Wydarzenia wrześniowe i strajki szkolne w zaborze pruskim
Podczas pokazowej lekcji religii na konferencji powiatowej nauczycieli, dzieci odmówiły odpowiadania w j. niemieckim. W 1900 wprowadzono naukę religii i śpiew kościelny w j. niemieckim. Na tym tle wybuchł strajk. Dzieci oddały niemieckie katechizmy, mimo kar i aresztu stawiały bierny opór, nie zgodziły się na odpowiadanie w j. niemieckim. Niemcy przemocą chcieli złamać opór dzieci, rozpoczęły się masowe kary. Doszło do demonstracji. Sprawa trafiła do sądu w Gnieźnie, oskarżono rodziców i dzieci. Ten strajk i proces odbiły się głośnym echem w prasie, poruszył opinię publiczną wielu krajów. Wydarzenia te miały także wpływ na dzieci pobliskich miasteczek, w których również wybuchły strajki: Pleszewo, Gostyń, Poznań. W 1906 wprowadzono nauki w j. niemieckiego w dalszych szkołach elementarnych w Poznańskim i Pomorzu Gdańskim. Usunięcie j. polskiego z niektórych szkół wywołało nowe konflikty. W strajku udział wzięły dzieci robotników i chłopów, którzy walkę z wyzyskiem i kapitalistycznym łączyli z walką narodowo-wyzwoleńczą. Chłopi i robotnicy byli wykorzystywani przez Niemców. Dlatego też złączyli się w walce. Ogółem strajkowało 100tys dzieci w 1100 szkołach element. Najdłużej strajkowały dzieci w Poznańskim (13 m-cy). Strajk wygasł
1907 - państwo niemieckie było silne militarnie, nakładało wysokie kary pieniężne, podnoszenie podatków, represje gospodarcze, zwalnianie Polaków z pracy. Strajki to przyczyna rozwoju tajnego nauczania j. polskiego, historii, geografii, jak również negatywnej opinii światowej o imperializmie niemieckim. Wzrosła świadomość narodowa mas ludowych.
Okoliczności i najważniejsze postanowienia Sejmu Nauczycielskiego z 1919
Sejm Nauczycielski - manifest rządu zapowiadał utworzenie powszechnej szkoły, bezpłatnej, dostępnej dla wszystkich dzieci bez względu na stan majątkowy rodziców. Minister Oświaty - Ksawery Prauss, wystąpił z projektem, programu swego resortu w którym, jako pierwszoplanowe zadania wysunięto; zjednoczenie szkolnictwa wszystkich dzielnic polski pod jednym rządem, oraz przygotowanie projektów ustaw szkolnych, które obowiązywać będą w całym obszarze ziem polskich. Podstawą przyszłego ustroju szkolnego miała być 7 klasowa szkoła powszechna przeznaczona, dla dzieci wszystkich warstw społecznych. Reforma szkolnictwa średniego ogólnokształcącego polegać miała na wydzieleniu niższych klas i połączeniu ich ze szkołami powszechnymi, oraz na utworzeniu klas wyższych, 5 letnich gimnazjów kilku typów. Szczególny nacisk położono w projekcie na konsekwentne przeprowadzenie zasady jedności szkolnictwa. Miedzy szkołami powszechnymi, nawet najniżej zorganizowanymi a szkołami średnimi i wyższymi miała być zachowana ciągłość programowa, aby zdolniejsze dzieci robotnicze i chłopskie mogły z łatwością przechodzić ze szkół najniższych stopni do najwyższych. Religii nauczano nie wywierając przymusu wyznaniowego, a rodzic miał prawo uwolnić swoje dziecko od jej nauki.
Ogólnopolskiego Zjazdu Nauczycielskiego, zwanego Sejmem Nauczycielskim - odbył się w Warszawie w 1919 zwołany z inicjatywy Ministerstwa w celu omówienia ważniejszych problemów szkolnictwa w odrodzonej Polsce. Zjazd nazwano Sejmem Nauczycielskim, bo delegaci obradowali nad projektami, które miały być potem przedłożone Sejmowi Ustawodawczemu. Celem przedstawionych na zjeździe projektów było unarodowienie szkolnictwa, służące integracji narodu polskiego, przy poszanowaniu odrębności kulturowych poszczególnych dzielnic. Na Zjeździe wysunięto zasady powszechności, obowiązkowości i bezpłatności szkolnictwa powszechnego. W myśl wniosków końcowych uchwalonych przez Zjazd, obowiązek szkolny miał się rozpocząć w 7 roku życia, a szkoła powszechna miała być 7 klasowa i jednolita. Najniżej zorganizowaną szkołą powszechną miała być szkoła o dwu nauczycielach, a w każdej gminie miała powstać pełna 7 klasowa szkoła. Pełna szkoła powszechna miała stać się podstawą szkół średnich ogólno kształcących i zawodowych. Wypowiadano się za 5 letnią szkołą średnią, do której przyjmowano by bez egzaminu absolwentów 7 klas szkoły powszechnej. Dla młodzieży która po skończeniu 7 klas szkoły obowiązkowej nauki rozpoczyna pracę, powinny być tworzone szkoły uzupełniające. Po ukończeniu szkoły średniej młodzież powinna mieć prawo wstępu do szkół wyższych.