SPOŁECZNE DZIAŁANIE PRAWA

O skuteczności prawa można mówić w następujących znaczeniach:

• skuteczność finalna - prawo jest skuteczne w tym znaczeniu, gdy za jego pomocą realizuje się pewne założone cele społeczne.

• skuteczność behawioralna - polega na tym, że adresaci zachowują się w sposób zgodnie z prawem (adresaci świadomie przestrzegają prawa).

• skuteczność aksjologiczna - prawo jest skuteczne, jeżeli realizuje pewne uznane i cenione wartości społeczne.

Przestrzeganie prawa polega na tym, że adresaci zachowują się w sposób zgodny z prawem.

Warunkiem niezbędnym do tego, aby adresaci przestrzegali prawa jest znajomość prawa. Duże znaczenie ma rozpowszechnianie informacji o prawie. Wyróżnia się:

• oficjalne kanały informacji o prawie - Dziennik Ustaw, Monitor Polski.

• tzw. nieoficjalne (wtórne) kanały informacji o prawie - TV, radio, prasa, publikacje. Adresaci częściej korzystają z nieoficjalnych kanałów informacji o prawie, ale nieoficjalne kanały mogą podawać informacje zniekształcone, mylne, wyrwane z kontekstu.

Postawa wobec prawa to termin zaczerpnięty z psychologii społecznej i oznacza trwałą psychiczną gotowość reakcji na określoną bodźce, w tym wypadku reakcję na prawo.

• postawa legalistyczna, która charakteryzuje się trwałym posłuchem wobec prawa.

• legalizm formalny, który charakteryzuje się tym, że adresat zachowuje się w sposób zgodny z prawem, bo to jest prawo.

• legalizm materialny, u podstaw którego leżą pozytywne oceny prawa (prawo jest dobre, słuszne, sprawiedliwe).

• postawa oportunistyczna, która opiera się na kalkulacji zysków i strat, tzn. jeżeli przestrzeganie prawa się opłaca, to wówczas adresat postępuje zgodnie z prawem, natomiast jeżeli przestrzeganie prawa się nie opłaca to adresat postępuje niezgodnie z prawem.

• postawa konformistyczna, która charakteryzuje się naśladowaniem innych osób, człowiek orientuje się na zachowanie innych.

Czasami, jeżeli chodzi o zachowania związane z prawem wyróżnia się:

• motywację bezinteresowną, która wiąże się głównie z postawą legalistyczną,

• motywację interesowną, która wiąże się głównie z postawą oportunistyczną.

Wpływ na przestrzeganie prawa maja także sankcje, przede wszystkim sankcje karne.

1

---