Zajęcia 1
06.03.2011
Psychologia poznawcza - co jest przedmiotem zainteresowania psychologii poznawczej?:
Podstawowe Procesy Poznawcze:
percepcja
uwaga
pamięć
Wyższe Procesy Poznawcze
uczenie się
myślenie i rozumowanie
rozwiązywanie problemów
podejmowanie decyzji
Dyżur: godz. 13.35 w soboty
Egzamin: 40 pytań jednokrotnego wyboru
Punkty dodatkowe: z ćwiczeń, z eksperymentów
T. Maruszewski - „Psychologia poznania”
Metody badawcze:
Eksperymenty
grupa eksperymentalna: przeprowadzamy jakąś zmianę, jakiś trening (manipulację eksperymentalną)
grupa kontrolna: nie robi tego.
Później te sytuacje porównujemy. Najpierw wykonujemy pomiar początkowy w obu grupach, później w grupie eksperymentalnej wprowadzamy manipulację, a później w obu grupach prowadzimy pomiar końcowy
Obserwacje
Badania psychologiczne (rezonans magnetyczny)
Badania neuropsychologiczne
Patrzymy na to u osób chorych, patrzymy na ich urazy.
Symulacje komputerowe i sztuczna inteligencja
Poznanie węch smak i dotyk. Człowiek bazuje głównie na wzroku. Pozostałe zmysły są rzadziej omawiane. Świat poznajemy przez zmysły:
- wzrok: 83%
- słuch: 11%
- węch: 3,5%
- dotyk: 1,5%
- smak: 1%
Oprócz 5 zmysłów mówimy też o zmyśle równowagi.
Odczucie kinestetyczne (jak bardzo są napięte mięśnie, w jakim położeniu wobec siebie znajdują się nasze kończyny.
- spostrzeganie podczerwieni - można uznać za osobny zmysł, bo odpowiada za niego osobny receptor
- wyczuwanie pola magnetycznego ziemi - u zwierząt
- wyczuwanie kierunku wody - ryby.
Smak
gorycz (najlepiej czujemy na końcu języka)
kwaśność
słoność
słodycz
umami - glutaminian sodu (aminokwas) - receptor odkryty w 2001 r.
czy coś jest smakiem zależy od tego, czy mamy na to osobny receptor. Smak odbieramy przez kubki smakowe (ludzie różnią się ilością kubków smakowych, przy czym dzieci mają tych kubków o wiele więcej. Dorośli wytracają kubki smakowe. Jednym coś smakuje, innym nie. Zależy to od:
preferencji smakowych
przyzwyczajeń
czasami mamy na coś „smak”
bliźnięta jednojajowe (identyczny kod genetyczny mają bardzo zbliżony smak (percepcję smakową) więc po części wynika to z genów;
dziecko jest otwarte na nowe smaki (od 2 do 4 roku życia - wtedy powinniśmy dzieciom dawać to, do czego chcemy żeby to dziecko się przyzwyczaiło); przyzwyczajamy się do tego, co jest jadalne.
Również konsystencja budzi nasze oczekiwania; jeśli ta konsystencja jest nie taka, jak oczekujemy, to nie będzie nam smakowało.
Różnice w percepcji smaków:
geny i trening
oczekiwania (top-down, czyli góra-dół)
smak jest gorzej wyczuwalny jak mamy niższą temperaturę
najlepiej wyczuwalny jest smak gorzki
dlaczego jesteśmy najwrażliwsi na gorycz? Najmniej jednostek substancji jest nam potrzebne, żeby ją wyczuć. Trucizny są gorzkie, więc chodzi o to, aby jak najmniejsza ilość nas ostrzegała, np. strychnina, chinina, kokaina.
PTC (Fenylotiokarbamiol) - dla niektórych jest bardzo gorzka, dla innych po prostu gorzka, dla jeszcze innych zupełnie niewyczuwalna. Odpowiada za to pojedyncza mutacja genowa.
Korowa analiza smaku:
Płat ciemieniowy w obszarze odpowiedzialnym za język.
Węch
Odgrywa dużą rolę w percepcji smaku. Mówi się, że bez węchu nie czujemy smaku. Węch jest 10 tysięcy razy bardziej wrażliwy niż smak
!! marceptan - w kuchenkach gazowych
Po co zwierzętom i ludziom węch?
pożywienie (odróżnianie, czy coś jest pokarmem, albo czy nie jest zepsute)
rozpoznawanie osobników (bardziej rozbudowane u zwierząt); np. niemowlaki rozpoznają mamę po zapachu;
sygnalizowanie niebezpieczeństwa (zanim zobaczymy pożar, poczujemy dym)
zazwyczaj coś, co brzydko pachnie, nie jest dla nas zdrowe.
Co węch potrafi?
stężenie 10 do 50 razy większe niż minimalne, jest stężeniem maksymalnym; adoptacja (przystosowujemy się np. siedzenie w dusznym pokoju, jak ktoś wchodzi, to czuje duchotę, a my nie).
Odróżniamy 4 - 10 tys. Zapachów (często zapachy mogą nam się mylić ze sobą; a poza tym nie mamy słów na określenie zapachów).
Różnice w percepcji zapachu:
Lepszy węch mają młodsi, lepszy węch mają kobiety (statystycznie) w czasie owulacji, w czasie ciąży. Jeżeli ktoś używa węchu to się to rozwija. Czym wąchamy? Mamy 10 - 40 mln komórek węchowych (a psy miliard).
- opuszki węchowe - bezpośrednie połączenie z ciałem migdałowatym.
Dawniej węch był bardzo ważny (na poziomie percepcji).
połączenia narządu węchu z ciałem limbicznym - pamięć, emocje
węchomózgowie u zwierząt niższych
400 genów koduje białka receptorów węchowych
Jeśli się czymś zatrujemy, to jak poczujemy później ten zapach, to na pewno tego nie zjemy.
Można zwąchać się z partnerem:
- feromony
- geny odpowiedzialne u myszy za produkcję feromonów, znajdują się również u ludzi.
Przykład / Eksperyment:
Dziewczyny miały przez dwie noce spać w tych samych koszulkach, później wąchał je mężczyzna w średnim wieku. Najkorzystniejsza genetycznie i trochę mniej dostały od faceta najwyższe oceny. I odwrotnie - kobiety wolą zapach mężczyzny, który ma inny układ immunologiczny. Ludzie łącząc się w pary łączą się również ze względu na węch.
Podstawowe Procesy Poznawcze: wykłady
Dr Blandyna Żurawska vel Grajewska
Semestr 2
- 3 -