7.11

Główne systemy i teorie etyczne

Cnota - dzielność, doskonałość

• Etyka miłości Boga i bliźniego

• Jezus Chrystus (ur. 3-4 r.p.n.e. - zm ok. 30 - 33 n.e.)

• Św. Augustyn, św. Tomasz z Akwinu

• Schopenchauer

• Personalizm chrześcijański

• Etyka katolicka (miłość do człowieka i Chrystusa)

Wartość przedmiotu: wartością jest Bóg, bliźni, człowiek, osoba ludzka i jej godność, solidarność grupowa.

Wartość uczuć.

Wartość cech człowieka

Cechy moralne:

• Cnoty kardynalne (roztropność, męstwo, umiarkowanie i sprawiedliwość)

• Cnoty pochodne np. wstrzemięźliwość, czynność, wielkoduszność, wspaniałomyślność, umiejętność podejmowania decyzji

Etyka katolicka

• Podkreśla oparcie etyki na wierze i objawieniu

• Wskazuje na źródła wartości, norm i ocen moralnych w człowieku jako osobie ludzkiej (personalizm chrześcijański, katolicki)

Źródła dobra materialnego

Teoria dobra nadprzyrodzonego(antynaturalizm)

Etyka chrześcijańska: źródłem dobra są nakazy Boga

Teoria dóbr przyrodzonych (naturalizm)

Źródło = przetrwanie gatunku ludzkiego (Herbert spencer - 1820 -1903)

Utylitaryzm - „utilis” korzyść, pożytek, wygoda [Jak najwięcej przyjemności dla jak największej liczby osób]

„Wprowadzenie do zasad moralności i prawodawstwa” (1789 - Jeremmy Bentham)

„Utilitarianism” (1863 - John Stewart Mill)

Liberalizm - libertas (łac. Wolność)

Zasada - granicą wolności każdego jak wolność innego człowieka (np. wolność polityczna, gospodarcza, religijna, słowa)

Preferowane wartości w utylitaryzmie:

• Szczęście rozumiane jako radość i przyjemność fizyczna i psychiczna

• Dobra materialne i duchowe

• Dobro społeczeństwa (ważniejsze niż dobro jednostki)

• Wolność i samodzielność

• Konsekwencjalizm (oceniaj ludzi nie po zamiarach lecz po skutkach ich działania)

• Oceniaj czy zachowanie jest użyteczne praktyczne

Etyka formalna

Immanuel Kant (1724 - 1804) - filozof oświecenia w Niemczech, racjonalista, nie był żonaty, dokładny, pedantyczny, w Królewcu nakręcono zegarki gdy wychodził z domu.

„Krytyka praktycznego rozumu” (1788)

1. Autonomiczna (niezależna od religii)

2. Deontologia (obowiązki)

3. Formalna (oparta na formie, a nie na treści nakazów)

4. Perspektywiczna (przypisuje nam jak mamy postępować)

Sumienie podpowiada, że powinniśmy postąpić inaczej niż postąpiliśmy.

Prawo moralne jest związane z wolnością i możliwością wyboru.

• Powinność zakładania możliwości

• Brak prawa wyboru, brak praw moralnych, są tylko prawa przyrody

Czyn jest moralny jeżeli

- jest podjęty ze względu na obowiązek, a nie na szczęście, przyjemność, korzyść lub interes

- jest bezinteresowny (dobry sam w sobie) a nie ze względu na coś innego

„Postępuj tak, byś człowieczeństwa tak w swojej osobie, jak też w osobie każdego innego [człowieka], używał zawsze zarazem jak celu, nigdy tylko jako środka”

Zalety etyki formalnej:

- nie liczą się wyjątki, przywileje, fakty jednostkowe lecz tylko legalizm moralny

- wszyscy są równi wobec prawa

Etyka materialna poddaje krytyce etykę formalną Kanta (Max Scheler - 1874 -- 1928)

Etyki mówiące co mamy czynić:

-hedonizm

-eudajmonizm

-etyka chrześcijańska

-utylitaryzm

Etyka umowy społecznej (kompromisu)

Wartości:

• Dobro ogółu i przyszłych pokoleń

• Przestrzeganie praw

• Wolność (liberalizm)

• Równość (równe prawa i szanse)

• Sprawiedliwość jako bezstronność

• Racjonalny kompromis

• Wolny rynek, współpraca i współzawodnictwo

Etyka uprawnień moralnych

-John Lock'e (1632 - 1704) „Dwa traktaty o rządzie”

- Robert Nozic (1938 - 2002) „Anarchia. Państwo. Utopia”

- Ronald Dworkin

Wartości pozytywne:

1. Hedoniczne, zmysłowe; przyjemność fizyczna - rozkosz

2. Użytecznościowe: użyteczność rzeczy - luksus

3. Ekonomiczne, pragmatyczne: wydajność - korzyść

4. Witalne: życie, zdrowie - aktywność, sprawność

5. Poznawcze: prawda - prawdziwość, nauka

6. Prawne: sprawiedliwość - praworządność

7. Estetyczne: piękno - harmonia, uroda

8. Moralne: dobro - intencje, czyny; wolność - odwaga, pomoc

9. Religijne: świętość (sacrum)

---