Powstanie listopadowe/ Wielka Emigracja str. 205-213

1. Przyczyny wybuchu powstania:

a. łamanie konstytucji przez władze carskie:

- rozbudowa tajnej policji,

- cenzura gazet i książek,

- represje ( prześladowania) wobec opozycji- Wincenty i Bonawentura Niemojowscy ( „kaliszanie”)

- działalność organizacji konspiracyjnych:

• Towarzystwo Patriotyczne- Walerian Łukasiński

• Związek Filomatów- Adam Mickiewicz ( studenci Uniwersytetu Wileńskiego), * Tomasz Zan

• Sprzysiężenie Podchorożych - Piotr Wysocki

- wiadomość o zamiarze wysłania wojsk polskich przez cara do tłumienia powstania belgijskiego,

- niezadowolenie z rządów wielkiego Księcia Konstantego, jako okrutnego dowódcy armii wobec podwładnych

2. Przebieg powstania listopadowego 1830-1831

a. chronologia wydarzeń:

8 XI kapitulacja Warszawy ( Józef Sowiński na okopach Woli) i twierdzy Zamość ( 21 X 1831)

26 maja 1831 - przegrana bitwa pod Ostrołęką

Polskie zwycięstwa: Stoczek ( 14 II), nierozstrzygnięta- Grochów ( 25 II), Dębe Wielkie ( 31 III), Iganie ( 10 IV)

25 stycznia 1831 - detronizacja Mikołaja I jako króla Polski przez sejm- początek wojny polsko-rosyjskiej

5 grudzień 1830- dyktatorem powstania gen. Józef Chłopicki ( nie wierzył w zwycięstwo powstania, nieudane negocjacje z władzami carskimi, które żądały bezwarunkowej kapitulacji

29-30 listopada 1830 r.- noc listopadowa- wybuch powstania ( atak na Arsenał i Belweder)

b. dyktatorzy powstania:

• Józef Chłopicki, Jan Zygmunt Skrzynecki, Jan Stefan Krukowiecki, Maciej Rybiński

• członkowie Rządu Narodowego: Adam Jerzy Czartoryski, Joachim Lelewel

„ Chłop nas zdradził, skrzynka przyskrzyniła, kruk oko wydziobał, ryba zatopiła”

c. stosunek Europy do powstania:

• pomoc emigrantom polskim w Niemczech,

• pomoc Prus Rosji ( aprowizacja armii carskiej)

• obojętność ogólnie krajów europejskich, nawet Francji

3. Skutki powstania:

a. Wielka Emigracja- opuszczenie kongresówki w latach 1831-1847 przez około 10-11 tys. Polaków, głównie do Francji, zwłaszcza byłych żołnierzy, którzy od rządu francuskiego otrzymywali skromne zasiłki. Udział Polaków w wystąpieniach narodowo-wyzwoleńczych- „Za naszą i Waszą wolność”- mit Polaka- szlachetnego i romantycznego

b. powstanie stronnictw emigracyjnych:

Nazwa stronnictwa	Przedstawiciele	Program stronnictwa
TDP- Towarzystwo Demokratyczne Polskie	* Tomasz Malinowski, Wiktor Heltman	- program lewicowy, - walka o niepodległość, - walka o równość społeczną ( uwłaszczenie chłopów) - współpraca z organizacjami rewolucyjnymi w Europie
Hotel Lambert- nazwa rezydencji Czartoryskiego w Paryżu	książę Adam Jerzy Czartoryski, * Władysłąw Zamoyski	- stronnictwo prawicowe, - działalność dyplomatyczna w Europie, - krytyka powstań, - nadzieja na wojnę między zaborcami

c. represje ( prześladowania) popowstaniowe:

- w zaborze rosyjskim:

• zawieszenie konstytucji, zniesienie autonomii kongresówki, likwidacja polskiego wojska,

• rusyfikacja szkolnictwa ( zamknięcie uniwersytetów w Wilnie i Warszawie, nauka w języku polskim tylko języka polskiego i historii, likwidacja kościoła unickiego- wierni włączeni do prawosławia

• konfiskata majątków emigrantów, zesłania uczestników powstania w głąb Rosji ( Syberia) na katorgę ( niewolnicza praca), powstanie Cytadeli- symbol represji carskich ( więzienie i miejsce straceń polskich patriotów)

• represje w zaborze pruskim: zniesienie autonomii Wielkiego Księstwa Poznańskiego, likwidacja stanowiska namiestnika, germanizacja administracji i szkolnictwa

---