Grafomotoryka. Ćwiczenia mające na celu usprawnianie dużej i małej motoryki.

Obserwując dziecko i dokonując wstępnej diagnozy, nauczyciel powinien zwrócić uwagę na rozwój grafomotoryki, a w szczególności na pewne charakterystyczne i powtarzalne symptomy:

- niechęć do rysowania, wydzierania, naklejania,

- trudności z odtwarzaniem liter, cyfr, wzorów graficznych, szlaczków itp.,

- oburęczność,

- mylenie prawej i lewej ręki,

- mylenie kierunków w przestrzeni,

- mylenie odległości,

- nieprawidłowy chwyt pisarski,

- nieskoordynowane ruchy,

- nieprawidłowe trzymanie nożyczek,

- niechęć do zajęć ruchowych i niezręczność ruchowa całego ciała,

- duże napięcie mięśniowe,

- przykurczę,

- nieprawidłowa postawa podczas chodzenia i siedzenia.

Wobec powyższego, niebagatelne znaczenie dla wszystkich dzieci mają wszelkiego rodzaju ćwiczenia motoryki dużej i małej. Zaczynamy od zabaw i ćwiczeń ruchowych ogólnie usprawniających - duża motoryka
- po to, by przejść do motoryki małej i precyzyjnej. Ćwiczenia te wykonujemy codziennie.

Duża motoryka odnosi się do zręczności ruchowej całego ciała. Objawy szczególnej niezręczności oraz
słabej sprawności ruchowej całego ciała są następujące:

- słaba aktywność ruchowa,

- ogólne spowolnienie ruchowe,

- unikanie zabaw ruchowych,

- ogólna niezręczność ruchowa i mała wyćwiczalność w zakresie dużych ruchów, zakłócenia napięcia
mięśniowego (zbyt małe lub nadmierne),

- brak koordynacji ruchowej, dający wrażenie ogólnej niezręczności,

- osiąganie umiejętności ruchowych -w codziennych czynnościach, w zabawach i zajęciach sportowych - z opóźnieniem w stosunku do innych dzieci,

- trudności z opanowaniem jazdy na hulajnodze, rowerze, wrotkach, łyżwach i nartach,

- niechęć do uczestniczenia w lekcjach wychowania fizycznego,

- trudności z wykonywaniem niektórych ćwiczeń, np. układów gimnastycznych,

- zakłócenie koordynacji wzrokowo-ruchowej w zabawach i zadaniach, w których ruch odbywa się
pod kontrolą wzroku,

- zaburzenia równowagi,

- brak zwinności w pokonywaniu przeszkód,

- słaba szybkość i siła,

- niemożność zintegrowania wszystkich mięśni w celu uzyskania skoordynowanego działania.

Najważniejsze wskazania w przypadku niezręczności ruchowej całego ciała:

- zachęcanie dzieci do brania udziału w zabawach ruchowych,

- umożliwienie uprawiania sportów.

Duża motoryka - przykłady ćwiczeń dużej motoryki:

- ćwiczenia wyprostne, mające na celu wyrabianie nawyku prawidłowej postawy ciała,

- różne rodzaje zabaw rzutnych,

- różne rodzaje zabaw skocznych,

- ćwiczenia na równoważni o wysokości odpowiedniej i bezpiecznej dla dziecka,

- chodzenie po kładce bez pomocy (na płaskiej przestrzeni położyć deskę, kładkę lub linę),

- przejście po kładce z różnymi lekkimi przedmiotami w rękach,

- chodzenie na obu rękach (nogi dziecka uniesione w górę i podtrzymane przez osobę dorosłą),

- zabawy rytmiczne polegające na wyrażaniu ruchem muzyki,

- udział w różnego rodzaju zawodach z dziećmi o zbliżonych możliwościach ruchowych,

- przeciąganie liny,

- wykonywanie podskoków i skoków, chodzenie nogami po wymyślonej przeszkodzie,

- wykonywanie skoków („pajacyk"),

- przeskakiwanie przez powoli kołyszącą się linę (skakankę),

- chodzenie z podkurczonymi palcami stóp,

- zwijanie palcami stóp apaszek, kocyków, itp.,

- ćwiczenia tułowia, skłony i skręty w różnych kierunkach, w przód, w tył, w prawo, w lewo,

- zabawy i ćwiczenia kształtujące orientację w schemacie ciała (dziecko wskazuje wymieniane przez
nauczyciela części ciała: nos, uszy, oczy, usta, ręce, nogi),

- zabawy na czworakach z pokonywaniem przeszkód,

- zabawy z piłką - toczenie piłki po podłodze, strzelanie do bramki, podrzucanie piłki, chwyt piłki
rękami w leżeniu na podłodze, dmuchanie na piłkę,

- rozwijanie właściwej motywacji, samooceny.

Specyfika tych ćwiczeń i metod działania ma charakter zabawy, co wzmacnia motywację dzieci do wzięcia
udziału w zajęciach ruchowych.

Mała motoryka (sprawność ruchowa rąk) Objawy szczególnej niezręczności rąk oraz ich słabej sprawności:

- trudności z wykonywaniem czynności samoobsługowych, np. z ubieraniem się i myciem,

- trudności z wykonywaniem precyzyjnych ruchów w zakresie samoobsługi, np. z zawiązywaniem
sznurowadeł na kokardkę, używaniem widelca, nożyczek,

- trudności z opanowaniem prawidłowych nawyków ruchowych podczas rysowania i pisania, np.
dziecko pomimo wielu ćwiczeń niewłaściwie trzyma ołówek, kreśli w złym kierunku linie pionowe
(od dołu do góry) i poziome (od prawej do lewej).

Przykłady ćwiczeń małej motoryki

- swobodne rysowanie na dużych powierzchniach papieru - flamastrami, pastelami, kredkami świecowymi.

- nawlekanie koralików, przewlekanie sznurków, tasiemek i sznurowadeł przez różne przedmioty i otwory,

- zamalowywanie dużych powierzchni farbami (dziecko stoi - nie siedzi - przy stoliku odpowiedniej do jego

wzrostu wysokości i maluje pędzlem lub dłońmi i palcami),

- kolorowanie rysunków,

- kalkowanie,

- odrysowywanie szablonów,

- wciskanie w tablicę korkową pinezek i wyjmowanie ich,

-przenoszenie w palcach drobnych elementów (ziarenka, guziczki, koraliki),

- cięcie po narysowanych liniach prostych i krzywych,

- wycinanie różnych kształtów,

- ugniatanie kul z gazety i rzucanie nimi do celu,

- ćwiczenia paluszkowe,

- modelowanie różnych form z plasteliny, modeliny, masy papierowej itp.,

- stemplowanie,

- wydzieranie i wycinanie z kolorowego papieru i naklejanie na papier,

- rysowanie w liniach wzorów literopodobnych i szlaczków,

- zabawy pacynkami na rękę i na palce,

- przyszywanie guzików,

- szycie prostymi ściegami,

- ćwiczenia dłoni: wymachy, krążenia, uderzenia, pocieranie, otwieranie, zamykanie,

- ściskanie i ugniatanie miękkich piłeczek,

- zwijanie palcami chusteczek, apaszek,

- rysowanie - patykiem po ziemi lub piasku, kredą po asfalcie,

- faliste ruchy ramion - zabawa w przylot i odlot ptaków,

- kreślenie rękami kół lub różnych przedmiotów w powietrzu,

- zabawa w pranie, rozwieszanie bielizny i prasowanie,

-zabawa w gotowanie - naśladowanie wałkowania ciasta, mieszania gęstej zupy, odkręcania i zakręcania wody, ubijania piany,

- ćwiczenia kinezjologii według metody Dennisona,

- dyktanda graficzne,

- gry planszowe, gry z wykorzystaniem drobnych elementów, pionków,

- układanie puzzli i innych układanek,

- układanie obrazków z koralików i drobnych elementów,

- toczenie piłki do celu, rzuty piłeczkami lub woreczkami,

- zabawy balonikiem,

- konstruowanie modeli,

- kontrolowanie prawidłowego chwytu pisarskiego i trzymania nożyczek.

---