SPIS TREŚCI
Starożytny wschód
Babilonia - Kodeks Hammurabiego
W początkowym etapie rozwoju cywilizacji państw starożytnych powszechnie obowiązywały prawa zwyczajowe. Kodeks Hammurabiego jest najstarszym zachowanym, spisanym zbiorem praw powstałym ok. 1700 r. p.n.e. (znaleziony w Suzie w 1901 r.).
Dokument 1 - Kodeks Hammurabiego
Jeśli syn uderzył swego ojca, utną mu rękę.
Jeśli pełnoprawny obywatel wybił oko człowiekowi klasy pełnoprawnych obywateli, wyrwą mu oko.
Jeśli złamał kość pełnoprawnego obywatela, złamią mu kość.
Jeśli wyrwał oko poddanego albo złamał kość poddanego, zapłaci jedną minę srebra.
Mit o potopie
Dokument 2 - Biblia, to jest Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu
Koniec potopu
8.1. Potem wspomniał Bóg na Noego i na wszystkie zwierzęta, i na wszystkie bydło, które było z nim w arce, i sprawił, że powiał wiatr po ziemi, i wody zaczęły opadać.
8. 6. Po czterdziestu dniach otworzył Noe okno, które uczynił.
8. 7. I wypuścił kruka, który wylatywał i wracał, aż opadły wody z powierzchni ziemi.
8.8. Ale gołębica nie znalazła niczego, gdzie by mogła osiąść i wróciła do niego do arki, bo wody były na powierzchni całej ziemi.
12. I poczekał jeszcze następnych siedem dni i wypuścił gołębicę, ale ona już nie wróciła do niego.
15. Wtedy rzekł Bóg do Noego:
16. Wyjdź z arki ty i żona twoja, i synowie twoi, i żony synów twoich, którzy są z tobą.
17. Wyprowadź z sobą wszystkie zwierzęta, które są z tobą, wszelkie istoty żywe, ptactwo i bydło, i wszelkie płazy pełzające po ziemi! Niech zaroją się na ziemi i rozmnażają na
ziemi!
Starożytna Grecja
Wojny grecko-perskie
Na przełomie VI i V wieku p.n.e. w Azji Mniejszej doszło do zderzenia interesów kolonii greckich i państwa perskiego. Po stłumieniu powstania Jonów w 500-494 r. p.n.e. Persowie postanowili ukarać państwa greckie, które pomogły powstańcom. Pierwsza wyprawa perska skierowała się przeciwko Atenom w 490 r. p.n.e., co dało początek długoletnim wojnom grecko-perskim. Opis przebiegu wojen zawdzięczamy greckiemu historiografowi Herodotowi.
Dokument 3: Herodot, Dzieje
Bitwa pod Maratonem 490 r. p.n.e.
Ponieważ zaś Maraton był najodpowiedniejszym w Attyce miejscem do rozwinięcia ruchów jazdy i leżał najbliżej Eretrii, więc tam ich poprowadził Hippiasz, syn Pizystrata. Na tę wiadomość również Ateńczycy wyruszyli do Maratonu. Na ich czele stało dziesięciu wodzów; z tych dziesiątym był Miltiades (...). Ateńczycy na dany znak ruszyli pędem przeciw barbarzyńcom. A dzieląca ich przestrzeń wynosiła nie mniej niż osiem stadiów. Persowie, widząc nadbiegających, gotowali się ich przyjąć, i przypisywali to zgubnemu niewątpliwie szaleństwu Ateńczyków, kiedy ujrzeli, że w małej są liczbie i pędzą cwałem, nie rozporządzając ani jazdą ani łucznikami. Tak myśleli barbarzyńcy. Lecz Ateńczycy, skoro zwarli się z nimi w gęstych szeregach, walczyli chwalebnie. Pierwsi bowiem ze wszystkich, jakich znamy Hellenów, szturmowym krokiem ruszyli na nieprzyjaciół, pierwsi znieśli widok medyjskiej odzieży i noszących ją mężów; bo dotychczas nawet sam dźwięk imienia Medów wzbudzał w Hellenach trwogę.
Długo trwała bitwa pod Maratonem. (...) Ateńczycy odnieśli zwycięstwo. Uciekających Persów ścigali i wycinali w pień, aż dotarli do morza; tu zażądali ognia i dobrali się do okrętów. (...) W tej bitwie pod Maratonem zginęło z barbarzyńców około sześciu tysięcy czterystu ludzi, z Ateńczyków zaś stu dziewięćdziesięciu dwóch.
Zadania
Znając uzbrojenie obu stron i na podstawie przeczytanego tekstu odpowiedz, dlaczego Miltiades pod Maratonem obrał metodę zwarcia szyków stron walczących?
Jak współcześni sportowcy nawiązują do zwycięskiej bitwy pod Maratonem?
Filozofia grecka
Grecy, niezadowoleni z mitycznego tłumaczenia zjawisk, zaczęli poszukiwać naukowego wyjaśnienia poglądu na świat. Na przełomie VII i VI wieku p.n.e. w koloniach greckich w Azji Mniejszej „miłośnicy mądrości” - filozofowie zaczęli poszukiwać odpowiedzi na pytanie, z czego powstał świat. (...)
Dokument 4: Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów - Demokryt
Początkiem wszechrzeczy są atomy i próżnie. Wszystko inne jest tylko mniemaniem. Istnieje nieskończenie
wiele światów, które rodzą się i giną. Nic nie może powstać z niebytu ani w niebyt się obrócić. Atomy są nieskończone pod względem wielkości i ilości, a poruszają się we wszechświecie ruchem wirowym; w ten sposób powstają wszystkie ciała złożone, jak ogień, woda, powietrze, ziemia; albowiem i one są konglomeratami określonych atomów. Atomy dzięki swej masywności nie podlegają jakiemukolwiek oddziaływaniu i są niezmienne. (...) Wszystko się dzieje wskutek konieczności, bo ruch wirowy jest przyczyną wszelkiego powstawania rzeczy; to nazywa on koniecznością. (...) Jakości mają istnienie tylko umowne, rzeczywiście istnieją tylko atomy i próżnie. Takie są poglądy Demokryta.
Starożytny Rzym
Republika rzymska
Według tradycji w Rzymie po legendarnym założycielu miasta - Romulusie - panowało jeszcze sześciu królów. Po 243 latach monarchii władzę przejęło społeczeństwo. Stopniowo zaczęła kształtować się republika, w której najwyższe organy władzy były powoływane w drodze wyborów na czas określony.
Dokument 5: Polibiusz, Dzieje, t. I
Były zatem w ogóle trzy składniki władzy państwowej, konsulowie, senat, (...) lud, (...).
Otóż konsulowie, póki z legionami nie wyruszą w pole i póki bawią w Rzymie, decydują o wszystkich sprawach publicznych. Bo wszyscy inni urzędnicy, z wyjątkiem trybunów ludowych, są im podwładni i słuchają ich
Jeżeli chodzi o senat, to ma on przede wszystkim władzę nad skarbem publicznym; mianowicie zarządza wszystkimi dochodami i tak samo wydatkami. Nie mogą bowiem kwestorowie na poszczególne potrzeby żadnego czynić wydatku bez uchwał senatu, z wyjątkiem wydatku zarządzonego przez konsulów. (...) jeżeli do kogoś poza Italią należy posłać poselstwo bądź w celu złagodzenia sporów (...), bądź dla przyjęcia ludu w poddaństwo, bądź wreszcie dla wypowiedzenia wojny tenże senat ma o to staranie. Również jak należy się w każdym wypadku wobec przybyłych do Rzymu poselstw zachować i jaką im dać odpowiedź wszystkim tym kieruje senat. (…)
(...) Mimo to jednak pozostaje udział także dla ludu, a pozostaje mu najwyższy. Albowiem jedynie lud w państwie rozstrzyga o nagrodzie i karze (...). Dalej lud rozdaje urzędy między godnych ludzi, co jest w wolnym państwie najpiękniejszą nagrodą za cnotę. Ma on także prawo zatwierdzania ustaw; a co jest najważniejsze postanawia o pokoju i wojnie. A gdy chodzi o zawarcie sojuszu, zakończenie wojny i układy, lud jest tym, który to wszystko ustala i ratyfikuje, albo też unieważnia. (...)
Edykt mediolański
Dokument 6: Rozporządzenie cesarzy w sprawie pogan
Cesarze Teodozjusz, Arkadiusz i Honoriusz do Rufina, prefekta pretorium.
Nikomu w ogóle z jakiegokolwiek stanu (...) w żadnej bezwzględnie miejscowości, w żadnym mieście nie wolno składać krwawych ofiar (...) posągom nieżywym, lub też w głębi domu czcić Lara (...) Geniusza czy Penatów, zapalać ku ich czci światło, składać kadzidło lub zawieszać wieńce.
Jeśli ktokolwiek odważy się na złożenie krwawej ofiary lub szukanie wróżb z wnętrzności (...) poczytany będzie za winnego, jakby zbrodnię obrazy majestatu popełnił, każdemu będzie wolno go oskarżyć, a oskarżony ma otrzymać odpowiedni wyrok (...).
Jeśli zaś kto ręką ludzką stworzonym (...) posągom cześć będzie oddawał przez składanie kadzidła lub wstęgami obwiesiwszy drzewo, czy też wniósłszy ołtarz z wykonanych darni będzie usiłował czcić próżne majaki (...) ten jako winny obrazy religii będzie ukarany konfiskatą tego domu czy posiadłości, w której hołdował zabobonowi pogańskiemu (...) jeśli zostanie udowodnione, że miejsca te należały do ofiarującego (...).
Zadanie
Na podstawie przeczytanego tekstu odpowiedz, jakie prawo przyznał cesarz Konstantyn chrześcijanom w sprawie ich wiary?
Jakie powinności narzucił społeczeństwu Teodozjusz w swym rozporządzeniu dotyczącym wyznawania religii?
Prześledź sytuację chrześcijan w cesarstwie:
do IV wieku n.e.,
po edykcie mediolańskim,
po rozporządzeniach Teodozjusza.
Wskaż, co zmieniło się w ich położeniu w wyniku wprowadzenia ww. aktów prawnych.
Grupa:3
Imię i nazwisko:
Hammurabi: władca Babilonii, żył od ok. 1728 do 1686 r. p.n.e., opanował całą Mezopotamię, doprowadził kraj do rozkwitu politycznego i kulturalnego, wydał słynny Kodeks.
HERODOT: - urodził się ok. 489 r. p.n.e., zmarł 425 r. p.n.e. w południowej Italii, najwybitniejszy historyk grecki, uważany za ojca historiografii, autor historii wojen grecko-perskich.
DEMOKRYT z ABDERY: żył w latach ok. 460-370 r. p.n.e., filozof grecki, twórca najpełniejszego systemu filozofii materialistycznej, był wszechstronnie wykształconym człowiekiem, przypisuje mu się wiele odkryć w zakresie astronomii i mechaniki, autor prac z fizyki, logiki, matematyki, gramatyki, medycyny, które niestety zachowały się tylko we fragmentach.
POLIBIUSZ: żył w ok. 200 r. p.n.e. - 118 r. p.n.e., historyk grecki z Arkadii, po bitwie pod Pydną 168 r. p.n.e. dostał się do Rzymu jako zakładnik, uczestniczył w III wojnie punickiej, towarzysząc Scypionowi Afrykańskiemu, w swoich pracach wiele miejsca poświęcił ustrojowi rzymskiemu, który uważał za doskonały.
1
6