Wiedza o kulturze
(filologia polska: VII sem. [tryb pięcioletni], II sem. [tryb trzyletni]; IV r. studia zaoczne)
prowadzący zajęcia: prof. dr hab. Wojciech Tomasik (Katedra Kultury Współczesnej IFP)
forma zajęć: wykład (studia dzienne - 30 godzin, zaoczne - 30 godzin)
forma zaliczenia zajęć: egzamin
Kształcenie w zakresie wiedzy o kulturze
Treści kształcenia: Tradycja i współczesność kultury europejskiej. Elementy antropologii kultury. Problemy kultury popularnej. Rola przekazów wizualnych i audialnych w dawnej i nowej kulturze. Pluralizm kulturowy; kultura alternatywna. Związki różnych kultur i sztuk.
Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje: interpretowania zjawisk kultur europejskiej w ujęciu historycznym i współczesnym; rozumienia miejsca i perspektyw rozwoju kultury europejskiej we współczesnym świecie; interpretowania zjawisk rozwijającej się kultury masowej; dostrzegania związków kultury wysokiej i popularnej; funkcjonowania w mediach.
Wykaz tematów:
1. Kultura i kultury (kultura dominująca i subkultura, akulturacja, dialog kultur, tożsamość)
2. Polityka (władza i opór, manifestacja i reprezentacja władzy, transgresja, śmiech i karnawał)
3. Ciało (zdrowie i choroba; rasa, płeć, wiek, klasa; karanie i kontrolowanie)
4. Płeć (sex a gender, język płci, „mniejszości” seksualne, płeć w reklamie)
5. Czas (czas naturalny i industrialny, władza nad czasem, przeszłość i historia)
6. Przestrzeń (mapa, granice, kultura a kolonizacja, ogród, racjonalizacja i „wielkie wyłączenie”)
7. Miasto (standaryzacja i specjalizacja przestrzeni, urbanizacja, flâneur)
8. Maszyna (ciało, narzędzie, cyborg; sztuka a mechanizacja)
9. Podróż (podróż a praca, podróżnik, pasażer, turysta, postturysta)
10. Kultura wizualna (władza / wiedza / widzenie; męskie spojrzenie, wystawy, spektakl, przezroczystość)
11. Fotografia i film (rewolucja percepcyjna, „zdjęcie” a kultura konsumpcyjna)
12. Nowoczesność i ponowoczesność (projekt oświeceniowy, „odczarowanie” świata)
13. Podsumowanie i wnioski
Literatura zalecona:
Bachtin Michaił, Twórczość Franciszka Rabelais'go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, przekład A. i A. Goreniowie, opracowanie, wstęp, komentarze i weryfikacja przekładu S. Balbus, Kraków 1975 [tu: S. Balbus, Propozycje metodologiczne M. Bachtina i ich teoretyczne konteksty];
Barthes Roland, Mitologie, tłumaczenie A. Dziadek, Warszawa 2000 [tu: dowolny szkic];
Barthes Roland, System mody, przełożył M. Falski, Kraków 2005 [tu: Aneksy];
Baudrillard Jean, Symulakry i symulacja, przełożył S. Królak, Warszawa 2005 [tu: Hipermarket i hipertowar, Reklama absolutna, reklama stopnia zerowego];
Baudrillard Jean, Wymiana symboliczna i śmierć, przełożył S. Królak, Warszawa 2007 [tu: dowolny podrozdział rozdz. Ciało albo cmentarzysko znaków];
Bauman Zygmunt, Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika, przełożyła E. Klekot, Warszawa 2000 [tu: rozdz. Wojny o przestrzeń - sprawozdanie z przebiegu działań];
Bauman Zygmunt, Płynne życie, przekład T. Kunz, Kraków 2007 [tu: Wprowadzenie: O życiu w świecie płynnej nowoczesności, Kultura: niepokorna i niesterowana];
Bauman Zygmunt, Ponowoczesność jako źródło cierpień, Warszawa 2000 [tu: Sen o czystości, O turystach i włóczęgach, czyli o bohaterach i ofiarach ponowoczesności, Kultura jako spółdzielnia spożywców];
Benjamin Walter, Paryż - stolica dziewiętnastego wieku, [w tenże:] Anioł historii. Eseje i szkice, fragmenty, wybór i opracowanie H. Orłowski, tłumaczenie Krystyna Krzemieniowa, Poznań 1996;
Berger Peter, Thomas Luckmann, Społeczne tworzenie rzeczywistości, tłumaczenie J. Niżnik, Warszawa 1983 [tu: dowolny fragment];
Bovenschen Silvia, Czy istnieje estetyka kobieca, przełożyła U. Niklas, [w zbiorze:] Zmierzch estetyki - rzekomy czy autentyczny?, wybrał i wstępem opatrzył S. Morawski, t. 2, Warszawa 1987;
Carr Edward H., Historia. Czym jest, wydanie 2 opracowane przez R. W. Daviesa, przekład P. Kuś, Poznań 199 [tu: rozdz. Historyk i jego fakty, Historia jako postęp];
Czas w kulturze, wybrał, opracował, wstępem opatrzył A. Zajączkowski, Warszawa 1988 [tu: Jacques Le Goff , Czas Kościoła i czas kupca, tenże, Od czasu średniowiecznego do czasu nowożytnego, przełożył A. Frybes];
Foucault Michel, Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu, przełożyła H. Kęszycka, wstępem opatrzył M. Czerwiński, Warszawa 1987 [tu: rozdz. Wielkie Zamknięcie];
Foucault Michel, Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, przełożył i posłowiem opatrzył T. Komendant, Warszawa 1993 [tu: rozdz. Panoptyzm];
Gawin Magdalena, Rasa i nowoczesność. Historia polskiego ruchu eugenicznego (1880-1952), Warszawa 2003 [tu: Rozdział 1];
Godzic Wiesław, Telewizja i jej gatunki po „Wielkim Bracie”, Kraków 2004 [tu: Era „Wielkiego Brata” - telewizja oplątana przez „rzeczywistość”];
Goffman Erving, Człowiek w teatrze życia codziennego, opracowanie i słowo wstępne J. Szacki, tłumaczenie H. Datner-Śpiewak, P. Śpiewak, Warszawa 2000;
Graff Agnieszka, Świat bez kobiet. Płeć w polskim życiu publicznym, Warszawa 2001 [tu: Człowiek, mężczyzna po prostu - i inne istoty obdarzone płcią];
Hall Edward T., Bezgłośny język, przełożyli R. Zimand i A. Skarbińska, słowo wstępne M. Płachecki, Warszawa 1987 [tu: Słowo wstępne, rozdz. Przestrzeń mówi];
Hopfinger Maryla, Kultura współczesna - audiowizualność, Warszawa 1985 [tu: rozdz. Nowa komunikacja audiowizualna];
Jałowiecki Bohdan, Znaczenie przestrzeni, „Studia Socjologiczne” 1991 nr 1-2;
Kowalski Marek Arpad, Kolonie Rzeczpospolitej, Warszawa 2005 [tu: rozdz. Wieści o nowych lądach];
Lakoff Robin, Język a sytuacja kobiety, przełożyła U. Niklas, [w zbiorze:] Język w świetle nauki, wybrała i wstępem opatrzyła B. Stanosz, Warszawa 1980;
Lyotard Jean-François, Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy, przełożyli M. Kowalska i J. Migasiński, Warszawa 1997 [tu: M. Kowalska, Mała opowieść tłumacza];
Media, eros, przemoc. Sport w czasach popkultury, wybór, wstęp i opracowanie A. Gwóźdź, Kraków 2003 [tu: dowolny szkic];
Postman Neil, W stronę XVIII stulecia. Jak przeszłość może doskonalić naszą przyszłość, przełożył R. Frąc, Warszawa 2001 [tu: rozdz. Dzieci];
Rouillé André, Fotografia. Między dokumentem a sztuką współczesną, przełożył O. Hedemann, Kraków 2007 [tu: rozdz. Fotograficzna nowoczesność];
Said Edward W. Orientalizm, przekład M. Wyrwas-Wiśniewska, Poznań 2005 [tu: Wprowadzenie];
Sennett Richard, Ciało i kamień. Człowiek i miasto w cywilizacji Zachodu, przełożyła M. Konikowska, Gdańsk 1996 [tu: rozdz. Tętnice i żyły];
Simmel Georg, Most i drzwi. Wybór esejów, tłumaczenie M. Łukasiewicz, Warszawa 2006 [tu: Mentalność mieszkańców wielkich miast, Socjologia posiłku, Socjologia zmysłów];
Thorne Tony, Słownik kultury postmodernistycznej. Metody, kulty, fascynacje, tłumaczenie Z. Batko, Warszawa 1995;
Vigarello Georges, Czystość i brud. Higiena ciała od średniowiecza do XX wieku, tłumaczenie B. Szwarcman-Czarnota, Warszawa 1998 [tu: Wprowadzenie]