V rok Pedagogika rewalidacyjna

Grupa: Aneta Rojewska

Karolina Pawłowska

Olga Maćkowiak

Urszula Piwnik

POJĘCIE

• określenie na choroby somatyczne (fizyczne), w których powstaniu biorą istotny udział czynniki psychologiczne (głównie emocjonalne). Określenie psychosomatyczny wprowadził niemiecki psychiatra - Heinroth w 1818 roku.

• Emocje przyczyniające się do powstania chorób psychosomatycznych to: sytuacje konfliktowe, frustracje czy gniew, zwłaszcza, jeśli są tłumione i przeżywane wielokrotnie.

• Amerykański psychiatra i psychoanalityk Franz Aleksander twierdził, że problemy fizyczne są następstwem zdarzeń wywołujących emocje. Ogłosił swoją, klasyczną już dziś, listę siedmiu chorób psychosomatycznych - do których zaliczył nadciśnienie tętnicze, astmę, chorobę wrzodową, atopowe zapalenie skóry, wrzodziejące zapalenie jelit, nadczynność tarczycy i gościec. Uważa się go, za jednego ze współtwórców medycyny psychosomatycznej. Uważał on, że teoretycznie każda choroba jest psychosomatyczna, przy czym zaznaczał, że każda z chorób psychosomatycznych może mieć inne czynniki przyczynowe je wyzwalające.

• Do typowych chorób psychosomatycznych zalicza się:

• astma oskrzelowa

• choroba niedokrwienna serca

• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy

• cukrzyca

• nadciśnienie tętnicze

• nadczynność tarczycy

• niektóre choroby skóry

• niektóre postacie otyłości

• zapalenie jelita grubego

• Czynnikami, które mogą wpływać na rozwój choroby są

• OSOBOWOŚĆ- właściwości osobowości przedchorobowej osób, u których w ciągu pięciu lat rozwinęła się choroba wieńcowa (badania podłużne):

Większa skłonność do przeżywania napięć emocjonalnych

Silna potrzeba niezależności

Podejrzliwość w stosunku do ludzi

• ŚRODOWISKO I CZYNNIKI SYTUACYJNE

• Wysiłek adaptacyjny - spowodowany przez zmiany życiowe wysiłek psychofizyczny, który może prowadzić do powstania choroby, wskutek kumulacji zmian i przeciążenia procesu adaptacyjnego.

• STRES POJECIE

Teoria R. Lazarusa i S. Folkman Stres to określona relacja (ang. relationship) między osobą a otoczeniem, która oceniana jest przez osobę jako obciążająca lub przekraczająca jej zasoby i zagrażająca jej dobrostanowi.

POJĘCIE ZABURZENIA PSYCHOSOMATYCZNE istnieje dopiero od 1922 roku, to już Platon w dziele Parmenides twierdził "Leczenie wielu chorób, nie jest znane lekarzom Hellady, gdyż nie baczą oni na całość, którą także studiować należy, albowiem nie może być zdrowa część, kiedy niedomaga całość"

Teorie wyjaśniające powstawanie chorób psychosomatycznych można podzielić na dwie grupy: teorie zakładające nieswoistość etiologii oraz teorie zakładające swoistość etiologii.

Teorie zakładające nieswoistość etiologii ukształtowały się głównie pod wpływem koncepcji stresu H. Selye'ego. Zakładają, że każdy, długo działający stres może wywołać zmiany czynnościowe, które z czasem mogą doprowadzić do zmian organicznych. To, którego narządu lub układu będą one dotyczyły, zależy od ich wrodzonej podatności na chorobę.

Teorie zakładające swoistość etiologii ukształtowały się pod wpływem analitycznego i dynamicznego podejścia do schorzeń. Zakładają, że każde schorzenie psychosomatyczne ma własną, swoistą dla siebie przyczynę w postaci np. charakterystycznego konfliktu psychicznego bądź cech osobowości. Sugerują, że zaburzenie czynności fizjologicznych jest wyrazem podświadomych, symbolicznych i stłumionych pragnień.

STRES

W nauce istnieje wiele koncepcji stresu, każda z nich jest poparta odpowiednimi eksperymentami i badaniami empirycznymi. Stąd też jeszcze występują problemy z ujednoliceniem definicji stresu, ponieważ badania na stresem mają charakter interdyscyplinarny tzn. oprócz psychologów biorą w nich udział filozofowie, psychiatrzy, socjologowie i antropolodzy.

Pierwszej próby zdefiniowania terminu stres podjął się kanadyjski fizjolog H. Seyle (1977), stworzył on pojęcie stresu, którego uwspółczesniona wersja brzmi: stres jest to pewna niespecyficzna reakcja organizmu na dowolne wymagania stawiane mu z zewnątrz, przez środowisko.

W 1936 roku H. Seyle wprowadził pojęcie stresu do nauki. Może on być przeżywany i doświadczany przez człowieka na dwóch płaszczyznach: biologicznej /fizjologiczny/ i psychologicznej. KaŻde z tych pojęć odnosi się do innego poziomu oraz innego zakresu reagowania organizmu, ale jednocześnie jak twierdzą niektórzy psychologowie stres biologiczny i psychologiczny występuję ze sobą łącznie we wzajemnej zależności.

R. Lazarus (1966) w swoich pracach starał się określić w sposób dobitny różróznienie pomiędzy stresem fizjologicznym a psychologicznym. W stresie psychologicznym, uważa psycholog, jakiś silnie działający bodziec jest postrzegany jako zagrażający, jako coś co przyniesie ból fizyczny czy psychiczny, powoduje jakieś cierpienie, jest przyczyną cierpienia. Stres fizjologiczny jest natomiast reakcją organizmu na ból już istniejący, a nie oczekiwany. W psychologicznym stresie ból i zagrożenie może być spodziewane albo oczekiwane z lękiem.

Zdaniem wielu psychologów stres może trwać w formie krótkotrwałej bądź długotrwałej, przy czym krótkotrwały stres można traktować, jako bardziej wyrazisty model początku stresu długotrwałego. Istota stresu krótkotrwałego będzie polegać na stopniowej mobilizacji i wydatkowaniu zarówno powierzchniowych rezerw przystosowawczych, jednocześnie rozpoczyna się mobilizacja rezerw głębokich. Zaś stres długotrwały polega na stopniowej mobilizacji i wydatkowaniu zarówno powierzchniowych, jak i głębokich rezerw przystosowawczych. Obrazowo stan stresu długotrwałego przypomina objawy ogólne początkowych stadiów chorób somatycznych lub nawet zaburzeń psychicznych, który w efekcie może przejść w chorobę. Jednym ze źródeł stresu długotrwałego są powtarzające się czynniki ekstremalne. Stres długotrwały może sprzyjać takim zjawiskom jak przyzwyczajanie się lub kumulowanie i wyczerpanie, zaś stres krótkotrwały umożliwia uczenie się i wytwarzanie reakcji antycypacyjnych (L. Kitajew-Smyk 1989).

Każdy przeżywany stres przez człowieka posiada swój początek i koniec. Przebiega on w trzech etapach, jako reakcja alarmowa, faza przystosowawcza i faza wyczerpania. Niektórzy psychologowie uważają, iż przebieg reakcji stresowej w organizmie, występowanie poszczególnych faz, ich nasilanie i długotrwałość zależą od intensywności i czasu działania naporu, wydolności czynnościowej kory nadnerczy oraz właściwości efektorów - tkanek i narządów reagujących na hormony korowe (H. Seley 1956, 1977).

Faza alarmowa widziana jest jako etap mobilizacji rezerw adaptacyjnych oznacza on ogólną mobilizację będącą odpowiedzią na sygnał o działaniu szkodliwego stresora. Organizm doświadcza bezpośredni wpływ czynnika szkodliwego, którego cechą charakterystyczną jest pojawienie się różnych wskaźników uszkodzenia organizmu i ich sygnały fizjologiczne np. spadek ciśnienia. Notuje się również proces przeciwdziałania szokowi - wskazuje na podjęcie przez organizm aktywnych wysiłków obronnych, czemu towarzyszą zmiany w funkcjach fizjologicznych np. wzrost ciśnienia krwi.

Faza odporności przygotowuje organizm na czynniki szkodliwe. Wzrasta odporność organizmu ponad normalny stały poziom i utrzymuje się przez pewien czas stwarzając możliwość zwalczania zagrożeń. Długość okresu odporności zależy od wrodzonej zdolności przystosowawczej organizmu i od nasilenia stresora.

Stadium wyczerpania - jeśli stres jest zbyt silny lub utrzymuje się zbyt długo i organizm w dalszym ciągu nie jest w stanie skutecznie walczyć z nim, albo przeciwstawiać się mu wtedy energia przystosowania ulega wyczerpaniu, pojawia się wówczas podobnie jak w stadium reakcji alarmowej uogulnione pobudzenie całego organizmu, które jednak nie służy już zwalczaniu stresora, jest natomiast wskaźnikiem rozregulowania funkcji fizjologicznych i utraty zdolności obronnych przez organizm, co w efekcie może doprowadzić do zapaści lub nawet śmierci jednostki. Do fazy wyczerpania dochodzi stosunkowo rzadko. Jest ono wynikiem głównie dystresu, czyli szkodliwego działania stresu.( Dystres jest reakcją organizmu na zagrożenie, utrudnienie lub niemożność realizacji ważnych celów i zadań człowieka, pojawia się w momencie zadziałania bodźca, czyli stresora.)

Na stres pomaga robienie czegoś, co lubisz. Może to być gra w tenisa, słuchanie muzyki, lektura. Warunek: to zajęcie musi skupić całą twoją uwagę.

Osobom, które w stresie zaciskają zęby i pięści, dobrze zrobi fizyczne rozładowanie napięcia. Godzina aerobiku albo długi spacer poprawią krążenie krwi i pomogą usunąć z niej szkodliwe substancje powstałe podczas reakcji stresowej. Napięte mięśnie będą wtedy miały wreszcie okazję pracować w naturalnym rytmie "skurcz - rozkurcz". Towarzyszące temu sygnały płynące do mózgu będą przekazywały informację "stan zagrożenia minął, można się odprężyć". Bardzo dobrym środkiem odprężającym jest pływanie. Łączy wysiłek fizyczny z masażem wodnym, świetnie rozładowując napięcie mięśni. Podczas przyjemnego wysiłku fizycznego organizm wytwarza endorfiny - substancje, które działają przeciwbólowo i wyzwalają uczucie przyjemności i odprężenia.

Jak sobie radzić ze stresem? Refleksja i samoświadomość - to dobry początek. Pomóc może Ci stworzenie własnej mapy osobistych źródeł stresu. Co jest Twoim atutem? Jak możesz to wykorzystać, by mieć kontrolę nad stresem? Może są takie stresory, które możesz wyeliminować, porzucić? A może czas podjąć działania, by konstruktywnie rozwiązać dany problem? Czy warto przejmować się wszystkimi drobiazgami? Po co stresować się tym, nad czym nie masz kontroli? Co możesz zrobić żeby oswoić niepewne wydarzenia? Jak możesz najlepiej przygotować się do zadania , by zminimalizować to co niespodziewane? Czy Twoje cele zarówno osobiste jak i zawodowe są osiągalne i precyzyjne? Może jest jakiś ukryty problem, który czas zidentyfikować, nazwać i stawić mu czoła? Twoim sprzymierzeńcem w pokonywaniu stresu mogą być różne techniki antystresowe, które pomogą Ci zlikwidować skutki stresu. Najefektowniejsze jest praktyczne nauczenie się jak z nich korzystać podczas warsztatów z zakresu zarządzania stresem pod okiem wykwalifikowanego trenera/ trenerki.

Która technika antystresowa jest najskuteczniejsza?

Trudno mówić o jedynej słusznej i w 100% skutecznej technice. Każdy człowiek tak jak ma swoją magiczną granicę optimum między dobrym, a złym stresem, tak ma różne preferencje co do walki ze stresem. Na szczęście sprzymierzeńców w walce ze stresem jest wiele - na pewno znajdziesz coś dla siebie:

- Kojący relaks - definicja pojęcia relaks bądź relaksacja mówi o spowolnieniu psychofizycznym. Oznacza ono redukcję naprężenia mięśni, czyli ich rozluźnienie oraz jednoczesne, świadome obniżenie aktywności myślowej. Specjaliści podkreślają, że prawdziwie głęboki relaks powinien obejmować równocześnie ciało (mięśnie), umysł (myśli) oraz sposób oddychania. W tym celu możesz skorzystać ze sprawdzonych technik relaksacyjnych.

Techniki relaksacyjne - najprostsze metody relaksacji to: aktywność fizyczna, rozciąganie mięśni, ćwiczenia oddechowe, masaż, kąpiel z dodatkiem olejków eterycznych (aromaterapia), muzyka relaksacyjna, spokojne dźwięki klasyczne, elektroniczne (np. ambient) lub nagrania odgłosów przyrody. Z tych sposobów warto korzystać na co dzień. Kiedy jednak wszystkie domowe metody zawodzą, a skutki stresu nadal dają Ci się we znaki, zwróć się o pomoc do specjalisty. Techniki relaksacyjne, które może Ci zaproponować terapeuta nie są psychoterapią w ścisłym tego słowa znaczeniu - często wykorzystuje się je jedynie pomocniczo. Nie rozwiążą one konfliktów wewnętrznych, ale pomogą Ci zredukować stres, dając przekonanie o możliwości zapanowania nad reakcjami Twojego organizmu. Regularnie stosowane będą stanowić Twoją ochronę przed ciągłym napięciem emocjonalnym.

Najczęściej w praktyce relaksacyjnej stosuje się trening autogenny Schultza, metodę Jacobsona i biofeedback (biologiczne sprzężenie zwrotne):

- Psychologiczny trening autogenny Schultza jest to metoda doskonała dla osób, które chcą poczuć cudowne rozluźnienie, przyjemny ciężar swego ciała i ciepło w splocie słonecznym… Autorem tej metody jest niemiecki lekarz, prof. Johannes Heinrich Schultz. Trening autogenny oznacza samoodprężenie poprzez koncentrację. Poddając się autogenii człowiek oddziałuje sam na siebie. Trening składa się z prostych ćwiczeń umysłowych, mających postać łatwych do nauczenia formułek słownych. Są one ściśle powiązane ze stanem ciała w czasie relaksu. Ich powtarzanie powoduje głębokie odprężenie, co umożliwia umysłowi wyciszenie i samoregulację. Cały trening składa się z czterech etapów ćwiczeń: przyjęcia właściwej pozycji ciała, koncentracji na reakcjach własnego organizmu i psychiki, umiejętności sterowania nimi oraz nauki świadomego przekształcania własnej osobowości zgodnie z zamierzonymi celami. Opanowanie tej metody wymaga kilku tygodni intensywnych pracy pod okiem terapeuty.

- Progresywna relaksacja mięśni Jacobsona - metoda ta, stworzona przez Edmunda Jacobsona, bazuje na założeniu, że odprężenie psychiczne w sposób naturalny wynika z odprężenia fizycznego. polega polega ona na nauce rozluźniania poszczególnych partii ciała poprzez naprzemienne napinanie i rozluźnianie określonych grup mięśni. Wyższy etap treningu Jacobsona, tzw. relaksacja zróżnicowana, w praktyce oznacza, że relaksując całe ciało, można wykonywać inne czynności, wykorzystując napięcie tylko niezbędnych do tego grup mięśni. Przykładowo, przy czytaniu książki lub oglądaniu telewizji napina się tylko mięśnie powiek i czoła. Nauka relaksu tą metodą przebiega trzyetapowo i obejmuje: wykonywanie celowych ruchów napinających i rozluźniających określone mięśnie, naukę odczuwania wrażeń płynących z mięśni napiętych i rozluźnionych, zdobycie nawyku rozluźniania mięśni. Systematyczne ćwiczenia umożliwiają identyfikację, a następnie eliminację napięć w ciele. Z treningiem Jacobsona może zapoznać tylko wykwalifikowany specjalista.

- Biologiczne sprzężenie zwrotne, zwane biofeedback jest metodą terapii, której mechanizm polega samodzielnym, świadomym modyfikowaniu tych funkcji organizmu, które normalnie nie dają się kontrolować w sposób świadomy. się jest to możliwe po uprzednim dostarczaniu sygnałów o stanie fizjologicznym ciała. W trakcie sesji pacjent stopniowo uczy się kontroli nad własnym organizmem dzięki systemowi nagród i kar. Informację zwrotną, czyli feedback, która dotyczy zmian poziomu jego fizjologii, otrzymuje poprzez urządzenie monitorujące, do którego jest podłączony. Informacja taka może być przekazywana w formie wizualnej na ekranie monitora, bądź akustycznej jako różne dźwięki. Biofeedback jest najnowocześniejszą technologią stymulacji umysłu, wykorzystującą specjalistyczny sprzęt. - Technika Alexandra - metoda zaproponowana przez Fredricka Matthiasa Alexandra zyskała poparcie wielu naukowców, chociaż nie daje się w pełni wyjaśnić teoriami medycyny konwencjonalnej. Zaliczana jest ona do technik rehabilitacyjnych, umożliwia jednak uwolnienie umysłu od napięć psychicznych i stresów. Polega na uświadomieniu sobie własnych, złych nawyków postawy, a następnie na nauczeniu się nowych, lepszych sposobów poruszania się. Według twórcy techniki, złe samopoczucie fizyczne wynika ze źle wygiętego kręgosłupa i niewłaściwej postawy ciała, czego konsekwencją są stale napięte mięśnie. Wszystko to negatywnie odbija się na psychice człowieka. Należy więc świadomie eliminować dotychczasowe złe nawyki, zamieniając je na właściwe. Ma to pomóc poczuć się lepiej, zarówno fizycznie, jak i psychicznie.

- Metody niekonwencjonalne - joga i medytacja, bo o nich mowa, zyskują w ostatnim czasie coraz większą popularność. Oparte na wschodnich filozofiach religijnych, mimo braku naukowości, dają świetne efekty jako sposoby relaksacji. Łącząc elementy ćwiczeń fizycznych, oddechowych i umysłowych (kontemplacja), redukują stres, a tym samym przyczyniają się do poprawy zdrowia psychofizycznego. Jogę i medytację może praktykować prawie każda osoba. Nie dają one żadnych skutków ubocznych, nie wpływają też negatywnie na inne, konwencjonalne sposoby leczenia. Dodatkowo stanowią dobry sposób na oderwanie się od problemów dnia codziennego.

Warto spróbować opisanych metod, niezależnie od stopnia ich naukowości, po to, by wybrać jedną, najbardziej dla siebie efektywną i wprowadzić ją w życie na stałe. Opanowywanie stresu to sztuka pozwalająca zachować nienaganne zdrowie. Ideałem zaś jest, gdy relaks wiąże się z przyjemnością, a nie z zaleceniami lekarza czy psychoterapeuty.

1. Wpływ aktywności na redukcję dystresu i podniesienie odporności organizmu.

7. Walka z dystresem

Pogląd, iż odprężenie może podnieść nasze dobre samopoczucie i przeciwdziałać procesom

chorobowym zachęca wielu ludzi do szukania owej kompensacji. Coraz więcej ludzi

zmęczonych dystresem szuka metod, które obiecują regenerację i poprawę stanu zdrowia.

Ogólne i znane sposoby odprężania się i redukcji dystresu to:

- Wykonywanie ulubionych czynności

- Pogłębianie oddechu

- Naprzemienne naprężanie i rozluźnianie mięśni

- Masaże

- Kąpiele

- Sauna

8. Praca

1. Zadowolenie z pracy-

Ludzie zadowoleni z siebie, z pracy czują się potrzebni, nie

załamują się i nie chorują. Zadowolenie z pracy, która sprawia nam przyjemność i daje

satysfakcję, pozwala na redukcję dystresu, a to z kolei przyczynia się do poprawy

funkcjonowania układu odpornościowego.

2. Niezadowolenie z pracy-

Gdy jesteśmy nieszczęśliwi, praca przysparza nam dodatkowego

stresu, stajemy się podatni na choroby , a nasz stan fizyczny się pogarsza. Ludziom

niezadowolonym z pracy częściej towarzyszą różne schorzenia. Uskarżają się oni m.in. na

takie dolegliwości jak problemy ze snem, migreny, kołatania serca, otyłość, nadciśnienie i stany lękowe.

Stres psychiczny

Stres sprawia, że ludzie stają się bardziej podatni na choroby, także nowotworowe.
Z badań wynika, że na podstawie liczby stresów kumulujących się w okresie kilu miesięcy życia człowieka można przewidywać prawdopodobieństwo wystąpienia ciężkiej choroby. Efekt nagromadzenia stresów jest jeszcze poważniejszy, jeżeli zagrażają życiowej roli lub układowi, wokół których kształtowana jest tożsamość chorego, lub stwarzają problem lub sytuację bez wyjścia. Z badań wynika, że krytyczne stresy zachodzą najczęściej 6 do 18 miesięcy przed wystąpieniem choroby.

Przygnębienie, rozpacz

Pomimo, iż wielu ludzi może doświadczać w swoim życiu wielu silnych stresów, to nie sam stres, ale sposób, w jaki na niego reaguje człowiek, stanowi o różnicy w podatności na chorobę. Każdy z nas nauczył się reguł definiujących naszą tożsamość i sposób zachowania, a także określających strategie radzenia sobie ze stresem. W niektórych przypadkach ograniczenie te powodują zmniejszenie zdolności stawiania czoła stresom, aż do punktu, w którym wydają się one stwarzać problemy nie do rozwiązania. Efektem może być wystąpienie przygnębienia, rozpaczy, bezradności i braku nadziei - uczuć, które poprzedzają rozwój choroby nowotworowej. To one działając na poziomie świadomości lub podświadomości, sprawiły, że ciężka choroba lub śmierć były akceptowane jako możliwe rozwiązanie problemów.

Układ limbiczny

Jest ośrodkiem wszystkich tych procesów nerwowych, które są związane z funkcjami samozachowawczymi organizmu. Układ limbiczny zaprojektowany jest do rejestrowania stresu i jego i jego efektów, jak również innych uczuć i bodźców zmysłowych organizmu. Doświadczane przez człowieka uczucia przygnębienia i rozpaczy rejestrowane są przez układ limbiczny.

Aktywność podwzgórza

Układ limbiczny wywiera wpływ na organizm głownie przez niewielką strukturę mózgową, zwaną podwzgórzem. Sygnały docierające z układu limbicznego do podwzgórza ulegają następnie przetworzeniu w dwojaki sposób. Po pierwsze część podwzgórza - najbardziej wrażliwa na stres emocjonalny człowieka współdziała w regulacji układu immunologicznego. Po drugie, podwzgórze odgrywa decydującą rolę w regulacji aktywności przysadki mózgowej, która z kolei steruje pozostałą częścią układu endokrynnego, dysponującego ogromem rozmaitych hormonalnych funkcji kontrolnych w całym organizmie.

Układ immunologiczny

Kład immunologiczny to naturalny system obrony organizmu. Ma za zadnie min. osaczanie i niszczenie wszelkich komórek nowotworowych, które wszyscy miewamy w swoim organizmie. Zahamowanie funkcji układu immunologicznego może doprowadzić do rozrostu komórek raka. Stres emocjonalny przetworzony przez układ limbiczny drogą podwzgórzową wywołuje zahamowanie układu immunologicznego, pozostawiając ciało podatne na rozwój nowotworu.

Aktywność przysadkowa, układ endokrynny

W odpowiedzi na stres podwzgórze wysyła do przysadki sygnały prowadzące do zmian w równowadze hormonalnej organizmu utrzymywanej przez układ endokrynny. Jest to szczególnie istotne, ponieważ wykazano, że zachwianie równowagi hormonów nadnerczy prowadzi do zwiększenia podatności na działanie substancji rakotwórczych.

Wzrost liczby komórek anormalnych

Wynikiem takiego zachwiania równowagi hormonalnej może być wzmożona produkcja komórek anormalnych przy jednoczesnym osłabieniu zdolności układu immunologicznego do ich zwalczania.

Wzrost nowotworu

W sytuacji tej sekwencji zmian fizjologicznych powstają optymalne warunki do wzrostu nowotworu. W tym samym momencie, kiedy obrona organizmu przed intruzami jest najsłabsza, nasila się proces produkcji komórek anormalnych. Efektem może być choroba zagrażająca życiu.

Psychosomatyczny model powrotu do zdrowia

Interwencja psychologiczna

Pierwszym krokiem w kierunku wyzdrowienia jest pomoc chorym w umocnieniu wiary i skuteczność leczenia i siłę naturalnego systemu obronnego własnego organizmu. Następnie można uczyć pacjentów, jak mogą efektywniej radzić sobie z życiowymi stresami. Szczególnie ważne jest, by zmienić samoocenę chorego (tak, by uwierzył, że może rozwiązać problemy, z którymi borykał się przed chorobą) lub sposób postrzegania samych problemów (tak, by uwierzył, że może sobie z nimi radzić bardziej skutecznie).

Nadzieja, oczekiwanie

Rezultatem wiary pacjenta w możliwość wyzdrowienia wraz ze zmianą jego spojrzenia na stojące przed nim problemy jest podejście do życia, charakteryzujące się nadzieją
i pozytywnymi oczekiwaniami.

Układ limbiczny

Nowe uczucia nadziei i pozytywnych oczekiwań rejestrowane są przez układ limbiczny podobnie jak uczucia przygnębienia i rozpaczy.

Aktywność podwzgórza

Z chwilą rejestrowania tych uczuć przez układ limbiczny do podwzgórza przesłane zostają sygnały odzwierciedlające zmieniony stan emocjonalny - zawierający zwiększoną wolę życia. Podwzgórze wysyła wtedy do przysadki sygnał odzwierciedlający tę zmianę.

Układ immunologiczny

Podwzgórze odblokowuje układ immunologiczny, tak, że siły obronne organizmu mobilizują się ponownie przeciw komórkom anormalnym.

Aktywność przysadki, układ endokrynny

Przysadka otrzymawszy sygnały z podwzgórza, wysyła sygnały do pozostałej części układu endokrynnego, przywracając równowagę hormonalną organizmu.

Spadek liczby komórek anormalnych

Z chwilą przywrócenia równowagi hormonalnej organizm zaprzestaje intensyfikacji produkcji komórek anormalnych, pozostawiając mniejszą ich liczbę do zwalczenia przez terapię bądź odnowione siły obronne organizmu.

Cofanie się nowotworu

Normalne funkcjonowanie układu immunologicznego i zmniejszona produkcja komórek anormalnych stwarzają optymalne warunki do cofania się choroby nowotworowej. Pozostałe komórki mogą być zniszczone w trakcie terapii lub przez system obronny organizmu. Pacjenci, którzy aktywnie współdziałali w swoim powrocie do zdrowia są często silniejsi psychicznie niż przed chorobą. Wychodzą oni z choroby nie tylko z przywróconym zdrowiem, lecz także z poczuciem siły i panowania nad własnym życiem, jakiego mogli nie mieć przed chorobą.

Proces relaksacji

Jego celem jest zmniejszenie wpływu stresów i napięć na ciało związanych z wystąpieniem choroby nowotworowej i lękiem przed nią. Nauka relaksu pozwala choremu na ponowne zaakceptowanie swojego ciała (które na początku choroby jest odbierane jako wróg, zdrajca nie umiejący zwalczyć raka) i zdolność do współpracy z nim nad odzyskiwaniem zdrowia. Nauka relaksu fizycznego pozwala zmniejszyć lęk zyskując w tym krótkim czasie nową perspektywę i energię. Relaksacja nie oznacza jednak wieczoru przed telewizorem czy spotkania z przyjaciółmi gdyż formy te nie prowadzą do wystarczającego rozładowania fizycznych efektów stresu.

Z prostych technik relaksacyjnych można wymienić np.: pewne formy medytacji i odprężania, trening autogenny i autohipnozę.

Technika relaksacyjna opiera się głównie na programie autorstwa dr Edmonda Jacobsona (nazywaną przez niego „relaksacją progresywną”). Do nauki techniki relaksacji pacjenci zaopatrywani są w kasetę magnetofonową z nagraną instrukcją

Proces obrazowania myślowego

Proces obrazowania myślowego w praktyce łączy się z techniką relaksacyjną (po osiągnięciu stanu rozluźnienia zaczyna stosować się wyobraźnie w celu wytworzenia pozytywnych przekonań aktywujących naturalne mechanizmy obrony przed chorobą w organizmie). Jako pierwszy obrazowanie myślowe zastosował Carl (1971) i odkryto, że proces ten skutecznie motywuje do powrotu do zdrowia, ułatwia samopoznanie oraz wywołuje twórcze zmiany w innych obszarach życia.

Proces skierowany jest na zmiany, tworzenie mentalnych obrazów pożądanych wydarzeń (człowiek formułuje dzięki temu jasne oświadczenie odnoszące się do jego pragnień, a przez powtarzanie stworzonego oświadczenia zaczyna się spodziewać iż to na pewno się wydarzy). Rezultatem jest dążenie,działanie, człowieka do upragnionego celu i jego realizacja.

Pacjentów zachęca się by procesowi poświęcili od 10 do 15 minut, 3 razy dziennie. Obrazowanie myślowe ma zastosowanie nie tylko w przypadkach chorych na raka ale pomaga w pozbyciu się bólów czy innych dolegliwości (np. wrzód żołądka, nadciśnienie, artretyzm.

Zaznacza się także możliwość narysowania tego czego sobie pacjent wyobraził po ukończeniu procesu, co pozwala na zidentyfikowanie postaw wobec udziału w tworzeniu zdrowia.

Korzyści płynące ze stosowania procesu relaksacji i obrazowania myślowego:

- obniżenie poziomu lęku (lęk ma źródło w poczuciu utraty kontroli nad sytuacją - bezsilność wobec raka - proces pozwala dostrzec własna rolę w odzyskiwaniu zdrowia, przywracając pewien stopień poczucia kontroli)

- wzmacnianie układu immunologicznego i hamowanie rozwoju nowotworu (procesy myślowe mają bezpośredni wpływ na ten układ i równowagę hormonalną ciała)

- pozwala ocenić bieżące przekonania i zmiany, o ile są one pożądane (przekonania powinny harmonizować ze zdrowiem)

- jest narzędziem komunikowania się z podświadomością (gdzie znajdują się nasze przekonania, przynajmniej częściowo ukryte)

- jest uniwersalnym narzędziem redukowania napięcia i stresu

- może być zastosowany do stawienia czoła trudnym sytuacjom oraz zmiany poczucia beznadziejności i bezradności, gdyż podłoże depresyjne odgrywa znaczącą rolę w rozwoju raka.

Bibliografia:

Simonton O. C. (2006). Triumf życia: możesz mieć przewagę nad rakiem. Łódź: Wyd. Feeria.

---