Ćwiczenie 6
Rodzaj: Coryneobacterium
Charakterystyka: pałeczki Gram-dodatnie, pleomorficzne, brak przetrwalników, brak ruchu, katalazo(+), oksydazo(+), gatunki ludzkie, zwierzęce i roślinne.
Chorobotwórcze: C. diphteriae (maczugowiec błonicy), C. ulcerans, C. pseudotuberculosis, C.equi, C. pyogenes
C. diphetriae - pleomorfizm, przypominaa maczugi, kształt V, L; (met. Neissera)
Wzrost na: agarze z krwią, Loeflera, Tindala, Clauberga (trzy typy wzrostu: mitis, intermedium, gratis)
Czynniki chorobotwórczości: egzotoksyna (lizogeniczny fag β, część A i B toksyny)
Zakażenie: na drodze kropelkowej, rzadziej niż rany, żywność; zwierzęta - rezerwuar
Dotyczy - błon śluzowych (2-6 dni) - uszkodzenie nabłonka, tworzenie błon rzekomych; powikłania - zapalenie mięśnia sercowego, obwodowa neuropatia, zmiany w nerkach, wątrobie.
Badania mikrobiologiczne:
Materiał - wymaz
Badanie mikroskopowe
Hodowla (podłoże Clauberga, Loeflera, podłoże z krwią, bulion)
Różnicowanie biochemiczne: API Coryne
Określenie toksyczności - metoda Eleka, metody immunoenzymatyczne
Diagnostyka molekularna
Zapobieganie i leczenie - hamowanie rozwoju bakterii, neutralizacja toksyn
Profilaktyka - szczepienia anatoksyną błoniczą; antybiotyki (betalaktamy), tracheostemia
Inne gatunki Corynebacterium:
C. pseudodiphtericum - zapalenie wsierdzia
C. pseudotuberculosis - zakażenia u osób o obniżonej odporności
C. jejkeium - zakażenie układu moczowego, bakteriemii, posocznic, ran
C. urealiticum - zapalenia płuc, pęcherza moczowego
Rodzina: Listeria
Charakterystyka: pałeczki Gram-dodatnie, pleomorficzne, brak przetrwalników, ruch(+), katalazo(+), oksydazo(+), otoczki(-); Gatunki ludzkie, zwierzęce; układ pokarmowy, oddechowy
Chorobotwórcze: L. ivanovi, L. monocytogenes
L. monocytogenes - (1-2μm), pleomorfizm, wrost od 4-40oC
Czynniki chorobotwórczości: fosfolipazy, liseriozyna O (przerywanie błon fagolizosomów), inernalina (białko błonowe), katalaza, dysmutaza nadtlenkowa
Zakażenie: na drodze pokarmowej (dorośli), przez łożysko, podczas porodu, śmiertelność 30-60%
Rezerwuar - zwierzęta, gleba
Leukocytoza, tworzenie ropni, mobilizacja monocytów
Listerioza u noworodków: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych w 1-3 tyg życia
Listerioza dorosłych: od grypopodobnej postaci do cięższych, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
Bakteriemie, zapalenia żołądka i jelit, ropnie wątroby, zapalenie mięśnia sercowego, otrzewnej, skóry, kości, szpiku.
Badania mikrobiologiczne:
Materiał - płyn mózgowo-rdzeniowy, krew, wymaz
Badanie mikroskopowe (G+)
Hodowla (podłoże z krwią - hemoliza)
Różnicowanie biochemiczne: katalaza(+), dysmutaza(+)
Serologia, aglutynacja, IF
Diagnostyka molekularna
Zapobieganie i leczenie - profilaktyka - nieswoista; antybiotyki (betalaktamy aminoglikozydy, makrolidy); długotrwała odporność
Rodzina: Haemophilus
Charakterystyka: małe pałeczki Gram-ujemne, w preparacie skupiska, pary, brak przetrwalników, otoczki(+); pożywki wzbogacone z dodatkiem CO2, wrażliwe na dezynfektanty
Chorobotwórczość: H. influenzae, H.parainfluenzae, H. aegiptus (zaalenie spojówek), H. ducrei (wrzód miękki)
H. influenzae - (0.4-2μm) inwazyjny biotyp 1, agar czekoladowy, obecność czynnika V/NAD, X/hematyny, agar z krwią/S. aureus
Czynniki chorobotwórczości: otoczka polisacharydowi/antyfagocytarnie (6), lipooligosacharyd, fimbrie, białka Hia, Hf, HMV, białka błony zewnętrznej Omp, adhezyjna Hap, tryptofanaza, proteinaza IgA.
Zakażenie: na drodze kropelkowej, człowiek - rezerwuar, nosicielstwo szczepu typu B, zapadalność odwrotnie proporcjonalna do wieku, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych dzieci do lat dwóch, zapalenie ucha środkowego, zatok, nagłośni, zaplenie płuc, oskrzeli, bakteriemie, zapalenie wsierdzia i osierdzia
Badania mikrobiologiczne:
Materiał - płyn mózgowo-rdzeniowy, krew, plwocina, wymaz
Badanie mikroskopowe (pałeczki G-)
Hodowla (podłoże czekoladowe, + CO2)
Serologia, aglutynacja, IF.
Zapobieganie i leczenie - profilaktyka nieswoista, swoista - szczepionki monowalentne (polisacharyd otoczki), antybiotyki (betalaktamy, empiryczne cefalosporyny III generacji)
Rodzina: Bordetella
Charakterystyka: małe pałeczki Gram-ujemne do 1μm, katalazo(+), w preparacie łańcuszki, pary, brak przetrwalników, otoczki(+), pożywki zwykle z krwią, wrażliwe na wysychanie
Chorobotwórcze: B. pertussis, B. parapertussis, B. bronchiseptica
Bordetella pertussis - możliwość włączania genów zjadliwości
Czynniki chorobotwórczości: toksyna krztuścowa (B, A/działanie anafilaktyczne, toksyna podobna do Cyklady adenylanowej hamująca wybuch tlenowy/przeżycie w fagocytach, cytotoksyna tchawicza, fimbrie otoczkowe, hemaglutynina.
Zakażenie: na drodze kropelkowej, człowiek - rezerwuar, najczęściej chorują dzieci, najciężej do lat 6, okresowe napady kaszlu (faza nieżytowa 7-14 dni, faza napadowa do 6 tyg, faza zdrowienia 1-3tyg.) Powikłania: zapalenie płuc, oskrzeli.
Badania mikrobiologiczne:
Materiał - wydzielina, plwocina, wymaz
Badanie mikroskopowe (pałeczki G-)
Hodowla (podłoże Bordet-Genou)
Różnicowanie biochemiczne: ruch, hemoliza, rozkład mocznika, glukozy, IF.
Zapobieganie i leczenie - profilaktyka nieswoista - higiena i izolacja, swoista - szczepionka Bi-Pe-te (otoczkowe szczepy inaktywowane), antybiotyki (makrolidy), długotrwałą odporność
Rodzaj: Legionella
Charakterystyka: małe pleomorficzne pałeczki Gram-ujemne (do 2 μm), katalazo(+), wysrebrzanie, brak przetrwalników, rzęski(+), otoczki(+), pożywki wzbogacone, CO2.
Chorobotwórcze: L. pneumophila, L. micdadei, L. bozemani, L. gormani.
Legionella pneumophila - 9 serotypów, patogen wewnątrzkomórkowy
Czynniki chorobotwórczości: adhezyny, toksyna białkowa i katalaza (hamujące wybuch tlenowy) przeżycie w fagocytach, hemolizyny, endotoksyny, cytolizyny
Zakażenie: na drodze kropelkowej, woda
Woda, systemy klimatyzacyjne - rezerwuar, spadek odporności sprzyja zakażeniu,
Choroba Legionistów - zapalenie płuc o ciężkim przebiegu
Inkubacja 2-10 dni, gorączka, biegunka, zaburzenia świadomości, powiększenie wątroby i śledziony; śmiertelność 15-20%
Gorączka Pontiak - zespół grypopodobny bez zajęcia płuc
Badania mikrobiologiczne
Materiał - plwocina, wymaz, treść ropni, biopaty, mocz, krew, kał
Badania mikroskopowe (pałeczki G-), wysrebrzanie, IF
Hodowla (trudna, wyciąg z drożdży, z węglem, cysterną)
PCR
Zapobieganie i leczenie - profilaktyka nieswoista - higiena i izolacja, swoista - antybiotyki (makrolidy), długotrwała odporność
Rodzaj: Yersinia
Charakterystyka: względne beztlenowce, małe pleomorficzne, ziarniako-pałeczki Gram-ujemne (do 2 μm), katalazo(+),brak przetrwalników, rzęski(+), otoczki(+),wrażliwe na dezynfektanty
Chorobotwórcze: Y. pestis, Y. enterocolica, Y. pseudotuberculosis
Yerisnia pestis - fakultatywne patogenny wewnątrzkomórkowe
Czynniki chorobotwórczości: fimbrie, gp (antyfagocytarna otoczka, proteza P1a)inaktywuje dopełniacz, koagulazy, fibrynolizyny, enterotoksyna Yst.
Zakażenie: uszkodzona skóra, błona śluzowa przez pchły; zwierzęta, gryzonie - rezerwuar, inkubacja 2-7 dni, dżuma dymienicza - limfadenopatia, wysoka gorączka, bakteremia 60% zgonów. Dżuma płucna - 90% zgonów, posocznica - 100% zgonów
Badania mikrobiologiczne:
Materiał - punktaty z węzłów, krew, plwocina, ropa
Badanie mikroskopowe - Grama, IF bezp
Hodowla (agar zwykły)
Biochemia: API
Serologia, aglutynacja, IF
Zapobieganie i leczenie - profilaktyka nieswoista - higiena, izolacja, dezynfekcja, swoista - antybiotyki (tetracykliny, streptomycyna, chloramfenikol, sulfonamidy)