Wykłady Fizjoterapia ogólna
Wykład I Wprowadzenie do przedmiotu
Medycyna - rehabilitacja medyczna i jej składowe. Współczesny model rehabilitacji polskiej. Fizjoterapia jako element kompleksowej rehabilitacji.
Wykład II-Ogólne metody postępowania w rehabilitacji.
Rehabilitacja medyczna, fizjoterapia - cele, zadania i metody. Hierarchia i racjonalizacja celów rehabilitacji i fizjoterapii.
Wykład III-Organizacja rehabilitacji i fizjoterapii.
Zespół rehabilitacyjny. Rola fizjoterapeuty w procesie rehabilitacji. Rehabilitacja szpitalna, ambulatoryjna , w ośrodkach rehabilitacyjnych i uzdrowiskowa.
Wykład IIV - Interdyscyplinarność rehabilitacji.
Związek rehabilitacji z naukami medycznymi, humanistycznymi i o kulturze fizycznej.
Wykład I
Wprowadzenie do przedmiotu
Medycyna - rehabilitacja medyczna i jej składowe. Współczesny model rehabilitacji polskiej. Fizjoterapia jako element kompleksowej rehabilitacji.
Rysunek
Slajd
Medycyna - dziedzina nauk przyrodniczych, nauka empiryczna (oparta na doświadczeniu) obejmująca całość wiedzy o zdrowiu, chorobach ludzi oraz sposobach zapobiegania i leczenia. Ostatnio wprowadza się zasady medycyny opartej na faktach.
W medycynie bardzo ważną umiejętnością jest korzystanie ze zdobytych doświadczeń, wzbogacanie ich o nowe wiadomości i przystosowanie do potrzeb zdrowotnych i społecznych człowieka
Za ojca medycyny uważa się Hipokratesa.
Nauki podstawowe medycyny:
* Anatomia
* Biochemia
* Biofizyka
* Biologia
* Embriologia
* Fizjologia
* Histologia
Wybrane dziedziny medycyny
* Anestezjologia i Intensywna terapia
* Balneologia
* Chirurgia
* Ginekologia i Położnictwo
* Choroby wewnętrzne
* Kardiologia
* Pediatria
* Neurologia
* Okulistyka
* Psychiatria
* Psychologia
* Psychologia kliniczna
* Rehabilitacja
Reumatologia
Historia rehabilitacji
Starożytność: Hipokrates - podaje wytyczne co do zapobiegania jak i leczenia zniekształceń ciała, tworzy protezy i obuwie korygujące zniekształcenia stóp. „Ćwiczenia wzmacniają a nieczynność osłabia ciało”
Galen-opisuje dodatni wpływ ćwiczeń na rozwój ciała.
Średniowiecze: nie rozwijano działalności na rzecz niepełnosprawnych i kalekich. Potępiano kult ciała a wszelkie jego zniekształcenia uważano za zasłaną za grzechy karę niebios.
Ambroży Pare XVI w. - po amputacji stosował rehabilitację: zaopatrzenie w drewnianą protezę i naukę chodu. Wprowadził wiele urządzeń pomocniczych dla kalek (metalowe gorsety i protezy, sztuczne zęby). Jego działalność stanowiła zapowiedź narodzin szeroko pojętej rehabilitacji.
Douglas C Mc Murtie w 1918 r. (dyrektor Instytutu Czerwonego dla Inwalidów w Nowym Jorku Krzyża w po raz pierwszy oficjalnie określa i wprowadza pojęcie „rehabilitacja”.
II wojna światowa- pełny i dynamiczny rozwój rehabilitacji. Rehabilitację uznano za główny czynnik zmniejszający stopień kalectwa i liczbę osób niezdolnych do pracy oraz przyśpieszający chorym powrót do zdrowia
Twórcami współczesnej rehabilitacji są: a w Polsce.
Dr.Howard Rusk - twórca koncepcji medycyny rehabilitacyjnej. Lekarz internista kierował pierwszym na świecie 80-łóżkowym Wydziałem Rehabilitacji i Medycyny Fizykalnej który powstał w 1947r. w Nowym Jorku.
Profesor Wiktor Dega kierownik Kliniki Ortopedycznej Akademii Medycznej w Poznaniu
Znaczne różnice terminologiczne są źródłem zasadniczych nieporozumień co do zakresu dopuszczalnych uprawnień zawodowych a w związku z tym mogą mieć wpływ na odpowiedzialność za losy pacjenta..
Konieczny jest też podział kompetencji zawodowych zgodnie z istniejącym w Polsce trójpoziomowym systemem kształcenia: technik, licencjat magister.
Brak w Polsce ustawy o zawodzie fizjoterapeuty. Obecnie projekt Ustawy o zawodach medycznych czeka w sejmie na uchwalenie.
Udało się uzyskać wpisanie zawodu fizjoterapeuty na listę zawodów regulowanych. Obecnie podlega on szczególnej kontroli prawnej, a nie jak to było wcześniej dyrektywie o swobodnym przepływie towarów i usług. Dzięki temu możemy zapewnić należytą jakość świadczeń i obronić się przed nie kontrolowanym napływem ludzi bez odpowiednich kwalifikacji, także z zagranicy.
Uległ zmianie akt prawny -ustawa o polskiej i europejskiej klasyfikacji wyrobów i usług , dzięki czemu fizjoterapia przestała być działalnością paramedyczną obłożoną podatkiem Vat.
Po raz pierwszy w 2007r. do katalogu świadczeń została wprowadzona porada fizjoterapeutyczna. Co podnosi rangę zawodu fizjoterapeuty i stawia go w innym świetle.
Rehabilitacja we współczesnym ujęciu rozumiana jest jako
Slajd
Rehabilitacja jest procesem medyczno - społecznym, którego celem jest przywrócenie człowiekowi niepełnosprawnemu utraconych - na skutek choroby, wad rozwojowych i wrodzonych, funkcji narządów , układów lub całego ustroju poprzez jednoczesne skoordynowane działanie medyczne, psychologiczne, socjalne, szkoleniowe oraz zawodowe.
U dzieci z wadami wrodzonymi i dysfunkcjami wcześnie nabytymi dąży się do kształtowania brakujących funkcji i wyrównywania opóźnień w rozwoju fizycznymi /lub psychicznym.
Wyróżniamy (składowe rehabilitacji):
Slajd
1. Rehabilitacja medyczna - proces leczenia, który umożliwia przyspieszenie procesu naturalnej regeneracji i zmniejszenia fizycznych i psychicznych następstw choroby. Leczenie oparte jest na fizjoterapii.
2. Rehabilitacja psychologiczna-ocenia i rozpoznaje stan psychiczny pacjenta w celu prowadzenia terapii pomagającej zaakceptować pacjentowi swój stan zdrowia. Kieruje jego reakcjami korzystnymi dla rehabilitacji medycznej, socjalnej czy zawodowej.
3. Rehabilitacja socjalna-
4. Rehabilitacja społeczna jest procesem, który zmierza do przywrócenia samodzielności społecznej osobie, która jest jej pozbawiona, a tym samym znajduje się poza nawiasem normalnego życia społecznego. Każdy członek społeczności ma prawo korzystać ze zdobyczy jakie to społeczeństwo wypracowało.
5.Rehabilitacja zawodowa zajmuje się przywróceniem zdolności do aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych.
Rehabilitacja lecznicza -stały rozwój nowoczesnych technik diagnostycznych, leczniczych, stała kontrola procesu leczniczego, regeneracyjnego pozwala na ograniczenie skutków trwania choroby. Rehabilitacja lecznicza musi stymulować cały proces leczniczy głównie poprzez aktywność ruchową i psychiczną.
Rola rehabilitacji psychicznej jest olbrzymia. Musi ona zawierać takie elementy, które doprowadzą do powstania profilaktyki inwalidztwa. Rehabilitacja psychiczna pozwala zachować wiarę przez osobę niepełnosprawną w poprawę sytuacji zdrowotnej, rodzinnej i społecznej. W przypadku trwałej utraty niektórych funkcji organizmu, odpowiednie postępowanie psychologiczne musi doprowadzić do poznania i zaakceptowania swojego "nowego" ciała.
Rehabilitacja społeczna obejmuje też edukację osób zdrowych w zakresie koniecznym dla zrozumienia potrzeb niepełnosprawnych i akceptacji ich jako normalnych pełnoprawnych członków społeczeństwa. Proces ten musi objąć rodziny niepełnosprawnych by jako pierwsze zaakceptowały inwalidę w domu i stworzyły mu korzystne warunki życia w rodzinie. Całe społeczeństwo powinno dbać o zatarcie różnic między sprawnymi i niepełnosprawnymi. Likwidacja wszystkich barier uniemożliwiających normalne funkcjonowanie inwalidów powinno być ważną sprawą dla sprawnych i niepełnosprawnych.
Rehabilitacja zawodowa
Możliwości zarobkowania, twórczego działania są naturalną potrzebą człowieka. Rolą rehabilitacji zawodowej jest, więc zrealizowanie tego postulatu poprzez naukę zawodu możliwego do wykonywania przy panującej dysfunkcji inwalidy. Może to być preorientacja zawodowa, czy kształcenie dzieci i młodzieży od podstaw w zakresie pracy zawodowej. Rolą rehabilitacji zawodowej będzie też odpowiednie przystosowanie stanowisk pracy dla ludzi niepełnosprawnych, tworzenie warunków pracy chronionej, a w szczególnie trudnych sytuacjach stworzenie warunków do pracy chałupniczej
Medyczny aspekt tego zagadnienia wysunął się na plan pierwszy. Rozwój metod diagnostycznych i leczniczych powoduje ratowanie życia i zdrowia w przypadkach bardzo trudnych, które jeszcze niedawno kończyły się śmiertelnie. Jednak nie zawsze udaje się w pełni przywrócić wszystkie funkcje człowieka do stanu wyjściowego. Coraz to większe grupy osób czasowo lub stale niepełnosprawnych stały się motorem dla rozwoju nowocześnie rozumianej rehabilitacji.
Profesorowie Wiktor Dega i Marian Weiss byli twórcami polskiego modelu rehabilitacji który w 1970r. został uznany przez Światową Organizację Zdrowia za godny naśladowania.
Polski Model rehabilitacji
* Powszechność - integralna część leczenia, obejmuje wszystkie dyscypliny medyczne w lecznictwie zamkniętym i otwartym i jest dostępna dla wszystkich osób, które jej potrzebują
* Wczesność (zapoczątkowania) - rehabilitacja zaczyna się już w okresie podstawowego leczenia od chwili przyjęcia do szpitala bądź ambulatorium , we współdziałaniu z innymi specjalnościami klinicznymi co znacznie poprawia wyniki i skraca czas leczenia.
* Kompleksowość - rehabilitacja uwzględnia wszystkie aspekty (leczniczy, psychologiczny, społeczny, zawodowy).
* Ciągłość - rozpoczęty proces rehabilitacji prowadzony jest do chwili uzyskania pełnej sprawności, a u chorych, którzy nie rokują pełnego powrotu do zdrowia, do chwili uzyskania funkcjonalnych mechanizmów kompensacyjnych, utrwalających wyniki usprawniania lub utrzymanie uzyskanej kondycji.
Twórcy Polskiego modelu rehabilitacji nadali jej charakterystyczne właściwości:
1. Powszechność - Rehabilitacja musi być powszechna, to znaczy dostępna bezpłatnie każdemu, kto jej potrzebuje.Bezpłatność rehabilitacji niweluje często konieczność utrzymywania niepełnosprawnych przez ogół społeczeństwa.
2. Wczesne zapoczątkowanie - Rozpoczęcie wczesne procesu rehabilitacji już w trakcie leczenia prowadzi do szybszego powrotu utraconych funkcji przez chorego lub wykształcenie takich mechanizmów kompensacyjnych, które utraconą funkcję organizmu zastąpią lub uzupełnią. Wczesna rehabilitacja obejmuje też zagadnienia profilaktyki leczniczej.
3. Zespołowość (kompleksowość)- Rehabilitacja zwłaszcza w przypadkach osób ciężko poszkodowanych musi być prowadzona przez zespół wielospecjalistyczny. Zespół wielu specjalistów obejmuje lekarzy ze specjalności charakterystycznych dla danego schorzenia, pielęgniarek, rehabilitantów, służby pomocnicze, psychologów, nauczycieli, pedagogów specjalnych, pracowników socjalnych i innych.
4. Ciągłość- Rehabilitacja musi być ciągła i nieprzerwana. Rehabilitacja medyczna jest w ścisłym związku z rehabilitacją socjalną i zawodową. Ciągłość rehabilitacji oznacza, że obejmuje ona osoby w trakcie leczenia szpitalnego, przejmuje ich w opiece ambulatoryjnej i kontynuowana jest dalej w trakcie pobytu osoby niesprawnej w domu.
Warto zauważyć, że tak widziana rehabilitacja realizuje zasadę leczenia człowieka, a nie tylko jego choroby.
Realizacja tych podstawowych postulatów polskiego modelu rehabilitacji wymaga nowoczesnej organizacji, konsekwencji w postępowaniu, dostosowania do potrzeb indywidualnych i społecznych ludzi. Rehabilitacja powinna być dostosowywana do warunków socjalnych i możliwości zawodowych każdego niepełnosprawnego Nie można traktować rehabilitacji oddzielając jej od pozostałych działów medycyny. Już zupełnym absurdem i barkiem podstawowego rozeznania jest próba traktowania rehabilitacji jako działalności paramedycznej.
Fizjoterapia jako element kompleksowej rehabilitacji:
Fizjoterapia - dział medycyny klinicznej stosujący uznane przez naukę metody przyrodolecznictwa do rehabilitacji oraz leczenia uzupełniającego farmakoterapię i leczenie operacyjne.
Posługuje się częściowo własnymi metodami diagnostycznymi i w całości swoistymi metodami leczenia.
Rehabilitacja proces skoordynowanego działania medycznego, socjalnego, szkoleniowego i zawodowego.
Definicja rehabilitacji wykracza poza pojęcie leczenia. Termin „fizjoterapia” nie jest równoznaczny z terminem „rehabilitacja medyczna” i nie jest jego synonimem
Wykład II-Ogólne metody postępowania w rehabilitacji.
Rehabilitacja medyczna, fizjoterapia - cele, zadania i metody. Hierarchia i racjonalizacja celów rehabilitacji i fizjoterapii.
Etymologia terminu rehabilitacja wywodzi się od słowa „habilitas” - zręczność, przydatność sprawność i przedrostka „re” oznaczającego -„zwrotność”.
Rehabilitacja - działania związane z przywracaniem utraconych funkcji
Habilitacja - wykształcanie optymalnych nawyków i umiejętności składających się na sposób życia
Cel postępowania rehabilitacyjnego:
1. optymalne usprawnienie fizyczne i psychiczne - całkowite przywrócenie sprawności lub też wytworzenie mechanizmów kompensacyjnych naruszonego funkcjonowania biologicznego i społecznego
skrócenie czasu leczenia
lepsza jakość przeżycia człowieka niepełnosprawnego
Celem każdej metody leczenia stosowanej przez współczesną medycynę jest:
usunięcie procesów chorobowych lub ich następstw i zapobieganie im
usunięcie następstw procesów chorobowych i zapobieganie im
zapobieganie nawrotom i postępowi choroby
usuwanie dolegliwości
przywrócenie zdrowia i jego utrwalenie
Różne specjalności kliniczne dobierają w swoim działaniu metody postępowania leczniczego adekwatne do rozpoznania i etiopatogenezy chorób. W doborze postępowania leczniczego istnieje pewien hierarchiczny porządek
Metody postępowania w rehabilitacji :
1. usprawnianie funkcji narządów i układów
2. zaopatrzenie chorego w urządzenia: ortezy, protezy, sprzęt rehabilitacyjny uzupełniające ubytki narządów i funkcji
3. wyposażenie osób niepełnosprawnych:
w sprzęt do samoobsługi i wykonywania czynności dnia codziennego
przystosowanie i wyposażenie otoczenia w pomoce umożliwiające wykonanie czynności
usunięcie przeszkód (schody, progi, krawężniki itp.) oraz umożliwienie niepełnosprawnemu poruszania się w otoczeniu
pomoc w pokonaniu innych przeszkód urbanistyczno - arhitektonicznych i społecznych oraz zaopatrzenie w odpowiednie środki lokomocji
Postępowanie lecznicze w rehabilitacji:
Podstawowe:
wywiad chorobowy i rozpoznanie
wstępna i okresowa ocena wydolności fizycznej i sprawności psychicznej
FIZJOTERAPIA
postępowanie psychoterapeutyczne
terapia zajęciowa
zaopatrzenie ortopedyczne
Uzupełniające:
leczenie farmakologiczne
leczenie chirurgiczne (zabiegi korekcyjne)
leczenia balneoklimatologiczne
niekonwencjonalne metody leczenia
FIZJOTERAPIA
Fizjoterapia = fizykoterapia =terapia fizykalna = fizjatria = medycyna fizykalna
Fizjoterapia to z greckiego „physis”-natura, przyroda a „therapia”- leczenie
Fizjoterapia ( medycyna fizykalna) - postępowanie lecznicze polegające na poddaniu ustroju lub jego narządów działaniu różnych form energii fizycznej występujących w środowisku człowieka (bodżce termiczne, kinetyczne, mechaniczne, elektryczne, fotoaktyniczne, chemiczne), które wywołują w organizmie dające się zmierzyć reakcje fizjologicznych mechanizmów samoregulacji.
Fizjologiczne działanie stosowanych bodźców usprawnia czynność narządów i mechanizmów regulacyjnych ustroju decydujących o samoobronie organizmu przed czynnikami chorobotwórczymi i o samozdrowieniu.
Są one nie do zastąpienia ponieważ takiego usprawniania naturalnych mechanizmów samoobrony nie można uzyskać za pomocą leków.
Cele zastosowania metod fizycznych:
leczniczy - fizjoterapia (kinezyterapia, fizykoterapia, masaż, balneoterapia, klimatoterapia)
zapobiegawczy - fizjoprofilaktyka
diagnostyczny - fizykalne metody diagnostyczne
Fizjoprofilaktyka -wykorzystuje naturalne i wytworzone sztucznie czynniki fizyczne ( promienie nadfioletowe, wodolecznictwo i leczenie uzdrowiskowe) do zaspokojenia potrzeb ustroju lub do zwiększenia jego odporności czy usprawnienia procesów adaptacyjnych. Zwiększająca się liczba chorób cywilizacyjnych powoduje zaburzenia stanu równowagi między ustrojem ludzkim a otoczeniem. Fizjoprofilaktykę stosuje się jako działanie prozdrowotne.
Choroby cywilizacyjne: nerwice, ch. wieńcowa, ch. nadciśnieniowa, ch. wrzodowa żołądka i XII-cy, ch. uczuleniowe
Fizykalne metody diagnostyczne polegają na:
rejestracji pewnych zjawisk fizycznych zachodzących w ustroju
na badaniu odczynów ustroju na bodżce fizyczne
Rejestrowanie prądów czynnościowych powstających w czasie czynności:
mięśnia sercowego (ekg- elektrokardiografia)
mózgu (eeg -elektroencefalografia)
mięśnia - (emg -elektromiografia)
Ocena reakcji tkanek wrażliwych na bodźce elektryczne (pobudliwość)-elektrodiagnostyka.
Rejestrowanie promieniowania podczerwonego emitowanego przez tkank iustroju -termografia.
Metody fizjoterapii -naturalne metody lecznicze
mechanoterapia: kinezyterapia, masaż, manipulacje lecznicze i ergoterapia
elektroterapia: wykorzystuje do celów leczniczych -prąd galwaniczny, prądy impulsowe małej, średniej i wielkiej częstotliwości
magnetoterapia: pulsujące pole magnetyczne małej częstotliwości
termoterapia: hydroterapia, prądy wielkiej częstotliwości, ultrasonoterapia, promienie podczerwone, parafinoterapia, krioterapia
fototerapia: terapia światłem słonecznym, promieniowaniem nadfioletowym, chromoterapia i terapia promieniowaniem laserowym
klimatoterapia
aerozoloterapia: wziewania lecznicze
balneoterapia: zabiegi przy użyciu naturalnych tworzyw uzdrowiskowych-wód leczniczych, pleoidów i gazów leczniczych
leczenie i rehabilitację uzdrowiskową
leczenie metodą fizjoterapii polega na wywoływaniu fizjologicznych reakcji tkanek za pomocą bodźców fizycznych (mechanicznych, termicznych, osmotycznych, elektrycznych, fotoakynicznych) i chemicznych pochodzących od naturalnych tworzyw uzdrowiskowych tj. wód mineralnych, gazów i pleoidów.
Naturalne metody leczenia ponieważ z jednej strony stanowią naturalny składnik środowiska zewnętrznego a z drugiej działają na naturalne fizjologiczne mechanizmy homeostazy. Pobudzają one i usprawniają fizjologiczne, naturalne mechanizmy samoobrony i zdrowienia organizmu. Nie działają na przyczynę chorób lecz aktywizują organizm do walki z nimi. Charakteryzuje się pośrednim działaniem leczniczym-efekty występują po czasie.
Cele fizjoterapii:
zwalczanie bólu
zwalczanie stanów zapalnych
usprawnianie czynności regulacyjnych (układu krążenia ,oddychania , przemiany materii, termoregulacji, ukrwienia skóry) i poszczególnych narządów
usprawnianie czynności poszczególnych układów i układów narządów
poprawa wydolności ogólnej organizmu
przeciwdziałanie skutkom zmniejszonej aktywności ruchowej i poprawa funkcji ruchowych
poprawa zdolności reagowania całego organizmu na bodźce lecznicze.
Metody leczenia
Osiągnięcie tego celu możliwe jest poprzez realizację zadań rehabilitacji leczniczej, zawodowej i społecznej. Motorem rehabilitacji społecznej i zawodowej staje się wieloaspektowa, wczesna rehabilitacja lecznicza. Procesem naturalnym w rozwoju społeczeństwa powinna być pełna integracja osób sprawnych i niepełnosprawnych. Ta wielowątkowość pojęcia rehabilitacji nabiera szczególnego znaczenia w przypadku osób po skomplikowanych, wielonarządowych urazach, ze schorzeniami prowadzącymi do dysfunkcji wielu organów, z trwałymi uszkodzeniami narządów, czy chorobami przewlekłymi.
Wykład III-Organizacja rehabilitacji i fizjoterapii.
Zespół rehabilitacyjny. Rola fizjoterapeuty w procesie rehabilitacji. Rehabilitacja szpitalna, ambulatoryjna , w ośrodkach rehabilitacyjnych i uzdrowiskowa.
Kompleksowość opieki rehabilitacyjnej wymaga zespołu osób które zabezpieczyłyby wszystkie aspekty opieki nad osobą niepełnosprawną. Lekarz potrzebuje pomocy zespołu osób z dziedzin zarówno medycznych, paramedycznych i pozamedycznych
Zespół rehabilitacyjny:
Lekarz specjalista rehabilitacji
Pielęgniarka szpitalna Fizjoterapeuta
Terapeuta zajęciowy (ergoterapeuta)
Psycholog kliniczny ( neuropsycholog)
Logopeda
Asystent socjalny
Instruktor pracy zawodowej (rehabilitacja zawodowa)
Technik ortopedyczny
Pedagog specjalny
Kapelan
Rola fizjoterapeuty w procesie rehabilitacji:
realizacja zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji
dokonywanie oceny stanu osoby, która ma być poddawana zabiegom fizjoterapeutycznym oraz wykonywanie badań czynnościowych, niezbędnych do planowania fizjoterapii i kontrolowania uzyskiwanych wyników
wykonywanie zabiegów fizjoterapeutycznych i stosowanie metod fizjoterapii
dostosowywanie działań fizjoterapeutycznych do nadrzędnych celów rehabilitacji poszczególnych osób w ramach funkcjonowania zespołów rehabilitacyjnych
Ad.2 przygotowana do opieki nad pacjentem niepełnosprawnym( stale przebywa z pacjentem, wykonuje czynności pielęgniarskie, uczy pacjenta czynności życia codziennego (spożywaniw posiłków, higiena osobista, czynności fizjologiczne) jest łącznikiem między w kontaktach pacjent - rodzina.
Ad.3zabiegi lecznicze polegające na nauczanie czynności dnia codziennego i pomocy w ich wykonaniu. Czynności te wymagają aktywności fizycznej i umysłowej.
Ad.5 łącznik między chorym a środowiskiem - rodzinnym, zawodowym zakładem pracy. Rozpoznaje warunki bytowe, społeczne i zawodowe. Informuje o uprawnieniach i sposobach ich egzekwowania.
Realizacja procesu rehabilitacji odbywa się w różnych placówkach medycznych: szpitalnych, ambulatoryjnych i uzdrowiskowych.
Kryteria doboru placówki leczniczej:
rozpoznanie: choroba podstawowa i choroby współistniejące,
okres choroby (ostry, przewlekły w fazie zaostrzenia , remisji czy nawrotu choroby)
stan wydolności ogólnej
stan poszczególnych narządów
wiek metrykalny i wiek biologiczny
samodzielność w samoobsłudze i czynnościach życia codziennego
Placówki szpitalne:
Pacjent wymagający całodobowego nadzoru medycznego
W ostym i podostrym okresie leczenia, przed lub pooperacyjnym
Wymagający leczenia uzupełniającego farmakologicznego pod nadzorem szpitalnym
Wymagający intensywnej rehabilitacji
Niesamodzielny w samoobsłudze i czynnościach życia codziennego całkowicie lub częściowo
Opieka całego zespołu rehabilitacyjnego
Placówki ambulatoryjne:
Pacjent nie wymagający całodobowej opieki medycznej
W okresie przewlekłym lub zaostrzenia choroby przewlekłej, po leczeniu ortopedycznym
Samodzielny w czynnościach życia codziennego i samoobsłudze lub ograniczeniem samodzielności w stopniu nieznacznym
Głównie poradnictwo lekarskie i fizjoterapeutyczne połączone z zaopatrzeniem ortopedycznym
Placówki uzdrowiskowe
Chory zakwalifikowany do leczenia uzdrowiskowego musi spełniać warunki:
wydolność organizmu pozwalająca na obciążenie bodźcami, których źródłem są stosowane zabiegi, klimat i czynny tryb życia
w pełni samodzielny w samoobsłudze
chory narząd lub układ narządów musi jeszcze mieć zdolność reagowania na bodźce fizyczne
chęć chorego do współdziałania w procesie leczenia w uzdrowisku
Kuracja uzdrowiskowa stanowi dzisiaj niezbędną kontynuacje leczenia szpitalnego i ambulatoryjnego wielu chorób. Uzdrowiska to centra rehabilitacji i profilaktyki.
Zadania leczenia uzdrowiskowego:
Leczenie chorób przewlekłych
Skracanie okresu rekonwalescencji po wielu przebytych chorobach
Przystosowanie do czynnego życia po ciężkich chorobach, w następstwie których powstały trwałe zmiany w organizmie
Utrzymanie zdolności do pracy i utrwalenie zadawalającego stanu zdrowia
Wykład IV - Interdyscyplinarność rehabilitacji i fizjoterapii.
Związek rehabilitacji z naukami medycznymi, humanistycznymi i o kulturze fizycznej.
Interdyscyplinarność rehabilitacji
W medycynie klinicznej można wyróżnić cztery zasadnicze sposoby postępowania terapeutycznego:
chirurgiczne- leczenie operacyjne
farmakologiczne - leczenie za pomocą środków chemicznych
psychoterapia-oddziaływanie na psychikę chorego
fizjoterapia- leczenie za pomocą różnych rodzajów energii
Farmakoterapia-bardzo szeroko rozpowszechniona metoda, głównie wśród zachowawczych specjalności klinicznych. W przypadku chorych przewlekle daje możliwość przyzwyczajenia lub uzależnienia)
Psychoterapia-metoda bardzo szeroko stosowana, dająca pozytywne efekty przy właściwym doborze metody terapeutycznej. U niektórych chorych często jedyna z wyboru metoda leczenia.
Fizjoterapia -jedna z najstarszych metod leczenia, pozwalająca na osiągnięcie dobrych efektów terapeutycznych, szczególnie w chorobach przewlekłych i bólowych.
Odpowiednio dobrane treści rehabilitacji, w zależności od rodzaju dysfunkcji (narządów układów czy też całego ustroju), znajdują zastosowanie we wszystkich specjalnościach klinicznych. W zależności od potrzeb chorych stosuje się równocześnie wszystkie wymienione metody leczenia. Dobiera się jedynie ilościowo i jakościowo odpowiednio do procesu chorobowego lub etapu zdrowienia rodzaje zabiegów.
Rehabilitacja w pediatrii, reumatologii, chirurgii, neurologii
Interdyscyplinarność fizjoterapii polega na ścisłym współdziałaniu fizjoterapeutów (techników fizjoterapii, licencjatów i magistrów fizjoterapii) z lekarzem specjalistą rehabilitacji czy medycyny fizykalnej i balneoklimatologii i konstruktorem aparatów czy urządzeń rehabilitacyjnych.
Fizjoterapeuta musi mieć pisemne zlecenie lekarz wydane po specjalistyczej diagnozie lekarskiej, z uwzględnienie chorób współistniejących i podjęciu przez lekarza decyzji uwzględniającej wskazania i przeciwskazania do ich stosowania. Rehabilitacja w specjalistycznych dyscyplinach klinicznych przebiega równolegle do ich swoistego leczenia.
Rehabilitacja a kultura fizyczna
Kultura fizyczna - to ogół zachowań przebiegających według przyjętych w danym środowisku społecznym reguł i norm postępowania a mających na celu dbałość o zdrowie człowieka, o poprawę jego postawy, prawidłowy rozwój psychofizyczny, a w szczególności o poprawę sprawności ruchowej i takich cech jak koordynacja, wydolność, wytrzymałość, zwinność, gibkość, moc czy siła.
Człowiek jako istota ludzka, pośród innych organizmów żywych przychodzi na świat najsłabiej przystosowany do samodzielnego życia a proces przysposabiania go do samodzielnego funkcjonowania zajmuje blisko ¼ czasu trwania całego życia. Tak długi okres przystosowawczy niekorzystny w życiu innych gatunków, w przypadku człowieka stwarza wyjątkową szansę na kształtowanie w ciągu życia najrozmaitszych mechanizmów przystosowawczych. Organizm człowieka jest doskonałym materiałem plastycznym, który odpowiednio kształtowany będzie się charakteryzował pełnią sił witalnych i doskonałą wydolnością psychofizyczną.
W życiu człowieka można wyróżnić trzy podstawowe okresy:
1. Młodość (anafaza) charakteryzująca się przewagą zmian konstrukcyjnych nad destrukcyjnymi w organizmie
2. Dojrzałość (mezofaza) gdzie zmiany konstrukcyjne zrównują się z destrukcyjnymi
3. Starość (katafaza) gdzie dominują procesy destrukcyjne nad konstrukcyjnymi
Życie we współczesnym świecie niesie wiele zagrożeń. Komputeryzacja, osiadły tryb życia itp. powodują mimowolne odchodzenie od utartego przez wieki trybu życia, a co za tym idzie powoduje spadek sprawności fizycznej. Zapobiegać temu zjawisku można poprzez aktywność ruchową. Odpowiednia stymulacja pobudza czynności organizmu a w konsekwencji jego rozwój. Efektem aktywności ruchowej są zmiany w organizmie powodujące rozwój tkanki mięśniowej, wzmocnienie układu kostno-szkieletowego, oddechowego i nerwowego.
Ad.1 W młodości zmiany te są zgodne z kierunkiem naturalnych przemian ustrojowych i dlatego najłatwiej je optymalizować. Sprzyja temu zjawisko autostymulacji, czyli naturalna potrzeba ruchu.
Ad 2. W miarę starzenia się następuje stopniowy spadek spontanicznej aktywności ruchowej, co ma swoje znaczenie w prawach doboru naturalnego. Okres dojrzewania będzie się charakteryzował pełnią sił witalnych i wydolnością psychofizyczną a w zależności od trybu życia będzie krótszy niż dłuższy.
Ad 3.Po tym okresie będziemy mieli już do czynienia ze stopniowym pojawieniem się zmian degeneracyjnych związanych nieuchronnie z procesem starzenia się. Utrzymanie organizmu do późnych lat w stanie umożliwiającym samodzielną i godną egzystencję wymaga stymulacyjnego działania środków kultury fizycznej.
Uczestnictwo w kulturze fizycznej w zakresie stymulacji
w pierwszej fazie życia polega na wspomaganiu rozwoju (funkcja proewolucyjna),
w drugiej na podtrzymywaniu stanu (funkcja konserwacyjna),
w trzeciej zaś na czynnym przeciwdziałaniu zmianom starczym (funkcja antyinwolucyjna).
Człowiek jako istota rozumna zawsze cenił sobie zdrowie, piękno, które realizował poprzez zwiększenie możliwości własnego ciała. Urzeczywistnienie tych wartości osiąga poprzez różne formy uczestnictwa w kulturze fizycznej. Formy te dawniej słabo zróżnicowane, na przestrzeni dziejów uległy procesowi specjalizacji. Zmieniały się też cele, jakie sobie człowiek wyznaczał a to powodowało też zmiany w strukturze organizacyjno-intelektualnej służącej do osiągnięcia znacznego celu.
W chwili obecnej do najbardziej wyspecjalizowanych form uczestnictwa w kulturze fizycznej należą:
Wychowanie fizyczne
Rekreacja fizyczna
Rehabilitacja ruchowa
Sport
Każda z tych form realizuje różne cele i jest kierowana do innego odbiorcy.
Wśród form uczestnictwa w kulturze fizycznej wyróżnia się wychowanie fizyczne jako podstawa systemu kultury fizycznej, spełniająca podwójną rolę: zaspakajać doraźne potrzeby dzieci i młodzieży w zakresie fizycznego rozwoju oraz przygotowuje do dbałości o ciało po ustaniu procesu wychowawczego, a więc niejako jest fachowym wstępem do korzystania z pozostałych form uczestnictwa, jakimi są rekreacja i sport. Możemy mówić też o ścisłym związku wychowania fizycznego z rehabilitacją ruchowa w zakresie korektywy. Oprócz tego wspólnym zadaniem wychowania fizycznego i nowoczesnej rehabilitacji jest fizjoprofilaktyka. Profilaktyczno - terapeutyczne wartości różnych form rekreacji są też powodem licznych ich zastosowań jako środka postępowania rehabilitacyjnego. Sport inwalidów i rehabilitacja zdrowotna sportowców świadczą również o występowaniu powiązań między tymi odległymi od siebie formami uczestnictwa w kulturze fizycznej. W ten sposób profilaktyczno-terapeutyczne wartości ćwiczeń fizycznych znajdują szerokie zastosowanie w medycynie, kultura fizyczna zaś w osiągnięciach medycyny uzyskuje potwierdzenie znaczenia aktywności fizycznej w kształtowaniu zdrowia.