Przyczyny niepowodzeń polityki pierestrojki M. Gorbaczowa
Po roku 1985 i po dojściu do władzy M. Gorbaczowa (dość młodego jak na ZSRR polityka, wykształconego - Uniwersytet Moskiewski + liczne staże zagraniczne, znającego języki, światowca, człowieka otwartego, który w rządzeniu państwem radził się i współpracował z ludźmi młodymi i także wykształconymi) głośno zrobiło się o polityce „pierestrojki” , która stworzył wraz ze swym gabinetem, zaakceptował i zaczął głosić. Ogólnie zakładała ona: odbiurowanie systemu oraz „głastnost-własność”, odciążenie gospodarki i podatnika. Zdobył tym zaufanie i poparcie narodu radzieckiego.
Jako cel strategiczny gospodarczo założył politykę odprężenia w stosunkach zagranicznych, budowania zaufania partnerów zachodnich a przede wszystkim wstrzymania nowego wyścigu w działaniach wojennych z USA (chciał zastopowania procesu tzw. gwiezdnych wojen).
Gorbaczow w swej polityce zagranicznej głosił:
odrzucenie wojny jako środka osiągania celów państwa i rozwiązywania problemów,
zasada równego bezpieczeństwa dla obydwu stron podzielonego świata; mówił, że pokój jest niepodzielny; chciał porozumienia co do: nastawienia poszczególnych krajów do broni konwencjonalnej, co do ograniczania brono nuklearnej po obu stronach świata, co do ograniczenia baz wojskowych w różnych regionach świata;
wyraźna teza „nie wtrącania się w wewnętrzne sprawy państw”;
Lata Gorbaczowa to lata transformacji systemowej w wielu krajach. Trzymanie się przez Gorbaczowa konsekwentnie swojej polityki, zjednywało mu zaufanie zachodu.
Gorbaczow umieścił w ideologii ZSRR rezygnację z ekspansjonizmu (choć w ideologii ZSRR były rewolucyjne podboje - on to przekreślił programem, który przedstawił światu jako program na rzecz współpracy międzynarodowej). Udało mu się, zdobył zaufanie zachodu. Chciano z nim wspólnie budować nowy ład, pokój na zupełnie innych zasadach.
Niestety z gospodarką jaką miał Gorbaczow wewnątrz ZSRR nie mógł zbyt wiele zdziałać, a poza tym spotkał się z ostrym sprzeciwem „w swoim własnym domu”; było bardzo wielu przeciwników jego dążeń a w 1991 roku doszło nawet do puczu, który pozbawił Gorbaczowa władzy w ZSRR. Stało się tak, gdyż pewna grupa wpływu bała się na polityce Gorbaczowa stracić.
Wtedy pojawił się Jelcyn na czele niepodległej Rosji, który stłumił pucz
i sparaliżował działania tych, którzy nie chcieli polityki Gorbaczowa. Przeciw Gorbaczowowi występowali reprezentanci starej władzy. Popierały go natomiast byli ludzie ZSRR i wiele zagranicznych osobistości.
ZSRR był federacją 15 republik ubezwłasnowolnionych władzą federacji na Kremlu (sekretarza generalnego, który miał swoich ludzi na wszystkich szczeblach władzy i we wszystkich republikach); rządził i tylko mówił kto, co i kiedy ma robić np. Uzbekistan miał za zadanie produkować tylko i wyłącznie bawełnę, co spowodowało dewastację tamtejszych terenów.
Gorbaczow aprobując ruch na rzecz suwerenności republik tworzących ZSRR nie podobał się starej władzy. W roku 1999 i 91 wydał szereg ustaw szanujących suwerenność republik, ale to także się nie spodobało.
Gorbaczow cały czas był zwolennikiem dość ideologicznego poglądu, że te już niepodległe republiki pozostaną w federacji, w formie współpracy opartej na równoprawnych zasadach (głównie chodziło o zasady obronności).