02.03.2009 Ustrój samorządu terytorialnego- wykład
Ustrój terytorialny:
-pojęcie konstytucyjne
-pojęcie szersze niż samorząd terytorialny
-system władz publicznych z punktu widzenia terytorialnej organizacji kraju, który jest niezbędny w każdym państwie do jego sprawnego działania[definicja]. Konieczność wynikająca z faktu iż państwo w związku ze swoim skomplikowaniem musi zostac zorganizowane
Podział terytorialny:
-rozczłonkowanie państwa na jednostki którym przypisuje się realizacje zadań publicznych
Jaki powinien być samorząd?
-pragmatyzm (samorząd powinien być skuteczny)
-powinien wyrażac określony system wartości (jakieś wartości aksjologiczne)
Fundamentalne zasady dotyczące samorządu terytorialnego które możemy znaleść w Konstytucji:
a) Zasada Pomocniczości
-zawarta w preambule konstytucji
« ...jako prawa podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot.... »
-ma fundamentalne znaczenie -> nazuje takie zorganizowanie/ukształtownie realizacji zadań publicznych w państwie aby każdy mieszkaniec mógł samodzielnie zaspokoić swoje potrzeby (zrealizować obowiązki egzekować swoje prawa)
-znaczenie w Uni Europejskiej -> żadne panstwo nie zostanie przyjęte do UE jeśli w swoim ustroju nie zawrze zasady pomocniczości
-zasada pomocniczości a ustrój (zasada pomocniczości w sferze ustrojowej) - oznacza takie rozłożenie zadań publicznych zgodnie z którym państwo wykonuje tylko te zadania które nie mogą być wykonane przez samych obywatelii (pańswo bierze na siebie obowiązki których wspólnota nie jest w stanie wykonać)
Dwa aspekty pomocniczości:
-aspekt negatywny - państwo , władza administracyjna tego panstwa nie powinna przeszkadzać w akrywności lokalnej
-aspekt pozytywny - państwo powinno pobudzać tą aktywność (wspierać)
Normatywna warstwa zasady pomocniczości
-zasada ta znajduje swoje odzwierciedlenie w konstytucji i systemie ustaw samorządowych
-zasada pomocniczości związana jest z zasadą decentralizacji
Konstytucja art 15
Ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia decentralizację władzy publicznej.
Zasadniczy podział terytorialny państwa uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze lub kulturowe i zapewniający jednostkom terytorialnym zdolność wykonywania zadań publicznych określa ustawa.
Decentralizacja- oznacza takie rozłożenie zadań miedzy stopniem centralnym a niższymi stopniami w którym nie występuje hierarchiczne podporządkowanie organów niższych organom wyższym (nie występuje zasada hierarchicznego podporządkowania.
Jednostki samorządu terytorialnego wykonują zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność
np: ustawa o samorządzie gminnym
Art. 2. 1. Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.
Inne formy decentralizacji :
Konstytucja
Art. 17.
W drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony.
W drodze ustawy można tworzyć również inne rodzaje samorządu. Samorządy te nie mogą naruszać wolności wykonywania zawodu ani ograniczać wolności podejmowania działalności gospodarczej
-w drodze ustawy można można tworzyć samorządy zawodowe
-struktura samorządu zawodowego jest zbudowana z izb samorządu usytułowanych zazwyczaj na dwóch szczeblach . Podstawowym szczeblem są izby okręgowe wyposażone w osobowość prawną. Ich organami są zjazdy, rady, komisie rewizyjne, komisje (sądy) dyscyplinarne i rzecznicy odpowiedzialności zawodowej.Do podstawowych zadań samorządu zawodowego należy współdziałanie z organami władzy i administracji rządowej i samorządowej oraz z innymi instytucjami i organizacjami społeczymi w sprawach związanych z wykonywaniem danego zawodu, prowadzenie szkoleń itp. Samorząd zawodowy zajmuje się też ustaleniem zasad etyki danego zawodu, a szczególna domeną jego działania jest decydowanie o nabywanie i pozbawianie uprawnień członków korporacji oraz pociąganie ich do odpowiedzialności dyscyplinarnej.
Samorżad musi posiadać pewne władztwo i wykonywać je za państwo. Gdyby pozbawić samorząd przymusowego członkowstwa należało by pozbawić go równiez władztwo przez co przestał by być samorządem według Konstytucji.
-w drodzę ustawy można tworzyc inne formy samorządu w Polsce miedzy innymi samorządy gospodarcze nie mogą one jednak naruszać wolności wykonywania zawodu ani ograniczać wolności podejmowania działalności gospodarczej (za Konstytucją)
Nie można stać się członikiem samorządu terytorialnego na skutek własnego oświadczenia woli i nie można się z udziału w samorządzie wycofać , wynika to z Konstytucji.
Art. 16.
Ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę samorządową.
Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.
-samorząd tworzy się z mocy samego prawa dlatego nie możemy się sami do niego zapisać bądz wypisać
-samorząd musi posiadać istotyny zestaw zadań do wykonania przekazany mu przez państwo
-wg tego art samorząd musi istnieć na każdym stopniu podziału terytorialnego niezależnie od jego stopni (w Polsce podział trójstopniowy ustanowiony ustawą o trójstopniowym podziale terytorialnym)
-samorząd terytorialny uczesniczy w sprawowaniu władzy publicznej
-samorząd terytorialny wykonuje częsć zadań publicznych w imieniu własnym na własną odpowiedzialność (j.w w odniesieniu np do USG)
b) zasada utylitarnośći