Edukacja wczesnoszkolna
Cele i zadania pedagogiki wczesnoszkolnej
-Przygotowanie dziecka do życia zgodnego z samym sobą (doskonalenie zmysłów, aby uczniowie mogli przejść od dziecięcego do uporządkowanego, dorosłego rozumienia świata). Kształtowanie dojrzałości emocjonalnej, która pozwoli na kierowanie swoim postępowaniem. Rozwijanie i przekształcanie spontanicznej motywacji poznawczej w motywację świadomą (wewnętrzną). Przygotowanie do podejmowania dłuższych wysiłków intelektualnych i fizycznych. Rozbudzanie i stymulowanie wrażliwości i zdolności dziecka. Kształtowanie umiejętności precyzyjnego wyrażania swoich myśli w mowie i piśmie. Kształtowanie aktywności umysłowej i logicznego myślenia. Tworzenie sytuacji sprzyjających poznaniu siebie, swoich potrzeb, możliwości intelektualnych, psychicznych i fizycznych. Tworzenie sytuacji do samokontroli i samooceny. Kształtowanie potrzeby dbania o swoje zdrowie i sprawność fizyczną.
-Przygotowanie dziecka do życia przyjaznego zgodzie przyjaznego innymi (socjalizacja dziecka)- stwarzanie przyjaznego klimatu w szkole. Tworzenie sytuacji i warunków do kształtowania poprawnych relacji (uczeń - uczeń, dziecko - rodzice, uczeń - nauczyciel, dziecko - człowiek dorosły, dziecko - kraj), współpracy w zespole, kształtowanie poczucia współodpowiedzialności, wdrażanie do zrozumienia innych, uważnego słuchania, kształtowanie emocjonalnego i racjonalnego stosunku do ojczystego języka, wdrażanie do dbałości o kulturę wypowiedzi, kształtowanie poczucia przynależności do narodu.
-Przygotowanie do życia z przyrodą- poprzez tworzenie sytuacji do kontaktów z przyrodą. Wyrabianie potrzeby poszanowania przyrody, kształtowanie postaw proekologicznych, wdrażanie do aktywnego działania na rzecz ochrony środowiska, odpowiedzialność za środowisko, budzenie zainteresowań przyrodniczych
-Przygotowanie do korzystania z zasobów informacyjnych cywilizacji- tworzenie sytuacji do posługiwania się podstawowymi nośnikami informacji (słowo), odbieranie i przekazywanie informacji gestem, ruchem, barwą, tempem wypowiedzi; odbieranie i przekazywanie informacji poprzez mówienie, mimikę, pantomimę, czytanie, pisanie malowanie, śpiewanie, schematy rysunkowe, symbole matematyczne; zapoznanie z metodami i technikami uczenia się; rozwijanie własnych strategii uczenia się; posługiwanie się przyborami szkolnymi, podstawowymi urządzeniami informacyjnymi i technicznymi
1773 - Komisja Edukacji Narodowej - pierwsze w świecie Ministerstwo Oświaty
Dyskursy to sposoby definiowania i interpretowania dzieciństwa, mechanizmów rozwojowych i kompetencji dzieci., to także sposoby nadawania znaczeń widzialnym oddziaływaniom edukacyjnym.
ODMIANY DYSKURSÓW WCZESNEJ EDUKACJI
*Dyskurs funkcjonalistyczno-behawiorystyczny
*Dyskurs humanistyczno-adaptacyjny
*Dyskurs konstruktywistyczno-społeczny
*Dyskurs krytyczno-emancypacyjny
DYSKURS FUNKCJONALISTYCZNO-BEHAWIORYSTYCZNY
„Edukować to kierować”
Funkcjonalizm - aktywność społeczna realizowana w instytucjach - wkład w utrzymanie systemu społecznego w stanie równowagi i porządku.
Behawioryzm - wyjaśnienie procesu uczenia się poprzez obserwowalne zachowania
- zmiany w uczeniu da się dokładnie zaplanować
- koncentracja na obserwowalnych zachowaniach uczniów
- traktowanie konspektu lekcji jako warunku zmiany zachowań (również poznawczych)
- podział treści na małe kroki
- założenie, że w tych samych warunkach różni uczniowie osiągają podobne rezultaty
- ciągła kontrola każdej czynności uczniów
- niechęć do nabywania przez uczniów kompetencji szkolnych poza szkołą
Rozwój dziecka: liniowy, spełnianie standardów, pomiar dydaktyczny
Wiedza: z ustaleń zewnętrznych, nie należy do ucznia ani nawet do nauczyciela
Koncepcje i decyzje: zewnętrzne (poza n-nowator) decyzje pozornie nauczycielskie
DYSKURS HUMANISTYCZNO - ADAPTACYJNY
„Edukować to akceptować”
J.A.Komeński, J.J.Rousseau, A.Maslow, C.Rogers
„Edukować to organizować środowisko” J.Piaget
Rozwój dziecka: indywidualny przyrost kompetencji badawczych; błędy, nietrafne hipotezy, samodzielna rekonstrukcja
Wiedza: zaufanie do wiedzy osobistej ucznia i nauczyciela - rozwiązywanie problemów; wiedza ucznia akceptowana jako niedoskonała, ale właściwa rozwojowo
Koncepcje i decyzje: symetryczne, uczeń tworzy koncepcje, podejmuje decyzje
Tworzenie wiedzy: samodzielna konstrukcja, nie wymaga obecności dorosłego
Typowa leksyka: badanie, eksplorowanie, eksperymentowanie, uczenie się
Metafory: nauczyciel - mecenas, uczeń - naukowiec, klasa - laboratorium badawcze
DYSKURS KONSTRUKTYWISTYCZNO - SPOŁECZNY
„Edukować to współpracować” L.S.Wygotski, J.Bruner
Rozwój dziecka: przejście od potoczności do nauki dzięki współpracy z dorosłym, uwarunkowanej edukacją
Wiedza: zaufanie ograniczone, uczeń kompetentny dzięki wsparciu nauczyciela
Koncepcje i decyzje: tworzone i podejmowane pod kontrolą nauczyciela
Tworzenie wiedzy: negocjacje między pojęciami potocznymi a naukowymi ; rola rówieśników
Typowa leksyka: wsparcie, prowadzenie, kształtowanie
Metafory: nauczyciel - doradca, przewodnik; uczeń - asystent, terminator, klasa - warsztat mistrza
DYSKURS KRYTYCZNO - EMANCYPACYJNY
„Edukować to skłaniać do krytycznego angażowania się” P.Bourdieu
Rozwój dziecka: inicjowany przez napięcie między kooperacją a oporem; nabywanie kompetencji emancypacyjnych i roszczeń do przynależnych praw
Wiedza: uczeń traktowany jako kompetentny intelektualnie w podejmowaniu wysiłku zrozumienia świata
Koncepcje i decyzje: celem edukacji wzmacnianie zdolności do podejmowania autonomicznych decyzji intelektualnych, społecznych
Tworzenie wiedzy: zdolność do zaangażowanej krytyki, uaktywniania własnych strategii intelektualnych
Typowa leksyka: zaangażowanie, rozumienie, emancypacja
Metafory: nauczyciel - rewolucjonista, moderator, uczeń - bojownik, klasa - forum dyskusyjne
Jednymi z głównych modeli ukształtowanych w zawodzie nauczyciela to:
Nauczyciel jako adaptacyjny technik- to wykwalifikowany pośrednik w transmitowaniu wiedzy z centrum do ucznia. Koncepcja nauczyciela jest ściśle związana z przenoszeniem procesów produkcyjnych na procesy edukacyjne. Praca nauczyciela adaptacyjnego technika oparta jest na umiejętności sprawnego posługiwania się standaryzowanymi celami i środkami działania.
Nauczyciel dialogujący- w modelu tym nauczyciel wchodzi w relacje z uczniem z zamierzonym działaniem, ponieważ sens jego intelektualnego rozwoju leży właśnie w kontakcie ze swoim uczniem. Nauczyciel inspirowany ideą dialogi staje się znaczącą postacią dla społeczeństwa. Społeczeństwo to oparte jest na twórcze, samodzielnie myślące jednostki zawsze gotowe do podjęcia dialogu. Nauczyciel dialogujący może pełnić funkcje pośrednika w generowaniu zmian w rzeczywistości społecznej.
Refleksyjny praktyk- styl uczenia się w działaniu opartym na analizie i ocenie własnego postępowania. Nauczyciel taki jest w tym ujęciu osobą tworzącą swój warsztat pracy zmieniającą metody działania i krytycznie patrzący na swoje osiągnięcia.
Transformatywny intelektualista- pojawiła się w latach osiemdziesiątych. Nauczyciel w świetle tego modelu jest aktywnym uczestnikiem modelu edukacyjnego. Podstawowym zadaniem nauczyciela jest ujmowanie w sposób polityczny elementów pedagogicznych i odwrotnie. Transformatywny intelektualista podejmuje takie działania jak: