ANTROPOLOGIA-nauka zainteresowana kulturową różnorodnością świata ludzi; zajmuje się badaniem kultury.
KULTURA- wg. E.B. Taylora „Kultura, czyli cywilizacja w szerokim etnograficznym sensie, jest złożoną całością, która obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawo, obyczaje oraz wszelkie inne zdolności i nawyki zdobyte przez człowieka jako członka społeczeństwa”.
Atrybutywne ujęcie- tworzenie kultury jest atrybutem naszego gatunku
Dystrybutywne ujęcie- kultura jako cecha gatunku, ale ma ona odmienne formy.
Esencjalna- każda kultura ma swoją esencje, rdzeń
Ideacyjna- kultura to normy, wartości, poglądy (rzeczy nienamacalne)
KIERUNKI
Ewolucjonizm- teza o jedności natury ludzkiej, uniwersalizm rozwoju kult., genetyczna ciągłość rozwoju (jest jednokierunkowy- idea postępu), przebiega of form prostszych do złożonych, procedura badawcza- metoda porównawcza; gł. kat.- przeżytki kulturowe. (oba: Taylor, Morgan)
Funkcjonalizm- wewnętrzne zróżnicowanie kierunku, orientacja socjologiczna, odrzucenie ewolucjonizmu, naturalizm, organicyzm, badania terenowe i monografie terenowe, racjonalność myślenia pierwotnego, tolerancyjna postawa wobec badanych tubylców. (Malinowski, Radcliffe-Brown, Evans-Pitchard)
Relatywizm- każda kultura jest inna, nie możemy badać kultury na podstawie innej. Zwolennik indukcji (prowadzenie badań a dopiero potem tworzenie teorii, badanie szybko zmieniających plemion tubylczych). [Franz Boas]
Psychokulturalizm- Podejście kultury i osobowości, łączy ze sobą dwie perspektywy: jednostka i kultura (Ruth Benedict, M. Mead)
Strukturalizm- zainteresowanie językoznawstwem i działaniem ludzkiego umysłu; główne obszary badań: systemy pokrewieństwa i teorie mitu, nieklasyczne badania Indian Ameryki, pod symbolami, instytucjami są nieświadome ukryte struktury dla wszystkich takie same przez które ludzie konceptualizują świat (my-oni). (Levi-Strauss).
EWOLUCJA
Australopithecus- Walker and tree climber, cechy małp i człowieka; szeroka klatka i miednica, długie palce i przednia część czaszki, wysoko podniesione barki.
HOMO- erectus: człowiek wyprostowany, 850-1000cm3 objętości mózgu, żył ok. 1mln-200tys lat temu. Zmienia się miednica, kręgosłup, kolana (możliwość blokowania kolana, mógł stać prosto), mógł wytwarzać ogień. Habilis- posługuje się prymitywnymi narzędziami; 650-800cm3 objętości mózgu, 120-125cm wzrostu, żył ok. 2.5-1.8mln lat temu. Podobny do małpy człekokształtnej, mocno wysunięta przednia część czaszki. Neanderthalensis- część europy, Azji, Bliskiego Wschodu, 250-30tys lat temu, masa ciała 65kg i 170cm i 50kg i 160cm wzrostu, 1450cm3 pojemność mózgu; związany z kulturą mustierską, krótka szyja, silne umięśnienie, życie wędrowne w gromadzie, pochówek, umiejętność robienia ubrań/broni. Zbieractwo i łowiectwo. Homo sapiens- ergaster→erectus→sapiens, Afryka ok.. 150tys lat temu, hipoteza Ewy mitochondrialnej jako pierwsza przemiana, przeciwstawny kciuk (bardziej do manipulacji niż lokomocji), zmniejszenie zębów przednich a zwiększenie tylnych, lokomocja dwunożna.
GÓRNY PALEOLIT -
Kromaniończyk- wzrost: 180cm, obj. Mózgu: ok. 1600cm3, wydłużona szczęka i żuchwa, silnie zaznaczone biodra. W 1868r w Akwitanii we Francji odkryto stanowisko kultury oryniackiej.
Kultura- zbieractwo i myślistwo, polowali na wielką faunę plejstoceńską, różnorodność broni łowieckiej, materiałów i surowców (wcześniej tylko kamień, teraz róg, drewno, kość), pojawia się wiele kultur, celowe pochówki, rozwija się sztuka codziennego użytku (biżuteria), malarstwo naskalne (głównie zwierzęta), okres największego rozwoju przypada na klimat chłodny- ludność musiała nabyć umiejętności.
Rewolucja Neolityczna- ciąg przeobrażeń trwający kilka tysiącleci, początek ok. 12tys lat temu (Bliski Wschód), Przejście od myślistwa i zbieractwa na rolnictwo i hodowlę (najczęściej w dolinach rzecznych), osiadły tryb życia, powstanie i rozwój pierwszych miast.
CECHY DEFINICYJNE JĘZYKA
Dwustopniowość, arbitralność, produktywność, nieciągłość, semiotyczność, dwuznaczność.
Hipoteza Sapira-Whorfa- jeżeli 2 języki różnią się od siebie w zasadniczy sposób, nie możliwe jest porozumienie się członków danej kultury.
Współuczestniczenie faktyczne- szczególna funkcja mowy, uważał, że wspólnota tworzy się tylko dzięki wspólnej rozmowie (B. Malinowski)
Kompetencje komunikacyjne- słowa mają moc sprawczą, używanie formuły pan/pani (służą podkreślaniu szacunku i pokazaniu dystansu instytucjonalnego); przezwiska i zdrobnienia (podkreślają zażyłość, intymność kontaktów), Wulgaryzmy (zależą od konwencji językowej, jak się mówi w danej grupie), inny język w kontaktach służbowych i prywatnych, imię własne dla wielu środowisk jest tabu.
MIT
Monomit Campbella- uniwersalny wzór, leżący u podstaw heroicznych historii, tworzonych we wszystkich kulturach (np. podróż bohatera- gł. koncepcja)
Rytuały przejścia- Uniwersalny, strukturyzujący element występujący w ludzkich społeczeństwach. Obejmuje święta związane z porami roku, rytuały terytorialne, ofiary, pielgrzymki, i ogólnie każde zachowanie, religijne czy świeckie, które przejawie ten sam, podstawowy, potrójny wzór oddzielenia, okresu przejściowego, integracji. 3 fazy: preliminarna→liminalna→postliminalna. Okres liminalny- już się nie jest człowiekiem i jeszcze nie jest się człowiekiem. (Arnold van Gennepa).
Przemoc rytualna- Freud i kompleks Edypa, „kozioł ofiarny” Rene Girarda (uważał, że w rytualne zawsze przejawia się przemoc. Społeczeństwo wybiera na ofiarę jednostkę, której wyłonienie nie naruszyłoby stabilizacji całej grupy.
MAGIA I RELIGIA
Koncepcja magii Frazera- Magia skażona jest logicznym błędem w myśleniu, ale jest poprzedniczką nauki (w odróżnieniu od religii), schemat ewolucyjny (magia-religia-nauka), magia teoretyczna (to co układa czarownik), praktyczna (zastosowanie). „Magia- bękarcia siostra nauki”.
Sacrum i profanum- Durkheim, (profanum- sfera świeckości/ sacrum- sfera świętości)
Religia u Durkheima- religia jako symboliczna afirmacja społeczeństwa, totemizm jako najpierwotniejsza forma wierzeń religijnych (australijscy Aborygeni).
Religia u Levy-Bruhla- Mentalność jednostki jest determinowana przez zbiorowe wyobrażenia społeczeństwa, natomiast te ostanie przez określony typ struktury społecznej. Sa dwa typy myślenia: Prelogiczny (społeczeństwa pierwotne) i Logiczny (społeczeństwa nowoczesne).
Kultura magiczna- charakteryzuje się synkretyzmem, wymieszaniem wyróżnionych sfer kultury. Praktyki techniczno użytkowe, symboliczne i waloryzujące stanowią jedność kulturową. (M. Budowski).
MAŁŻEŃSTWO
Formy małżeństwa- patrylokalizm (małżeństwo mieszka z rodziną męża), matrylokalizm (małżeństwo mieszka z rodziną żony), bilokalizm (raz z jedna, raz z drugą rodziną), ambilokalizm (miejsce zamieszkania nie jest określone), neolokalizm (po ślubie małżonkowie zamieszkują w nowym domostwie).
Egzogamia- nakaz doboru małżonka poza swoją grupą.
Endogamia- nakaz doboru małżonka wewnątrz swojej grupy.
Małżeństwo preferencyjne: nie musimy, ale powinniśmy zawrzeć związek małżeński z określonymi osobami; małżeństwa z pokrewnymi osobami tzn. moje dzieci powinny wyjść za mąż/ożenić się z dziećmi mojego rodzeństwa.
Małżeństwo nakazowe: kiedy nam każą zawrzeć związek małżeński z konkretną osobą. 2 typy: lewirat (wdowa wychodzi za mąż za brata męża) sororat (maż poślubia siostrę zmarłej żony).
ETNICZNOŚĆ
Aspekty etniczności- uniwersalność kategorii swój-obcy, uważa się, że problem etniczności dotykał tylko ludów pierwotnych i ludów kolonialnych→problem peryferii. Niemcy, GB, Francja-centra nowoczesnego świata, ich te problemy nie dotykały. Dopiero gdy ludy kolonialne zaczęły do tych państw emigrować, stały się częścią składową nowoczesnych państw.
Swojskość- swojskie rodzinne potrawy, dom, to co dobrze znane, środowisko w którym się wychowaliśmy.
Obcość- nie musi się wiązać z etnicznością, przeciwieństwo swojskości.
Continuum- `stopniowalność', różne odcienie, nie ma idealnej/totalnej/absolutnej, swojskości, obcości.
Grupa etniczna- charakteryzuje ją wspólna kultura, język. Mit wspólnego pochodzenia, ta sama historia, związek ze wspólnym terytorium, poczucie wzajemnej solidarności (A. Smith)
Konflikt etniczny- stosunki etniczne np. terroryzm.
Asymilacja- proces zachodzący na 3 płaszczyznach. Strukturalnej (związek różnych pozycji), kulturowej (światopogląd, system wartości, obyczaje), osobowości (wartości kulturowe stają się wartościami osobowymi).
MIGRACJE
Migracja- względnie trwała zmiana miejsca pobytu jednostek i grup w ramach określonej przestrzeni.
Typy migracji- stałe i czasowe (sezonowe, okresowa, wahadłowa), dobrowolne i przymusowe (zła sytuacja ekonomiczna/przesiedlenie, deportacja), wewnętrzne i zewnętrzne (w ramach danego kraju/ poza granice kraju), legalne i nielegalne, migracje łańcuchowe (np. łączenie rodzin).
Modele migracji- klasyczny (`kraje imigrantów' gdzie nowym przybyszom gwarantowano obywatelstwo), kolonialny (GB, Fr- faworyzuje się w tych krajach imigrantów z byłych kolonii kosztem innych krajów), model gastarbeiterów (np. Niemcy, Belgia, Szwajcaria- zatrudniali do pracy, potrzebna siła robocza ale nie dawali obywatelstwa), imigracje nielegalne.
|
„wypychające” |
„przyciągające” |
Ekonomiczne i społeczne |
Ubóstwo, bezrobocie, niskie płace, wysoki przyrost naturalny, brak podstawowej opieki medycznej, braki w systemie edukacji |
Perspektywy wyższych zarobków, poprawy standardu życia, rozwój osobisty lub zawodowy. |
Polityczne |
Konflikty, przemoc, niebezpieczeństwo, korupcje, łamanie praw człowieka |
Poczucie bezpieczeństwa, wolność polityczna |
Społeczne i kulturowe |
Dyskryminacja wynikająca ze względów etnicznych i religijnych. |
Łączenie rodzin, migracje do krajów przodków, brak zjawiska dyskryminacji. |
Kulturowe aspekty migracji- społeczno-ekonomiczne, brain drain, brain waste (zjawisko niewykorzystania swoich zawodowych możliwości).
GLOBALIZACJA
Globalizacja- „to zespół procesów, które tworzą jeden wielki świat” (Robertson)
4 wymiary globalizacji- 1) świat staje się jednym dzięki nowoczesnym technologiom komunikacyjnym (mass media), świat staje się `globalną wioską”- M. McLuchan. 2) Społeczeństwa ludzkie stają sie coraz bardziej powiązane rozbudowaną siecią zależności ekonomiczno-politycznych, finansowych, strategicznych, kulturalnych. 3) Pojawiają się nowe formy organizacji ekonomicznych, politycznych i kulturalnych o charakterze ponadnarodowym, oderwane od konkretnego kraju czy państwa-korporacje przemysłowe, banki, firmy handlowe. 4) Pojawiają się nowe kategorie społeczne osób, których proces i życie odrywają się od konkretnego miejsca-menadżerowie, finansiści, zawodowi sportowcy, artyści, personel lotniczy.
Westernizacja- inaczej amerykanizacja (np. w kinach królują filmy Amerykańskie, filmy czasami stają się firmami-produkcja gadgetów) promocja amerykańskiego stylu życia (american dream).
Efekty globalizacji: deterytorializacja kultur (etnokrajobrazy, żadna kultura nie zachowała całkowicie swojej dziewiczości, m.in. z powodu migracji kultury zostają przenoszone; mozaiki etniczne w państwach- ludzie mają problemy z tożsamością), hiperprzestrzenie (np. centra handlowe, lotniska, kfc, empik- wszędzie serwują te same produkty, miejsca wyglądają wszędzie tak samo), hiperrzeczywistość (pojęcie wprowadzone przez Jean Baudrillard- takie miejsca to np. Disneyland, miejsca `niby rzeczywistości', odwzorowania pewnych rzeczywistości aby je sprzedać), turyzm (przemysł turystyczny np. safari, inność sprzedaje się bardzo dobrze, ale musi to być inność z pocztówek, fotografii itp.; wieża Eiffla, statua wolności> tworzy się gotowe standardowe opakowanie atrakcji turystycznych, obcowanie z obcością w bezpieczny sposób).
ANTROPOLOGIA-nauka zainteresowana kulturową różnorodnością świata ludzi; zajmuje się badaniem kultury.
KULTURA- wg. E.B. Taylora „Kultura, czyli cywilizacja w szerokim etnograficznym sensie, jest złożoną całością, która obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawo, obyczaje oraz wszelkie inne zdolności i nawyki zdobyte przez człowieka jako członka społeczeństwa”.
Atrybutywne ujęcie- tworzenie kultury jest atrybutem naszego gatunku
Dystrybutywne ujęcie- kultura jako cecha gatunku, ale ma ona odmienne formy.
Esencjalna- każda kultura ma swoją esencje, rdzeń
Ideacyjna- kultura to normy, wartości, poglądy (rzeczy nienamacalne)
KIERUNKI
Ewolucjonizm- teza o jedności natury ludzkiej, uniwersalizm rozwoju kult., genetyczna ciągłość rozwoju (jest jednokierunkowy- idea postępu), przebiega of form prostszych do złożonych, procedura badawcza- metoda porównawcza; gł. kat.- przeżytki kulturowe.
Funkcjonalizm- wewnętrzne zróżnicowanie kierunku, orientacja socjologiczna, odrzucenie ewolucjonizmu, naturalizm, organicyzm, badania terenowe i monografie terenowe, racjonalność myślenia pierwotnego, tolerancyjna postawa wobec badanych tubylców. (oba: Taylor, Morgan, Malinowski)
Relatywizm- każda kultura jest inna, nie możemy badać kultury na podstawie innej. Zwolennik indukcji (prowadzenie badań a dopiero potem tworzenie teorii, badanie szybko zmieniających plemion tubylczych). [Franz Boas]
Psychokulturalizm- Podejście kultury i osobowości, łączy ze sobą dwie perspektywy: jednostka i kultura (Ruth Benedict, M. Mead)
Strukturalizm- zainteresowanie językoznawstwem i działaniem ludzkiego umysłu; główne obszary badań: systemy pokrewieństwa i teorie mitu, nieklasyczne badania Indian Ameryki, pod symbolami, instytucjami są nieświadome ukryte struktury dla wszystkich takie same przez które ludzie konceptualizują świat (my-oni). Levi-Strauss.
EWOLUCJA
Australopithecus- Walker and tree climber, cechy małp i człowieka; szeroka klatka i miednica, długie palce i przednia część czaszki, wysoko podniesione barki.
HOMO- erectus: człowiek wyprostowany, 850-1000cm3 objętości mózgu, żył ok. 1mln-200tys lat temu. Zmienia się miednica, kręgosłup, kolana (możliwość blokowania kolana, mógł stać prosto), mógł wytwarzać ogień. Habilis- posługuje się prymitywnymi narzędziami; 650-800cm3 objętości mózgu, 120-125cm wzrostu, żył ok. 2.5-1.8mln lat temu. Podobny do małpy człekokształtnej, mocno wysunięta przednia część czaszki. Neanderthalensis- część europy, Azji, Bliskiego Wschodu, 250-30tys lat temu, masa ciała 65kg i 170cm i 50kg i 160cm wzrostu, 1450cm3 pojemność mózgu; związany z kulturą mustierską, krótka szyja, silne umięśnienie, życie wędrowne w gromadzie, pochówek, umiejętność robienia ubrań/broni. Zbieractwo i łowiectwo. Homo sapiens- ergaster→erectus→sapiens, Afryka ok.. 150tys lat temu, hipoteza Ewy mitochondrialnej jako pierwsza przemiana, przeciwstawny kciuk (bardziej do manipulacji niż lokomocji), zmniejszenie zębów przednich a zwiększenie tylnych, lokomocja dwunożna.
GÓRNY PALEOLIT-Najwcześniejszą fazą w dziejach kultury ludzkiej była kultura górnego paleolitu, przypadająca na okres 40-10tys lat temu. Za jej początek uznaje się powstanie współczesnej formy człowieka czyli podgatunku homo sapiens sapiens. Jej schyłek przypada na koniec epoki lodowcowej. W okresie tym przypada erupcja różnorodności kulturowych-pojawiło się bardzo wiele kultur lokalnych.
Kromaniończyk- wzrost: 180cm, obj. Mózgu: ok. 1600cm3, wydłużona szczęka i żuchwa, silnie zaznaczone biodra. W 1868r w Akwitanii we Francji odkryto stanowisko kultury oryniackiej odkryto grobowiec (ciezarna, płód, 3 men w tym starca)
Kultura- zbieractwo i myślistwo, polowali na wielką faunę plejstoceńską, różnorodność broni łowieckiej, materiałów i surowców (wcześniej tylko kamień, teraz róg, drewno, kość), pojawia się wiele kultur, celowe pochówki, rozwija się sztuka codziennego użytku (biżuteria), malarstwo naskalne (głównie zwierzęta), okres największego rozwoju przypada na klimat chłodny- ludność musiała nabyć umiejętności.
Rewolucja Neolityczna- ciąg przeobrażeń trwający kilka tysiącleci, początek ok. 12tys lat temu (Bliski Wschód), Przejście od myślistwa i zbieractwa na rolnictwo i hodowlę (najczęściej w dolinach rzecznych), osiadły tryb życia, powstanie i rozwój pierwszych miast.
CECHY DEFINICYJNE JĘZYKA
Dwustopniowość, arbitralność, produktywność, nieciągłość, semiotyczność, dwuznaczność.
Hipoteza Sapira-Whorfa- jeżeli 2 języki różnią się od siebie w zasadniczy sposób, nie możliwe jest porozumienie się członków danej kultury.
Współuczestniczenie faktyczne- szczególna funkcja mowy, uważał, że wspólnota tworzy się tylko dzięki wspólnej rozmowie (B. Malinowski)
Kompetencje komunikacyjne- słowa mają moc sprawczą, używanie formuły pan/pani (służą podkreślaniu szacunku i pokazaniu dystansu instytucjonalnego); przezwiska i zdrobnienia (podkreślają zażyłość, intymność kontaktów), Wulgaryzmy (zależą od konwencji językowej, jak się mówi w danej grupie), inny język w kontaktach służbowych i prywatnych, imię własne dla wielu środowisk jest tabu.
MIT
Monomit Campbella- uniwersalny wzór, leżący u podstaw heroicznych historii, tworzonych we wszystkich kulturach (np. podróż bohatera- gł. koncepcja)
Rytuały przejścia- Uniwersalny, strukturyzujący element występujący w ludzkich społeczeństwach. Obejmuje święta związane z porami roku, rytuały terytorialne, ofiary, pielgrzymki, i ogólnie każde zachowanie, religijne czy świeckie, które przejawie ten sam, podstawowy, potrójny wzór oddzielenia, okresu przejściowego, integracji. 3 fazy: preliminarna→liminalna→postliminalna. Okres liminalny- już się nie jest człowiekiem i jeszcze nie jest się człowiekiem. (Arnold van Gennepa).
Przemoc rytualna- Freud i kompleks Edypa, „kozioł ofiarny” Rene Girarda (uważał, że w rytualne zawsze przejawia się przemoc. Społeczeństwo wybiera na ofiarę jednostkę, której wyłonienie nie naruszyłoby stabilizacji całej grupy.
MAGIA I RELIGIA
Koncepcja magii Frazera- Magia skażona jest logicznym błędem w myśleniu, ale jest poprzedniczką nauki (w odróżnieniu od religii), schemat ewolucyjny (magia-religia-nauka), magia teoretyczna (to co układa czarownik), praktyczna (zastosowanie). „Magia- bękarcia siostra nauki”.
Sacrum i profanum- Durkheim, (profanum- sfera świeckości/ sacrum- sfera świętości)
Religia u Durkheima- religia jako symboliczna afirmacja społeczeństwa, totemizm jako najpierwotniejsza forma wierzeń religijnych (australijscy Aborygeni).
Religia u Levy-Bruhla- Mentalność jednostki jest determinowana przez zbiorowe wyobrażenia społeczeństwa, natomiast te ostanie przez określony typ struktury społecznej. Są dwa typy myślenia: Prelogiczny (społeczeństwa pierwotne) i Logiczny (społeczeństwa nowoczesne).
Kultura magiczna- charakteryzuje się synkretyzmem, wymieszaniem wyróżnionych sfer kultury. Praktyki techniczno użytkowe, symboliczne i waloryzujące stanowią jedność kulturową. (M. Budowski)
MAŁŻEŃSTWO
Formy małżeństwa- patrylokalizm (małżeństwo mieszka z rodziną męża), matrylokalizm (małżeństwo mieszka z rodziną żony), bilokalizm (raz z jedna, raz z drugą rodziną), ambilokalizm (miejsce zamieszkania nie jest określone), neolokalizm (po ślubie małżonkowie zamieszkują w nowym domostwie).
Egzogamia- nakaz doboru małżonka poza swoją grupą.
Endogamia- nakaz doboru małżonka wewnątrz swojej grupy.
Małżeństwo preferencyjne: nie musimy, ale powinniśmy zawrzeć związek małżeński z określonymi osobami; małżeństwa z pokrewnymi osobami tzn. moje dzieci powinny wyjść za mąż/ożenić się z dziećmi mojego rodzeństwa.
Małżeństwo nakazowe: kiedy nam każą zawrzeć związek małżeński z konkretną osobą. 2 typy: lewirat (wdowa wychodzi za mąż za brata męża) sororat (maż poślubia siostrę zmarłej żony).
ETNICZNOŚĆ
Aspekty etniczności- uniwersalność kategorii swój-obcy, uważa się, że problem etniczności dotykał tylko ludów pierwotnych i ludów kolonialnych→problem peryferii. Niemcy, GB, Francja-centra nowoczesnego świata, ich te problemy nie dotykały. Dopiero gdy ludy kolonialne zaczęły do tych państw emigrować, stały się częścią składową nowoczesnych państw.
Swojskość- swojskie rodzinne potrawy, dom, to co dobrze znane, środowisko w którym się wychowaliśmy.
Obcość- nie musi się wiązać z etnicznością, przeciwieństwo swojskości.
Continuum- `stopniowalność', różne odcienie, nie ma idealnej/totalnej/absolutnej, swojskości, obcości.
Grupa etniczna- charakteryzuje ją wspólna kultura, język. Mit wspólnego pochodzenia, ta sama historia, związek ze wspólnym terytorium, poczucie wzajemnej solidarności (A. Smith)
Konflikt etniczny- stosunki etniczne np. terroryzm.
Asymilacja- proces zachodzący na 3 płaszczyznach. Strukturalnej (związek różnych pozycji), kulturowej (światopogląd, system wartości, obyczaje), osobowości (wartości kulturowe stają się wartościami osobowymi).
MIGRACJE
Migracja- względnie trwała zmiana miejsca pobytu jednostek i grup w ramach określonej przestrzeni.
Typy migracji- stałe i czasowe (sezonowe, okresowa, wahadłowa), dobrowolne i przymusowe (zła sytuacja ekonomiczna/przesiedlenie, deportacja), wewnętrzne i zewnętrzne (w ramach danego kraju/ poza granice kraju), legalne i nielegalne, migracje łańcuchowe (np. łączenie rodzin).
Modele migracji- klasyczny (`kraje imigrantów' gdzie nowym przybyszom gwarantowano obywatelstwo), kolonialny (GB, Fr- faworyzuje się w tych krajach imigrantów z byłych kolonii kosztem innych krajów), model gastarbeiterów (np. Niemcy, Belgia, Szwajcaria- zatrudniali do pracy, potrzebna siła robocza ale nie dawali obywatelstwa), imigracje nielegalne.
|
„wypychające” |
„przyciągające” |
Ekonomiczne i społeczne |
Ubóstwo, bezrobocie, niskie płace, wysoki przyrost naturalny, brak podstawowej opieki medycznej, braki w systemie edukacji |
Perspektywy wyższych zarobków, poprawy standardu życia, rozwój osobisty lub zawodowy. |
Polityczne |
Konflikty, przemoc, niebezpieczeństwo, korupcje, łamanie praw człowieka |
Poczucie bezpieczeństwa, wolność polityczna |
Społeczne i kulturowe |
Dyskryminacja wynikająca ze względów etnicznych i religijnych. |
Łączenie rodzin, migracje do krajów przodków, brak zjawiska dyskryminacji. |
Kulturowe aspekty migracji- społeczno-ekonomiczne, brain drain, brain waste (zjawisko niewykorzystania swoich zawodowych możliwości).
GLOBALIZACJA
Globalizacja- „to zespół procesów, które tworzą jeden wielki świat” (Robertson)
4 wymiary globalizacji- 1) świat staje się jednym dzięki nowoczesnym technologiom komunikacyjnym (mass media), świat staje się `globalną wioską”- M. McLuchan. 2) Społeczeństwa ludzkie stają sie coraz bardziej powiązane rozbudowaną siecią zależności ekonomiczno-politycznych, finansowych, strategicznych, kulturalnych. 3) Pojawiają się nowe formy organizacji ekonomicznych, politycznych i kulturalnych o charakterze ponadnarodowym, oderwane od konkretnego kraju czy państwa-korporacje przemysłowe, banki, firmy handlowe. 4) Pojawiają się nowe kategorie społeczne osób, których proces i życie odrywają się od konkretnego miejsca-menadżerowie, finansiści, zawodowi sportowcy, artyści, personel lotniczy.
Westernizacja- inaczej amerykanizacja (np. w kinach królują filmy Amerykańskie, filmy czasami stają się firmami-produkcja gadgetów) promocja amerykańskiego stylu życia (american dream).
Efekty globalizacji: deterytorializacja kultur (etnokrajobrazy, żadna kultura nie zachowała całkowicie swojej dziewiczości, m.in. z powodu migracji kultury zostają przenoszone; mozaiki etniczne w państwach- ludzie mają problemy z tożsamością), hiperprzestrzenie (np. centra handlowe, lotniska, kfc, empik- wszędzie serwują te same produkty, miejsca wyglądają wszędzie tak samo), hiperrzeczywistość (pojęcie wprowadzone przez Jean Baudrillard- takie miejsca to np. Disneyland, miejsca `niby rzeczywistości', odwzorowania pewnych rzeczywistości aby je sprzedać), turyzm (przemysł turystyczny np. safari, inność sprzedaje się bardzo dobrze, ale musi to być inność z pocztówek, fotografii itp.; wieża Eiffla, statua wolności> tworzy się gotowe standardowe opakowanie atrakcji turystycznych, obcowanie z obcością w bezpieczny sposób).