OGNISKA WYCHOWAWCZE
„W pierwszej połowie ubiegłego wieku młody człowiek, zapalony harcerz Kazimierz Lisiecki postanowił życie poświęcić skrzywdzonym przez los dzieciom. Dla gazeciarzy, czyścibutów, młodych chłopców często pozbawionych dachu nad głową i ciepła rodzinnego, dla dzieci jak ich określał „bezprizornych” postanowił stworzyć Drugi Dom. Skupił wokół siebie i swojej idei grono przyjaciół i wraz z nimi w 1932 roku zorganizował pierwsze Ognisko Towarzystwa Przyjaciół Dzieci Ulicy w Warszawie przy ul. Środkowej 9.”
HISTORIA OGNISK WYCHOWAWCZYCH
Ogniska wychowawcze pojawiły się w Polsce po raz pierwszy w 1928 roku za sprawą Kazimierza Lisieckiego.
- Dzięki jego staraniom w 1928 roku powstało Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Ulicy, (TPDU), kontynuujące działalność Akademickiego Koła Przyjaciół Dzieci Ulicy, do którego należał. W niedługim czasie - 1935r.- Lisiecki zastał dyrektorem TPDU.
- Również w 1928 roku założył pierwsze ognisko wychowawcze, które po kolejnych przenosinach i przekształceniach ( 1928r-ul. Hipoteczna 5 - 1930r - ul. Senatorska 29 - 1932r- ostatecznie ul. Środkowa 9 ) zaczęło funkcjonować według jego pełnej koncepcji pedagogicznej.
- W niedługim czasie powstają kolejne ogniska: w 1933r - „Praga”, w 1935r - „Śródmieście” a także ogniska poza Warszawą: w Łodzi, Grudziądzu, Toruniu.
- Wybuch drugiej wojny światowej spowodował likwidacje ognisk pozawarszawskich i znacznie utrudnił funkcjonowanie ognisk warszawskich. Po trudach związanych z walką o przetrwanie w Powstaniu Warszawskim w 1945roku „Dziadek” z garstką chłopców wrócił do jedynego ocalałego ogniska na Pradze przy ul. Środkowej. Trafiały tam dziesiątki osieroconych, bezdomnych, ocalałych w wojnie dzieci.
- W 1945 roku powstaje także pierwsze po wojnie ognisko TPDU w Świdrze koło Warszawy.
- W 1948 roku ogniska trafiają pod mecenat i opiekę państwa - miało to zapewnić im wspaniały rozwój.
- Sytuacja zmienia się po raz kolejny w roku 1952, kiedy to na skutek zmiany polityki państwa zostaje zlikwidowane TPDU a ogniska zostają przekształcone w państwowe domy dziecka pod nazwą „Ognisko”.
- Lisiecki nie pogodził się z tym faktem, jego działania „z pomocą” odwilży politycznej (po śmierci Stalina) doprowadziły do reaktywowania ognisk i powstania w 1956 roku Państwowego Zespołu Ognisk Wychowawczych. Koniec lat pięćdziesiątych przyniósł dość intensywny rozwój ognisk.
- Rok 1965 przyniósł istotną zmianę w działalności ognisk. Wbrew woli Lisieckiego do ogniska „Muranów” skierowano dziewczęta. Była to istotna rewolucja w systemie pracy i metodach pedagogicznych „Dziadka”.
- W 1971 roku Kazimierz Lisiecki przeszedł na emeryturę, a pięć lat później 8 grudnia 1976 roku zmarł.
- W dniu pogrzebu K. Lisieckiego (12.12.1976r.) powstało Koło Wychowanków ognisk TPDU/PZOW im. K. Lisieckiego "Dziadka". Koło Wychowanków za cel główny przyjęło kultywowanie tradycji i oryginalności ognisk "Dziadka" Lisieckiego oraz niesienie pomocy materialnej obecnym i byłym wychowankom ognisk.
- Dla uzyskania rangi oficjalnej organizacji pozarządowej z Koła Wychowanków powstało 16.12.1993 r. Stowarzyszenie "Przywrócić Dzieciństwo„ A w 2000 roku dla podkreślenia swojego rodowodu Stowarzyszenie przyjęło nazwę "Przywrócić Dzieciństwo" Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Ulicy im. Kazimierza Lisieckiego "Dziadka".
-W 1988 r. z inicjatywy Koła Wychowanków powołano Krajowy Komitet Wychowania Resocjalizującego im. K .Lisieckiego, który jako jedno z głównych zadań postawił sobie inicjowanie i organizowanie środowiskowych ognisk wychowawczych.
Obecnie w Polsce funkcjonuje ok. 300 ognisk wychowawczych - placówek wsparcia dziennego działających w najbliższym środowisku lokalnym swych podopiecznych, dzieci pozbawionych należytej opieki w domu rodzinnym, pochodzących z rodzin biednych, wielodzietnych, rozbitych, dotkniętych patologią, sprawiających problemy wychowawcze.
CELE I ZADANIA OGNISK WYCHOWAWCZYCH
Podstawowe cele realizowane w placówce to:
profilaktyka niedostosowania społecznego i sieroctwa społecznego dzieci,
udzielanie pomocy rodzinom ubogim i zagrożonym patologia społeczną, borykającym się z poważnymi problemami życiowymi,
podejmowanie działań zapewniających dziecku wychowanie w rodzinie własnej, czyli "wygaszanie" potrzeby umieszczania dziecka w placówce opieki całkowitej,
prowadzenie działalności środowiskowej na rzecz dziecka i rodziny.
Zadaniami placówki są:
pomoc w pokonywaniu trudności w nauce i uzyskiwaniu promocji do wyższej klasy,
wspieranie rozwoju dziecka oraz rozwijanie zainteresowań i uzdolnień,
wdrażanie wychowanków do przestrzegania zasad współżycia społecznego,
kształtowanie właściwego stosunku i motywacji do nauki i pracy,
podnoszenie poziomu kultury osobistej wychowanków,
eliminowanie zaburzeń zachowania, agresji, przemocy, wulgarności,
współpraca z rodziną wychowanka, pomoc w rozwiązywaniu problemów wychowawczych,
podtrzymywanie emocjonalnej więzi dziecka z rodziną,
organizowanie pomocy materialnej dla wychowanków ogniska.
animowanie środowiskowej działalności na rzecz dziecka i rodziny.
ORGANIZACJA I FUNKCJONOWANIE OGNISK WYCHOWAWCZYCH
- Ogniska wychowawcze działają w najbliższym otoczeniu dziecka, współpracując z jego rodziną, ośrodkiem pomocy społecznej, szkołą oraz, jeśli to konieczne, z sądem.
- Zasada dobrowolnego uczestnictwa w zajęciach, zobowiązująca jednocześnie do przestrzegania regulaminu.
- Wychowanek może być przyjęty do ogniska na okres próbny nie przekraczający 6 tygodni i powinien przebywać w nim w zasadzie do czasu poprawy jego sytuacji i osiągnięcia trwałych, pozytywnych zmian w zachowaniu.
- Wychowankowie aktywnie uczestniczą w procesie wychowania i organizacji życia. W związku z tym, jako współgospodarze ogniska mają określone prawa i obowiązki.
Każdy z wychowanków ma prawo do:
Właściwie zorganizowanej opieki, wychowania, terapii - stosownie do indywidualnych potrzeb.
Życzliwego, podmiotowego traktowania.
Swobody wyrażania myśli i przekonań.
Ochrony przed przemocą fizyczna i psychiczną.
Opieki wychowawczej i zapewnienia warunków bezpieczeństwa
Dostępu do informacji dotyczących praw dziecka i możliwości ich ochrony
Korzystania z pomieszczeń i urządzeń ogniska
Do obowiązków każdego z wychowanków należy:
Systematyczne uczęszczanie i aktywny udział w pracach ogniska.
Współpraca z wychowawcami i innymi osobami pracującymi w ognisku.
Szanowanie godności i podmiotowości innych osób.
Przestrzeganie zasad kultury współżycia.
Pomaganie słabszym.
Dbanie o ład, porządek i wspólne dobro.
Uczestniczenie w pracach porządkowych.
Ponoszenie odpowiedzialności za własne postępowanie.
Pozostałe zasady panujące w ogniskach:
- W ogniskach stosowany jest system kar i nagród wypracowany wspólnie z wychowankami .
- Dla wychowanków, którzy powinni opuścić ognisko z racji wieku (ukończyli 17 rok życia) ale wciąż potrzebują wsparcia organizowane są tzw. grupy młodzieżowe / koleżeńskie. Wychowankowie wpisani na listę koleżeńską nie są wliczani do stanu liczbowego ogniska. Mają oni prawo do udziału w wybranych zajęciach, uroczystościach oraz do korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej prowadzonej przez ognisko.
Dobór wychowawców:
Wychowawcy w ogniskach dobierani są w sposób wyjątkowo staranny. Oprócz koniecznej wiedzy musza oni charakteryzować się takimi cechami charakteru i osobowości, które nie tylko pozwolą na odpowiednie prowadzenie zajęć, ale również decydują o nawiązaniu właściwej współpracy z dzieckiem i jego rodziną, stworzeniu atmosfery pełnej zaufania i życzliwości.
ORGANIZACJA PRACY
- Ognisko jest czynne pięć dni w tygodniu, od poniedziałku do piątku w godzinach 15.00 - 19.00.
- W tym czasie oferują wychowankom różnego typu zajęcia: muzyczne, reedukacyjne, plastyczne, techniczne, sportowe, socjoterapeutyczne, wyrównawcze, itp.
- W soboty i inne dni wolne od nauki organizowane są dla wychowanków (w zależności od możliwości) wycieczki, biwaki, imprezy kulturalno-sportowe.
- W czasie miesięcy wakacyjnych wychowankowie korzystają z wyjazdowych form zorganizowanego wypoczynku.
- Ogniska zapewniają każdemu wychowankowi warunki do realizacji obowiązku szkolnego, a tym samym do uzyskania promocji do następnej klasy, stymulują rozwój zdolności i zainteresowań, wspomagają rodzinę w prawidłowym wypełnianiu jej funkcji wobec dziecka, współpracują z instytucjami i organizacjami działającymi na rzecz dziecka i rodziny.
Dzienny (przykładowy) rozkład zajęć
w ognisku wychowawczym:
15.00 - 16.00 otwarcie ogniska i przychodzenie dzieci,
16.00 - 17.15 odrabianie lekcji i indywidualna pomoc w nauce,
17.15 - 17.30 podwieczorek,
17.30 - 18.45 zajęcia specjalistyczne,
18.45 - 19.15 porządkowanie pomieszczeń.
PRZYKŁAD DZIAŁALNOŚCI OGNISKA WYCHOWAWCZEGO
OGNISKO „ŚWIDER”
Ognisko „Świder” zlokalizowane jest w Świdrze Zachodnim będącym dzielnicą miasta Otwocka. Jest trwałym zarządcą pięknego, kilkunastohektarowego, zalesionego terenu przyległego do rzeki Świder.
O OGNISKU
1. Ognisko Wychowawcze „Świder” jest placówką opiekuńczo - wychowawczą wsparcia dziennego, której organem prowadzącym jest Starostwo Powiatowe w Otwocku
2. Dla części wychowanków okresowo wymagających pomocy kompleksowej Ognisko prowadzi hotelik i częściowo realizuje w nim zadania placówek socjalizacyjnych.
3. Ognisko „Świder” służy dzieciom i rodzinom potrzebującym wsparcia materialnego, pedagogicznego i psychologicznego, a także dydaktycznego.
4. Pobyt w Ognisku jest w pełni dobrowolny i pomaga się tylko tym, którzy tego chcą. W Ognisku wspiera się dziecko i rodziców nie wyręczając nikogo.
5. Warunkiem pobytu w Ognisku i podstawowym obowiązkiem wychowanków jest nauka szkolna. Dzieci uczą się w istniejącej na miejscu Szkole Podstawowej czy Gimnazjum lub innych szkołach rejonowych w Świdrze, Otwocku, Warszawie i pobliskich miejscowościach.
Wychowankowie Ogniska mieszkają w trzech domach:
- Dom „U Dziadka”
- Dom „Jamnik”
- Dom „Agatka”
Każdy z domów zajmuje oddzielna grupa wychowawcza licząca około 30 wychowanków.
Są wśród nich tzw. „hotelikowcy” - chłopcy przebywający w Ognisku od poniedziałku do piątku w pokojach 2 - 4 osobowych, jak też wychowankowie „dochodzący” - chłopcy i dziewczęta mieszkający w swoich domach rodzinnych, którzy przebywają w placówce jedynie w ciągu dnia.
Nierozerwalną częścią Ogniska jest Pracownia Psychologiczno — Pedagogiczna „Pickwick”. - To tutaj każdy z wychowanków i jego rodzice otrzymają fachowe porady dotyczące najważniejszych problemów, z którymi borykają się na co dzień.
Życie w ognisku
Na 14 - hektarowym terenie uczy się, bawi się i pracuje przeszło 100 dzieci.
W Świderskiej Ogniskowej Rodzinie każdy ma swoją ważną rolę, obowiązki, przywileje i każdy jest ważny.
Do dziś stosuje się tu zasadę “nic za darmo”.
Praca, honor, sprawiedliwość i rzetelność to podstawowe wartości, które wpaja się w Ognisku.
Wychowawcy starają się stworzyć takie warunki i tak pracować z dzieckiem, aby mogło ono maksymalnie rozwijać swoje zainteresowania, doskonalić umiejętności, przygotowywać się do dorosłego życia we własnej rodzinie. Dbając o własny wspólny majątek, o czystość i porządek, ogniskowcy przygotowują się do życia na własny rachunek.
Wychowankowie uczą się rzeczy pozytywnych - pracy, współdziałania, współżycia, współodpowiedzialności, spełniania obowiązków i ról społecznych.
Tu w ognisku mają oni wiele okazji, aby przeżywać sukcesy i niepowodzenia, popełniać błędy i je naprawiać.
Ognisko posiada sale gimnastyczną, boiska, kort tenisowy i rozmaite pracownie dość dobrze wyposażone w sprzęty i urządzenia do godnego bytowania i realizacji ciekawych
zajęć z młodzieżą.
Do różnych form życia ogniskowego włączane są, także rodziny wychowanków, byłych ogniskowców i ludzi zaprzyjaźnionych, którym nie są obojętne losy dziecka - wspólnie przygotowywanych jest wiele imprez. M.in.:
Karnawałowy „Bal zimowy”
Wigilia w Ognisku, przedstawienie jasełkowe i spotkanie z Mikołajem
Andrzejki — tradycyjny wieczór lania wosku i innych wróżb
Święto Grupy „Jamnik”
Święto Grupy „U Dziadka”
Święto Grupy „Agatka”
7