SOCJALIZACJA
Socjalizacja jest procesem przyswajania sobie systemu wartości, norm
i wzorów zachowań obowiązujących w danej społeczności, a także umiejętności umożliwiających wejście w świat społecznych instytucji. Dokonuje się pod wpływem oddziaływań środowiska, osób i grup wychowujących. Dlatego socjalizacja, czy proces socjalizacji ma szczególne znaczenie dla kontroli społecznej (społeczeństwa). Proces ten kształtuje osobowość człowieka, a poprzez to jego zachowania, interakcje i uczestnictwo w społeczeństwie.
J. Szczepański twierdzi, że socjalizacja powoduje, iż człowiek z istoty biologicznej staje się istotą społeczną, a wpływ środowiska wprowadza jednostkę do udziału
w życiu społecznym. Uczy ją zachowań według przyjętych wzorów, rozumienia kultury i czyni ją zdolną do utrzymania się i wykonywania określonych ról społecznych. Wychowanie to też część socjalizacji, które kształtuje cechy osobowości pożądane z punktu widzenia interesów grupy i ideałów kultury.
Dla J.H. Tunera socjalizacja to interakcje, które wpływają na rozwój umiejętności umożliwiających nam uczestniczenie w społeczeństwie. Według J. Szczepańskiego socjalizacja polega na: 1) uczeniu dyscypliny panowania nad popędami i potrzebami, 2) pokazuje do czego powinni dążyć ludzie, 3) uczy jak grać określone role społeczne, 4) daje kwalifikacje i sprawności zawodowe oraz umiejętności techniczne potrzebne do życia, natomiast J.H. Tuner twierdzi, że aby socjalizacja spełniła przypisywane jej role, to ludzie muszą: 1) mieć motywację, by pełnić
i wykonywać określone role społeczne, 2) posiadać zdolności kulturowe, 3) mieć koncepcję samego siebie, 4) przetwarzać emocje wrodzone na emocje dodatkowe.
J.H. Tuner wymienia też zasady socjalizacji:
wczesna socjalizacja formuje cechy ludzkie;
interakcje z osobami ważnymi mają większy wpływ na nas niż kontakty
z innymi ludźmi;
ważniejsza jest interakcja w grupach pierwotnych niż wtórnych;
większy wpływ na osobowość człowieka mają długotrwałe kontakty
z innymi ludźmi, niż krótkotrwale.
Bardzo ważnym elementem w procesie socjalizacji jest wpajanie jednostce określonych wartości oczywiście uznawanych w społeczeństwie za bardzo ważne. Niektóre z nich są przyswajane jako własne, a dążenie by je zrealizować staje się czymś naturalnym. Możemy więc mówić o socjalizacji moralnej, politycznej, ekonomicznej i wreszcie prawnej.
Możemy wyróżnić dwa modele socjalizacji normatywno - deterministycznej i poznawczo - interakcyjnej .
Pierwszy model mówi o całkowitym przystosowaniu jednostki do systemu norm
i wartości obowiązujących w grupie, do której ona należy lub chce należeć. Jednostce wpaja się normy, na które ona sama nie ma wpływu. W tym modelu prawo pełni rolę narzędzia, za pomocą którego przekształca się człowieka zgodnie
z aktualnym ideałem, bądź staje się instrumentem wpajania ważnych wartości. Jeżeli normy nie są przestrzegane, to takie zachowanie jest dewiacją, uruchamia mechanizmy, które mają przywrócić człowieka na właściwy tor. W tym modelu istotną rolę odgrywa więc kontrola społeczna oraz przymus i sankcja. Jeśli w tym modelu dochodzi do zmian, to nie są one dziełem jednostki, ale pochodnymi od samego systemu. Takie ujęcie socjalizacji prezentował E. Durkheim i T. Parsons.
Drugi model poznawczo - interakcyjny jest stałą interakcją pomiędzy jednostką,
a jej otoczeniem. W procesie socjalizacji zachowuje indywidualność i wnosi twórcze elementy do systemu wartości i norm ważnych dla społeczeństwa. Proces przyswajania norm i wartości przebiega w sposób automatyczny i selektywny (czyli nie wszystkie normy i wartości są przyswajane). Model ten przedstawia proces socjalizacji w sposób dynamiczny. Proces ten powoduje, że człowiek wychodzi poza swoje potrzeby i przyjmuje te normy i wartości, które odpowiadają interesom szerszych zbiorowości. Za tym modelem opowiadali się J. Piaget i G.H. Mead.
Według mnie proces socjalizacji odgrywa bardzo ważną rolę w życiu każdego z nas. Oczywistą rzeczą jest to, że człowiek żyje zgodnie z normami i wartościami, które przyswaja. Czasami są one narzucane przez społeczeństwo, bądź grupę społeczną. To jakie normy i wartości będziemy nabywać zależy od nas samych. To my wybieramy jak żyć i postępować (oby zgodnie z normami prawnymi). Wpływ otoczenia ma ogromne znaczenie w kształtowaniu naszej osobowości, zachowań, ale każdy ma prawo wybrać - co jest dobre, a co złe. Wybór jest świadomy i konsekwentny. Ważnym aspektem naszego bycia to pozycja czy przyjmowanie ról społecznych. Każdy pełni jakąś rolę, np. ojca, matki, szefa, itd. Jedni ludzie przystosowują się do tego kim są, bądź kim nie są - podobnie jest z normami i wartościami społecznymi. Z jednej strony jest całkowite przystosowanie i postępowanie zgodne (również z normami prawnymi), a z drugiej strony stała interakcja pomiędzy jednostką, a otoczeniem.
Od każdego z nas zależy jak będziemy układać własne życie, czy będziemy
w stanie dostosować się i postępować zgodnie z zasadami, a odrzucać to, co odrzucić należy - co powoduje postępowanie wbrew wszelkim przyjętym ogólnie panującym zasadom.