Metodologia badań edukacyjnych
dr Bohdan Cyrański
03.10.14.
Kolokwium: 23.01 11:15-12:15
kilka pytań, 2pkt za jedno pytanie. Diabelskie 66,6% zalicza.
Prawda - sąd lub zdanie, które nie przysługuje wszystkim typom zdań. Prawda/fałsz przysługuje tylko zdaniom orzekającym. Zdania normatywne mogą być słuszne lub niesłuszne. Norma, która wymaga od nas działań, nie może być prawdziwa lub fałszywa, a słuszna albo niesłuszna w odniesieniu do kontekstu. - Arystoteles
Nasza wypowiedź jest prawdziwa wtedy, gdy to, co wypowiadamy jest zgodne z rzeczywistością.
[prawda jest obiektywna]
Jeżeli prawda staje się jedyna, to znaczy, że staje się subiektywna.
Ograniczony obiektywizm - ograniczony relatywizm wynikający z subiektywności.
Zgodność myśli z rzeczywistością:
1) myśl nie jest tożsama z rzeczywistością
2) myśl jest abstrakcyjna, nieempiryczna, a odnosi się do rzeczy empirycznych
3) nie można określić skali prawdziwości wypowiedzi
Nieklasyczne teorie prawdy:
1. Koncepcja oczywistości - wtedy, kiedy mamy do czynienia z prawda, mamy poczucie:
a) oczywistości,
b) jasności i wyraźności
c) przymusu przyjęcia twierdzenia jako prawdziwego
Koncepcja oczywistości jest skrajnie subiektywna - nie może być obiektywna, jako że opiera się na poczuciu. Wspólna, obiektywna prawda.
2. Koncepcja zgody powszedniej - prawdziwy jest sąd, na który zgadza sie większość lub ogół pytanych.
3. Koncepcja koherencyjna - jeśli jakieś zdanie jest poprawnie sformułowane i istnieje w zgodzie z pozostałymi zdaniami, to znaczy, że jest prawdziwe. A więc jeśli wszystkie zdania w wypowiedzi pozostaną w związku i będą niesprzeczne - wszystkie są prawdziwe. Koncepcja ta odnosi się do wewnętrznego kontekstu wypowiedzi, ale pomija zewnętrzny.
4. Koncepcja utylitarystyczna - założenie: "prawdziwy jest sąd, który w działaniu przyniesie pozytywne skutki. Jeśli więc twierdzenie naukowe daje się wykorzystać w praktyce, to jest ono prawdziwe. Najpierw jest twierdzenie, jakiś rodzaj wiedzy, a potem - praktyka wynikająca z tej wiedzy.
17.10.14
Źródła poznania
A. Kamiński: Techniki badawcze do sposoby gromadzenia materiału...
To, co jest sprawdzane, może być zweryfikowane (potwierdzone) bądź sfalsyfikowane (odrzucone).
Skąd bierzemy, w jaki sposób zyskujemy to, co poznajemy?
Założenia ontologiczne
Ontologia bada pojęcie bytu.
Założenia epistemologiczne - sposoby opisywania bytu.
Założenia aksjologiczne - wartości.
Założenia metodologiczne - metody i warunki formułowania prawomocnych twierdzeń i teorii.
Źródła poznania - najbardziej podstawowy podział: rozum i doświadczenie.
1. Rozum
Dla racjonalistów wiedza jest czymś więcej niż tylko suma wiadomości o faktach, zdarzeniach, obiektach. Wartościowa wiedza dotyczy nie tyle zjawisk jako takich, a jest wartościowa wtedy, gdy dotyczy istoty bytu. A jedynym sposobem dotarcia do istoty bytu jest posługiwanie się rozumem.
Prawdy maja zastosowanie do szczegółowych obiektów o tyle, ze są prawdami ogólnymi. O ile są prawdami ogólnymi, to dotyczą najbardziej ogólnych właściwości bytu.
Wiedza zdobywana metoda kartezjańska jest pewna, idealna, nie można jej powalić.
Oczywistość - zdaniem Kartezjusza - jest wrodzona, wspólna wszystkim ludziom.
2. Doświadczenie
a) zewnętrzne
b) wewnętrzne
c) mistyczne
d) rozumiejące
Empiryzm, podobnie jak racjonalizm, przyjmuje wersje
Źródło pewności poznania tkwi w rzetelnych opisach wyników doświadczeń
1) Postrzeganie, doświadczanie
2) Opis rzetelny
Fenomenologiczny - fakty, pozbawienie emocji, pozbawienie ocen właściwych.
Jesli nawet wiem, ze wiem, co, to nie wiem, dlaczego.
W klasycznym epiryzmie przyjmuje się, ze przedmiot determinuje sposob poznania. To, co poznajemy, wplywa na ksztalt tego, w jaki sposob poznajemy.
Racjonalizm-irracjonalizm
Pytanie o czynniki odgrywające role ostatecznej instancji w ocenie wartości poznania.
Racjonalizm (Pascal) |
Irracjonalizm (F. Nietzche) |
|
|
Transcendentalizm Kanta
Kant uważał, ze poznanie ludzkie powinno się opierać na doświadczeniu i rozumie.
Aby poznać jakakolwiek rzecz, należy wejść z nią w kontakt - za pośrednictwem zmysłów.
Poznanie polega nie tylko na kontakcie, ale tez na tworzeniu warunków do rozumienia/próby rozumienia tego, z czym wchodzę w kontakt.
Dwoistość poznania - umożliwia wzajemna kontrole władz umysłu człowieka.
Przebieg procesu poznania wg Kanta
W procesie poznania człowiekowi nie są dane rzeczy, lecz przedstawienia tych rzeczy.
Badania transcendentalne miały wyjaśnić, w jaki sposób przedstawienia przekraczają granice podmiotu i stosują się do przedmiotów.
Transcendentalne - przekraczające granice.
Wrażenie jest wynikiem pobudzenia zmysłów przez ich bezpośredni kontakt z rzeczami.
Kontakt → wrażenie → sytuowanie wrażenia w umyśle
Wyobrażenie tworzy przestrzeń czasu.
Podstawa do budowania praw naukowych są dane zmysłowe interpretowane za pomocą ….............
Poznawany przedmiot jest zależny od poznającego podmiotu. To podmiot jest warunkiem przedmiotu, a nie odwrotnie.
Przedmiot dopasowuje się do możliwości poznawczych podmiotu. Podmiot dyktuje warunki konstytuowania się przedmiotowości. Podmiot dominuje, ale nie jest jedynym suwerenem.
Konwencjonalizm
Główny twórca: francuski matematyk
Konwencje to przesłanki rozumowania przyjmowane a priori - przed doświadczeniem. Konwencje można zmienić, w przeciwieństwie do zasad rozumu.
24.10.14
Co warto, a czego nie warto badać?
Czego podstawą jest pozytywizm jako rodzaj refleksji filozoficznej?
Wiedzę nabywamy przez zmysłowe zrozumienie świata.
Kategoria poznania
a) kontekst odkrycia
b) kontekst uzasadnienia
filozofia nauki, epistemologia, metodologia szczegółowa
Eksperyment naukowy musi się charakteryzować tym, że jest powtarzalny.
Empiryzm
Każde prawdziwe twierdzenie może być potwierdzone przez doświadczenie.
Naukowe może być tylko to, co odnosi się do przedmiotu bezpośrednio poznawalnego, czyli empirycznego.
Możliwość udowodnienia twierdzenia oznacza konieczność zrobienia tego.
Prawa naukowe to twierdzenia dotyczące ogólnych, powtarzalnych wzorów postępowania. Owe wzory postępowania wynikają z naszego doświadczenia. Celem doświadczeń naukowych nie jest więc odszukiwanie czy tez identyfikowanie poszczególnych wyjątków od reguły, natomiast celem jest poszukiwanie jak najbardziej ogólnych prawidłowości. A te prawidłowości wynikać maja ze szczegółowych, poszczególnych, pojedynczych obserwacji.
Wyjaśnić zjawisko naukowe, to znaczy wykazać, ze jest ono przypadkiem prawa ogólnego. Istnieje reguła, zgodnie z która zjawisko się pojawia, przebiega, zanika.
Znajomość prawa ogólnego pozwala przewidywać przyszłe postępowanie zjawisk określonego typu. Oznacza to, ze jeżeli znamy regule rządząca przebiegiem jakiegoś zjawiska, znaczy to, ze znamy przeszłość i znamy przyszłość.
Filozofia pozytywistyczna - stanowisko filozoficzne definiujące wiedzę ludzka i określający warunki wykorzystania tej wiedzy.
Pozytywizm nie przesądza w sposób jednoznaczny, jak te wiedzę należy nabywać, natomiast definiuje rodzaj treści zawartej w naszych wypowiedziach, które zasługują na miano wiedzy.
3 stadia:
Stadium teologiczne
Człowiek szuka wyjaśnienia wydarzeń na Ziemi w silach pozaziemskich, nie potrzebuje konkretnego wyjaśnienia tej siły.
Stadium metafizyczne
Człowiek nadal poszukuje odpowiedzi na pytania o naturę rzeczy, ale wykorzystuje to do znalezienia odpowiedzi w określeniach abstrakcyjnych (jakość, siła). Nie wiąże pojęć z konkretnymi postaciami, istnieją one abstrakcyjnie.
Stadium pozytywne
Pytania o powstawanie, przebieg zjawisk. W celu odpowiedzi na te pytania gromadzone są fakty. Nauka ma gromadzić fakty, ustalać związki między nimi, ma włączać każde obserwowane zjawisko w jakieś uogólnione prawa naukowe. Wynika z tego przekonanie o regularności owych zjawisk. Nauka ma więc dostarczać wiedzy pozytywnej, tzn. opierającej się o fakty empiryczne i pozwala przewidywać.
Reguły
Reguła fenomenalizmu
Nie ma realnej różnicy pomiędzy istota a zjawiskiem.
Fenomenalizm subiektywny - utożsamia zjawiska z zespołem wrażeń.
Fenomenalizm obiektywny - zjawiska istnieją obiektywnie, niezależnie od nas
Reguła nominalizmu
Orzeka, że wiedza formułowana w terminach ogólnych nie ma innych realnych odpowiedników poza jednostkowymi, konkretnymi przedmiotami. Nie istnieje sprawiedliwość ogółem - istnieje, o ile jest doświadczana, realizowana, a taka może być tylko w konkretnym miejscu i czasie.
Odrzuca się istnienie bytów, które nie mają cech fizycznych: trójwymiarowość, istnienie w konkretnym miejscu/czasie.
Reguła odrzucająca
Odrzuca wartość poznawcza sądów oceniających i wypowiedzi normatywnych
Według naturalizmu przedmiotem badań mogą być wyłącznie zachowania ludzkich organizmów.
Podmiot ma być zewnętrzny, niezaangażowany w obserwatora. Ma być obserwatorem, który do momentu obserwacji faktów nie wnosi żadnych osobistych wartości, przekonań. Powinien unikać personalnego zanieczyszczania danych.
Proces poznawczy ma postać uporządkowanych, konsekwentnie po sobie postępujących operacji intelektualnych.
Zmienna to cecha przyjmująca różne wartości. Zmienne daje się tłumaczyć na wskaźniki.
Operacjonalizacja rozumiane jest dwojako:
1) jako określenie empirycznych warunków posługiwania się zmiennymi - wskaźnikowanie zmiennych
2) jako wskazanie operacji, których wykonanie określa występowanie danej zmiennej wraz z jej wartością.
07.11.14
Wnioskowanie indukcyjne
Jednostkowe fakty, które są identyfikowane przez dane obserwacyjne, inaczej nazywane sądami faktualnymi.
Zasady indukcji uogólniającej:
Jeśli duża liczba A została zaobserwowana w różnych okolicznościach i jeżeli wszystkie bez wyjątku A posiadają właściwość B, to wszystkie A maja właściwość B. Wszystkie elementy zbioru maja jakaś właściwość. Właściwość ta dotyczy wszystkich, również niezaobserwowanych, elementów zbioru.
W ujęciu indukcjonistycznym metoda naukowa rozumiana jest więc jako układ czynności, który obejmuje:
1) obserwacje/eksperyment
2) formułowanie i gromadzenie
3) indukcja uogólniająca, w wyniku której formułowana jest hipoteza
4) próba sprawdzenia tej hipotezy
5) przyjecie lub odrzucenie hipotezy
Jeżeli hipoteza została przyjęta, potwierdzona, to staje się twierdzeniem, a więc wiedza pewna i prawdziwa.
Indukcja jako sposób uzyskiwania pewnej wiedzy została zakwestionowana już w XVII w. (D. Hume - obserwowalna stałość nie odnosi się do rzeczywistości empirycznej, a sprawia, ze wzrasta nasze subiektywne przekonanie co do istnienia danego związku).
Falsyfikacjonizm i model hipotetyczno-dedukcyjny Karla Poppera
Odrzucenie indukcji jako sposobu dochodzenia do zdań ogólnych. Koncepcja tworzenia wiedzy - falsyfikacjonizm. Falsyfikacjonizm ma wymiar metodologiczny ugruntowany w stanowisku filozoficznym, które nosi nazwę „krytyczny racjonalizm”. Popper uważał - podobnie jak pozytywiści - ze metoda badawcza winna doprowadzić do obiektywności poznania. Jednocześnie jednak podkreślił, ze oba obiektywność nie jest cecha postępowania konkretnego badacza - jest wynikiem procedury krytycznego sprawdzania realizowanej podczas poznania naukowego. Celem owego krytycznego sprawdzania jest eliminowanie błędnych rozwiązań problemów. Wysiłek badacza powinien polegać na wyszukiwaniu jak największej liczby słabych punktów - nie chodzi o potwierdzenie, a odrzucenie. Jeżeli twierdzenia nie da się odrzucić, sfalsyfikować, to jest to twierdzenie prawdziwe. Aby gromadzona wiedza miała obiektywny charakter, ważne jest porozumienie badaczy. W metodzie Poppera tkwi tradycyjna metoda prób i błędów.
U podstaw falsyfikacjonizmu jest krytyka zdań obserwacyjnych. Popper uważał, ze teorii nie da się wyprowadzić indukcyjnie z obserwowanych faktów. Uważał, ze w procesie poznania sytuacja jest zupełnie odwrotna. Teoria jako czynnik porządkujący proces poznawczy.
Popper przyjmuje, ze każde zdanie obserwacyjne formułowane jest w jakimś języku publicznym. W tym sensie nie ma zdań neutralnych, ponieważ każde słowo i każda wypowiedz jest przypisana do jakiejś teorii rozumianej jako czynnik porządkujący poznanie.
Poznanie nie wychodzi od zdań obserwacyjnych, ponieważ początkiem jest zawsze teoria - czynnik porządkujący.
Zdania obserwacyjne nie tworzą stałej podstawy, na której można budować wiedzę naukowa, bo można je obalić.
Hipotetyczno-dedukcyjny model
1. Uświadomienie sobie sytuacji problemowej
2.
3.
Hipoteza to twierdzenie częściowo uzasadnione
4. Odrzucanie twierdzeń poprzez falsyfikacje
Krytyka falsyfikacjonizmu i modelu hipotetycznego-dedukcyjnego
1. Popper wierzy w sposób nieuzasadniony w prawdziwość teorii, które stanowią bazę poznania
2. Praktyka badawcza nie jest zgodna z modelem Poppera
Eksperyment krzyżowy - nigdy nie sprawdzamy pojedynczej hipotezy, pojedynczego faktu.
Warunkiem sfalsyfikowania teorii/hipotezy jest możliwość wykonania eksperymentu krzyżowego.
3. Teorie naukowe składają się ze złożonych form. Nie są to pojedyncze zdania, a złożone, wielokontekstowe.
Popper uważał, ze nauka rozwija się dzięki odważnym hipotezom. Odważna hipoteza to taka, która jest mało prawdopodobna albo nawet nieprawdopodobna w świetle wiedzy z danego okresu rozwojowego.
Wypowiedzi naukowe i treści informacyjne
Treść informacyjna wypowiedzi - cecha, którą wyraża się liczbą zdań, które owa wypowiedz wyklucza. Im bardziej specyficzna jest dana wypowiedz, tym wyższa jest jej treść informacyjna.
… wyróżniają kilka rodzajów wypowiedzi:
1. definicja
2.
destrykcyjny i hipotetyczny
zdania destrykcyjne/opisujące odnoszą się do konkretnego miejsca i czasu. Wszystkie zdania wykraczające poza konkretne miejsce i czas status quo.
Oceny to wypowiedzi opisujące stopień doskonałości lub stopień braku doskonałości.
14.11.14
Twierdzenia wartościujące, obejmują one normy i oceny
Normy to wypowiedzi stwierdzające, jak powinno być, jak należy się zachowywać/nie należy się zachowywać, jaką aktywność podejmować/nie podejmować. Normy nie są twierdzeniami empirycznymi, ponieważ nie można ich uzasadnić przez wyniki badan. Normy można rozpatrywać w kontekście ich słuszności albo niesłuszności.
Nauka nie może rozstrzygać sporów dotyczących wartości.
Oceny instrumentalne (utylitarne/zobiektywizowane) - takie, które są formułowane w odniesieniu do obiektywnych faktów, funkcji.
Oceny właściwe - takie, które zawierają w sobie istotny element emocji
Normy instrumentalne - określają sposób zachowania skuteczny dla osiągnięcia określonego celu. Pokazują przyczynowo-skutkowe związki między stanami rzeczy. Można więc empirycznie stwierdzić, czy związki te występują.
Normy właściwe - nie prezentują środków do realizacji celów, jedynie określają cel, do jakiego należy dążyć.
Normy indykatywne - odpowiadają na pytanie „Co?” („Co należy zrobić?” itp.)
Normy konstruktywne - odpowiadają na pytanie „Jak?”
Normy kompetencyjne - odpowiadają na pytanie „Kto?” („Kto ma kompetencje do formułowania norm?”).
Zdania jednostkowe - odnoszą się do konkretnych, jednostkowych obiektów
Zdania szczegółowe - maja postać „Niektóre A są B”, „Niektórzy ludzie są jak...”.
Zdania ogólne (prawa nauki) - terminy w nich występujące są wolne od odniesień czasowo-przestrzennych - obowiązują zawsze i wszędzie.
Generalizacje historyczne - określone współrzędnymi czasowo-przestrzennymi
Pedagogika ma poszukiwać środków
Przedmiotem jej namysłu są oceny instrumentalne.
Jeśli pedagogika będzie traktowana jako nauka praktyczna, to straci kontakt w praktyka wychowania.
21.11.14
Aksjologia pedagogiki społecznej H. Radlińskiej - przykład zastosowania
Paradygmatyczny rozwój nauki wg Kuhna
Pojęcie paradygmat odnosi się do nauk przyrodniczych.
Kuhn sformułował dwie podstawowe tezy:
1. Rozwój nauki nie ma charakteru kumulatywnego, lecz skokowy. Czas podzielony jest na ten poświęcony uprawianiu tzw. „nauki normalnej” i tu obowiązuje ustalony wcześniej paradygmat - do momentu rewolucji naukowej.
2.
Paradygmat
1. Budowany jest przez społeczności naukowe
2. Jest to zbiór przekonań, przyjmowanych modeli, wartości, sposobów zbierania materiału badawczego, coś tam owej społeczności naukowej
3. Paradygmat to jeden z elementów należących do owego zbioru powszechnie uznawanych osiągnięć naukowych. Dostarczają one społeczności uczonych modelowych sposobów określania przedmiotu badan, a także modelowych sposobów definiowania, przeprowadzania badan.
W momencie, w którym paradygmat się zmienia, zmienia się również świat, w którym funkcjonujemy.
1. Okres renauki.
Kształtuje się paradygmat. Kiedy się ukształtuje, to wynika z niego nauka normalna, in. nauka dojrzała - okres nauki dojrzałej. W tym okresie uczeni najpierw maja do czynienia z „błogim spokojem” (nic się nie dzieje, nic nas nie zaskakuje, niczego nie zauważamy, brak potrzeby zadawania nowych pytań). Jednak od czasu do czasu mamy do czynienia z różnego rodzaju anomaliami.
2.
3. Rywalizacja paradygmatów. Stary paradygmat nie che ustąpić miejsca nowemu paradygmatowi. Wyniki badan wskazują na to, ze stary paradygmat jest outdated. Zostaje zastąpiony nowym paradygmatem.
28.11.14
Badania jakościowe
Istota badan jakościowych związana jest z typem relacji.
Badanie biograficzne - badacz nadaje status
Biografia może być traktowana jako źródło informacji. Owe informacje są podawane sprawdzaniu. Dane biograficzne wykorzystuje się do
Założenia podejścia jakościowego
epistemologiczne
Nie ma uniwersalnej perspektywy poznawania świata. Sposobem poznawania świata jest rozumienie.
Nie ma uniwersalnej metody badawczej, gdyż musi być dopasowana do celu badań.
Wszelkie znaki umożliwiające interpretacje maja znaczenie kontekstowe - zarówno w życiu codziennym, jak i w działaniu badawczym.
Badanie jest interakcją społeczną. Maja miejsce wzajemne oddziaływania uczestników. Nie można tych oddziaływań wyeliminować, ponieważ nie można wyeliminować zarówno badacza, jak i osób, które uczestniczą w badaniach.
Jeżeli w badaniu jakościowym występuje interakcja i dochodzi do gry między sensem a znaczeniem, to znaczy, ze musi ono uwzględnić perspektywy uczestników badan.
1.
2.
3. Językowy i historyczny charakter poznania
Zasada otwartości
Badania etnograficzne
Badania interpretatywne
Badania rekonstruujące
Metoda biograficzna - metoda analizująca przebieg życia ludzkiego traktowanego w kategoriach wycinka rzeczywistości społecznej. Badania biograficzne powinny mieć charakter monografii historycznej. Subiektywne interpretacje przeżyć należy rozumieć w ich kontekście historycznym. Należy wykorzystywać jak najwięcej źródeł informacji.
Czynnik społeczny ponadjednostkowy
Czynnik społeczny indywidualny
05.12.14
4 główne kierunki poszukiwań w odniesieniu do badan pedagogicznych
Podejście interpretatywne - ma na celu zrozumienie znaczenia działań podejmowanych przez badanych. Służy odkrywaniu kontekstu owych działań, różnic indywidualnych w definiowaniu sytuacji interakcyjnej. Pozostaje w związku z interakcjonizmem symbolicznym.
Podejście artystyczne - dotyczy bardziej analizy finalnych wytworów artystycznych niż gromadzeniu danych w procesie ich wytwarzania. Owe wytwory mogą przybierać postać obrazową bądź narracyjną. Ważna jest eksploracja indywidualnych znaczeń nadawanych przekazowi przez autora, jak i formy ekspresji działań stosowanych przez autora
Podejście systematyczne - badanie zjawisk w oparciu o ustalone procedury, standardy, często zapożyczone z badan jakościowych. Kładzie się nacisk na obiektywność, słuszność, niezadowność wyników badań. Wszystkie wysiłki są podejmowane po to, aby zapewnić obiektywizacje pola badawczego.
Podejście teoretyczne - koncentruje się na wyjaśnianiu teorii społecznych - tych, które zostały zaakceptowane przez badacza przed rozpoczęciem badań. A więc głównym zadaniem jest interpretowanie fenomenów przez odniesienie do teorii społecznych.
3 formy badan jakościowych
Etnograficzno-dyskrypcyjne
Fenomenologiczno-interakcyjne
Strukturalno-rekonstrukcyjne
Analityczno-interpretacyjne
Charakterystyka języków badawczych
Odkrywanie regularności istniejących w badanej rzeczywistości
Próba zrozumienia działań
Badania jakościowe prowadzić mogą do refleksji, która można zdefiniować jako probe uzasadnienia teorii naukowej.
Metoda biograficzna
Dokumenty biograficzne - osobiste dokumenty dotyczące życia ludzi.
1. Takie, które wyrażają osobiste cechy autora w taki sposób, iż czytelnik poznaje;
2. Dowolny zapis własny osobnika, który celowo lub nieintencjonalnie dostarcza informacji o strukturze i dynamice działania swojego umysłu;
3. Sprawozdanie z doświadczenia jednostki, przedstawiającego jego działalność w wymiarze osobistym i jako uczestnika życia społecznego;
4. Dokument, który odsłania pogląd uczestnika na wypadki, w których brał udział.
Dokumenty biograficzne, in. osobiste, służą poznawaniu postaw, motywacji i poglądów autora.
Odnoszą się zwykle do całej biografii badanego, ewentualnie do ściśle zakreślonego fragmentu.
Rodzaje dokumentów biograficznych:
Życiorysy, dzienniki, historie ustne, reportaże, nagrania, wizytówki, napisy na murach, zeznania, kartoteki, teczki personalne, świadectwa szkolne, opisy...
Dokumenty spontaniczne - tworzone bez intencji badawczych
Dokumenty intencjonalne - wywołane przez badacza
Biografia charakteryzuje się tym, że pisana jest w 3 osobie liczby pojedynczej. Zawiera definicje osoby/grupy osób, której dotyczy. Może być konkretna lub tematyczna.
Autobiografia - pisana w pierwszej osobie. Zawierająca zapis intencji autora.
Elementy strukturalne biografii i autobiografii:
- obecność drugiej osoby
- wskazane są znaczące wydarzenia i wydarzenia przełomowe w życiu osoby, której tekst dotyczy
- znaki obiektywizujące
- z założenia odnosi się do prawdziwych osób i ich prawdziwego życia
- wypowiedzi odautorskie
- istotny jest poziom wykształcenia, pochodzenie, płeć
Materiał biograficzny gromadzimy zależnie od celu badan.
- tak: wywiad biograficzny/swobodny/narracyjny
- nie: wywiad skategoryzowany
Metoda - przykłady wybranych biografii, autobiografii służą skonstruowaniu ogólnych twierdzeń wymagających zbadania.
Metoda analizy treści - odtwarzana jest struktura i sens całości przekazu w oparciu o ustalenie dwuznaczeniowych pojęć centralnych lub w oparciu o wskazanie kryteriów badawczych.
Analiza typologiczna - przeprowadza się typologie postaw, zachowań w oparciu o istotne cechy
Opracowanie statystyczne
Wady i zalety metody biograficznej
- możliwość poznawania osobistego stosunku do spraw i osobistego znaczenia nadawanego tym sprawom przez osoby, których biografia dotyczy
12.12.14
Badania w działaniu.
Pojecie badan w działaniu odnosi się do zagadnienia zmiany społecznej - transformacji.
Reforma społeczna jest traktowana jako zasadnicza okoliczność/uwarunkowanie budowania i rekonstruowania pedagogiki.
Wymiar treściowy - odkrywanie albo przypominanie, a w konsekwencji zagospodarowywanie nowych obszarów aktywności lub takich obszarów aktywności, które zostały zapomniane (np. bezrobocie).
Wymiar metodologiczny - polega na przywoływaniu lub rekonstruowaniu zastanej metodologii zasady wykorzystywanej w pedagogice.
Wymiar osobowy - definiowanie tego, kto bada - badacza; zmiana definicji osoby lub przedmiotu badań.
W zakresie badania w działaniu nauczyciel/wychowawca uzyskał prawo do uprawiania refleksji teoretycznej o swoim zawodzie. W założeniach przestaje być wyłącznie wykonawca tego zawodu, osoba realizująca cele z wykorzystywaniem wskazanych form/metod tych działań - staje się osoba tworząca osobiste teorie i działania. Badania w działaniu oczekują rozbudowanej natury intelektualnej?
Nowy sposób definiowania płaszczyzny działania nauczyciela/wychowawcy. Ta płaszczyzna ma 2 wymiary:
a) funkcjonalny
b) metodologiczny
Mamy do czynienia z wychowawcą, który potrafi jednocześnie rozwijać swoją praktykę i teorię.
Lata 40. XX wieku w Ameryce - zrodzenie metody badania w działaniu.
Pierwsze teksty na ten temat - 60.-70. lata XX wieku.
Wąski kontekst metodologiczny ulega rozszerzeniu i mówimy o całościowej postawie wychowawcy do wszystkiego, do czego może się ustosunkować.
Joanna Rutkowiak
*Wychowawca-intelektualista
Intelektualizacja pracy nauczyciela - najpoważniejsze wyzwanie stojące przed tą grupą zawodową. Cecha takiego nauczyciela jest zdolność do projektowania i powodowania zmian społecznych.
Myślowe wsparcie - udzielane nauczycielom w formie badania w działaniu.
Badanie w działaniu miało polegać na włączeniu praktyków szkolnych do udziału w badaniach z założeniem, że podniesie to jakość ich pracy.
Diagnozowanie i proponowanie rozwiązań różnych problemów szkolnych przez szkolne zespoły nauczycielskie.
W latach 80. i później - interaktywne badania w działaniu. Doprowadziły do współdziałania naukowców i wychowawców w stosowaniu jakościowych modeli badawczych.
Stanisław Dylak - badanie w działaniu - przełamywanie barier między badaczem a nauczycielem.
Badanie w działaniu charakteryzuje się odejściem od ścisłych rygorów metodologicznych badan naukowych.
Action research ma służyć rozwijaniu świadomości nauczyciela, nabieraniu kompetencji do własnej praktyki. Wynikają z tego niekoniecznie pozytywne konsekwencje w realiach społecznych.
Badania w działaniu podważają pewność co do bezwyjątkowej słuszności twierdzeń naukowych. - nieprawdziwe, nie na temat - w pedagogice nie ma twierdzeń naukowych trololo
Nauczyciel traktowany jest jako samodzielny badacz stosujący teorię i praktykę.
Stanisław Palka
Badanie w działaniu - badania rozwojowe (zmiana nazwy) - prowadzą do zmiany społecznej, po czym do rozwoju.
Etapy badan rozwojowych:
1. Sformułowanie problemu
2. Opracowanie programu zmiany
3. Wdrażanie problemu do praktyki
4. Ewaluacja programu - wiążąca i końcowa
5. Określenie użyteczności praktycznej i zakresu stosowanego programu
6. Upowszechnienie programu
Nastawione jakościowo
Wiążą teorie z praktyka, także w wymiarze podmiotowym
Maja prowadzic do intelektualizacji aktywności wychowawczej
Maja skutkować działalnością innowacyjna, której wymiarem mierzalnym są programy autorskie
Hermeneutyka badań pedagogicznych
Hermeneutyka nie jest metodą badawczą, natomiast jest zbiorem zasad/wskazań, z których można wyprowadzić metodę badawcza w poszczególnych postępowaniach badawczych.
Hermeneutyka opisuje, definiuje zasady, wg których odnosimy się do tekstu i warunki, które należy spełnić, żeby zrozumieć.
~żeby skutecznie oddziaływać wychowawczo.
19.12.14
Bycie w świecie, doświadczenie, przedsąd, poznanie, wyjaśnianie, interpretacja i rozumienie.
Hermeneutyka jest jedną z odpowiedzi na pytanie W jaki sposób należy odnosić się do rzeczywistości wtedy, kiedy celem owego odniesienia jest podjecie wysiłku rozumienia?.
Z hermeneutycznego punktu widzenia w zasadzie nigdy nie mamy do czynienia z pełnym, jednoznacznym rozumieniem
Jednak zawsze z wysiłkiem owego rozumienia
Hermeneutyka odpowiada na pytanie W jaki sposób badać?
2000 lat temu - hermeneutyka potrzebna do interpretowania tekstów biblijnych. Rozpoczęły się wysiłki dotyczące zdefiniowania zasad, wg których tekst powinien być interpretowany.
XIX w. - hermeneutyka romantyczna - odnosiła się do przeżyć, emocji, wewnętrznych motywacji autora.
XX w. - zobiektywizowany sens odautorski
Hermeneutyka nie zakłada poznawania od zera - bo mamy przedsąd.
Poznanie ma służyć temu, abyśmy w oparciu o lepszą, pełniejszą, zreflektowaną, bardziej kompletną wiedzę, byli w stanie wyjaśnić.
Postawa interpretatora w stosunku do treści skutkuje:
Otwartością
Podmiotowością
Rodzajem personifikacji
Szacunkiem i odpowiedzialnością w stosunku do autora i jego przekazu.
Odpowiedź na pytania, które stawia tekst.
Po co interpretuję?
1. Żeby przypomnieć o zapomnianych refleksjach, systemach wartości - przywołać je do współczesności
2. Rozwijanie świadomości indywidualnej
Znaczenie, nadawanie znaczeń
Co to znaczy dla mnie?
Historyczny charakter interpretacji - interpretacja zalezna od tego, co dzieje się w historii
Językowy charakter interpretacji
Przyjecie postawy interpretatora, aby …?
Wiedza autora ma uwarunkowanie historyczne.
Subiektywność zobiektywizowana - uzewnętrznienie swojej refleksji, emocji, przekonań, wiedzy jest warunkiem zaistnienia sensu odautorskiego
Struktura rozumienia - ruch myśli od subiektywnego podmiotu do zobiektywizowanego przedmiotu. Jednocześnie podkreśla się, że ów ruch myśli nie jest ruchem wahadłowym, bo ten ruch zaczynałby się i kończył w tym samym miejscu - nie moglibyśmy mówić o rozwoju świadomości.
Spirala hermeneutyczna - stopniowo swoim zasięgiem obejmuje więcej (większy obszar wiedzy).
Badania hermeneutyczne szukają rozumień, powołują się na coraz to nowe konteksty, przywołują stare konteksty, rozrastają, rozwijają się.
Treść tego, co poznajemy traktowane jest tu jako spirala (coraz szersza i nieskończona), charakteryzuje się brakiem ostatecznego kryterium słuszności.