HOLANDIA
Każde dziecko zaczyna obowiązkową edukację, kiedy kończy 5 lat.
Jednak niemal 100% holenderskich czterolatków (bo 99,3%) chodzi do szkoły podstawowej. Kształcenie jest bezpłatne i musi trwać co najmniej 200 dni w roku- od sierpnia do czerwca. Nauka odbywa się pięć dni w tygodniu, ale często w początkowych klasach środowe popołudnia są przeznaczone na odpoczynek.
Przedmioty obowiązkowe to oprócz j. angielskiego i holenderskiego( we Fryzji lekcje są prowadzone także w j. fryzyjskim), arytmetyki i matematyki, dzieci maja również „zajęcia rozwijające umiejętność ekspresji, umiejętności społeczne i życiowe i promujące zdrowy tryb życia.” Nacisk kładzie się na wiedzę o strukturach społecznych, polityce i ruchach ideologicznych oraz religijnych.
Jeden nauczyciel realizuje program wszystkich przedmiotów i to poszczególne szkoły decydują na jakiej tematyce ma się skupić. Na koniec szkoły podstawowej, uczniowie otrzymują świadectwo o osiągnięciach i wskazówki dotyczące wyboru szkoły średniej. Dwunastolatek stoi przed wyborem dalszej drogi edukacji, a wybór jest ważny- bo od szkoły średniej zależy, jakie studia można potem wybrać.
Szkoła średnia
VMBO (obejmująca kształcenie przedzawodowe)
12- 16 r. ż.
HAVO
(prowadząca kształcenie ogólne na wyższym etapie)
12- 17 r. ż.
VWO
(przygotowująca
do podjęcia studiów wyższych)
12-18 r. ż.
Aby zostać przyjętym do szkoły średniej należy skończyć szkołę podstawową, decyzja o przyjęciu jest podejmowana na podstawie raportu umiejętności, który otrzymuje uczeń.
VMBO można zaliczyć do szkoły średniej pierwszego stopnia, natomiast VWO i HAVO są szkołami średnimi drugiego stopnia.
Uczniowie VMBO mogą w czwartej klasie przejść do HAVO, czyli ze szkoły przedzawodowej do prowadzącej kształcenie ogólne, pod warunkiem, że ich przedmioty obejmowały matematykę i któryś z dwóch języków nowożytnych nauczany w HAVO (j. niemiecki albo j. francuski).
Uczniowie kończący HAVO, mający 17 lat, mogą kontynuować naukę w VWO i zostać przyjęci do ostatniej, piątej klasy szkoły przygotowującej do podjęcia studiów wyższych.
Kontynuacją VMBO jest MBO- szkoła średnia prowadząca kształcenie zawodowe( od 16 r. ż., przez co najmniej rok, do maks. 20 roku życia).
W tej szkole zawodowej można przyjąć kilka ścieżek rozwoju:
Kształcenie zawodowe na poziomie asystenckim lub podstawowym ( bez wymogów dotyczących wcześniejszej edukacji)
Kształcenie na poziomie profesjonalnym lub średniego poziomu kierowniczego
Kształcenie na poziomie specjalistycznym w danej dziedzinie( wcześniej należy skończyć kurs kształcenie na poziomie profesjonalnym tej samej dziedziny)
Kształcenie jest podzielone na 4 etapy, a po każdym uczeń musi zdać egzamin potwierdzający zdobytą wiedzę. Na każdym z poziomów można wybrać jedną ze ścieżek kształcenia:
- kształcenie zawodowe (BOL), gdzie praktyka obejmuje 20- 60% zajęć- szkoła zajmuje 4 lub 5 dni w tygodniu,.
- kształcenie przemienne lub kursy dla pracujących (BBL), gdzie praktyka to ponad 60% zajęć-min. 20 godz. tygodniowo na stanowisku odpowiednim do wybranego kierunku, tylko jeden dzień w tygodniu spędzony w szkole).
W MBO uczniowie przechodząc przez kolejne etapy, dostają oceny za cząstkowe egzaminy. Pod zdaniu wszystkich, świadectwa są zamieniane na dyplom ukończenia szkoły.
Jeśli jednak decyzją było podjęcie nauki w HAVO lub VWO, w ostatniej klasie (IV HAVO, V VWO) uczeń wybiera jeden z profili:
Kultura i społeczeństwo
Ekonomia i społeczeństwo
Nauka i zdrowie
Nauka i technika.
Oprócz przedmiotów specjalistycznych, zależnych od wybranego profilu, każdy uczeń ma obowiązek uczęszczać na zajęcia wspólne dla wszystkich, zawierających wiedzę ogólną. Trzecią grupą przedmiotów są przedmioty fakultatywne, do których ma dostęp każdy, bez względu na profil. Jeśli nie ma w ofercie szkoły interesujących ucznia zajęć, może w nich uczestniczyć we współpracującej szkole.
Egzaminy końcowe składają się z dwóch części: z egzaminu centralnego, zdawanego w ostatniej klasie i egzaminu wewnętrznego. Niektóre szkoły praktykują tylko egzamin na poziomie szkolnym.