Kamica nerkowa

• kamienie moczowe składają się z macierzy (matrix) i kryształków substancji występujących w moczu

• rodzaje kamieni moczowych:

1. szczawian wapnia

2. fosforan wapnia

3. moczany (15% wszystkich kamieni)

4. struwit (=fosforan magnezowo-amonowy)

5. rzadko cystynowe (u chorych z cystynurią) i dihydroksyadeninowe (u chorych z wrodzonym defektem adeninofosforybozylotrnasferazy)

• częstość występowania - kamica występuje u 5% całej populacji w tym dwukrotnie częściej u ♂ niż u ♀

• w okolicach gorących i suchych występuje endemicznie

• w społecznościach bogatych, gdzie spożycie pokarmów białkowych jest duże, wzrasta wydalanie kw. moczowego, szczawianów i wapnia

• etiologia

• wieloczynnikowa i sprowadza się do przesycenia moczu litogennymi produktami przemiany materii

• wzmożone wydalanie z moczem subst. litogennych

• Ca (> 5 mmol/d u chorych z pierwotną nadczynnością przytarczyc lub hiperkaliurią samoistną i normokalcemią)

• kwasu szczawiowego (> 0,5 mmol/d)

• fosforanów (>3 mmol/d)

• moczanów (>3 mmol/d przez chorych z hiperurykemią)

• cystyny (>800μmol/d)

• zmniejszone wydalanie z moczem substancji antylitogennych

• Mg (<3 mmol/d)

• cytrynianów (<3 mmol/d)

• krytyczne pH moczu (≤ 5,5 i > 7,0)

• duża gęstość względna moczu (≥ 1,015 g/ml)

• czynniki sprzyjające litogenezie

• zastój moczu

• zakażenia dróg moczowych

• unieruchomienie

• nieprawidłowe odżywianie się, pobieranie małych ilości płynów oraz odchudzanie się

Kamica nerkowa sprzyja rozwojowi zakażeń dróg moczowych i odwrotnie. Bakterie G- zawierające ureazę rozkładają mocznik do amoniaku i CO₂. NH₃ alkalizuje mocz i zmienia iloczyn rozpuszczalności różnych jonów.

• klinika

• kolka nerkowa (ból w okolicy lędźwiowej i bocznego podbrzusza. Kamienie będące w dolnym odcinku moczowodów są przyczyną bólów promieniujących do worka mosznowego lub warg sromowych; nudności lub wymioty oraz zatrzymanie wiatrów i stolca - odruchowa niedrożność jelit - oddaje się mało moczu mimo skurczów pęcherza moczowego

• hematuria - zawsze mikrohematuria, natomiast u 1/3 przypadków makrohematuria

• powikłania - zakażenie dróg moczowych

• badania laboratoryjne

• badanie moczu

• ilościowe oznaczenie zawartości w moczu wapnia, kwasu moczowego, kwasu szczawiowego, fosforanów, cystyny

• w surowicy krwi - wapno, kwas moczowy, kreatynina

• analiza chemiczna wydalonych lub usuniętych kamieni

• badania obrazujące

• usg; rtg przeglądowe

• urografia; TK, MRI

• leczenie

• zachowawcze: w ostrej kolce - spazmolityki, leki p/bólowe

• rozpuszczanie kamieni - zobojętnianie odczynu moczu do 6,5-7

• rozbijanie kamieni, chirurgiczne usuwanie kamieni

• zapobieganie

• dużo pić! (gęstość moczu nie powinna przekraczać 1010 g/l)

• zredukować podaż białka, unikać soku jabłkowego i grapefruitowego

• dieta uboga w białko zwierzęce i sól

• postępowanie w zależności od wyniku analizy chemicznej

• złogi wapniowe
  wykluczamy nadczynnośc przytarczyc
  hiperkalciuria absorpcyjna (za dużo się wchłania w jelitach)
  hiperkalciuria resoprcyjna (za dużo uwalnia się z kości)
  podajemy leki moczopędne tiazydowe

• złogi moczanowe - zobojętnianie odczynu moczu

• złogi szczawianowe
  dieta ubogoszczawianowa (szpinak i rabarbar)
  inhibitory litogenezy: magnez i cytryniany

• złogi fosforanowe - wykluczamy nadczynność przytarczyc

• zakażenia
  magnezowo-amonowo-fosforanowe
  antybiotykoterapia celowana
  zakwaszanie moczu (kwaśna woda mineralna)

• złogi cystynowe - alkalizacja moczu, tiopronina, etc.