Zaburzenia spostrzegania: ZŁUDZENIA
1. Jaka jest zastępcza nazwa złudzeń?
Iluzje
2. Co to są złudzenia?
Oznaczają, że istnieje konkretny przedmiot, którego odbicie w mózgu jest nieprawidłowe. Pewne przedmioty spostrzegane są jako inne. Mogą dotyczyć wszystkich analizatorów
3. Czy złudzenie zawsze świadczy o zaburzeniu?
Niekoniecznie. Mogą one występować u ludzi zdrowych w stanach zmęczenia, lęku, wyczerpania, senności itd. Jednakże ludzie zdrowi korygują swoją pomyłkę z chwilą jej dostrzeżenia. Natomiast człowiek chory trwa przy mylnej interpretacji.
Złudzenia nie, świadczące o zaburzeniu to także:
- złudzenia fizjologiczne np. geometryczne (Bandera/ Zolnera)
- złudzenia uwarunkowane przez nastawienie
- złudzenia uwarunkowane stanem emocjonalnym
Zaburzenia spostrzegania: OMAMY
1. Co to są omamy?
Człowiek przeżywa spostrzeżenie przedmiotów, które nie znajdują się w jego otoczeniu, albo nie istnieją i umiejscawia je w rzeczywistości. Inaczej: mimo braku obiektu spostrzeżeń spostrzeżenia występują
2. Jakie są podstawowe cechy omamów?
- spostrzeżenia (wrażenia) powstające bez bodźców działających z zewnątrz
- rzutowanie na zewnątrz
- poczucie realności (człowiek jest przekonany o istnieniu przedmiotów będących treścią omamów)
3. Jaki jest podstawowy podział omamów?
a) proste - dotyczą jednego analizatora
b) złożone - dotyczą więcej niż jednego analizatora
c) elementarne - wrażenia typu: miganie, błyski, widzenie płomieni
4. Jakie jeszcze podział omamów, a także podobny podział złudzeń, ze względu na rodzaj analizatora?
a) wzrokowe
- błyski, punkty, plamy - fotopsje
- spostrzeżenia: postacie, zwierzęta, przedmioty o wielkości i kształcie jak w realu, albo o dziwacznym wyglądzie (powiększone: makroptyczne, zmniejszone: mikroptyczne)
- sceny, nieraz tworzące fragmenty filmu
(różna ich wyrazistość)
b) słuchowe
- elementarne: pukanie, trzaski
- spostrzeżenia: głosy (docierające z pokoju obok, zza ściany, innego miasta, miejsca), też zakazy, nakazy, polecenia, które pchają do czynów: imperatywne
(różna intensywność: ciche, głośne, wyraźne, nierzadko to też całe rozmowy)
c) smakowe
- rzadkie, łączą się często z węchowymi
- zmieniony smak potraw, płynów (np. ma inny smak niż zawsze)
d) omamy czucia ustrojowego
- unika posiłków na skutek omamów smakowych i urojeń prześladowczych
- mogą pochodzić z narządów wewnętrznych, różnych części ciała + omamy dotykowe (przykre zapachy występujące napadowo w padaczce: halucynoidy hakowe
e) węchowe
- występują łącznie ze smakowymi
- zapach gazu, szuka źródeł; zapach zgnilizny
- rzadko to zapachy przyjemne, niezwykłe, nie dające się wyrazić np. „zapach nieba”
f) dotykowe
- doznania z powierzchni skóry, np. poruszające się owady, zwierzęta (np. w alkoholowej psychozie majaczeniowej)
- inne: świąd, ogrzewanie, oziębianie skóry
- mrówki, robaki pod skórą
5. Jakie jeszcze znasz rodzaje omamów?
- odruchowe - bodziec działający na jeden analizator wywołuje omamy w ramach innego
- negatywne - niespostrzeganie przez chorego pewnych przedmiotów znajdujących się w jego otoczeniu, przy prawidłowym spostrzeganiu innych
- słowno - ruchowe - odczuwanie przez chorego ruchów artykulacyjnych warg, języka, krtani, co prowadzi niekiedy do głośnego wypowiadania omamów
- omamy psychiczne - ich treścią są myśli, bezdźwiękowe głosy, chorzy mają poczucie, jakby te myśli były nasyłane im z zewnątrz
6. Co to są zaburzenia psychosensoryczne, i jak są inaczej nazywane?
Są to inaczej omamy psychosensoryczne.
- ogólnie to wrażenia zmiany wielkości swojego ciała, np. głowa się kurczy lub rozdyma, symptom sobowtóra - odczuwanie podwojenia swojego ciała
- objawy są napadowe; czasie takiego napadu: przymglona świadomość, po napadzie: krytycznie ocenia zaburzenie
- mogą być krótkotrwałe: błyski, szmery, smugi, dziwny smak, docieranie do chorego muzyki.
- może być to j.w., pozorna zmiana kształtu, wielkości, barwy przedmiotów, zmiana ich położenia względem siebie: falowanie podłogi, obsuwanie posiłku
- u ich podłoża leżą też zaburzenia schematu ciała np. wydłużenie kończyny, zmiana ich ciężaru itp.
7. Co to są halucynoidy?
Należą one do grupy zaburzeń spostrzegania. Mają podobne cechy do zwykłych omamów, takie, że są to spostrzeżenia, wrażenia, które:
- powstają bez bodźców z zewnątrz
- nie towarzyszy im mylny są realizujący, czyli zdają sobie sprawę z ich istnienia
- ALE doznania oceniają krytycznie i jako objaw choroby
- spowodowane padaczką, guzami mózgu, generalnie zmianami organicznymi
8. Co to są pseudohalucynacje?
Są to inaczej omamy rzekome. To, co je wyróżnia to:
- brak poczucia realności i obiektywności
- lokalizowane są przez chorego wewnątrz głowy lub ciała
Mogą być:
- wzrokowe (najczęściej) - widzi obrazy wyraźne i żywe „oczami wyobraźni”, ale odróżnia je od spostrzeżeń realnie istniejących
- słuchowe - ugłośnienie własnych myśli jakby wypowiadane w jego głowie (przekleństwa, zarzuty do człowieka), niejako „głos sumienia”; nie słyszy ich uchem, ale niejako wewnętrznie
Najczęściej w psychozach schizofrenicznych, stanach depresyjnych.
ZABURZENIA TOKU MYŚLENIA (inaczej: FORMY MYŚLENIA).
1. Jakie zaburzenia toku myślenia wiążą się typowo z chorobami i jakimi dokładnie?
- rozkojarzenie - od razu nasuwa się schizofrenia
- przyspieszenie - 1 z 3 objawów stanu maniakalnego
- spowolnienie - w stanie depresyjnym
2. Jakie rodzaj zaburzeń toku myślenia można wyróżnić?
- gonitwa myślowa
- zwolnienie toku myślenia
- zahamowanie myślenia
- werbigeneracja
- rezonerstwo
- zapory myślowe (zatamowanie)
- myślenie magiczne
- myślenie symboliczne
- myślenie paralogiczne
- rozkojarzenie
- splątanie myślenia
- myślenie katantymiczne
- inkoherencja
- neologizmy
- lepkość myślenia
3. Co to jest ambisentencja?
Współwystępowanie sądów sprzecznych, wypowiada zdania sprzeczne, z wypowiedzi wynika jednak ze oba te zdania osoba uznaje za prawdziwe
4. Co to jest ambiwalencja?
Może być myślenia, lub intelektualna. Jest to dwuwartościowanie myślenia
5. Co to jest mantyzm?
Natłok myśli ( w schizofrenii - najprawdopodobniej paranoidalnej)
6. Co to jest gonitwa myślowa?
- jest to przyspieszenie toku myślenia, w różnym nasileniu
- tworzą się coraz to nowe kojarzenia myślowe
- myśli przeskakują z tematu na temat
- kojarzenia są powierzchowne (też aliteracje, rymy)
- gonitwa myślowa może ujawniać się w sposobie formułowania wypowiedzi, patologicznej gadatliwości
- ten szybki potok uniemożliwia analizę faktów i związków między nimi
- inaczej: słowotok, spłycone poznanie rzeczywistości.
7. Scharakteryzuj, czym są: zwolnienie toku myślenia, zahamowanie myślenia i zapory myślowe (zatamowanie myślowe) i czym się różnią między sobą?
Zwolnienie - myślenie powolne, myśl zastyga, towarzyszy temu poczucie smutku, spowolnienie, zahamowanie ruchowe (nieraz całkiem milknie), może być też perseweracja: ciągłe wracanie, powtarzanie myśli; skarżenie się na „pustkę w głowie”.
Zahamowanie myślenia - to dalszy stopień spowolnienia myślenia, a następnym osłupienie (milknie)
Zapory myślowe (zatamowanie) - to krótkotrwałe przerwy w toku myślenia, (które dotąd było sprawne), łączy się często z zaporami ruchowymi i mogą być jednym z objawów rozwijającego się procesu schizofrenii; zdaniem chorego myśli są wykradane, ktoś mu je odbiera, myśl się urywa, powstaje pustka
8. Co to są werbigeneracje?
- to stereotypie słowne często występujące z ruchowymi: wystukiwanie rytmu, który nie jest powiązany z wcześniejszą wypowiedzią, bez związku z tym, co osoba mówiła wcześniej;
-, ale niekoniecznie musi to dotyczyć rytmu, może to być powtarzanie słów, zgłosek, nietworzących sensownej całości, a połączonych np. podobieństwem dźwięku
- mogą im towarzyszyć perseweracje - trwanie przy tych samych słowach, zdaniach.
9. Stereotypie i ciągle te stereotypie, a co to jest?
Inaczej: interacje, perseweracje - różne formy bezwładności ruchów dowolnych polegające na ograniczającej elastyczność ekspresji ruchowej.
10. Co to jest rezonerstwo?
Inaczej to puste dowodzenie. Człowiek dowodzi oczywistych pojęć. Myślenie dotyczy tylko wewnętrznych przeżyć chorego, nie liczy się z rzeczywistością, a ją odrzuca. Człowiek zamyka się w swoim doświadczeniu.
11. Co to jest myślenie magiczne?
- niedostatecznie rozróżnianie znaku od tego, co reprezentuje
- łączenie nieracjonalnymi związkami pewnych wydarzeń
- np., że można słowem, gestem, spojrzeniem wpływać na bieg wydarzeń, zmieniać, wpływać na bieg wydarzeń, nadawać im sens
- w schizofrenii
12. Myślenie symboliczne?
Operowanie pewnymi pojęciami, które nabierają swoistego, tylko choremu wiadomego znaczenia.
13. Czym jest myślenie paralogiczne?
Chory wyciąga nierozsądne wnioski, sprzeczne z elementarną logiką. Np. przyjmowanie pojęć zbliżonych, za identyczne.
14. Co to jest rozkojarzenie?
- w schizofrenii, ale nie łączy się z zaburzeniem świadomości
- nie można logicznie prześledzić ani zrozumieć wątku myślowego, tak jakby chory bawił się słowami
- chory wypowiada pojedyncze słów, wtrąca po kilka, nie można tego zrozumieć: schizofazja = „sałata słowna”, może prowadzić do rozpadu myśli, (ale zazwyczaj nie aż tak znacznie)
15. Czym jest splątanie myślowe?
- nie ma logiki myślenia
- związki są powierzchowne, skojarzenia przypadkowe
- tempo myślenia ulega zmianom
- u chorych ze stwierdzonym zaburzeniem świadomości (tym się różni od rozkojarzenia)
- lekkie stany splątania mogą wystąpić też u zdrowych ludzi przy zmęczeniu pracą umysłową
16. Co to jest myślenie katantymiczne?
Sterowane uczuciami, a nie przesłankami rozumowymi. Nie jako zaburzenie występuje u dzieci do lat siedmiu.
17. Co to jest inkoherencja?
- rozkojarzenie gęste
- sałata słowna
- rozdarte słowa
- splątanie w znaczeniu zaburzenia toku myślenia
18. Czym są neologizmy?
Tworzenie własnych słów, nowych, dziwacznych.
19. Co to jest lepkość myślenia?
- trudność z przełączaniem się z tematu na temat
- przywieranie do jednego, trwanie długie przy nim
- człowiek podaje zbyt mało istotnych szczegółów, krąży w miejscu, jeśli podaje szczegóły to nie wzbogacają one treści, a czynią mało precyzyjną