Ilościowe i jakościowe zmiany białek osocza krwi
Osocze jest heterogennym roztworem wielu białek i stanowi największą pulę pozakomórkowych białek w organizmie.
Normoproteinemia - od 60 do 80g/l osocza. W całkowitej zawartości białka, albuminy i prealbuminy stanowią 52-69 %, fibrynogen 3,0-4,5 %, resztę stanowią globuliny.
Zachowana równowaga między poszczególnymi frakcjami i prawidłowe stężenia białka w osoczu to euproteinemia.
Ilościowe zmiany białek osocza krwi:
Hipoproteinemia - zmniejszenie stężenia białek we krwi (poniżej 60 g/l osocza);
Dysproteinemia - przesunięcie równowagi pomiędzy poszczególnymi frakcjami;
Paraproteinemia - występowanie nietypowych białek.
Hipoalbuminemia/analbuminemia
Zmniejszenie rezerwy azotowej w albuminach oraz zmniejszenie ich funkcji jako transportera kwasów tłuszczowych, bilirubiny, niektórych hormonów, leków i jonów, szczególnie wapniowych, powoduje liczne zaburzenia metabolizmu.
Przyczyny spadku stężenia albumin w osoczu:
Zmniejszona synteza albuminy, niedożywienie, zaburzenia wchłaniania, choroby wątroby, zwiększona utrata albuminy, zespół nerczycowy, choroby przewodu pokarmowego, oparzenia, krwawienia, wysięki, zwiększony katabolizm albuminy, posocznica, wysoka gorączka, urazy, choroby nowotworowe, przewodnienie.
Hiperproteinemia - zwiększone stężenie białka (powyżej 90 g/l osocza). Względnie podwyższone stężenie białka we krwi występuje w niektórych odwodnieniach.
Hiperproteinemię i dysproteinemię mogą wywołać zwiększona bądź hamowana biosynteza białek osocza, głównie w hepatocytach, w odpowiedzi na cytokiny. Syntetyzują je i wydzielają makrofagi pobudzane w ostrym odczynie zapalnym.
Zmiany w obrazie białek osocza są zatem składową kompleksowej reakcji organizmu, wywoływanej przez urazy mechaniczne lub termiczne, zakażenia bądź martwicę tkanek, i noszą nazwę reakcji ostrej fazy. Ta złożona nieswoista odpowiedź powoduje znaczne zwiększenie się stężenia niektórych białek osocza, tzw. pozytywnych białek ostrej fazy, a zmniejszenie stężenia innych, zwanych negatywnymi białkami ostrej fazy, do których zalicza się albuminy, prealbuminy i transferynę.
Hiperimmunoglobulinemie
Występują w przebiegu procesów rozrostowych;
Np. podwyższony poziom IgE.
Przyczyny podwyższonego stężenia białek:
Choroby alergiczne, zakażenia pasożytnicze, zakażenia bakteryjne i wirusowe, choroby skóry, nowotwory, niedobory immunologiczne.
Krew pępowinowa jako źródło komórek macierzystych
Komórki macierzyste - definicja:
Komórki o unikatowych zdolnościach do różnicowania się w inne komórki, z których zbudowane są tkanki człowieka.
Komórki macierzyste mogą przekształcać się w inne komórki - w krwinkę czerwoną, płytkę krwi, komórkę mięśniową, komórkę nerwową.
Proces różnicowania zachodzi przez całe życie, natomiast największa jego intensywność ma miejsce w trakcie rozwoju płodowego. Po urodzeniu jest on aktywny, np. w szpiku kostnym, gdzie powstają komórki układu krwiotwórczego. Komórki macierzyste znajdują się także w skórze, tkance tłuszczowej, tkance mięśniowej czy w wątrobie. Komórki macierzyste są wykorzystywane w leczeniu kilkudziesięciu chorób dzieci i dorosłych.
Komórki macierzyste z krwi pępowinowej:
Pobieranie krwi z pępowiny tuż po porodzie jest jedynym nieinwazyjnym sposobem pozyskiwania komórek macierzystych. Zdolności regeneracyjne komórek macierzystych z krwi pępowinowej są ok. 10-krotnie większe od komórek pochodzących ze szpiku. Komórki z krwi pępowinowej mają też niskie ryzyko odrzucenia przeszczepu. Ważna jest obecność we krwi pępowinowej mezenchymalnych komórek macierzystych - to właśnie te komórki mają zdolność do różnicowania się w komórki innych typów.
Parametry krwi pępowinowej:
Większość badań laboratoryjnych k.p. ogranicza się do podstawowych badań (objętość, morfologia).
Zaawansowane badania uwzględniają analizę pod kątem wirusów, bakterii czy też określają ilość komórek CD34+.
Z punktu widzenia wartości krwi do ewentualnej transplantacji w schorzeniach hematologicznych ma znaczenie np. liczba komórek jednojądrzastych - leukocytów (WBC) oraz ich żywotność. Objętość pobranej krwi ma mniejsze znaczenie, bo nie zawsze koreluje z WBC.
Możliwe zastosowania krwi pępowinowej:
Komórki macierzyste z k.p. są obecnie wykorzystywane przede wszystkim w hematologii i onkologii, w leczeniu chorób układu krwiotwórczego (takich jak ostre białaczki, przewlekła białaczka szpikowa, chłoniaki złośliwe) oraz zwojaka zarodkowego, mięsaka Ewinga, mięsaka prążkowano-komórkowego, guzów OUN i innych guzów wieku dziecięcego. Obecnie pełna lista chorób - 70 pozycji.
P/wskazania do zastosowania krwi pępowinowej:
Kiedy choroba spowodowana jest defektem komórki macierzystej.
W takich przypadkach komórki przeszczepia się od innego dawcy. Zdarza się, że ilość WBC w krwi pępowinowej jest zbyt mała dla danego biorcy, wówczas można wykorzystywać przeszczepienie sekwencjonalne, czyli połączenie paru jednostek krwi od dwóch dawców. Oczywiście po wcześniejszym określeniu zgodności na podstawie tzw. antygenów zgodności tkankowej.
Można także łączyć ze sobą porcje krwi pępowinowej i komórek macierzystych ze szpiku lub z krwi obwodowej (po mobilizacji).
Co ciekawe, coraz częściej stosuje się metodę namnażania komórek krwi pępowinowej przed ich przeszczepieniem.
Potencjalnym ograniczeniem jest stwierdzenie zakażenia krwi.
Komu może pomóc krew pępowinowa:
Można ją wykorzystać do leczenia dziecka, od którego została pobrana. W uzasadnionych medycznie przypadkach krew może posłużyć do leczenia chorego rodzeństwa. Jednakże trzeba wówczas wykonać dodatkowe badania mające na celu określenie, czy występuje wystarczająca zgodność tkankowa pomiędzy dawcą i biorcą. Istnieje 25 % prawdopodobieństwa, że antygeny tkankowe rodzeństwa są całkowicie zgodne.
Ciekawostka
Standardowa porcja krwi pępowinowej jest wystarczająca do przeszczepienia biorcy o ciężarze do 40 kg!
Źródło: S. Maśliński, J. Dyżewski „Patofizjologia”
Źródło: materiały z warsztatów o krwi pępowinowej.
3