Charakterystyka i przykłady rozliczeń międzyokresowych czynnych i biernych.
Rozliczenia międzyokresowe to sposób rozliczania w czasie kosztów i przychodów jako konsekwencja realizacji podstawowych zasad rachunkowości.
W grupie rozliczeń międzyokresowych wyróżnia się rozliczenia międzyokresowe kosztów (czynne i bierne) oraz przychody przyszłych okresów.
ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE KOSZTÓW:
Charakterystyka:
Chcąc dokonać ustalenia wysokości kosztów dotyczących danego okresu sprawozdawczego, w prawidłowy sposób, należy wziąć pod uwagę koszty, które powstały w danym okresie [również te, które nie stanowią jeszcze zobowiązania, ale wynikają ze świadczeń wykonywanych na rzecz jednostki] oraz koszty, które prawo podobnie powstaną w przyszłości [w kosztach z obecnego okresu mogą być zawarte koszty kolejnych okresów sprawozdawczych]. Jeżeli nie chcemy, aby koszty obecnego okresu ulegały zniekształceniu należy dokonać rozliczenia międzyokresowego kosztów, czyli po prostu należy rozliczyć te koszty w czasie.
Rozliczanie kosztów w czasie polega na:
wyłączeniu z kosztów działalności i zapisywaniu na oddzielnym koncie kwot kosztów za więcej niż jeden miesiąc [okres sprawozdawczy], a następnie rozliczenie ich na odpowiednie miesiące [okresy sprawozdawcze], których koszty te dotyczą,
wliczeniu do kosztów działalności pozycji kosztów dotyczących bieżącego miesiąca, ale jeszcze nie stanowiących zobowiązania, a także kosztów, które w przyszłości zostaną prawdopodobnie poniesione,
W zależności od sposobu, w jaki będziemy rozliczać koszty w czasie wyróżniamy:
czynne rozliczenia miedz okresowe kosztów, które stanowią tzw. "koszt przyszłych okresów" ,
bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, tzw. "koszty na wydatki i koszty przyszłych okresów".
Czynne rozliczenia międzyokresowe
Są to koszty ponoszone przez dana jednostkę w okresie obecnym, ale dotyczą przyszłych okresów sprawozdawczych jest to np. prenumerata, za która płacimy z góry. Koszty przyszłych okresów mogą być rozliczane na poszczególne miesiące w ciągu jednego roku obrotowego lub tez w okresie najczęściej nie przekraczającym 5 lat. W bilansie czynne rozliczenia międzyokresowe ujmuje się jako składnik majątku po stronie aktywów. Wykazanie czynnych rozliczeń międzyokresowych po stronie aktywów powoduje ze są one traktowane na równi z wyrobami gotowymi i maja istotny wpływ na zwiększenie sumy wszystkich poniesionych w danym okresie kosztów rodzajowych nawet, jeżeli będą oddziaływały na wynik finansowy innego okresu sprawozdawczego.
Dla rozliczania "kosztów przyszłych okresów" używa się z reguły konta "czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów". Po stronie winien, czyli debetowej zapisujemy koszty, które zostały poniesione na poczet przyszłych okresów natomiast to, co zapisujemy po stronie ma, czyli kredytowej oznacza rozliczanie kosztów z poszczególnych okresów według stawki, która przypada na dany okres.
Bierne rozliczenia międzyokresowe
Stanowią je kwoty zaliczane do kosztów bieżącego okresu, których pokrycie nastąpi w przyszłości gdyż np. w danym określenie otrzymano faktury dostawce, co w konsekwencji może być przeszkoda w kompletnym ujęciu kosztów. W związku z tym tworzymy rezerwy na koszty przyszłych okresów. Bierne rozliczenia miedzy okresowe kosztów są stosowane w odniesieniu do kosztów, które nie powtarzają się a wymagają równomiernego rozciągnięcia na poszczególne okresy sprawozdawcze. W bilansie bierne rozliczania miedzy okresowe kosztów występują po stronie pasywów. Mogą one wynikać w szczególności:
ze świadczeń, które są wykonywane przez kontrahentów danego podmiotu na rzecz podmiotu,
z obowiązku wykonania przyszłych świadczeń, które są związane z bieżącą działalnością gospodarcza danego podmiotu, wobec osób, które nie są nam znane, ale możemy oszacować kwotę zobowiązania.
Bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów są rozliczane w wysokości kwoty, która przypada na dany miesiąc:
określonego świadczenia pieniężnego, wykonanego na rzecz innego podmiotu, które jeszcze nie stało się zobowiązaniem,
możliwych do wystąpienia w przyszłości kosztów, dla których nie możemy jeszcze ustalić kwoty lub daty powstaną, gdyż nie są one nam znane.
Wydatki, która są przewidywane do poniesienia w przyszłości objęte biernymi rozliczeniami międzyokresowymi zmniejszają na bieżąco koszty, ale nie później niż do czasu, gdy skończy się rok obrotowy, który nastąpił po roku od ich ustalenia.
Do rozliczeń międzyokresowych biernych możemy zaliczyć np. rezerwy za szkody górnicze, rezerwy za koszty badania sprawozdania finansowego. Dla rozliczania biernych kosztów międzyokresowych używa się z reguły konta ?bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów. Po stronie ?ma, ? czyli kredytowej zapisujemy rezerwy tworzone na wydatki i koszty przyszłych okresów natomiast to, co zapisujemy po stronie ?winien?, czyli debetowej zapisujemy koszty rodzajowe stanowiące wykorzystanie utworzonych poprzednio rezerw na koszty przyszłych okresów.
Odpisy czynnych i biernych rozliczeń miedzy okresowych kosztów mogą następować równomiernie do upływu czasu lub wysokości świadczenia. Zależy to generalnie od rodzaju kosztów rozliczanych na poszczególne okresy sprawozdawcze.
Zbiorczo możemy ewidencjonować bierne i czynne rozliczenia miedzy okresowe kosztów na koncie "rozliczenia miedzy okresowe kosztów".
ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE PRZYCHODÓW.
Charakterystyka:
Rozliczenia międzyokresowe przychodów obejmują wszystkie te przychody, które powstały w innym okresie niż okres, którego dotyczą. Rozliczania w czasie tych przychodów dokonuje się w celu zaliczenia odpowiednich kwot przychodów do tych okresów sprawozdawczych, których one dotyczą.
Związane jest to w praktyce podmiotów gospodarujących z przypadkami inkasowania należności za świadczenia, które będą wykonane w przyszłych okresach sprawozdawczych, np. osiągane są wpływy z przedsprzedaży biletów miesięcznych, pobierane są z góry opłaty za usługi hotelowe, mieszkaniowe itp. Są to więc przychody przyszłych okresów sprawozdawczych (rozliczenia bierne). Wydzielenie w ewidencji przychodów przyszłych okresów zgodnie z zasadą współmierności kosztów i przychodów służy prawidłowemu ustaleniu wyniku działalności za dany okres.
Rodzaje przychodów
Zgodnie z ustawą o rachunkowości do przychodów rozliczanych w czasie zalicza się:
równowartość otrzymanych lub należnych od kontrahentów środków z tytułu świadczeń, których wykonanie nastąpi w następnych okresach sprawozdawczych,
środki pieniężne otrzymane na sfinansowanie nabycia lub wytworzenia środków trwałych w budowie oraz prac rozwojowych, jeżeli stosownie do innych ustaw nie zwiększają one kapitałów (funduszy) własnych,
otrzymane nieodpłatnie, w tym także w formie darowizny środki trwałe w budowie, środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne,
nie rozliczoną różnicę wartości firmy, powstałej w wypadku gdy cena nabycia podmiotu gospodarczego lub zorganizowanej jego większości jest niższa od jej wartości rynkowej.
Banki wykazują jako przychody przyszłych okresów także należne im odsetki skapitalizowane oraz od należności zagrożonych do czasu ich otrzymania (zapłaty) lub odpisania.
Zasady ewidencji
Rozliczenia przychodów przyszłych okresów ewidencjonowane są na koncie "Rozliczenia międzyokresowe przychodów" lub inaczej "Przychody przyszłych okresów", które jest kontem pasywów.
Po stronie Ct (Ma) księgowane są wpływy środków pieniężnych pobranych z góry za przyszłe świadczenia. Na początku następnego okresu sprawozdawczego przenosi się je na odpowiednie konto przychodów ze sprzedaży, co doprowadza do zgodności okresu wykonania świadczenia z okresem, w którym osiągnięte wpływy zostały zaliczone do przychodów ze sprzedaży.
Po stronie Dt konto to wykazuje zaliczenie przychodów pobranych z góry do przychodu bieżącego okresu w korespondencji z kontami np. "Sprzedaż", "Pozostałe przychody operacyjne".
Konto wykazuje w końcu okresu sprawozdawczego wyłącznie saldo Ct. Oznacza ono nie rozliczone jeszcze przychody przyszłych okresów sprawozdawczych. Saldo na koniec roku obrotowego wykazywane jest w pasywach bilansu.
Bibliografia
Misińska D. Podstawy rachunkowości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Wrocław 1997
Olchowicz I. Podstawy rachunkowości cz.I wykład, wyd. Difin, Warszawa 2001
Gierusz B. Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, wyd. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o., Gdańsk 1998.
Ustawa o rachunkowości (Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694)
Gabrusiewicz W., Kołaczyk Z. Bilans. Wartość poznawcza i analityczna, Difin, Warszawa 2005, str.196-197, 242-244
Olchowicz I. Podstawy rachunkowości, Difin, Warszawa 1996, str.125-128
Sawicki K. Podstawy rachunkowości, PWE, Warszawa 1997, str.208-211
Sawicki K. Rachunkowość finansowa, PWE, Warszawa 1999, str. 242-244
Barbara GOLLA Technik RACHUNKOWOŚCI
1