Majeranek i oregano
Nazwa Origanum znaczy “ozdoba góry”. Istotnie - jeśli ktoś był w Grecji w okresie kwitnienia lebiodki mógł zobaczyć ozdobione nią stoki wzgórz które rozsiewały słodkawy zapach na całą okolicę. Zioło to stosowano dawniej jako odtrutkę oraz - przez Egipcjan - jako środek konserwujący. W średniowieczu świeżymi liśćmi pocierano meble i podłogi dla miłego zapachu.
Liście oregano pachną pieprzem (zawierają dużo antyseptycznego środka - tymolu), majeranek zaś ma nieco gorzki smak i słodki zapach. Pozostałe odmiany mają zapach cząbru. Wszystkie odmiany lebiodki doskonale konserwują się w oleju i occie.
W kuchni
Majeranek można parzyć jak herbatę a następnie używać tej bazy do marynowania mięs. Pasuje do pizzy, serów i ryb - polecam nadziewanie pstrągów moczonym w mleku chlebem z dużą ilością majeranku i czosnku. W ogóle - majeranek doskonale komponuje się z czosnkiem i chili, weźcie to pod uwagę przy najbliższym grillu. Oregano - podobnie jak majeranek, z tym że do marynowania mięs polecam raczej poprzednika. Jest mocniejszy.
W domowej apteczce
Majeranek od dawna znany był jako roślina której napar pomoże przy bólach głowy, niestrawności i zaburzeniach nerwowych. Przy nerwobólach i reumatyźmie dobrze jest dodać olejku majerankowego do kąpieli. Ten sam olejek na poduszce działa nasennie. Oregano - podobnie. Polecają je również w postaci naparu na bóle menstruacyjne oraz przy kłopotach z żołądkiem i woreczkiem żółciowym. Doskonały środek zapobiegający nudnościom. Na sztywne mięśnie pomagają okłady z naparu tej rośliny. Jeśli zaboli ząb, można żuć liście oregano (lepszy sposób to rozgryźć goździk).
Zbiór ziół
Świeże liście można zrywać przez cały okres wegetacji. Najlepiej wybrać się na łąkę lub do lasu, z dala od dróg i pól uprawnych. Zioła należy zbierać do płaskodennych koszyków (podobne są do noszenia drewna), drewnianych skrzynek albo łubianek takich w jakich sprzedaje się truskawki. W żadnym wypadku do plastkiowych reklamówek gdzie mogą się zaparzyć - takie zioła nie nadają się już do użycia.
Najlepiej zbierać jeden gatunek każdorazowo. Jest to może czasochłonne ale zazwyczaj każde ziele ma okres zbioru w innym momencie więc mamy pewność że zebrane w ten sposób zioła będą miały najmocniejszy aromat i smak. Później, w domu, oczyść i przebierz zbiór zanim wybierzesz sie na następny.
Liście
Liście należy zrywać z roślin przed okresem kwitnienia. Tylko wtedy stężenie zapachu i smaku będzie największe. Najlepiej zbierać je przed południem, gdy wyschnie rosa. Wtedy w liściach gromadzą się olejki eteryczne i woski które mają je chronić przed upałem dnia.
Zrywaj tylko całe liście bez przebarwień i szkodników. Z wysokich roślin jak np. prawoślaz lekarski zbieraj tylko szczyty. Majeranek czy lebiodka - w przypadku roślin drobnolistnych ścinaj całe pędy - ułatwia to suszenie.
Ziele
Czyli całe rośliny. Jak na przykład rumianek. Jeśli młody pozostaw 8 cm od ziemi, jeśli stary utnij tylko 1/3 wysokości. Tylko w górnej partii znajdziesz cenne składniki, reszta zazwyczaj jest zdrewniała.
Kwiaty
Kwiaty z kolei najlepiej zbierać koło południa, w suche dni, tylko gdy są w pełni otwarte i unikaj dotykania płatków. Nie zbieraj kwiatów zwiędłych czy uszkodzonych zwłaszcza jeśli chcesz je kandyzować. Przechowuj je w otwartych pojemnikach gdyż z uwagi na dużą zawartość wody szybko się zaparzają.
Nasiona i owoce
Nasiona zbieraj w ciepłe dni, po całkowitym dojrzeniu ale zanim zdążą się rozsiać. Powinny być twarde, w suchych jak papier owocniach. Zebrane owocnie wytrząsaj nad papierem albo zawieś je i zbieraj sukcesywnie te które wypadną. Nasiona opatrz etykietami bo łatwo je pomylić!
Pamiętaj o zebraniu nasion wszystkich roślin jednorocznych które chcesz mieć w przyszłym sezonie - fenkułu, kopru, kolendry, lubczyku i kminku.
Owoce zrywaj po dojrzeniu ale zanim staną się miękkie. Chmiel i drobne owoce soczyste powinny byc przeznaczone do suszenia z ogonkami i odszczypułkowane po podsuszeniu.
Korzenie i kłącza
Te części zbiera się pod koniec okresu wegetacyjnego gdy naziemne części rośliny zaczynają zamierać - wówczas życie przenosi się pod ziemię. Korzenie roślin wieloletnich (chrzan) wykopuj po drugim, trzecim roku gdy ilość substancji czynnych jest w nich największa. Żeń-szeń zbiera się dopiero po siedmiu latach - ale mi nie udało się go wychodować.
Kora
W kuchni znam tylko korę cynamonowca w postaci cynamonu. Ale czasem używałem kory dębu lub brzozy w celach naturomedycznych. Korę obłupuje się przy wilgotnej pogodzie, z młodych gałązek i pni, najlepiej z drzew już ściętych.