ŚWIĘTOWANIE
NIEDZIELI
opracowała:
mgr Beata Karczewska
„ Pamiętaj, abyś dzień święty święcił ”......
Nie tylko praca jest wolą Bożą, ale i odpoczynek.
Jednak niech to będzie „odpoczynek przy Źródle.”
Ukkallegoon
Kościół od samego początku związał się w sposób szczególnie uroczysty z obchodzeniem tego jedynego dnia w tygodniu, który w języku polskim przybrał nazwę niedzieli.
Można czasem usłyszeć, że niedzieli należy się szczególny charakter, bo takie właśnie jest przykazanie kościelne, bo Bóg zgodnie z przesłaniem Księgi Rodzaju [ Rdz2,2 ], odpoczął dnia siódmego, bo niedziela jest dniem wolnym od pracy, itd. Te wyjaśnienia nie dają jednak prawdziwej odpowiedzi wskazującej na religijną i chrześcijańską wyjątkowość niedzieli.
Świętowanie rodzi się z zetknięcia dwóch czynników: ważne wydarzenie, które ma się przeżyć i potrzeba odnalezienia się w nim przez radosne celebrowanie tego wydarzenia razem. Święto, to czas wyodrębniony z dni powszednich, wyróżniający się m.in. szczególnie uroczystą liturgią. Święto chrześcijańskie powstaje przez zbawcze spotkanie z Jezusem Chrystusem, jakie dokonuje się przede wszystkim w liturgii Eucharystii. Takim wydarzeniem jest niedziela chrześcijańska. Jest ona najstarszym i pierwszym świętem chrześcijan, jest więc obchodzona regularnie co tydzień. Niedziela ze swoim rytmem tygodniowym stanowi pierwsze jądro świętowania tajemnicy Chrystusa w różnych okresach i w całym roku liturgicznym. Świętowanie niedzieli jest dla Kościoła znakiem wierności Panu. Poprzez wieki lud chrześcijański zawsze otaczał szczególną czcią i przeżywał w najgłębszej radości ten święty dzień. Świętowanie niedzieli pozostaje nadal ważnym zadaniem, a najważniejsza w niej jest Msza święta.
Najstarszą nazwą niedzieli jest określenie jako „ pierwszy dzień po szabacie ”. Nazwa hebrajska „ szabat ” oznacza siódmy dzień tygodnia. Naród wybrany ideę szabatu łączył z zaprzestaniem pracy, odpoczynkiem, dniem dla Jahwe, z poleceniem, że dzień ten należy święcić. Szabat był pamiątką wyzwolenia Izraela z niewoli egipskiej. Zachowywać szabat znaczy przede wszystkim szukać Boga, uwielbiać Go, Jego wszechmoc, miłość i miłosierdzie.
Stare Przymierze ma dla chrześcijan jedynie wartość zapowiedzi nowej rzeczywistości, ponieważ obecna jest w świecie rzeczywistość Ciała Chrystusa, Kościół dla ludzi wyzwolonych przez Chrystusa oddanych na własność Bogu. Stare Przymierze zapowiadało ją między innymi szabatem. Jezus często wybierał szabat dla dokonywania swych dzieł. Szabat, który przedstawia ukończenie pierwszego stworzenia, został zastąpiony przez niedzielę, która upamiętnia nowe stworzenie. Niedziela jest wypełnieniem szabatu, niesie wypełnienie w misterium paschalnym Chrystusa. Jest dniem Nowego Przymierza i ma odnawiać przynależność do ludu Bożego, do Boga. To Nowe Przymierze bierze swój początek z Paschy Chrystusa. Takie ujęcie łączy ściśle niedzielę ze sprawowaniem Eucharystii.
W Ewangeliach niedziela nazywana jest : „ pierwszym dniem tygodnia ”. Jest to dzień powstania Chrystusa z martwych, mesjanistyczny posiłek z uczniami, to dar Ducha Świętego i udzielanie posłannictwa. Każda niedziela jest celebracją misterium paschalnego. Określenie niedzieli jako „pierwszy dzień tygodnia”, jest odniesieniem do opisu stworzenia świata, wyjaśniającym, że w pierwszym dniu stworzenia świata Bóg uczynił światło. Jezus jest prawdziwą Światłością, jest początkiem stworzenia. Idea światłości w odniesieniu do Chrystusa podkreśla wyjątkowe znaczenie i jedność Jego życia w historii ludzkości. Ci, którzy przez grzech Adama chodzili w ciemności, przez Paschę Chrystusa zostali z niej wyzwoleni i znów mogą chodzić w światłości Bożej. Pierwszy dzień tygodnia w swej treści nawiązuje do początku stworzenia. Jezus Zmartwychwstały jest początkiem nowego stworzenia.
Katechizm Kościoła Katolickiego w określeniu niedzieli posługuje się terminem „ Dzień Pański ”, powołując się na homilię św. Hieronima. W Starym Testamencie wiele razy spotykamy podobna nazwę: „ Dzień Pana ”, który oznacza szczególną interwencję Boga w historii zbawienia. Wyrażenie „ Dzień Pański ”oznacza zarówno wypełnienie triumfu paschalnego i oznajmia paruzję, która będzie pełnym i ostatecznym przyjściem Chrystusa.
Na początku drugiego wieku pojawiła się nazwa niedzieli jako:
„ Ósmy Dzień ”. Określenie to rozumiano jako znak zapowiadający wieczność. Na zachodzie łączono siedem dni z siedmioma określonymi epokami historii ludzkości, po których ma nastąpić wiecznie trwający dzień ósmy. Chrześcijanie łączyli ten „ Ósmy Dzień ” z paruzją Chrystusa.
W tym samym czasie starożytności chrześcijańskiej pojawiła się nazwa niedzieli jako „ Dzień Słońca ”. Po raz pierwszy o takiej nazwie niedzieli mówi św. Justyn: „ zgromadzenie zaś nasze dlatego się odbywa w dniu Słońca, ponieważ to pierwszy dzień, w którym Bóg przetworzył ciemności oraz materię i świat uczynił, ponieważ i Jezus Chrystus, nasz Zbawiciel, tego samego dnia zmartwychwstał ”.
Nazwa niedzieli jako „ Dzień Słońca ” znalazła zastosowanie w języku niemieckim „ sonntag ” i w angielskim „ sunday ”.
Pod koniec trzeciego wieku w pismach Ojców Kościołów pojawiła się kolejna nazwa niedzieli: „ Dzień Zmartwychwstania ”. Takie określenie niedzieli pozostało do dziś m. in. w języku rosyjskim:
„ woskresienije ”.
Określenie polskie dnia Pańskiego to „ Niedziela ”. Jest dniem poświęconym Bogu, jest dniem ochrzczonych, dniem Nowego Przymierza, dniem wspólnoty, dniem Kościoła, dniem Eucharystii.
To właśnie w celebracji eucharystycznej niedziela znajduje swój pełny sens. Nie da się oddzielić Eucharystii od Zmartwychwstania i od Kościoła, ponieważ Eucharystia uobecnia wydarzenia paschalne i buduje Kościół.
Celebrowanie niedzieli jest dla Kościoła znakiem wierności Panu. Sposób świętowania niedzielnego ukazał sam Jezus. Kościół od samego początku świętował dzień Pański poprzez budowanie wspólnoty, sprawowanie Eucharystii, głoszenia słowa Bożego.
Niedziela jest symbolem dnia odpoczynku, dnia radości i dnia miłości. Jest dniem łaski i darem Bożym opartym na wspólnej Eucharystii, a powstrzymanie się w tym dniu od pracy ułatwia wiernym spotkanie z Bogiem.
Świętowanie niedzieli w rodzinie powinno być dniem ożywienia wiary wszystkich jej członków, dniem miłości, modlitwy i wspólnego uczestnictwa w Eucharystii. Niedziela umacnia więc nie tylko naszą więź z Chrystusem Zmartwychwstałym i Kościołem, lecz także buduje Kościół domowy, którym jest rodzina.
Chrześcijańska niedziela jest dniem ustanowionym przez Chrystusa. On sam zapoczątkował cotygodniowy jej obchód i określił na czym polega niedzielne świętowanie. Dla chrześcijan niedziela była od samych początków dniem, w którym w sposób szczególny przeżywano tajemnicę zmartwychwstania Chrystusa. Niedziela jest więc dniem świętym, w którym chrześcijanie składają Bogu kult.
Katechizm Kościoła Katolickiego zatwierdzony przez papieża Jana Pawła II uczy, że:
„ Zgodnie z tradycją apostolską, która wywodzi się od samego dnia Zmartwychwstania Chrystusa, Misterium Paschalne Kościół obchodzi co osiem dni, w dniu , który słusznie nazywany jest dniem Pańskim albo niedzielą. Dzień Zmartwychwstania Chrystusa jest równocześnie „ pierwszym dniem tygodnia”, pamiątką pierwszego dnia stworzenia i „ ósmym dniem”, w którym Chrystus po swoim „ odpoczynku” wielkiego Szabatu zapoczątkowuje dzień, „który Pan uczynił”, „dzień, który nie zna zachodu”. Centrum tego dnia stanowi „ wieczerza Pańska”, ponieważ właśnie na niej cała wspólnota wiernych spotyka zmartwychwstałego Pana, który zaprasza ich na swoja ucztę ”.
BIBLIOGRAFIA :
Głowa W., Znaki i symbole w liturgii, Przemyśl 1995.
Grześkowiak J., Oto wielka tajemnica wiary, Poznań 1987.
Grześkowiak J., Liturgia dziś, Katowice 1982.
Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 1994.
Nadolski B., Liturgika, Poznań 1991.
Nowak Wł., Świętowanie niedzieli w świetle wymogów nowego
Katechizmu Kościoła Katolickiego, Olsztyn 1995.
Sinka T., Zarys liturgiki, Gościkowo-Paradyż 1988.
Stefański J., Liturgia dla każdego, Gniezno 1995.
6