedniego stanu
Wymiar bardziej sądowy niz doraźna pomoc `nagła'
Ochrona posiadania (rozczenia posesoryjne)
Nie wolno naruszać samowolnie posiadania, nawet w złej wierze. Zwalczanie samowoli. Sadu nie interere kto jest wlascicielem, tylko kto dana rzeczą wladał.
Chodzi o szybkie przywrocenie stanu faktycznego
Np samopomoc, obrona konieczna
UŻYTKOWANIE WIECZYSTE
Od 40 do 99 lat
Zbywalne (sprzedaz, obciazac, zapisac w testamencie)
Dotyczy gruntow np gmin (za opłate roczną)
Jesli wybuduje budynek to dzialaja dwa prawa: uzytkowanie wieczyste + prawo własnosci
Uzytkowanie wieczyste nie moze dotyczyc budynku
Prawo własnosci budynku MUSI nalezec do osoby ktora ma prawo do uzytkowania wieczystego
Ustanawianie uzytkowania wieczystego musi byc w formie aktu notarialnego pod rygorem niewazności + wpis do ksiegi wieczystej
Nie dziala zasiedzenie, jezeli nie byl on wyodrebniony
Mozna je przekształcic w prawo własności
OGRANICZONE PRAWO WŁASNOŚCI
Użytkowanie
Nieruchomości i ruchomości
Prawo do korzystania z cudzej rzeczy i możliwość czerpania z niej pożytków (tak jak dzierżawa, tylko że uzytkowanie może być za free)
Użytkowanie jest ograniczonym prawem wlasnosci, natomiast dzierżawa to umowa
Z dzierżamy mozemy pobierac pozytki, z najmu nie !
Nie można nabyć przez zasiedzenie
Mogą być też prawa o ile są zbywalne
Użytkowanie jest niezbywalne i niedziedziczne (wygasa z chwilą smierci)
Wygasa po 10 latach jeśli nie używamy jakiejs rzeczy
Trzeba oddać w takim stanie w jakim się wzieło
Można np na gruncie coś wybudować
Jest dawane na czas określony lub nieokreślony
Jeżeli właścielem rzeczy jest spółdzielnia, użytkowanie wygasa z chwilą upadku jej
Służebności (tylko na nieruchomosciach)
Gruntowe (nieruchomości) i osobiste (osoby fizyczne)
Stwierdzane umową / orzeczeniem sądu / decyzją administracyjną / ZASIEDZENIE (slużebność GRUNTOWA - czynna, np stałe korzystanie z czyjejś nieruchomości, nigdy OSOBISTA)
Zasiedzenia nie ma jak służebność jest grzecznościowa, albo jak droga powstała siłami przyrody (musi być wkład człowieka)
Czynna - obowiazek udostepnienia drogi, bierna - zakaz wybudowania np wysokiego domu
Można zmieniać warunki służebności (za opłatą, zmiana nie może uniemożliwiac korzstania)
Służebność gruntowa nie używana 10 lat - wygasa
Służebność osobista polega na udostępnianiu nieruchomości do korzystania z niej przez uprawnionego aby zaspokoił swoje potrzeby
Służebność osobista jest niezbywalna
Np. Bachory w domu starego mogą zostać nawet po uzyskaniu pełnoletności
Spółdzielcze rzeczowe prawa ograniczone
Własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkaniowego
To nie jest własność lokalu tylko prawo do lokalu!
Prawo do używania lokalu (jest członek spółdzielni, ma prawo on + rodzinka)
Możliwość rozporządzania swoim prawem
Można zbyć prawo do lokalu, ale w formie aktu not. pod rygorem nieważności
Wygaśnięcie prawa do lokalu następuje gdy:
Ustanie członkostwa w spółdzielni (wyjebanie, smierć)
Podjecie przez społdzielnie uchwały o wygaśnieciu prawa
Likwidacja spółdzielni
Umowa przeniesienia własnośc i lokalu
Spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego
To samo co wyżej, tyle ze sklep otwierasz zamiast mieszkania
Spółdzielcze prawo do domu jednorodzinnego
Prawo przejściowe
Prawo jest dziedziczne
Prawa rzeczowe zastawnicze
Zastaw
Prawo akcesoryjne
Forma zabezpieczenia wierzytelności (zarówno pieniężnej jak i niepieniężnej)
Przedmiotem są rzeczy ruchome (najcześciej), prawa zbywalne np na wierzytelności (musi być data pewna)
Możliwosc zabezpieczenia z rzeczy zastawem istnieje bez wzgledu na to kto jest właścicielem rzeczy
Ustanowienie zastawu to de facto czynność prawna realna
Zastawca (ten co daje) może rozporządzać rzeczą oddaną w zastaw
Zastawnik nie moze z niej korzystać, rozjebać etc. (rozszczenia o to przedawniaja sie po roku)
Jezeli rzecz przynosi pozytki to odliczamy ich wartosc od zobowiazania
Jezeli dluznik jest niewyplacalny to po wyroku sadu, sprzedaje sie rzecz i bierze hajs (nigdy nie rzecz)
Zastaw rejestrowy
Zabezpieczenie wierzytelnosci SP, bankow etc
Na pismie pod rygorem
Wpis do rejestru zastawcow
Hipoteka
Do nieruchomości
Przypisana do danej nieruchomosci, a nie wlasciciela
Musi byc zawarta w formie aktu not i wpisana do ksiegi wieczystej
Moze byc zawarta przez umowe stron lub hipoteka przymusowa (na wszystkich nier dluznika)
Moze byc ustanowiona na uzytkowaniu wieczystym i na spoldzielczym prawie do lokalu
Tylko wierzytelnosc pieniezna
Wierzytelność moze byc zabezpieczona tylko jedna hipoteką
Wierzyciel nie moze posiadac i uzytkowac nieruchomosci
Wlasciciel moze korzystac i rozporzadzac swoja nieruchomoscia
Prawo akcesoryjne
Hipoteka wygasa jezeli minie 10 lat od jej bezprawnego wykreslenia z ksiegi wieczystej
ZOBOWIĄZANIA
Umowa to podstawowa instytucja prawa zobowiązań (mają charakter majątkowy), ale są tez inne (delikty)
Prawa względne
Zobowiązanie = obowiązek okreslonego zachowania sie wierzyciela wobec dluznika
2 typy
Kontraktowa - niewywiazanie sie ze zobowiazania
Deliktowa - stosunek nawiazany czynem niedozwolonym
Dług i odpowiedzialność
Dluznik odpowiada calymi swoimi aktywami za poniesione dlugi
Chyba ze mamy ograniczona odpowiedzialnosc osobista (wtedy wydzielonym majatkiem odpowiadamy)
Dłuznik powinien wykonac żądanie przede wszytskim z jego trescią
Dluznik moze wyplacic odszkodowanie TYLKO gdy swiadczenie staje sie niemozliwe
Wierzyciel i dluznik mogą posluzyc sie innymi osobami w wykonaniu
Wierzyciel nie moze odmowic przyjecia swiadczenia czesciowego
Rebus sic stantibus - dotyczy nominalnego ujecia pieniadza, polega na zmianie wartosci swiadczenia gdy wartosc hasju spadla/wzrosla
Odszkodowanie - naprawienie szkody lub wyplata hajsiku (do wyboru przez poszkodowanego)
Pokrywa wyrządzoną szkodę i wplyw szkody na przyszlosc
Nie moze byc wyzsze od szkody
Zadoscuczynienie - dotyczy
Termin jest ustanowiony w umowie
Niewykonanie zobowiazania jest zwiazane z odpowiedzialnoscia kontraktową
Cesja jest to przelew wierzytelności (z łysymi)
Przejemca długu moze przejąc dług na pismie, za zgodą wierzyciela
Umowy można zawierac dowolne, ale nie jednostronne czynnosci prawne np:
Przyrzeczenie publiczne, przekaz
Świadczenia
Jednorazowe (akt wymiany)
Okresowe (płacenie najmu, dzierżawy)
Ciągłe (tez najem, dzierzawa, ale ciagła, wygasa przez wypowiedzenie jednej ze stron)
Pieniądz wystepuje w 3 formach
Kruszcowa, papierowa, bankowa
Odsetki - wynagrodzenie za korzystanie z cudzych pieniędzy
Nie ma odgórnego nakazu naliczania odsetek
Świadczenie okresowe, a wiec ich przedawnienie upływa z terminem 3 lat
Umowa - zgodne oświadczenie conajmniej dwoch stron, które zmierzają do wykonania okreslonych skutków prawnych
Umowy niemożliwe do wykonania sa niewazne
Wyzysk tez uniewaznia umowe (no taxa i chory synek)
PRZEDWSTĘPNA
Jest poczatkiem umowy przyzeczonej
Nie ma wymogu co do formy, chyba ze bedzie tyczyla przeniesienia nieruchomosci, wtedy akt notarialny
Obowiazek zawarcia umowy przyrzeczonej
Wzmocnieniem umow są:
Zadatek
Suma pieniezna lub rzecz ktora jedna strona daje drugiej przy zawarciu umowy
Jest to czynnosc prawna realna
Prawo odstąpienia
Za porozumieniem stron
Nie moze byc cofniete
Jesli jest za oplata to nazywane jest - ODSTEPNE
Czyny niedozwolone
Odpowiedzialnosc deliktowa a karna
Deliktowa: trescia jest wyplacanie odszkodowania etc
Karna: trescia jest ukaranie sprawcy
Odpowiedzialnosc deliktowa
Zasada winy
Wina jest glowna przeslanka do poniesienia odpowiedzialnosci
Musi byc dzialanie bezprawne
Winy nie mozna przypisac osobie bez zd do czyn prawnych
Przeslanki
Czyn własny
Czyn osoby za ktore odpowiadamy
Odpowiedzialnosc za chorych psych i <13 roku zycia (tzw wina w nadzorze)
Zwierzeta i rzeczy
Musimy udowodnic czyjąć wine
Np przewóz grzecznościowy
Odpowiedzialnosc za zwierzeta
Odpowiedzialnosc za powierzenie jakiejs czynnosci drugiemu (wina w wyborze)
Zasada ryzyka
Wina nie jest glowna przeslanką do poniesienia odpowiedzialnosci (brak winy nie zwalnia z odpowiedzialnosci)
Zwolnienie z odpowiedzialnosci tylko gdy:
Sila wyzsza
Wina tylko poszkodowanego
Wina osoby trzeciej
Odpowiedzialnosc ponosi wynajmujacy
Z siłami przyrody
Za zawalony budynek, spadajacą doniczke, wlasny samochod, motor, samolot
Odpowiedzialnosc zwierzchnika za podwladnego
Zasada słuszonści
Gdy stosunki spoleczne przemawiają za przyznaniem odszkodowania poszkodowanemu
Odpowiedzialnosc absoutna
Np. Zaklad ubezpieczeń
Odpowiedzialnosc panstwa
Od decyzji
Winy
Za funkcjonariuszy
Ryzyka
Odpowiedzialnosc ponosi jednostka samorzadu terytorialnego
Funkcjonariusz musial byc na sluzbie
good luck!
paluchoski.