PRAWO INSTYTUCJONALNE UNII EUROPEJSKIEJ - ĆWICZENIA

ĆW. II

INSTYTUCJE [art. 13]:

1. Rada Europejska

2. Rada Unii Europejskiej (dawniej- Rada Ministrów) = Rada (tak w traktatach)

3. Komisja Europejska („Komisja”)

4. Parlament Europejski

5. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej

6. Europejski Bank Centralny

7. Trybunał Obrachunkowy

-> oprócz instytucji są również organy i inne podmioty np. RPO

PARLAMENT EUROPEJSKI:

Skład: 751 członków - górna granica (z przewodniczącym)<- ma być tyle! W państwach ilość parlamentarzystów ustalana jest według degresywnej proporcjonalności. Minimum 6, max 96 członków ma jedno państwo (łącznie jest 750 mandatów). 736 jest obecnie parlamentarzystów- reguły Nicejskie. Polskich posłów europejskich jest obecnie 50, a w przyszłości ma dołączyć jeszcze jeden. Jakie są sposoby na wybranie tego jeszcze jednego? - albo przez wybory, albo będzie obsadzony w oparciu o wybory z 2009 r., albo Parlament sam zadecyduje (u nas- ten 2 sposób).

- 4 III 2009 r. ustawa o zasadach obsadzania dodatkowego.

Kadencja: 5 lat, wybory powszechne w danych państwach.

- 1979 r. pierwsze wybory do PE,

- 1976 r. wydanie aktu o bezpośrednich wyborach do PE,

Wybory do PE odbywają się na podstawie Ordynacji, którą ma swoją każde państwo. UE ma kompetencję do ogólnej ordynacji, ale jak na razie nie korzysta z niej.

2002 r. Decyzja- modyfikowała decyzję z 1976 r. , np. zasada proporcjonalności w wyborach musi być, bezwzględny zakaz łączenia posła do PE i posła do parlamentu krajowego.

Obywatelstwo UE: Tylko obywatele państw członkowskich UE mają bierne i czynne prawo wyborcze. Możemy głosować i kandydować również w państwach, których nie jesteśmy obywatelami, a tylko w nich mieszkamy.

- Dyrektywa 93/110 obowiązuje - mówi jakich dokumentów państwo może żądać od innego państwa żeby obywatel mógł zagłosować i żeby wykluczyć podwójne głosowanie.

Organizacja wewnętrzna prac PE:

Organy:

1. Przewodniczący PE

2. Prezydium

+ Konferencja Przewodniczących

+ Konferencja Przewodniczących Komisji

+ Komisje Parlamentarne

Przewodniczący PE- obecnie polak Jerzy Buzek; kadencja 2,5 roku. Zadania- kieruje pracami PE i reprezentuje go na zewnątrz.

Prezydium - skład: Przewodniczący, wiceprzewodniczący (14) i kwestorzy (obecnie 5). Kwestorzy zajmują się gospodarką, są tylko organem doradczym. Prezydium zadania- sprawy organizacyjne i administracyjne, nadzoruje sekretariat, wydaje decyzje dotyczące wewnętrznej struktury PE.

Konferencja Przewodniczących- skład: Przewodniczący, Reprezentanci którzy przewodniczą poszczególnym frakcjom (obecnie 7) o charakterze politycznym (np. Zieloni, Lewica). Zajmują się merytorycznym planowaniem np. kalendarz prac legislacyjnych, porządek dziennych obrad.

Konferencja Przewodniczących Komisji- to Przewodniczący Komisji Parlamentarnej. Przedstawiają koncepcje, uwagi Konferencji Przewodniczących. Pełnią funkcje powierzone im przez Konferencję Przewodniczących.

Komisje Parlamentarne- dzielą się na: 1. stałe Komisje Parlamentarne np. Komisja budżetowa, ds. rolnictwa; 2. Możliwość powołania specjalnych komisji parlamentarnych, które mają zając się daną sprawą; 3. Komisje śledcze- mogą być powołane.

Forum: w Parlamencie Europejskim to 1/3.

Funkcje Parlamentu Europejskiego: art. 14: funkcja prawodawcza, budżetowa, kontrola polityczna, kreacyjna, konsultacyjna, międzynarodowa.

Funkcja prawodawcza- w zwykłej procedurze prawodawczej [przed latami 80 i 90 Rada UE miała kompetencje prawodawcze, a teraz PE je ma]. Zwykła procedura ustawodawcza Rada i PE muszą wyrazić zgodę aby akt wszedł w życie/przeszedł, mogą też zgłaszać poprawki itd. [Rada UE- kontrola niezależna od państw członkowskich].

- Komisja Europejska posiada inicjatywę ustawodawczą.

- Rada i PE jak wyżej

- np. Rozporządzenie Rady i PE (może tak brzmieć)

- Specjalne procedury ustawodawcze- występują nieraz różne, ale na pewno inne od zwykłej procedury ustawodawczej, nieraz mają tylko charakter doradczy.

Prawodawstwo: inicjatywa: (art. 225 TFUE)- PE ma pośrednią inicjatywę ustawodawczą- do Komisji z wnioskiem/żądaniem i projektem, żeby Komisja wniosła inicjatywę. Ale to jest tylko prośba PE, bo Komisja nie jest zmuszona, może odmówić tylko musi uzasadnić odmowę. Komisja Europejska ma prawie że monopol na inicjatywę, ale wyjątki: PE ma prawo inicjatywy ustawodawczej (art. 223, 228, 226 TFUE) tj. projekt ordynacji wyborczej, projekt aktu ustawy regulującej status i ogólne warunki działania RPO, uprawnienia śledczych.

Funkcja budżetowa- wykonywana łącznie z Radą UE. Razem ustalają kształt budżetu i Komisja Europejska wykonuje. A Parlament oceni czy prawidłowo wykonano.

Funkcja kontrolna- PE kontroluje wykonanie budżetu przez Komisję Europejską i udziela jej absolutorium. Możliwość uchwalenia wotum nieufności pod adresem Komisji Europejskiej, która wówczas składa rezygnację. Członkowie Parlamentu mogą kierować pytania Komisji, mogą wysłuchiwać sprawozdania z działalności różnych organów np. Banku Centralnego. Możliwość powołania Komisji śledczych.

- Działalność Komisji Petycji Parlamentu Europejskiego- obywatele lub przedsiębiorstwa mogą kierować petycje dotyczące skargi na działania państw członkowskich np. Dolina Rozpudy, Rurociąg Nord Stream.

Funkcja kreacyjna- PE powołuje Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, zatwierdza skład Komisji Europejskiej, wyraża opinie na temat osób mających być powołane na jakieś stanowisko.

Funkcja konsultacyjna- w zawieraniu niektórych umów międzynarodowych

Funkcja międzynarodowa- udział PE w zawieraniu umów międzynarodowych - albo zgoda albo tylko opinia PE zależy od traktatu co wymaga.

ĆW. III

RADA EUROPEJSKA:

Skład:

• Szefowie rządów bądź ewentualnie głowy państw

• Przewodniczący RE i Przewodniczący Komisji Obywatelskiej

• Przewodniczący Parlamentu Europejskiego

• Wysoki Przedstawiciel Unii do spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa

• Ministrowie towarzyszący przedstawicielowi państwa członkowskiego

• Osoba towarzysząca Przewodniczącemu Komisji Obywatelskiej

Organizacja: na czele- Przewodniczący RE- kadencja 2,5 roku, wybierany większością kwalifikowaną przez RE z poza swojego składu, funkcje administracyjne, koordynacyjne, porządkowe, zwołuje posiedzenie, poddaje wnioski pod głosowanie, reprezentuje UE na zewnątrz.

Spotkania członków- 2 razy w ciągu półrocza, ewentualnie spotkanie nadzwyczajne.

Sposób głosowania- dąży się do consensusu / jednomyślności.

Posiedzenia- nie są jawne, aby ktoś mógł uczestniczyć potrzebna jest jednomyślna zgoda wszystkich członków.

Funkcje:

- polityczne - nadawanie impulsów, określenie kierunków rozwoju UE

- kreacyjne - wybiera Przedstawiciela RE oraz Przedstawiciela Unii do spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, mianuje Prezesa i Zarząd Europejskiego Banku Centralnego, bierze udział w powoływaniu Komisji Europejskiej,

- uczestniczy w procesie rewizji traktatów „o UE” i „o funkcjonowaniu UE” (może zmienić część traktatów jednak za zgodą wszystkich państw członkowskich).

- Może zmieniać wymogi proceduralne dotyczące traktatów (jeśli traktat wymaga jednomyślności to RE może obniżyć wymóg do większości kwalifikowanej, czyli odbiera prawo weta). Jeśli traktat wymaga zastosowania specjalnych procedur ustawodawczych, to RE może uznać, że będzie miała zastosowanie zwykła procedura ustawodawcza.

- Rada Europejska nie wydaje aktów prawodawczych, ale wydaje inne akty wiążące, np. dokonuje podziału 751 miejsc w PE(?) między państwa członkowskie.

RADA UNII EUROPEJSKIEJ:

Skład:

• Minister kraju członkowskiego (odpowiedni do podnoszonego tematu)

• w zależności od rozpatrywanych spraw składa się albo z ministrów spraw zagranicznych każdego z państw członkowskich albo z takiej samej liczby ministrów innego resortu

Przewodniczącym Rady UE - jest minister z kraju sprawującego aktualnie prezydencję. Prezydencja przypada co pół roku (polska właśnie w grudniu skończyła).

Organizacja pracy: Prezydencja danych 3 państw- półtoraroczna, pół roku dla jednego państwa - przewodniczy przedstawiciel państwa, który pełni w danym czasie prezydencję.

[ KoRePer- Komitet Reprezentacji Permanentnej: składa się ze stałych przedstawicieli, przygotowywanie prac Rady UE, staranie się do doprowadzenia jednomyślności. ]

Sposób głosowania w Radzie UE:

- podstawa- większość kwalifikowana (to sposób domyślny/domniemanie)

- ewentualnie- większość zwykła lub jednomyślność (np. kwestie podatkowe).

Funkcje:

- prawodawcza - (wraz z PE), zwykła współpraca Rady UE z PE; Rada UE nie posiada prawa inicjatywy ustawodawczej!, ale na ma „pośrednią” - może zwrócić się do Komisji Europejskiej z żądaniem przedstawienia projektu

- kreacyjna- obsadzanie organów np. skład komitetów regionów itp.

- kontrolna- gdy państwo narusza w sposób trwały wartości np. prawa człowieka, demokracja.

- koordynacyjna- dot. polityk gospodarczych w państwie członkowskim

- międzynarodowa- zawierz umowy w imieniu UE (a nie w imieniu państw członkowskich!)

ĆW. IV

KOMISJA EUROPEJSKA:

- ma działać w interesie ogólnym

- art. 17 TUE (cały!)

- jest organem kolegialnym

Skład: 27 osób - każde państwo członkowskie= 1 członek (27 państw), w tych 27 jeden to Wysoki Przedstawiciel Unii do spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa(z 1 państwa).

Przewodniczący Komisji Europejskiej- na czele KE, jego zadania art. 17 ust 6 TUE. Wytyczne na podstawie których Komisja wykonuje swoje zadania. Decyduje o wewnętrznej organizacji Komisji. Mianuje wiceprzewodniczących (nie wysoki przedstawiciel) spośród członków Komisji.

Tryby wydawania aktów:

• na posiedzeniu

• pisemny (korespondencyjnie)

• uprawnienia (KE pobiera kompetencje)

• delegacji - wydaje szef służb wspierających działalność UE

Funkcje:

- Inicjatywa ustawodawcza- art. 17 ust. 2 TUE. Wyjątki, mogą zgłaszać - Trybunał Sprawiedliwości. PE, 1 milion podpisów do inicjatywy ustawodawczej ¼ liczby państw członkowskich może wnieść projekt aktu ale tylko w określonych 2 dziedzinach.

- wykonawcza- akty delegowane lub wykonawcze- może zostać upoważniona do ich wydania, oraz wykonywanie budżetu

- zapewnia reprezentację UE na świecie

- kontrolna- jest „strażniczką traktatów”, ale sama KE nie może ukarać, a tylko wykrywa i stara się usunąć „po dobroci” a jak nie to do Trybunału Sprawiedliwości UE odsyła.

Wysoki Przedstawiciel Unii do spraw Bezpieczeństwa i Polityki Zagranicznej:

- osoba - wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej

- RUE- pracuje w 10 składach, jeden z nich - do spraw zagranicznych- której przewodniczy Wysoki

- uczestniczy w posiedzeniach Rady Europejskiej

- powołanie- przez RE (szefów państw i rządów) większością kwalifikowaną za zgodą Szefa Komisji Europejskiej

- odwoływany- przez RE za zgodą Szefa KE

- kompetencje/funkcje- prowadzi politykę zagraniczną UE (ale nie decyduje), przyczynia się do wykonania zadań Unii- politykę; reprezentuje UE na zewnątrz, ale tylko w dziedzinie spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa (obecnie jest nią Katrin Aschton czyt. Aszton).

ĆW. V

TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY:

Skład: (art. 285 TFUE)

• 1 obywatel z każdego państwa członkowskiego- rewidenci (osoby uprawnione do badania sprawozdań finansowych)

- 6 lat kadencja- może wyjątkowo wcześniej na podstawie TS

- mianuje kandydatów Rada w porozumieniu z Parlamentem

To organ kontroli finansowej

Kontrola wykonania budżetu UE przez KE zanim Parlament Europejski udzieli budżetowi absolutorium.

Wiarygodność rachunków, właściwość wydatków- obejmuje kontrola. Może sporządzić sprawozdanie nie tylko pod koniec roku, ale także w razie nieprawidłowości na bieżąco

Może wydawać opinie. Kontrola- może być także u beneficjentów i firmach wykonujących sprawy dla UE.

EUROPEJSKI BANK CENTRALNY:

Organizacja: ma siedzibę we Frankfurcie. W założeniu to instytucja niezależna (art. 130 TFUE). Wchodzi w skład Europejskiego Systemu Banków Centralnych (Eurosystem- to banki centralne państw które przyjęły walutę euro). Art. 282 TFUE.

Organy:

• Zarząd EBC - skład:

• Prezes

• wiceprezes

• 6 członków Zarządu (szefowie państw)

- Prezes jest wybierany na zalecenie RE po konsultacji z PE i Radą Prezesów

- 8 lat kadencja

• Rada Prezesów- skład:

• Zarząd EBC

• Prezesi banków centralnych 17 krajów strefy euro

Kompetencje EBC:

- cele- może tylko upoważniać do emitowania euro oraz zapewnianie stabilności cen

- wspieranie ogólnych polityk pieniężnych państw członkowskich

- PE- obowiązek konsultacji z EBC w momencie wydawania aktu związanego z polityką pieniężną

- EBC może przedkładać organom krajowym i unijnym ..... (?)

- może wydawać: opinie, zalecenia, rozporządzenia i decyzje

- jest ograniczony Statutem, w zakresie wydawania w/w aktów

- Może stosować sankcje za nieprzestrzeganie ustanowionych przez siebie aktów, może je nakładać na podmioty prywatne i przedsiębiorców, ale NIE MOŻE na państwa członkowskie! 2 rodzaje kar: grzywna (max 500 tys. euro) lub okresowa kara pieniężna (max 10 tys. euro za każdy dzień naruszenia).

KOMITET EKONOMICZNO - SPOŁECZNY:

Skład: pracownicy, pracodawcy i inni. Przedstawiciele wolnych zawodów (rolnicy, konsumenci, rzemieślnicy). Do 350 członków (określa dokładnie Rada UE). Obecnie jest 346 członków, a z polski 21 osób.

To organ doradczy.

Kadencja trwa 5 lat

Funkcja: konsultacyjna- obowiązkowo (gdy przepis Traktatu tak stanowi) i nieobowiązkowo (pozostałe sprawy). Wydaje opinie, ale nie są one obowiązkowe.

Rada, Komisja lub Parlament mogą zwrócić się o opinię. Może również komitet ekonomiczno-społeczny sporządzać opinie z własnej inicjatywy.

KOMITET REGIONU:

Organ doradczy i opiniodawczy

Skład: 150 osób (21 z Polski) mianowani przez Radę na listę przedstawionej przez państwa członkowskie

5 lat kadencji. Osoby które sprawują mandat z wyborów są np. Radni Gminy, Sejmiku, Starostwa, Powiatu, Prezydent Miasta. Polska- Adamowicz, Struzik i inni- na podstawie ustawy o komisji wspólnej rządu i samorządu terytorialnego. Jakby co są również zastępcy 21(u nas ;)).

Funkcje:

- konsultacyjne- obowiązkowe i nieobowiązkowe i może z własnej inicjatywy wydawać opinie, które mieszczą się w ramach jego kompetencji.

- ma możliwość wniesienia skargi na akty wydawane przez instytucje UE w celu ochrony własnych kompetencji. Oraz możliwość wniesienia skargi na naruszenie zasady pomocniczości.

---