Strukturalizm
struktura = budowa
Świat nie jest bezładnym zbiorem elementów, lecz systemem tworzącym całość; struktura nie jest sumą elementów, lecz nową jakością; zmiany w niej dokonują się tylko przez przyczyny immanentne
Organizmalizm (organicyzm)
organon = narzędzie, narząd
Cała przyroda stanowi całość funkcjonującą w sposób podobny jak organizm żywy
Organizmy żywe traktowane są jako systemy, w których części składowe spełniają swoje funkcje przypadające im ze względu na ich miejsce w całości
Świat składa się z odrębnych struktur, których nie da się sprowadzić do sumy ich składników; podlegają one swoistym prawom
L. von Bartalanffy (ogólna teoria systemów); J. S. Haldane
Witalizm
vis vitalis = siła życiowa
Istnieje zasadnicza różnica między materią nieożywioną a ożywioną; zjawiska życiowe są niesprowadzalne do procesów fizykochemicznych
O życiu decyduje obecność „siły życiowej” - niematerialnej zasady życia
H. Driesch, H. Bergson