PROTOALKALOIDY- ALKALOIDY MAJĄCE AZOT POZA PIERŚCIENIEM
1.SEMEN, TUBER, FLOS COLCHICI- NASIENIE, BULWA, KWIAT ZIMOWITU
Colchicum autumnale- Zimowit jesienny
Colchicaceae- Zimowinowate
a)alkaloidy o różnej strukturze 0,3-1,2%- głównie poch, tropolonu- kolchicyna 0.6% i jej glikozyd- kolchikozyd
-kornigerina
-demekolcyna
-kolchicylina
Działanie i zastosowanie
-Kolchicyna hamuje migrację leukocytów do miejsc w których wystąpiło wytrącenie kryształów kwasu moczowego, zapobiegając rozrzerzaniu się stanu zapalnego- działa 50 razy silniej od indometacyny!
-hamuje wytwarzanie kwasu mlekowego, co pozwala na utrzymanie prawidłowej wartosci pH w tkankach i zapobiega dalszemu odkładaniu się złogów mleczanowych
-nie wpływa na metabolizm kwasu moczowego i nie zwiększa jego wydaleniu z organizmu.
-antymitotycznie- hamuje mitozę w stadium metafazy- poraża wrzeciono kariokinetyczne powodując zjawisko poloploidalności- w roślinach uprawnych
-nie jest środkiem przeciwnowotworowym
-stosuje się tylko w ostrych napadach dny i gorączce maltańskiej
- w chorobach stawów nie stosuje się
Przeciwwskazania
-ciaża
-laktacja
-ostrożnie u pacjentów w podeszłym wieku i osłabionych
-ostroznie u pacjentów ze schorzeniami nerek, serca i przewodu pokarmowego
Dawka toksyczna- to 10 mg kolchicyny!
Działania niepożądane
-objawy dyspeptyczne
-biegunka, wymioty
-leukopenia
-zmiany skórne
-agranulocytoza
-niedokrwistość aplastyczna
-mipoatia
-łysienie
Preparaty:Colchicum Dispert- tabl.
Colchicine Houd - tabl
2. HERBA EPHEDRAE- ZIELE PRZĘŚLI
Ephedrus equisetina- Przęśl skrzypowana
Ephedra olistachya- Przęśl dwukłosowa
Ephedraceae-Przęślowate
a)fenyloetyloaminy 2%
-(-)efedryna- 45-90%
-(-)norefedryna
-(-)norpseudoefedryna
-(-)metyloefedryna
(+)pseudoefedryna
b) flawonoidy,proantocyjanidyny
Działanie i zastosowanie efedryny:
-silne działanie adrenomimetyczne- pobudzając pośrednio alfa-1, beta-1 i beta-2 receptory adrenergiczne przez zwiększenie wydzielania adrenaliny oraz bezpośrednie pobudzenie receptora adrenergicznego beta-3
-działanie adrenomimetyczne efedryny jest znacznie słabsze od noradrenaliny i adrenaliny ale trwa 10 razy dłużej !
-bezpośrednie pobudzenie reeptora beta-3 powoduje lipolizę z uruchomieniem termogenezy
-inotropowo i chronotropowo dodatnio
-podwyższa objetość minutową serca, podnosi cisnienie krwi
-zwęża obwodowe naczynia krwionośne
-rozszerza oskrzela
-podana miejscowo obkurcza naczynia krwionośne błon śluzowych
-zmniejsza skurcz mięśni przewodu pokarmowego
-pobudza OUN:-działa pobudzająco, zwiększa koncentrację, usuwa zmęczenie, zmniejsza łaknienie
-Ephedrini hydrochloridum FP VI wykaz B- doustnie i domięśniowo w stanach spastycznych oskrzeli lub miejscowo w celu zwężenia naczyń krwionośnych w przewlekłych stanach zapalnych śluzówki nosa
Przeciwskazania:
-stany lęku i niepokoju
-nadciśnienie tętnicze
-jaskra z ograniczonym kątem przesączania
-zaburzenia krążenia mózgowego
-gruczolak gruczołu krokowego
-nadczynnoś tarczycy
Działanie niepożądane:
-bezsenność, niepokój ruchowy, zwiększona pobudliwość
-bóle głowy, nudności, wymioty
-zaburzenia w oddawaniu moczu
-wzrost ciśnienia i przyśpieszenie akcji serca
Interakcje:
-efedryna z glikozydami naparstnicy lub halotanem- arytmie
-inhibitory MAO potęgują jej działanie
Preparaty:
Rubital compositum, Syrop prawoślazowy złożony, Tussipect, Efrinol.
3. FOLIUM CATHAE- LIŚĆ KATY
Catha edulis- Kata jadalna ( Czuwaliczka jadalna)
Celastraceae- Dławiszowate
a)fenyloalkiloaminy- w świeżych, młodych liściach- (-)katynon, który w starszych liściach i podczas suszenia przekształca się w norpseudoefedrynę- katynę i norefedrynę
b) aryloalkiloaminy
c)fenylopropyloaminy- merukatyna, pseudomerukatyna
d) flawonoidy, garbniki, olejek eteryczny
Działanie i zastosowanie
Surowcem są liście katy stosowane w postaci preparatów do żucia luba naparów jako doping, środek pobudzający, euforyczny
-(-)katynon- budowa i właściwości podobne do amfetaminy, inhibitor MAO
-pobudzająco na OUN
-psychotropowo, wzmaga dobre samopoczucie, powoduje pobudzenie psychoruchowe, gadatliwość, euforię
-zwiększa siłę fizyczną, rozszerza źrenice, przyśpiesza oddech,
-częstoskurcz serca, podnosi ciśnienie
-podnosi temperaturę ciała, hamuje łaknienie
-bezsenność
-długotrwałe stosowanie katy początkowo poprawia samopoczucie, znosi głód i zmęczenie, jednak potem wywołuje niepokój, depresje, koszmary nocne, depresję, paranoję, zaburza sen
-stałe zażywanie prowadzi do zależności psychicznej, daje objawy odstawienia
-brak objawów tolerancji i uzależnienia fizycznego
-garbniki- zaparcia
Działanie niepożądane:
-rzadko ostre zatrucie- omamy słuchowe i wzrokowe, silny niepokój psychoruchowy, objawy manii, urojenia
-żucie- zapalenie błony śluzowej jamy ustnej z wtórnymi infekcjami, wzrost ryzyka choroby wrzodowej dwunastnicy
-indukuje powstawanie hemoroidów
-zmniejszenie masy ciała płodu
-migreny
-zaburzenia potencji przy długotrwałym używaniu
W niektórych krajach produkcja, sprzedaż, stosowanie katy jest zabronione.
4. FRUCTUS CAPSICI- OWOC PIEPRZOWCA
Capsicum annum- Solanaceae
a) fenyloalkiloaminy- kapsaicynoidy- kapsaicyna wg FP VI nie mniej niż 0,18 % kapsaicyny, homokapsaicyna, dihydrokapsaicyna
b) kapsiaty, dihydrokapsiaty- nie zawierają azotu w cząsteczce
c) karotenoidy- kapsantyna, kapsorubina, alfa- i beta- karoten
d) flawonoidy
e) olejek eteryczny
f) witaminy C, B 2. E
g) olej tłusty
h) kapsikozyd, kapsianozydy
Działanie i zastosowanie
-kapsaicyna drażnie zakończenia nerwów czuciowych skór i otaczające tkanki
-rozszerza naczynia kapilarne i powoduje miejscowe przekrwienie
-w wyniku lepszego przepływu krwi następuje szybsze usuwanie toksycznych związków- łagodzi stany zapalne i zmniejsz ból i obrzęki
-choroby reumatyczne , nerwobóle, neuropatie u diabetyków
-bolesne skurcze mięśni w obrębie barku, ramion, kręgosłup
-wewnętrznie tylko bardzo małe dawki- pobudza perystaltykę jelit, wydzielanie soku żołądkowego i żółci.
Preparaty
Histadermin, Linimentum restaurans, Capsiplex- maści
Capsiplast, Prel Red- plastry
Capsigel N, Neo-Capsiderm- kapsaicyna syntetyczna
Preparatów z pieprzowca nie wolno stosować dłużej niż 2 dni gdyż mogą powodować uszkodzenie nerwów czuciowych. Nie zaleca się równoczesnego nagrzewania miejsc pokrytych preparatem. Należy uważać by preparat nie dotknął błon śluzowych, oka, i uszkodzonej skóry. Mogę wystąpić odczyny uczuleniowe,
5. HERBA GALEGAE- ZIELE RUTWICY
Galega officinalis- Rutwica lekarska
Fabaceae
a) poch. Guanidyny- galegina
b) flawonoidy- galuteolina
c) sole chromu, garbniki, saponiny
Działanie i zastosowanie
-ze względu na sole chromu i i galeginy reguluje funkcję kory nadnerczy, przewodu pokarmowego i powoduje niewielkie obniżenie poziomu cukru we krwi
Interakcje- nie stosować z innymi lekami obniżającymi poziom cukru we krwi
Preparaty- Diabetosan, Diabetina, Diabeto-Var, Diabetex
Diabetosol, Diabetogran.